Nasratullah Hematzai نصرت الله همت زی

غده تایراید (Thyroid Gland)
بخش پنجم: هایپوتایرویدیسم یا کاهش فعالیت غده تایراید (قسمت دوم)

4. Therapeutic Hypothyroidism یا هایپوتایرویدیسم درمانی:

این نوع هایپوتایرویدیسم به دلیلی هایپوتایرویدیسم درمانی نامیده می شود زیرا در نتیجه درمان یک اختلال دیگری از غده تایراید به وجود می آید. گاهی اوقات عمل جراحی برای برداشتن کامل تایراید یا بخشی از غده تایراید در افرادی که به امراض thyroid nodules یا تایراید نودلس، goiter جاغور، thyroid cancer سرطان تایراید و Graves’ disease بیماری گریوس مبتلا اند، مورد نیاز است که این خود باعث هایپوتایرویدیسم می شود. همچنان، تا حد زیادی رایج ترین سناریو برای هایپوتایرویدیسم درمانی، مصرف نامناسب داروهای تایراید است. اگر فرد مبتلا به هایپوتایرویدیسم برای تداوی فقط از نسخه T4 استفاده می کند، در حالی که بدن اش به T3 نیز نیاز دارد درین حالت هایپوتایرویدیسم بدون درمان باقی می ماند. همچنین، در صورت مصرف داروهای مناسب، اما با دوزهای بسیار کم نیز ممکن است هایپوتایرویدیسم بدون درمان باقی بماند. برعلاوه، افرادی که تحت تداوی رادیوتراپی یا شعاع درمانی برای سرطان هایی ناحیه سر و گردن قرار گرفته اند، برای مدت زمانی پس از درمان، به هایپوتایرودیسم ناشی از نارسایی نسبی یا کلی غده تایراید مبتلا می شوند. کاهش فعالیت تایراید می‌تواند چندین سال پس از رادیوتراپی ایجاد شود بنابراین مهم است، بیمارانی که رادیوتراپی در نواحی گردن دریافت کرده اند به طور منظم برای عملکرد تایراید شان تحت مراقبت باشد.

5. Medicine-Induced Hypothyroidism هایپوتایرویدیسم ناشی از ادویه:

در حالی که هایپوتایرویدیسم درمانی در نتيجه درمان امراض تایراید و بعضا درمان امراض دیگر بوجود می آید، هایپوتایرویدیسم ناشی از ادویه با استفاده داروهایی که برای تداوی بیماری های دیگر غیر از بیماری های غده تایراید استفاده می شوند به وجود می آید. استفاده از بعضی دارو ها با مانع شدن سنتز هورمون های تایراید، سبب کاهش فعالیت تایراید گردیده و باعث به میان آمدن هایپوتایرویدیسم می شوند. داروهایی مانند amiodarone آمیودارون، lithium لیتیوم، interferon اینترفیرون و tyrosine kinase inhibitors یا مهارکننده‌های تایروزین کیناز می‌ توانند باعث کاهش فعالیت تایراید یا هایپوتایرویدیسم شوند.

اینترفرون به ویژه در افرادی که تمایل ژنتیکی به بیماری خودایمنی تایراید دارند می تواند باعث تغییر ایمنی شود و سبب کاهش فعالیت تایراید ناشی از هاشیموتو تایرویدایتس گردد. همچنان، بیمارانی که به طور معمول برای مدیریت طويل المدت bipolar disorder یا اختلال دوقطبی لیتیوم مصرف می کنند، 50 درصد احتمال دارد که به کاهش غده تایراید و رشد جاغور به عنوان عارضه جانبی این ادویه دچار گردند. به دلیل اینکه که لیتیوم از نظر کیمیاوی به اندازه کافی شبیه آیودین است و تایراید ممکن شروع به بیرون کشیدن لیتیوم از جریان خون و ذخیره آن گردد، که در نتیجه فضای کافی برای تایراید نمی گذارد تا مقادیر کافی آیودین معدنی را ذخیره نماید. این ممکن است باعث کاهش فعالیت تایراید به دلیل مهار سنتیز و ترشح هورمون تایراید شود. عمدتاً به همین دلیل است که لیتیوم دیگر انتخاب اول برای دوکتوران معالج نیست. ولی، زمانی که سایر داروها مؤثر نیستند، هنوزهم لیتیوم تجویز می شود. داروی مشکل‌ساز دیگر آمیودارون، یک داروی ضد آریتمی کلاس III است که برای تثبیت ضربان نامنظم قلب استفاده می‌شود و عملکرد تایراید را مختل می‌کند. ساختار کیمیاوی آن شبیه به ساختار هورمون تایراید است که 37 درصد وزن آن را آیودین تشکیل میدهد. آمیودارون می تواند ترشح هورمون از تایراید را به دلیل محتوای بالای آیودین مهار کند. علاوه بر این، آمیودارون انزايم deiodinase دیودیناز I را به میزان قابل توجهی مهار میکند. مهارکننده‌های تایروزین کیناز (TKI) که برای درمان بیماری‌های خبیث چون سرطان استفاده میشوند به خصوص Sunitinib بیشتر از طریق regression و انقباض عروق شعریه باعث ایسکمی یا نرسیدن خون به تایراید شده و سبب ایجاد هایپوتایرویدیسم میشود.

