گروپێ دلسۆزێن کۆردستانێ

سبەهی دەڤەردار و خەلکێ دەڤەرا ئامێدیێ دێ پشکداریەکا کارا دپاقژکرنا باژێرێ دهۆکێداکەن.

زۆر سۆپاس جەنابێ رێزدار (سەرۆک بارزانی) رابەر و سەرۆکێ مە، بتنێ دماوێ ٤٨ دەمژمێران دێ وی خەلکێ زیانڤێکەفتی ب رەنگەکێ وەسا قەرەبووکەی بۆ هەتا هەتایێ ئاریشا وان چارەسەربیت، تومان هەبی بەسمانی باب و برا کەسمانی بۆ پێشەوە پێشمانکەوە ئەی سەرۆک مەسعود بارزانی.

هەڤرکیا ناسنامەیان، جوانی یان جوداهی

تو کی یان چ تشتی؟
ژکیر نەتەوەیی؟
ئاینێ تە چیە؟
ب چ زمان دئاخڤی؟
خەلکێ کیژ باژێری؟
تو چ عەشیرەتی؟
ژکیژ گوندی؟
پیشەیا تە چیە؟
ژ کیژ گەرەکێی؟
تو حەژ چ جۆرێ هۆنەری دکەی؟
پشتەڤانێ چ وەرشەکێی؟ و …..

هەر ئێک ژڤان پرسیاران رەهەندەک و بنەمایەکێ خۆ یێ ناسنامێ هەیە، تۆ زەلام بی یان ژن و ئەگەر تو بەرسڤا ڤان هەمی پرسیاران ژی بدەی دێ ئێک دەرئەنجام ژێ دەرکەڤیت چونکی تۆ مرۆڤی و مرۆڤبوون ناسناما سەردەمە سەرەرای مافێ تەیە شانازیێ ب هەمی ناسنامێن خۆ ببەی لێ نە لسەر حسابا چ کەس و چ ناسنامێن دی، هەر وەکی خۆدایێ مەزن دقۆرئانا پیرۆزدا ئەمرکری:

((يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ)).
کەواتە؛ نیشانێن مەزناهیا خودێ نە ئەم توخمێن جودا، مللەتێن جودا، دەڤەرێن جودا و ب کومەکا جوداهیان خەلقکرین و ل دەف خودێ ئەوە یێ ب قەدر و رویمەت یێ ب تەقواتر.

ئایەتێ نەگوتیە یێ پتر هەڤرکیێ کووردکەت، یێ پتر توڤێ کەرب و کین و نەڤیانێ دچینیت، یێ پتر کار بۆ ژێکڤەقەتیا جڤاکی و دابەشکرنا وی دکەت نەگوتیە یێ خیلافێ پەیدادکەت.

ژلایێ بنەمایێن مافێن مرۆڤی و دیموکراسیێ ؛ ئەوە ئەز جوداهیێن تە و تۆ جوداهیێن من قەبیلبکەی بێی ئەز تە بئێشینم یان تۆ من بێشینی ئانکو هەر ئێک ژمە سنۆرێن مرۆڤبوونا خۆ بزانیت.

ژلایێ نشتیمانی ڤە، بۆ وەلاتەکێ مەزلۆمێ وەکی مە ددیرۆکێدا هەول و بزاڤ و کار و کەسابەتا پێدڤیە و زۆر ژی پێدڤیە بۆ هەڤگرتنێ، بۆ ڤیانی، بۆ ئاشتی و برایەتی و هەڤدوقەبیلکرنێ بیت…..

زمانێ دایکێ ناسناما نشتیمانەکێ بێ دەولەت

زمان بۆ هەر نەتەوەکی پێناسە و ناسنامەیە، لێ ژبۆ گەلێ کوردستانێ هەبوون و نەبوونا مەیە. هەر تشتەکێ کوردستانێ وەک خاک و نەتەوە و زمان و کەلتور پێدڤی ب پاراستنێ یە و هەتا کو ئەڤ هشیاریا نشتیمانی دروست دبیت پێدڤیە بزڤرینە زارۆکێن کوردستانێ، ئەم بەرەبابێ سەرهلدانێ مە ب کوردی یا خاندی، ب کوردی دنڤیسین جارا مامۆستا هەژاری گوتی ب کوردی دژین، لێ بەرەبابەکێ ل پشت مەدهێت نوکە خێزان شانازیێ دکەن زمانێ خۆیێ دایکێ باش نزانیت! ئەگەر چ رێژەکا کێم ژی بیت. دیاردەیەکە جهێ سەر راوستیانێ یە.

