Watan Noori

د وينې فشار
تعريف: د ويني په واسطه پر رګونو(شيريانونو) باندې وارد شوی فشار د وينې د فشار په نامه ياديږي.
يا: دا هغه فشار دی چې د ويني په واسطه د رګونو په ديوالونو باندې وارديږي.

★:د وینې فشار په دوه ډوله دی:
(①)- لوړ فشار【systolic blood pressure】:
※:سيستوليک د وينې فشار: هغه فشار دی چې د هغه په واسطه وينه رګونو ته رسوی ، يعني کله چې زړه رګونو ته وينه پمپ کوي په دې وخت کې چې د رګونو په ديوال کوم فشار منځته راځي د systolic blood pressure په نوم ياديږي __چې نورماله کچه يې【 100__140 mm Hg】ده.

*__د ويني لوړفشار هغه وخت رامنځ ته کېږي کله چې د وينې دپرېشر اندازه 【 100__140 mm Hg】 ته ورسېږي ځکه خو د لوړ فشار نوم هم ورکړل شوی دی.

※:لوړ فشار د زړه د انقباض (تنګيدو) په وخت کې پر رګونو باندې وارد شوی فشار د وينې لوړ فشار په نوم ياديږي.
_يا: لوړ فشار هغه فشار دی چې په رګونو باندې د زړه د راټولېدو له امله رامنځ ته کېږي.
※: يا: دا د وينې هغه فشار دی چې د زړه د تنګيدو په وخت کې پر رګونو باندې وارديږي.
_همدارنګه که فشار چې تر خپل نورمالې کچې لوړ شي د لوړ فشار په نوم ياديږي.

__ځينې وختونه د راز راز روغتيايې لاملونو له کبله د وينې فشار له منځني کچې څخه لوړېږي د ې حالت ته په طبې اصطلاح کې د وينې لوړ فشار (هايفرټينشن) وايې.

که د ويني لوړ فشار ژر کنترول نشي او درملنه يې په خپل وخت کې ترسره نه شي،نو د زړه ناروغیو او عصبي رګونو له منځه تللو سبب ګرځي کوم چې انسان د مرګ لامل هم کیدی شي.

(②)- ټيټ فشار【Diastolic blood pressure】:
※:ديا ستوليک د وينې فشار: ګله چې زړه وينه په يوه پمپ سره پمپ کړي د دې نه پس يوه کمه شيبه ارام کوي، د زړه دا د استراحت د حالت فشار د Diastolic blood pressure په نوم ياديږي.
__چې نورماله کچه يې 【60__90 mmHg】 ده.

*__د وينې ټيټ فشار هغه وخت رامنځته کيږي کله چې د وينې د ډپرېشن اندازه د【60__90 mmHg】ته ورسيږي
ځکه خو د ټيټ فشار نوم هم ورکړل شوی دی.

ټيټ فشار د زړه د انبساط (پراخيدو) په وخت کې پر رګونو باندې وارديږي.
_يا: دا هغه فشار دی چې د زړه د خلاصېدو په وخت کې په رګونو باندې راځي يا وارديږي.
_يا: دا د وينې هغه فشار دی چې د زړه د پراخيدو په وخت کې په رګونو باندې وارديږي.
_همدارنګه که فشار تر خپلې نورمالې کچې ټيټ شي د ټيټ فشار په نامه ياديږي.

★:څنګه کولی شو د وينې فشار معلوم کړو؟

–د وينې د فشار د اندازه کولو مخکې بايد لاندې ټکي په نظر کې ولرو:
_ناروغ بايد په راحت شکل ناست وي په داسې ډول چې د لاسو بازوګان يې له زړه سره په سطحه کې ليول (برابر) وي.

_تر اندازه کولو نيم ساعت مخکې بايد سګريټ، چای، قهوه داسې شيان استعمال نه کړي، ځکه یاد شوي شيان يو اندازه فشار لوړوي.
_تر اندازه کولومخکې بايد پنځه دقيقي استراحت وکړي.

په یاد ولرئ، د وينې فشار په ډېر عمر لرونکو کسانو، چاغو خلکو، د شکر په ناروغانو، تشويش لرونکو او هغه کسانو کې چې الکول (شراب) څښي، لوړ وي.

★: اوس راځو د وينې د فشار معلومولو عملي طريقې ته:
د دې په خاطر باندې چې د وينې فشار د معلومولو عملي طريقه زده کړو نو لومړۍ اړينه ده چې د وينې د فشار د اندازه کولو الې مهمې برخې وپيژنو:
عموماً د وينې فشار د اندازه کولو آله لاندې مهمې برخې لري:

1-Inflates rubber cuff(هوا ورکوونکی)
2-Inflatable rubber cuff( هوا احيستونکی يا خلطه)
3-Rubber tube(ربړي نل)
4-Air Valve(د هوا وال)
5-Chest piece(د سينې برخه)
6-Ear frame(د غوږونو چوکاټ)

اوس راځو د وينې د فشار د اندازه کولو عملي طريقه زده کوو:
(1):- لومړۍ دوينې د فشار آلې د خلطې برخه يا Inflatable rubber cuff داسې را اخلو چې د Inflatable rubber cuff زيګ طرف په ښي لاس باندې راشي او هغه بيا په ښي او يا چپ لاس باندې په داسې ډول تړو چې:
※: بايد Inflatable rubber cuff د څنګلې د بند څخه 2.5cm(يا دوه ګوتې پورته)په داسې ډول وتړل شي چې دوه نلونه يې بايدAnteriorبرخه کې واقع وي او لږ بايد Medial خواته وي.

(2):- وروسته په دوهم قدم کې نفس(pulse)ګورو--(په يوه لاس باندې pulse ګورو دBrachial Pulse Sites ساحه کې او بل لاس باندې Inflates rubber cuff باندې هوا ورکوو چې په نتيجه کېInflatable rubber cuff هوا اخلي)-- هوا تر هغه ورکوو چې pulse ورک شي--کله چې pulse ورک شو،نو د هغې نه وروسته به30عدده يا 30mm هوا يا فشار نور هم ورکړو.

※:کله مو چې30mm نوره هوا هم ورکړه نو-- سمدلاسه د ستاتسکوپ Ear frame برخه غوږونو ته اچوو او د ستاتسکوپ Chest piece برخه د ناروغ په شيريان(هغه ځای چې مخکې مو pulseپکې معلوم کړی وو يعني Brachial Pulse Sites) باندې کيږدو.

※:بيا به هوا ورو ورو کموو(ورو ورو د پمپ وال خلاصوو)کله چې د لومړي ځل لپاره پهEar frame کې اواز واوريدل شو(د زړه زربان واوريدل شو)،نو دا د ناروغ لوړ فشار(systolic blood pressure) دی--- هوا نوره هم ورو ورو کموو کله چې همدا اواز کوزوری(slow) او ورک شو، نو دا د وينې ټيټ فشار(Diastolic blood pressure) شو.
★: وینې د لوړ فشار له څه نه پیدا کیږي؟
روغتیا پالان وايي چې د وینې د لوړ فشار لاملونه عبارت دي:
– په غذايي رژیم کې د مالګې ډیر استعمال
– د الکولي مشروباتو استعمال
– غوړ لرونکو خواړو خوړل
– د وینې د رګونو ناروغۍ
– عصبی او روانی تشویشونه
– سگریټ څښل
– ارثيت
– عمر زیاوالی
– وزن زیاتوالی.
کاپی