6. Central Hypothyroidism یا کاهش فعالیت تایراید مرکزی:

کاهش فعالیت تایراید مرکزی بیماری نادر است و زمانی رخ می دهد که در آن ترشح TSH مختل می شود و در نتیجه ترشح هورمون تایراید به دلیل کاهش هورمون تحریک تایراید کاهش یابد. این بیماری نادر ناشی از ناهنجاری های آناتومیک ویا عملکردی در غده پیتوتری و یا هیپوتالاموس که ممکن است مادرزادی و یا اکتسابی باشد، بوجود میآید. زمانی که کاهش فعالیت تایراید ناشی از تشوشات غده پیتویتری ایجاد شود آن را secondary hypothyroidism یا کاهش فعالیت تایراید ثانویه گویند. علت کاهش فعالیت تایراید ثانویه مشکل pituitary gland یا غده نخامیه را توصیف می کند. گاهی اوقات کاهش فعالیت تایراید به دلیل اختلال در تولید هورمون محرک تایراید (TSH) ایجاد میگردد. در چنین مواردی، منجر به ناتوانی تایراید در تولید هورمون های خودش می شود و باعث کوچک شدن و ضعیف شدن آن می گردد. خوشبختانه، این موارد نادر است و معمولاً به دلیل تومور غده پتیوتری مانند ماکروآدینوما، کرانیوفارنجیوما یا کیست غده پتیوتری بوجود می آید. زمانی که کاهش فعالیت تایراید ناشی از تشوشات هایپوتالاموس ایجاد شود آن را tertiary hypothyroidism یا کاهش فعالیت تایراید سومی خوانند. برخی اختلالات مرتبط هایپوتالاموس به دلیل کاهش احتمالی ترشح هورمون آزاد کننده تایروتروپین (TRH) از هایپوتالاموس ممکن است باعث ایجاد هایپوتایرویدیسم سومی شود. شرایط احتمالی که باعث هایپوتایرویدیسم سومی می گردد شامل تومور هایپوتالاموس، رادیوتراپی یا تشعشع به مغز و صدمات تروماتیک مغزی به آن قسمت از مغز میباشد.
اسد سهاک

غدۀ تایراید (Thyroid Gland):
بخش اول: مقدمه

سیستم غدوات داخلی یکی از حیاتی ترین سیستم های بدن ما است. این سیستم از 9 غده مجزا که غده تايرايد یک بخشی از این سیستم است، تشکیل شده است. غدوات داخلی با هم ده ها هورمون را در جریان خون ترشح می کنند تا وظایف تمام سیستم های بدن را تنظیم و پشتیبانی کنند. ممکن است ما زیاد به غده تايرايد خود فکر نکنیم زیرا یک تايرايد سالم واقعاً حضور خود را نشان نمی دهد. اما در طرح بدن انسان، این غده کوچک بخش مهمی از سلامت و تندرستی است. متاسفانه، معمولاً تا زمانی که باعث بیماری نشود، غده تايرايد مورد توجه قرار نمی گیرد. ولی با این حال، بیماری تايرايد به یک اپیدمی آرام تبدیل شده است. تقریباً 12 درصد از کل جمعیت بزرگسال جهان از نوعی بیماری تیروئید رنج می برند. انجمن American Association of Clinical Endocrinologists تخمین می زند که از هر 10 آمریکایی، 1 نفر به بیماری تايرايد مبتلا است که به اساس این احصائیه این رقم به بیش از 30 میلیون نفر میرسد. زنان بیش از پنج برابر مردان در معرض ابتلا به بیماری تايرايد هستند. چانس ابتلا به اختلال تايرايد با گذشت زمان افزایش می‌یابد. چنانچه، تا سن 60 سالگی چانس ابتلا در زنان 17 درصد و در مردان 9 درصد بلند میرود. بیماری تايرايد در کشورهای در حال توسعه هنوز به دلیل کمبود آیودین گسترده است. چنانچه، رشد ذهنی ضعیف، ناشی از کاهش فعالیت تایراید در نوزادان و کودکان، در کشور های جهان سوم تا حدودی به اقتصادهای ضعیف این کشور ها ربط دارد. در مجموع، بیماری تايرايد یکی از مهم‌ترین مقوله‌های مشکلات سلامتی است که به دلیل فراوانی، تاثیرات شگرف آن بر جامعه جهانی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور ها قابل توجه است. با تاسف، تا زمانی که فردی به مشکل تايرايد دچار نگردد، به احتمال زیاد در مورد تایراید نمیداند که تایراید چیست، چه کاری انجام می دهد و دقیقاً کجاست.

غده تايرايد در قسمت پایینی سمت قدامی گردن، در سطح حلقه های دوم تا سوم trachea یا نای، پایین تر از حنجره قرار دارد. غده تايرايد به شکل پروانه است که از بال های چپ و راست به نام لوب تشکیل شده است که در وسط توسط پل ای از انساج به نام isthmus به هم متصل شده اند. همچنان، یک ساختار کشیده و انگشت مانند که به نام pyramidal lobe يا لوب هرمی یاد میشود از isthmus به سمت بالا امتداد می یابد. غده تایراید از طریق نسج ربطی connective tissue به محیط اطراف خود متصل می شود و معمولاً توسط یک رباط شل ((Berry's ligament) به غضروف و حلقه های بالای trachea یا نای وصل میگردد. غدوات پاراتایراید غدوات کوچکی (معمولاً چند میلی گرم وزن) هستند که در خلف هر قطب تايرايد (بالا و پایین، راست و چپ) قرار دارند. غدوات پاراتایراید، جدا و متمایز از غده تايرايد هستند و هیچ رابطه وظیفوی با غده تايرايد ندارند. این غدوات هورمون پاراتايرايد را تولید می کنند که متابولیسم کلسیم و فاسفورس را تنظیم می کند و در حفظ سلامت استخوان ها نقش دارند. اما رابطه آناتومیک نزدیک آنها پیامدهای کلینیکی بسیار مهمی دارد و شناسایی مناسب آنها در زمان جراحی غده تايرايد حیاتی است.