زانستی سەلماندیە باشترین رێکا فێربوونێ زمانێ دایکێیە، هەتا زانستان ژی و نموونێن وەلاتێن زیندی ئەون یێ زمانێ خۆ کریە ماکا زانستی و تەکنولوژیایێ وەلاتێ چینێ ژنموونێن زیندی یە کو هەژموونا خۆ ل سەر دونیایێ بەلاڤ دکەت و پتر ژ سەد دەڤۆکان هەنە لێ وەرار و پاراستنا وان بۆ زمانی بەرەڤ پێشە.

قۆرئانا پیرۆز زمانێ عەرەبی کرە زمانەکێ جیهانی و بەردەوام یێ گەشەکرنێ دکەت، ئەم ئەو نەتەوێن بێ دەولەت زمانێ مە، کەلتورێ مە، هەبوونا مە بەردەوام یا دگەفێدا کەواتە شۆرەشا مەیا بەردەوامە و ژینگەها کوردستانی تێدا دناڤبەرا کۆمەکا داگیرگەها و توندرەواندا دژیت، مەژیێ وان هەر ئەو مەژیە یێ مەدکۆژن، یێن ئەم قرکرین و نوکە ژی ئەگەر پیرەژنەکا نوت سالی زمانێ وان نەزانیت ناهێلن ل فرۆکخانا دەربازببن!!.

ئەگەر ئەم ل زمانێ خۆ خۆدان دەرنەکەڤین و دووبارە ژ زارۆکان دەستپێنەکەین وەکی جاران یا مە ژ بەرنامێن زارۆکان بەردەوامی ددایێ و بەرنامێن خاندنێ ب زمانێ خۆش و شرینێ دەیکێ نەبن، زمانێ مە ژی دگەفێدایە، هەروەسا ئەگەر ئەم زمانێ خۆ نەکەینە زمانێ تەکنولۆژیایێ و کارئاسانیێ بۆ ژیانا خۆ، دیسان ژی ئەگەرەکێ دی یێ گەفێ یە. زمان ناسناما مەیە، زمان غیرەتا مەیە، زمان کەرامەتا مەیە.

مللەت عسمەت
٢١ی شواتا ٢٠٢٤ێ
رۆژا زمانێ دایکێ

کاروانێ بەردەوامێ ئاڤەدانیێ

ئەڤرو روژا سێ شەمبی رێکەفتی ٢٠٢٣/١٢/١٩
كارێ قێركرنێ ب دوماھیك ھات ل پرۆژێ سەخبێركرنا رێكا(شەرەفۆنا - قەسروك - ئەستریان - كەندەگول)بدرێژاھیا ٨ كم/ناحیا بجیل-قەزا ئاكرێ) و كەفتە د خزمەتا خەلكێ خۆشتڤیێ دەڤەرێ .

پاڕزگەها دهۆکێ ئاڤەدانیا بەردەوام
سۆپاس حکومەتا هەرێما کوردستانێ. جادەیێن ناحیا گردەسین پشتی ب دوماهی هاتنێ.

ب مەرەما ئامادەکاریێن لژنا ئێمناهیێ ل پارێزگەها دهۆکێ بۆ ئەنجامدانا پرۆسا هەلبژارتنێن جڤاتا پارێزگەها نەینەوا، ئەڤرۆ بەرێز”د.عەلی تەتەر” پارێزگارێ دهۆکێ دگەل کۆمسیونا بلند سەربەخۆیا هەلبژارتنان و رێڤەبەریا پۆلیسێن پارێزگەها دهۆکێ کۆمبوو، دکۆمبوونێدا پارێزگارێ دهۆکێ دوپاتی ل بجهئینانا رێنمایێن کۆمسیونا بلندا سەربەخۆیا هەلبژارتنان ل پارێزگەها دهۆکێ و پاراستنا ئێمناهیێ ل هەمی وان بنگەهێن دەنگدانێ یێن ل پارێزگەها دهۆکێ هاتینەدانان.