غده تايرايد نورمال نرم و دارای رنگ سرخ تیره است و توسط یک کپسول نازک پوشیده شده است.غده تايرايد در بزرگسالان حدود 12 تا 20 گرم وزن دارد که معادل حجم 12 تا 20 میلی لیتر است. غده تايرايد در مردان کمی بزرگتر از زنان است. در متون قدیمی‌ تر، وزن غده تايرايد کمی بالاتر ذکر شده است، اما با افزایش دسترسی به آیودین امروز، حد اوسط وزن غده تايرايد در جمعیت کمی کاهش یافته است. هر لوب حدود 3 تا 4 سانتی متر طول، 2 سانتی متر عرض و در بیشتر موارد چند میلی متر (میلی متر) ضخامت دارد. ضخامت isthmus یا قسمت وسطی معمولاً تنها چند میلی متر و ارتفاع آن تا 15 میلی متر است. تايرايد با وجود اندازه نسبتا کوچکش نقش مهمی در زندگی ما ایفا می کند. غده تايرايد بدون اینکه اعتبار زیادی را به خود اختصاص دهد به طور محتاطانه بر هر عملکرد بدن تاثیر می گذارد. غده تايرايد عمدتاً هورمون‌ هایی را به سیستم خون ترشح می‌ کند که سرعت عملکرد هر سلول، هر نسج و هر عضوی بدن ما را کنترل می کند، از عضلات، استخوان ها و پوست گرفته تا جهاز هضمی، مغز، قلب و غیره. نقش اصلی هورمون تايرايد کنترل تولید انرژی در داخل سلول است و هورمون تايرايد سرعت متابولیسم را تنظیم می کند. متابولیسم فعالیت کیمیایی است که در آن سلول ها مواد مغذی را به انرژی تبدیل می کنند. در طول متابولیسم، انرژی از کاربوهایدریت ها، پروتئین ها، چربی ها و سایر مواد مغذی که می خوریم آزاد می شود. انرژی ایجاد شده برای انجام تحولات کیمیاوی ضروری استفاده می شود و سلول‌هایی که تمام انساج بدن را تشکیل می‌دهند، قادر می‌سازد وظایف خود را انجام دهند. ادامه دارد….

نوت: به اثر درخواست دوست عزیزالقدرم جناب بلوچ صاحب، معلومات راجع به غده تایراید را در چند بخش کوتاه با شما دوستان شریک خواهم نمود. از اعتماد جناب بلوچ صاحب قلبا سپاسگزارم و امیدوارم معلومات جمع آوری شده، برای ایشان و دوستانی که میخواهند در این مورد معلومات داشته باشند مفید واقع گردد.
اسد سهاک

غدۀ تایراید (Thyroid Gland):
بخش دوم: غده تایراید چگونه هورمون تایراید را توليد ميکند؟

غده تایراید مسئول تولید هورمون تایراید میباشد که یک هورمون پپتاید ای آیودین دار است، تا سلول های بدن را وادار کند تا فعالیت خویش را با سرعت مشخصی انجام دهند. فعالیت تایراید شامل تعامل پیچیده ای از چندین عضو بدن، هورمون های مختلف و مواد مغذی مناسب است. عناصر ضروری برای تولید هورمون تایراید آیودین و پروتین تایروگلوبولین میباشد. تایراید یگانه عضوی بدن است که آیودین را برای تولید هورمون خویش جذب میکند. آیودین یک ماده معدنی کمیاب است که بدن ما قادر به ساخت آن نیست، بنابراین ما آیودین را از رژیم غذایی خود دریافت می کنیم. منابع بالای آیودین عبارتند از غذاهای دریایی، ماهی، مرغ، جگر به ویژه جگر گاو، شیر، پنیر، ماست، تخم مرغ، نان و نمک آیودین دار است. غده تایراید انسان به طور معمول دارای 3 الی 20 میلی گرم آیودین است. طبق گفته انجمن رژیم غذایی آمریکا، شما به 150 mcg مایکروگرام آیودین در روز نیاز دارید که در نصف قاشق چایخوری نمک آیودین دار یافت می شود. زنان باردار به 220 مایکروگرام و مادران شیرده به 290 مایکروگرام نیاز دارند. در واقع، بدون آیودین کافی در رژیم غذایی، غده تایراید قادر به تولید هورمون تایراید کافی نیست. عنصر دیگر مهم در ترکیب هورمون تایراید، تایروگلوبولین ( Thyroglobulin (Tg است که یک پروتئین خاص است که فقط توسط سلول های غده تایراید ساخته می شود و این پروتین قسمی طراحی شده است که با آیودین اتصال نموده تا هورمون تایراید را تشکیل دهد.

از طرف دیگر، در واقع فعالیت تایراید مستقیماً تحت تاثیر دو عضو عمده دیگر از هایپوتالاموس و غده پیتیوتری قرار می گیرد. این سه عضو بدن با هم رابطه ای را تشکیل میدهند که آن را the hypothalamic-pituitary-thyroid axis یا محور-هایپوتالاموس-پیتیوتری-تایراید (HPT Axis) می نامند. نحوه عملکرد آنها نمایی از سیستم کنترل و تعادل بدن ما را ارائه می دهد. تصمیم گیری در مورد اینکه چه زمانی فعالیت سلولی غده تایراید را برای تولید هورمون تایراید افزایش یا کاهش دهد در hypothalamus هایپوتالاموس گرفته می شود. هایپوتالاموس ناحیه ای از مغز است که به عنوان یک سیستم تنظیم داخلی عمل می کند. هایپوتالاموس پروسه های متابولیکی خاص و فعالیت های خودمختار مانند تنفس، بلع و پلک زدن را کنترول میکند. هایپوتالاموس همچنین از طریق تولید هورمون های عصبی، سیستم عصبی را به سیستم غدوات داخلی مرتبط می کند. هنگامی که هایپوتالاموس شما احساس می کند به انرژی بیشتری نیاز است، یک سیگنال کیمیاوی به شکل هورمون آزاد کننده تایروتروپین (thyrotropin- releasing hormone (TRH به عضوی به نام pituitary gland یا غده نخامیه ارسال می کند. غده پیتیوتری یا غده نخامیه گاهی اوقات به عنوان “master gland” نیز شناخته می شود زیرا عملکرد غده تایراید و سایر غدوات تشکیل دهنده سیستم غدوات داخلی را کنترول میکند. سپس، غده پیتیوتری یا غده نخامیه پیام هایی را به غده تایراید یا غده درقیه ارسال می کند و به آن هدایت می دهد که چه مقدار هورمون تایراید تولید کند. این پیام ها به شکل هورمون محرک تایراید thyroid-stimulating hormone یا (TSH) میباشد که تنظیم کننده تعادلات کیمیاوی غده تایراید است. سطح TSH در جریان خون شما وابسته به اینست که هورمون تایراید کافی برای رفع نیازهای بدن شما تولید می شود یا خیر، افزایش یا کاهش می یابد. سطح بالا ای TSH، غده تایراید را وادار می کند تا هورمون تایراید بیشتری تولید کند. برعکس، سطح پایین TSH، به غده تایراید سیگنال می دهد که تولید هورمون تایراید را بطی کند. علاوه به اين، غده پیتیوتری قادر به خواندن و پاسخ مستقیم به مقادیر هورمون تایراید در دوران خون است.

در غده تایراید، سلول هایی که هورمون تایراید را تولید می کنند، follicular cells یا سلول های فولیکولی نامیده می شوند. غده تایراید یا غده درقیه از فولیکول ها، کیسه های گرد تشکیل شده است که مانند حباب های کوچک در کنار هم قرار گرفته اند. فولیکول از یک مرکز ( follicular lumen / لومن فولیکولی) که حاوی هورمون تایراید ذخیره شده به نام colloid کلوئید تشکیل گردیده و از بیرون با سلول های فولیکولی پوشیده شده است. سلول‌های فولیکولی تایراید پروتین‌های خاصی در غشای خود دارند که ایستگاه‌ های اتصال یا آخذه هایی برای هورمون محرک تایراید، TSH غده پیتیوتری هستند. هنگامی که TSH در خون به سلول فولیکولی تایراید می رسد و به آخذه TSH می چسبد، زنجیره ای از رویدادها در داخل سلول فولیکولی رخ میدهد. ابتدا، TSH سیگنالی را به هسته سلول فولیکولی می فرستد تا جین هایی را فعال کند که منجر به تولید پروتین هایی در سلول می شود که به عنوان پمپ آیودین عمل می کنند. هنگامی که این پمپ های آیودین در غشای سلول فولیکولی قرار می گیرند، به طور فعال آیودین را به شکل iodide آیودایت از جریان خون به داخل سلول فولیکولی جذب میکند. سپس آیودایت به کلوئید سلول فولیکول منتقل می شود که در آنجا آیودایت یا آیودین معدنی تحت عمل اکسیدیشن به آیودین مبدل می شود. همزمان، TSH سیگنالی را به هسته سلول فولیکولی می فرستد تا جین هایی کنترل کننده تولید تایروگلوبولین را فعال کند. در مرحله بعدی تحت تاثیر انزایم thyroperoxidase ادغام آیودین به باقیمانده های تایروزین در مولیکول های تایروگلوبولین صورت میگیرد که این تعامل کیمیاوی را organification میگویند و در نتیجه باعث تولید مونوآیودوتایروزین (Monoiodotyrosine (MIT که دارای یک باقیمانده تایروزین با آیودین است و دای آیودوتایروزین (Diiodotyrosine (DIT که دارای دو باقیمانده تایروزین با آیودین است تشکیل می گردد. در مرحله اخير، از ترکیب دو مولیکول DIT هورمون تترآیودوتایرونین یا (T4) که تایروکسین هم نامیده می شود تشکیل می گردد و از ترکیب MIT با DIT هورمون ترای آیودوتایرونین (T3) تشکیل میگردد. تعداد اتم‌های آیودین متصل به باقی‌مانده‌های تایروزین مولیکول‌های تایروگلوبولین، نوع هورمون تایراید را تعیین می‌کند. اگر تایراید چهار اتم آیودین را به باقیمانده تایروزین مولیکول تایروگلوبولین بچسباند، هورمون تایروکسین که تترا آیودوتایرونین (T4) نیز یاد می‌ شود تولید میگردد. اگر تایراید سه اتم آیودین را به باقی مانده تایروزین مولیکول تایروگلوبولین متصل کند،هورمون ترای آیودوتایرونین (T3) تولید می گردد. سپس غده تایراید هم تایروکسین و هم مقداری از تایروگلوبولین را در جریان خون آزاد می کند و مقداری از تایروگلوبولین در لومن فولیکول های تایراید به صورت کلوئیدی ذخیره می شود. افزایش سطح هورمون تایراید باعث مهار ترشح TRH از هایپوتالاموس و TSH از غده پیتیوتری می شود که به آن negative feedback می گویند. T4 و T3 تنها هورمون هایی نیستند که توسط غده تایراید تولید می شوند. سلول‌های دیگری به نام سلول‌های پارا فولیکول که Chief Cells یا سلول‌های C نیز نامیده می‌شوند و در فاصله بین سلول‌های فولیکول قرار دارند و هورمون‌های اضافی مانند کلسیتونین و سوماتوستاتین را می‌سازند. کلسیتونین، هورمونی است که با مهار استئوکلاست ها، نوعی سلول که در تجزیه مداوم استخوان درگیر اند برای سلامت استخوان مهم است. هورمون سوماتوستاتین که از ترشح چندین هورمون از جمله TSH، هورمون رشد و انسولین جلوگیری می کند. ادامه دارد….غدۀ تایراید (Thyroid Gland):
بخش دوم: غده تایراید چگونه هورمون تایراید را توليد ميکند؟
نوشته: اسد سهاک