پرۆفیسور دکتور عەلی تەتەر، دپەرتۆکا خۆ یاکوردستانا هەڤچەرخ دا دبێژیت:

ژ مراقب سری بەر ب پەرلەمانێ قۆتابخانێ…

دەمێ بەحسێ سیستەمێ پەروەردێ دکەین مە نەبتنێ بەحسێ وێ یە ئەوا ل قۆتابخانێ ب قۆتابیان دهێتەدان بەلکو مەبەحسێ سیستەمێ پەروەردا خێزانێ، پەروەردا جڤاکی، پەروەردا قۆتابخانێ و کارتێکرنێن پەروەردێ ژ دەرئەنجامێ راگەهاندنێ و راگەهاندنا نوو(سوشیال میدیایێ)یە.

ئاریشا سەرەکی لڤێرە مرۆڤێ نوکە ل کوردستانێ دژیت دبابەتێ ژێیاتی(انتیماء) دگەل حەزو ئارەوزوو و هەتا ئاخ و نشتیمانی چ گرێدانێن بنەجهـ نینن. نە دگەل هەڤالینیێ، نەقۆتابخانێ، نە هۆنەری، نە وەرزشێ، نە ئالای، …. هەتا دوماهیێ، نەبوونا گرێدانێن روحی دگەل تشتەکی چ ئەو تشتێ باش بیت یان خراب مرۆڤی تووشی گەلەک ئاریشێن دەروونی دکەت و ئەڤی بابەتی بۆ؛(نۆژدار، ڤەکۆلەر،دەروونناس و بسپۆرێن وی بیاڤی دێ هێلین).

پرسیارا سەرەکی بۆ گەهشتنا هەر حەقیقەتەکی ئەوە، ئایا ل سەر چ پیڤەر هەلسەنگاندنا بابەتی دکەین؟ نموونێن ڤێ نڤیسینێ وەرگرین بێگۆمان سەرەکانیا زانیاری و دیتنا مە ئەو ژینگەها جڤاکی یە یا ئەم دناڤ دا دژین هندەک جاران درێکێن جودا یێن خاندن و نڤیسینێ و تێکەلیا دگەل خەلکی جیهانا وان ژی دبینین.
دووەم پیڤەر بۆ هەلسەنگاندنێ ئەڤ هەمی مەزاجیەت، دووریاتی، بێ باوەری، هەرفاندن پتر ژ ئاڤاکرنێ ژ کیڤە هاتیە، دێ مە بەرەف کیڤە بەت(ئەگەر میتودا من یا راست بیت) من پیڤەرێ پرسیارکرنێ بکارئینا، کەواتە دێ دەرئەنجام تێبینیێن مە یێن کەسی بن چونکی چ راپرسی لبەر دەستێ مە نینن.
هندەک تێبینیان دێ ب نموونە بێژین:

ئێک لدور پەروەردێ: دەمێ ئەم قۆتابیب سیستەم قۆتابخانێن مە مراقب سری ددانان هەر ژ قۆتابیان کا کێ چ گۆت و کێ چ نەگوت، دەرئەنجامێن ڤێ فێربوونێ دپاشەرۆژێدا دێ بنە ئەو خالێن نیگەتیف یێن ل سەری مە گوتین. ژلایەکێ دی ڤە نوکە پەرلەمانێن قۆتابخانا دهێنەدانان بۆ فێرکرن و پێگەهاندنا دیموکراسیێ خالەکا هەرە گرنگە لێ دراستیدا نە کارێ قۆتابی یە هەڤالێن خۆ ئاراستەکەت یان راستڤەکەت رەنگە کەربوکین و هەڤرکی دناخێ قۆتابیدا پتر لێ بهیت ئەڤ پەرلەمانە پێدڤی ل سەر هندەک پیڤەرێن زانستی بهێنەدانان.