غده تایراید مسئول تولید هورمون تایراید میباشد که یک هورمون پپتاید ای آیودین دار است، تا سلول های بدن را وادار کند تا فعالیت خویش را با سرعت مشخصی انجام دهند. فعالیت تایراید شامل تعامل پیچیده ای از چندین عضو بدن، هورمون های مختلف و مواد مغذی مناسب است. عناصر ضروری برای تولید هورمون تایراید آیودین و پروتین تایروگلوبولین میباشد. تایراید یگانه عضوی بدن است که آیودین را برای تولید هورمون خویش جذب میکند. آیودین یک ماده معدنی کمیاب است که بدن ما قادر به ساخت آن نیست، بنابراین ما آیودین را از رژیم غذایی خود دریافت می کنیم. منابع بالای آیودین عبارتند از غذاهای دریایی، ماهی، مرغ، جگر به ویژه جگر گاو، شیر، پنیر، ماست، تخم مرغ، نان و نمک آیودین دار است. غده تایراید انسان به طور معمول دارای 3 الی 20 میلی گرم آیودین است. طبق گفته انجمن رژیم غذایی آمریکا، شما به 150 mcg مایکروگرام آیودین در روز نیاز دارید که در نصف قاشق چایخوری نمک آیودین دار یافت می شود. زنان باردار به 220 مایکروگرام و مادران شیرده به 290 مایکروگرام نیاز دارند. در واقع، بدون آیودین کافی در رژیم غذایی، غده تایراید قادر به تولید هورمون تایراید کافی نیست. عنصر دیگر مهم در ترکیب هورمون تایراید، تایروگلوبولین ( Thyroglobulin (Tg است که یک پروتئین خاص است که فقط توسط سلول های غده تایراید ساخته می شود و این پروتین قسمی طراحی شده است که با آیودین اتصال نموده تا هورمون تایراید را تشکیل دهد.

از طرف دیگر، در واقع فعالیت تایراید مستقیماً تحت تاثیر دو عضو عمده دیگر از هایپوتالاموس و غده پیتیوتری قرار می گیرد. این سه عضو بدن با هم رابطه ای را تشکیل میدهند که آن را the hypothalamic-pituitary-thyroid axis یا محور-هایپوتالاموس-پیتیوتری-تایراید (HPT Axis) می نامند. نحوه عملکرد آنها نمایی از سیستم کنترل و تعادل بدن ما را ارائه می دهد. تصمیم گیری در مورد اینکه چه زمانی فعالیت سلولی غده تایراید را برای تولید هورمون تایراید افزایش یا کاهش دهد در hypothalamus هایپوتالاموس گرفته می شود. هایپوتالاموس ناحیه ای از مغز است که به عنوان یک سیستم تنظیم داخلی عمل می کند. هایپوتالاموس پروسه های متابولیکی خاص و فعالیت های خودمختار مانند تنفس، بلع و پلک زدن را کنترول میکند. هایپوتالاموس همچنین از طریق تولید هورمون های عصبی، سیستم عصبی را به سیستم غدوات داخلی مرتبط می کند. هنگامی که هایپوتالاموس شما احساس می کند به انرژی بیشتری نیاز است، یک سیگنال کیمیاوی به شکل هورمون آزاد کننده تایروتروپین (thyrotropin- releasing hormone (TRH به عضوی به نام pituitary gland یا غده نخامیه ارسال می کند. غده پیتیوتری یا غده نخامیه گاهی اوقات به عنوان “master gland” نیز شناخته می شود زیرا عملکرد غده تایراید و سایر غدوات تشکیل دهنده سیستم غدوات داخلی را کنترول میکند. سپس، غده پیتیوتری یا غده نخامیه پیام هایی را به غده تایراید یا غده درقیه ارسال می کند و به آن هدایت می دهد که چه مقدار هورمون تایراید تولید کند. این پیام ها به شکل هورمون محرک تایراید thyroid-stimulating hormone یا (TSH) میباشد که تنظیم کننده تعادلات کیمیاوی غده تایراید است. سطح TSH در جریان خون شما وابسته به اینست که هورمون تایراید کافی برای رفع نیازهای بدن شما تولید می شود یا خیر، افزایش یا کاهش می یابد. سطح بالا ای TSH، غده تایراید را وادار می کند تا هورمون تایراید بیشتری تولید کند. برعکس، سطح پایین TSH، به غده تایراید سیگنال می دهد که تولید هورمون تایراید را بطی کند. علاوه به اين، غده پیتیوتری قادر به خواندن و پاسخ مستقیم به مقادیر هورمون تایراید در دوران خون است.

در غده تایراید، سلول هایی که هورمون تایراید را تولید می کنند، follicular cells یا سلول های فولیکولی نامیده می شوند. غده تایراید یا غده درقیه از فولیکول ها، کیسه های گرد تشکیل شده است که مانند حباب های کوچک در کنار هم قرار گرفته اند. فولیکول از یک مرکز ( follicular lumen / لومن فولیکولی) که حاوی هورمون تایراید ذخیره شده به نام colloid کلوئید تشکیل گردیده و از بیرون با سلول های فولیکولی پوشیده شده است. سلول‌های فولیکولی تایراید پروتین‌های خاصی در غشای خود دارند که ایستگاه‌ های اتصال یا آخذه هایی برای هورمون محرک تایراید، TSH غده پیتیوتری هستند. هنگامی که TSH در خون به سلول فولیکولی تایراید می رسد و به آخذه TSH می چسبد، زنجیره ای از رویدادها در داخل سلول فولیکولی رخ میدهد. ابتدا، TSH سیگنالی را به هسته سلول فولیکولی می فرستد تا جین هایی را فعال کند که منجر به تولید پروتین هایی در سلول می شود که به عنوان پمپ آیودین عمل می کنند. هنگامی که این پمپ های آیودین در غشای سلول فولیکولی قرار می گیرند، به طور فعال آیودین را به شکل iodide آیودایت از جریان خون به داخل سلول فولیکولی جذب میکند. سپس آیودایت به کلوئید سلول فولیکول منتقل می شود که در آنجا آیودایت یا آیودین معدنی تحت عمل اکسیدیشن به آیودین مبدل می شود. همزمان، TSH سیگنالی را به هسته سلول فولیکولی می فرستد تا جین هایی کنترل کننده تولید تایروگلوبولین را فعال کند. در مرحله بعدی تحت تاثیر انزایم thyroperoxidase ادغام آیودین به باقیمانده های تایروزین در مولیکول های تایروگلوبولین صورت میگیرد که این تعامل کیمیاوی را organification میگویند و در نتیجه باعث تولید مونوآیودوتایروزین (Monoiodotyrosine (MIT که دارای یک باقیمانده تایروزین با آیودین است و دای آیودوتایروزین (Diiodotyrosine (DIT که دارای دو باقیمانده تایروزین با آیودین است تشکیل می گردد. در مرحله اخير، از ترکیب دو مولیکول DIT هورمون تترآیودوتایرونین یا (T4) که تایروکسین هم نامیده می شود تشکیل می گردد و از ترکیب MIT با DIT هورمون ترای آیودوتایرونین (T3) تشکیل میگردد. تعداد اتم‌های آیودین متصل به باقی‌مانده‌های تایروزین مولیکول‌های تایروگلوبولین، نوع هورمون تایراید را تعیین می‌کند. اگر تایراید چهار اتم آیودین را به باقیمانده تایروزین مولیکول تایروگلوبولین بچسباند، هورمون تایروکسین که تترا آیودوتایرونین (T4) نیز یاد می‌ شود تولید میگردد. اگر تایراید سه اتم آیودین را به باقی مانده تایروزین مولیکول تایروگلوبولین متصل کند،هورمون ترای آیودوتایرونین (T3) تولید می گردد. سپس غده تایراید هم تایروکسین و هم مقداری از تایروگلوبولین را در جریان خون آزاد می کند و مقداری از تایروگلوبولین در لومن فولیکول های تایراید به صورت کلوئیدی ذخیره می شود. افزایش سطح هورمون تایراید باعث مهار ترشح TRH از هایپوتالاموس و TSH از غده پیتیوتری می شود که به آن negative feedback می گویند. T4 و T3 تنها هورمون هایی نیستند که توسط غده تایراید تولید می شوند. سلول‌های دیگری به نام سلول‌های پارا فولیکول که Chief Cells یا سلول‌های C نیز نامیده می‌شوند و در فاصله بین سلول‌های فولیکول قرار دارند و هورمون‌های اضافی مانند کلسیتونین و سوماتوستاتین را می‌سازند. کلسیتونین، هورمونی است که با مهار استئوکلاست ها، نوعی سلول که در تجزیه مداوم استخوان درگیر اند برای سلامت استخوان مهم است. هورمون سوماتوستاتین که از ترشح چندین هورمون از جمله TSH، هورمون رشد و انسولین جلوگیری می کند. ادامه دارد….
اسد سهاک

غدهٔ تایراید (Throid Gland):
بخش سوم: نقش هورمون تایراید در بدن

غده تایراید نقش مهمی در سراسر بدن ایفا می کند، نقش اصلی هورمون تایراید کنترل تولید انرژی در داخل سلول است. در افراد سالم، 80 درصد از هورمون تایراید که تولید می شود هورمون T4 است که شکل ضعیف هورمون تایراید است. درحالیکه، 20 درصد باقیمانده هورمون T3 است که شکل قوی و فعال هورمون تایراید است. بخش عمده ای از T3 مورد نیاز بدن ما با تبدیل شدن T4 به T3 تولید می شود. مقداری کمی از T3 در تایراید نیز تولید و ذخیره می شود. T3 عمر کوتاه تری نسبت به T4 دارد، به این معنی که T4 به مدت طولانی تر از T3 در بدن باقی می ماند. T4 با تمامی قوت خویش برای حدود هشت روز در جریان خون و انساج ما باقی می‌ماند، در حالی که T3 تنها حدود یک روز قدرت خود را حفظ می‌کند. ممکن است ایجاد T4 صرفاً برای تبدیل آن به T3 بیهوده به نظر برسد. اما T4 به هر ناحیه از بدن شما این انعطاف را می دهد که هورمون تایراید دائماً در دسترس باشد و سپس آن را از طریق تبدیل به T3 در صورت نیاز فعال کند.

هنگامی که این T4 و T3 وارد خون میشوند، بیشتر این هورمون ها به پروتین های خونی که در کبد ساخته می شوند، به پروتین های بنام پروتین های انتقال هورمون تایراید می چسبند. از تمامی هورمون‌های تایراید که در جریان خون در گردش اند، 99.97 درصد آن عمدتاً با سه پروتین پلاسما که عبارتند از (thyroxine-binding globulin (TBG گلوبولین متصل به تایروکسین، transthyretin (TTR ترانس تایریتین و albumin آلبومین متصل می گردند. اما T4 و T3 چسبیده به این پروتین ها به طور کلی به داخل سلول های بدن نمی رسند و این باعث می شود که آنها به حیث هورمون تایراید موثر نباشند. تنها 0.03 درصد از T4 و 0.3 درصد از T3 به عنوان هورمون های آزاد در جریان خون در گردش هستند که به پروتین ها متصل نشده اند. از تمامی T4 که در جریان خون حرکت می کنند تنها 0.03 درصد که به شکل آزاد است می تواند به هر سلول بدن جذب شوند و به آخذه های هورمون تایراید در انساج مختلف متصل شوند و کار هورمون تایراید مؤثر را انجام دهد. قبلاً تصور می شد که هورمون تایراید با simple diffusion انتشار ساده از طریق غشای سلولی وارد سلول های مورد هدف می شود. اکنون باور به اين است که تعدادی از پروتین های حمل و نقل، هورمون های تایراید را به داخل سلول ها پمپ می کنند. مهمترین آنها شامل ناقل monocarboxylate 8 مونوکربوکسیلات 8 است. این پروتین های حامل نه تنها در صورت نیاز مقادیر زیادی از هورمون های تایراید را به سلول حمل می کند بلکه انساج مختلف را هم از معرض مقادیر اضافی هورمون های آزاد تایراید محافظت میکنند.