دوو: لسەر ئاستێ خێزانێ دێ چمە دکوراتیا بابەتیدا دەیک یان باب ب مەرەم یان بێ مەرەم هەمی جۆرێن سحبەتان ل دەف زارۆکی دکەن هەتا شەرو گەنگەشان ژی بێی کو هزرکەن ئەو زارۆک هەمی تشتا یێ وەردگریت، یان هندەک جاران زارۆکی وەکی جاسوس بۆ ئینان و برنا ئاخفتنان بکاردئینن ئەڤ مالوێرانکرنە و تێنەگەهشتنە ل پەروەردەکرنا زارۆکان.

سێ: ل سەر ئاستێ جڤاکی دەرئەنجامێ خالا ئێکێ و دووێ پتری دپشت ئێکودوورا دێ بنە تیۆرێن هەرفاندنو پیلانگێری و ئەم هەمی گازندا ڤی بابەتی دکەین و دهەمان دەم ژی هەمی پشکدارێن بابەتینە راستەوخۆ یان نەراستەوخۆ، ئەزێ گەهشتیمە وێ باوەریێ ئاخفتنا مە هەما یا نێگەتیف بووی نە هەلویستە و نە ژی کریار هەما ئاخفتنە.
دەرئەنجام: راست و دروست و ب هویری و ب راستگۆیانە ئەڤان مژاران دانوستاندن کەین و ئێدی بێخینە دهەمی لایەنێن ژیانێدا و ژ زارۆکی تا مەزنی.
هیڤیدارین ئەڤان بابەتان ب وێرەکی و بێ ترس و دوودلی دگەل لایەنێ بەرامبەری خۆ دانوستاندنێ بکەین هنگی دێ باوەریا پتر و گرێدانێن مە دگەل ژیانێ خۆشتر و ب تامتربن.

مللەت عسمەت

رێڤەبەریا سۆلینان ل پارێزگەها دهۆکێ درۆژانین بەفر و باران دا بەردەوام مەنهول و رێکێن دەرکەفتنا ئاڤێ پاقژ دکەت.

هەر رۆژ ل دەڤەرەکێ و کۆمەکا پرۆژێن بنەرەتی و خزمەتگۆزاری

سبەهی ل قەزا بەردەرەش پارێزگارێ هەمیان، کاروانیێ رێیا ئاڤەدانی و خزمەتێ یە.
دسالا بوریدا ٤٠٠ پرۆژە و دئەڤ سالەدا پتر ژ ٤٠٠ێن دی درێکێ دانە، هەمی پرۆژە ژی گرێدایی ژیانا تاکی نە، هندی کۆلانەکا نەقێرکری ما بیت، مالەک گوندەک و تاخەک یێ بێ ئاڤ و رێک و کارەب بیت حکۆمەتا هاولاتیان ناگەهیتە وێ یا دڤیت و ئەولەویەتا کارێ پارێزگارێ خزمەتکرنا هەمی دەڤەرانە بێی جوداهی.

کورته‌یه‌ک ژ ژیاننامه‌یا پرۆفیسۆر دکتۆر عه‌لی ته‌ته‌ر

دکتۆر عەلی تەتەر ل ۱٥ی ئۆکتۆبەرا ۱۹٦۸ێ ل گوندێ سینیا ل ده‌ڤه‌را نێروه‌ سه‌ر ب قه‌زایا ئامێدیێ ژ دایکبوویه‌.
ئەو ژ بنه‌مالا ته‌ته‌ر به‌گێ عەلی بەگێ نێروه‌ییه‌ کو ل گەل‌ مەجید بەگی کورێ خۆ و دوو چەکدارێن خۆیێن دیتر ل کانونا دووێ یا سالا ۱۹۱٥ێ چەند رۆژا پاش سێدارەدانا شێخ عه‌بدولسه‌لامێ بارزانی ل باژارێ مۆسل هاتینه‌ سێداره‌دان و شەهیدکرن. بنەمالا وان ژ بنەمالا میرێن بەهدینان، باپیرێ وان یێ کەڤن سولتان عزەدینێ (ئێزدین) کورێ سولتان نورەدینێ کورێ میر بادین و خەدیجە خانما کچا قاسم بەگێ کورێ سولتان عزەدین شێرێ هەکاریە کو ل ناڤەراستا سەدێ پازدێ ژ ئامێدیێ وەکو میرێ کەلا نێروە و روژهەلاتێ ئامێدیێ هاتیە دانان.
رولێ بنەمالا وان هەر ژ سالا ۱۸٤۱ د شورشێن کوردیدا یێ دیارە، تایبەت د نامێن فارسییێن سماهیل پاشای، دووماهی میرێ بەهدیناندا کو باسێ ڕول و مێرخاسیا عەلی بەگەگێ کورێ تەتەر بەگێ کورێ وەلیا بەگێ کورێ جەوهەر بەگێ بۆ خەباتا کوردستانێ (غیرت کوردستان) و گرتنا دەڤەرا مەقلوب و ئاکرێ و رزگارکرنا پایتەختێ بەهدینان شارێ ئامێدیێ ل ژێر دەسەلاتا محەمەد ئینجە بەیرەقدار والیێ ئوسمانی دکەت.
تەتەر بەگێ کورێ عەلی بەگێ دگەل هژمارەکا چەکدارا د شورشا شێخ عوبەیدوللایێ نێریێ (نەهری) پشکدار ببوو و پاشی گەهشتبوو شێخ عەبدولسەلامێ بارزانی.بنه‌مالا دکتۆر عەلی و خه‌لکێ گوند و ده‌ڤه‌را وان تایبەت هەردوو باپیرێن وی ل شوره‌شێن ئێکێ و دوویێ یێن ده‌ڤه‌را بارزان پشکدار ببوون، هەروەسا هەموو کەس و کارێن وی د شوره‌شا ئه‌یلول و گولان، سه‌رهه‌لدان و شه‌رێ دژه‌ داعشێدا به‌شداربووینه‌ و خه‌لکێ ده‌ڤه‌ر و بنه‌مالا وان خۆدانێ پتری سه‌دان شه‌هید و بریندارانه‌.
تەتەر بەگێ بابێ وی ئێک ژ فه‌رمانده‌یێن شوره‌شا ئه‌یلول و گولانێ بوو‌ کو بەری دەستپێکرنا شورشا ئەیلوولێ ل سالا ۱۹٦۰ بوویه‌ پێشمه‌رگه و سالا ۱۹٦۳ ل سەرێ چیایێ پیرسی ب گرانی بریندار بوویە‌ و هه‌لگرێ مەدالیا بارزانیه‌. ته‌ته‌ر به‌گێ بابێ وی د گه‌ل خێزانا خۆ سالا ۱۹۷٥ پەناهەندەی ئیرانێ ببوو، دگەل دەستپێکرنا شورەشا گولانێ هەم ژ روویێ رێکخستنا پارتایەتی و هەم وەکو فەرماندەیەکێ پێشمەرگەی چالاک بوویە، پلا ئامر بەتالیونی د شورشا گولانێدا وەرگرتیە و د شەرێن ناڤدارێن مینا حاجی ئومەران، بالەکایەتی، گردمەند، دولا سیبەرێ، سیدەکان و خواکورکی دەورێ فەرماندییێ د چەند شەراندا دیتیە، ل سالا ۱۹۸٥ دەما بەرپرسیارێ هێزا پاراستنا پشکەکا مەکتەبا سیاسی و ئێزگێ دەنگێ کودستانێ ل دەڤەرا لولان، برایێ وی محەمەد ئەمین بەگ شەهید دبیت.
-------------------------------------------