هورمون تایراید بر تک تک سلول های بدن تاثیر می گذارد به طوری که هر سلول در بدن دارای آخذه هورمون تایراید است. پس از عبور از غشای سلولی، T4 به T3 تبدیل می شود. تقریباً همه سلول‌ها دارای آنزیم‌ خاصی در داخل خود هستند که T4 را به T3 تبدیل می کنند. سلول‌های بدن ما این تبدیلی را با حذف یکی از مولیکول‌های آیودین از روی T4، با کمک آنزیم‌هایی به نام deiodinase دی آیودیناز انجام می‌ دهند و این پروسه mono deiodination مونو دی آیودینشن نامیده می‌شود. تبدیل T4 به T3 در اعضای مانند کبد، کلیه ها، مغز، عضلات و اعضای دیگر بدن صورت می گیرد. مقدار زیادی از T4 در کبد به T3 تبدیل می شود. حدود 20 درصد از T4 به شکل غیر فعال T3 به نام ( Reverse T3 (rT3 و يا T3 معکوس تبدیل می شود که از بدن دفع می شود. حدود 20 درصد از T4 به T3S و T3AC تبدیل می شود که اشکال غیرفعال T3 هستند. T3S و T3AC توسط باکتری های موجود در جهاز هضمی به T3 فعال تبدیل می شوند. مقدار کمی از T4 در انساج محیطی به T3 تبدیل می شود. بنابراین، هر سلول قادر است نسبت صحیح T4 را به T3 برای نیازهای خود تبدیل کند. پس از تغییر به T3 به هسته سلول می رود جایی که کروموزوم ها موقعیت دارد و در داخل هسته پروتین های خاصی گیرنده T3 وجود دارد که برای چسبیدن T3 به نقاط مشخص در جین های کروموزوم ساخته شده اند. هنگامی که T3 به اندازه کافی وارد هسته می شود، به این گیرنده های T3 می چسبد و جین هایی را که به آنها متصل هستند کنترول می کند. اثرات genomic بیشتر از طریق فعال سازی یا مهار نمودن جین هایی که توسط تیروکسین تنظیم می شوند، اعمال می شود. این نشان دهنده قدرت زیاد هورمون تایراید است که مستقیماً روی کنترول جینتیکی سلول ها کار می کنند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد T4 و T3 علاوه بر تأثیر بر جین‌ها، تاثیراتی را از طریقه های دیگری در هر سلول انجام می‌دهند.

اثرات غیر ژنومیک T3 شامل اثرات بر کارخانه انرژی سلول ها مایتوکاندریا است. هر یک از سلول های بدن ما حاوی "نیروگاه" به نام مایتوکاندریا است. سلول‌های ساده فقط یک مایتوکاندریا دارند، در حالی که سلول‌های پیچیده‌تر می‌توانند حاوی چندین مایتوکاندریا باشند. مایتوکاندریا ها گلوکوز (یک قند اساسی که بدن ما از غذایی که می خوریم ایجاد می کند) را می گیرد و آن را به انرژی به نام adenosine triphosphate آدنوزین ترای فاسفیت یا ATP تبدیل می کند. سپس سلول از ATP به حیث مواد سوخت برای فعالیت‌های خویش، مانند ترمیم بدن، حرکت بدن، تولید افکار در مغز یا تولید مثل استفاده می‌کند. میزان اینکه چقدر و یا به چی اندازه گلوکوز را مایتوکاندریا باید به ATP تبدیل کند توسط هورمون های تایراید که در جریان خون در گردش هستند، تعیین می شود. این هورمون ها پیامی برای افزایش یا کاهش سرعت فعالیت سلول ها می فرستند. سپس مایتوکاندریا ها عمل می کنند که به چی اندازه (گلوکوز) را به نیروی (ATP) برای پیشبرد فعالیت های بدن تبدیل کنند. این نشان میدهد که وجود مقادیر مناسب هورمون تایراید در بدن چقدر اهمیت اساسی دارد. برخی از اثرات غیر ژنومیک T3 شامل تأثیر بر حمایت ساختار سلول ها و تغییر روشی است که غشای سلولی به انواع مواد کیمیاوی اجازه ورود به سلول را می دهد. اثرات متعدد هورمون های تایراید هنوز در حال کشف است و به نظر می رسد که برای هر نوع سلولی در بدن مهم است. هورمون تایراید نقشی اساسی در فعالیت و سلامت بدن ما دارد و حتی کوچکترین افزایش یا کاهش سطح هورمون تایراید می تواند بر سلامت ما تاثیر بگذارد. در بخش آینده تاثیرات کاهش سطح هورمون تایراید را در سلامتی بدن مورد بحث قرار خواهیم داد.
اسد سهاک

غده تایراید (Thyroid Gland)
بخش چهارم: هایپوتایرایدیسم یا کاهش فعالیت غده تایراید

کاهش فعالیت غده تایراید يا هایپوتایرایدیسم تا حد زیادی شایع ترین بیماری غده تایراید است. اگر سطح هورمون تایراید به سطح کمتر از حد طبیعی کاهش یابد، به آن هایپوتایرایدیسم می گویند. در همچو موارد، غده تایراید فعالیت کمتر دارد و هورمون تایراید کافی برای نیازهای بدن تولید نمی کند تا بدن فعالیت یا عملکرد طبیعی داشته باشد.هایپوتایرایدیسم باعث میشود سلول های سراسر بدن فعالیت خود را کاهش دهند. در نتیجه، بسیاری از سیستم های بدن بطی می شوند و طیف وسیعی از علائم را ایجاد می کند. هایپوتایرایدیسم یا کاهش فعالیت غده تایراید می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. افرادی که بیشتر در معرض خطر هایپوتایرایدیسم هستند شامل زنان، افراد بالای شصت سال، افرادی با سابقه خانوادگی بیماری تایراید یا افراد مبتلا به سایر بیماری های خودایمنی مانند pernicious anemia کم خونی خطرناک، Type 1 diabetes دیابت نوع 1، rheumatoid arthritis روماتوئید آرتریتیس و lupus لوپوس میباشند.

علل هایپوتایرایدیسم یا کاهش فعالیت غده تایراید:

از آنجایی که عملکرد تایراید توسط سیستم هایپوتالاموس-پیتيوتری-تایراید کنترل می شود، کاهش فعالیت غده تایراید يا هایپوتایرایدیسم ممکن است به دلیل عملکرد نادرست در هر یک از این سطوح رخ دهد. هنگامی که تولید و ترشح هورمون ها به دلیل نارسایی خود غده تایراید مختل می شود، در این حالت بنام primary hypothyroidism کاهش فعالیت غده تایراید اولیه نامیده میشود. هنگامی که این نقص روی نورون های هایپوتالاموس یا در غده پیتيوتری قرار می گیرد، secondary hypothyroidism کاهش فعالیت تایراید ثانویه یاد میگردد که به آن central hypothyroidism یا کاهش فعالیت تایراید مرکزی نیز می گویند.

عواملی که سبب هایپوتایرایدیسم اولیه می شوند قرار ذیل اند:

1. Congenital and Neonatal Hypothyroidism یا هایپوتایرایدیسم مادرزادی و نوزادی:

تقریباً از هر چهار هزار نوزاد، یک نوزاد با هایپوتایرایدیسم نوزادی یا مادرزادی متولد می شود. با هایپوتایرایدیسم مادرزادی، نوزاد بدون غده تایراید، با تایراید نیمه تشکیل شده یا با تایرایدی که در جای مناسبی قرار ندارد به دنیا می آید. درهایپوتایرایدیسم نوزادی، نوزاد با غده تایراید کامل به دنیا می آید اما غده تایراید شان به درستی کار نمی کند و پس از مدت کوتاه، علایم هایپوتایرایدیسم در آنان بروز ميكند. در حالی که این عارضه در بدو تولد وجود دارد، ولی علائم ممکن به دلیل هورمون تایراید که از مادر به جنین می رسد دیرتر ظاهر شوند. هایپوتایرایدیسم نوزادی و مادرزادی شرایط بسیار جدی است که می تواند منجر به آسیب شدید مغزی و اختلال در رشد کودک شود. هر یک از این شرایط می تواند ناشی از کمبود آیودین در رژیم غذایی مادر باشد و در مناطق دورافتاده یا کوهستانی جهان که آیودین به مقدار کافی در دسترس نیست، رایج است.

2. کمبود آیودین:

کمبود آیودین باعث هایپوتایرایدیسم می شود. کمبود مقدار آیودین باعث این میگردد که غده تایراید نتواند به اندازه کافی هورمون تایراید تولید کند که در نتیجه سبب ایجاد هایپوتایرایدیسم میگردد. کمبود آیودین در دهه های گذشته در سراسر جهان بهبود یافته است، اما کمبود آیودین همچنان شایعترین علت هایپوتایرایدیسم در سطح جهانی است. کمبود شدید آیودین می تواند منجر به آسیب دائمی شود. در کودکان می تواند منجر به مشکلات رشد و عقب ماندگی ذهنی شود.

3. Autoimmune thyroiditis یا التهاب تایراید خود ایمنی:

تایرایدایتس thyroiditis به معنای التهاب غده تایراید است. هایپوتایرایدیسم می تواند از تایرایدایتس ایجاد شود و شایع ترین علت تایرایدایتس یک بیماری خود ایمنی به نام هاشیموتو تایرایدایتس Hashimoto’s thyroiditis یا بیماری هاشیموتو Hashimoto’s disease میباشد.هاشیموتو تایرایدایتس به نام داکترجاپانی که اولین بار آن را توصیف کرد، نامیده شده است. سیستم دفاعی بدن ما از اعضا و سلول هایی تشکیل شده است که برای محافظت از بدن ما در برابر اجسام اجنبی مانند باکتری ها، پرازیت ها، ویروس ها و سلول های سرطانی طراحی شده اند. معمولاً سیستم ایمنی می تواند تفاوت بین سلول های خارجی و سلول های خود را تشخیص دهد. در یک بیماری خودایمنی، سیستم دفاعی بدن نمی تواند تفاوت بین سلول های خود و سلول های خارجی را تشخیص دهد و بخشی از بدن را به عنوان جسم خارجی اشتباه می گیرد و در این حالت، پروتئین هایی به نام اتوآنتی بادی ها را آزاد می کند که به سلول های سالم حمله می کنند.

مانند سایر بیماری های خودایمنی، تمایل به هاشیموتو تایرایدایتس ارثی است. به نظر می‌رسد بیماری خود ایمنی هاشیموتو تایرایدایتس در مناطقی با مصرف زیاد آیودین شایع تر است. مقدار اضافی آیودین در رژیم غذایی، سیستم ایمنی یا دفاعی بدن را تحریک می‌کند تا آنتی‌بادی‌هایی ایجاد کند که به غده تایراید حمله کنند. حملات مداوم به غده تایراید باعث از بین رفتن سلول های فعال و عملکردی غده تایراید گردیده و بدین ترتیب تولید مقادیر طبیعی هورمون تایراید کاهش می یابد و در نتیجه هایپوتایرایدیسم بوجود می آید. آتروفیک تایرایداتیس و تایرایدایتس پس از ولادت دو نوع دیگری از اختلالات خود ایمنی اند که در آن سلول های غده تایراید مورد حمله قرار می گیرند و باعث هایپوتایرایدسیم میگردند.
اسد سهاک