ژیاننامه‌یا زانستی:
دکتۆر عەلی تەتەر خویندنا سەرەتایی و ناڤنجی د ناڤ شورشێ و شارێ جەهروم، مەشهەد، یەزد و ئوردوگایێ زێوە و ئامادەیی ل سالا ۱۹۸۸ به‌شێ زانستی ل باژارێ ئورمیێ ل رۆژهه‌لاتا کوردستانێ ب داوی ئینانه‌. ل سالا ۱۹۸۹ زەمالا خویندنێ بۆ ئەوروپا بۆ دەرچوو، لێ وی رێکا پێشمەرگایەتیێ هەلبژارت و نەچوو ئەورۆپا.
ل سالا ۱۹۹۲ ل زانکۆیا سەلاحەدین کۆلیژا ئەندازیاری پشکا شارستانی هاتە وەرگرتن، لێ ل دووماهیا سالا ۱۹۹٤ ناچار بوو ژ بەر شەرێ ناڤخۆیی خویندنێ ب جهبهێلیت.
ل سالا ۲۰۰۰ێ به‌که‌لوریۆس ب مێژوویێ ب پله‌یا نایاب ل زانکوویا دهوکێ وه‌رگرت‌ و ل سالا ۲۰۰۲ێ ماسته‌ر ب مێژوویێ ب پله‌یا نایاب ل سه‌ر بابه‌تێ ( ژیانا سیاسی ل کوردستانێ ۱۹۰۸-۱۹۲۷) ل ل هەمان زانکۆ وه‌رگرتیه‌.
ل سالا ۲۰۰۸ێ دکتورا ب مێژوویێ ب پله‌یا نایاب لسه‌ر بابه‌تێ ( بزاڤی رزگاریخوازی نه‌ته‌وه‌یی کورد له‌ کوردستانی عێراق له‌ ساله‌کانی جه‌نگی عێراق. ئێراندا ۱۹۸۰-۱۹۸۸) ل زانکویا دهوکێ وه‌رگرتیه‌.
ل سالا ۲۰۰۲ێ بوویە ماموستای زانکۆیا دهۆک و هه‌روه‌سا سه‌رپه‌رشتیا چەندین نامه‌یێن ماسته‌ر و دکتورایێ کریه‌.
ل سالا ۲٠۱۲ پلا پروفیسورێ یاریده‌ده‌ر وەرگرتیە‌ د مێژوویا هەڤچەرخدا و ل سالا ۲۰۱۸ێ بوویه‌ پرۆفیسۆر د مێژوویا نوو و هەڤچەرخدا.
----------------------------------------

ژیاننامه‌یا ره‌وشه‌نبیری:
- ل سالا ۱۹۸٥ێ ده‌سته‌یا نڤیسینا گۆڤارا (ده‌نگێ قوتابیان) کار کریه‌.
- ب ده‌یان کور و سمینار و ورکشوپ پێشکێش کرینه‌.
- زێده‌تر ژ ٦۳ێ لێکولینه‌وه‌یێن زانستی د بوارێن مێژوویا سیاسیا کورد و میتولوژیا ل گوڤارێن هه‌رێما کوردستانێ به‌لاڤکرینه‌.
- ل سه‌ته‌لایێتا کوردستانێ و که‌نالێ دهوک کارکریه و پرۆگرامێ "کورد و مێژوو" بەرهەڤ و پێشکێشکریە‌.
-----------------------------------------
په‌رتوکێن وییێن چاپکری:

- ژیانا سیاسی ل کوردستانێ ۱۹۰۸-۱۹۲۷ێ.
- بزاڤی رزگاریخوازی نه‌ته‌وه‌یی کورد له‌ کوردستانی عێراق له‌ ساله‌کانی جه‌نگی عێراق. ئێراندا ۱۹۸۰-۱۹۸۸.
- الحیات سیاسیه‌ فی کوردستان ۱۹۰۸-۱۹۲۷.
- المیترائییه‌ التاریخ و المعتقد.
- کورد و مێژوو چه‌ند ڤه‌کولینه‌ک ل دور مێژوویا که‌ڤنا کورد و کوردستانێ.
- کورد و مێژوو چه‌ند ڤه‌کولینه‌ک ل دور مێژوویا نوو و هه‌ڤچه‌رخا کورد و کوردستانێ.
- سیاسه‌تی حکومه‌تی عێراق لە کوردستان لە سایه‌ی به‌ڵگه‌نامه‌ فه‌رمیەکاندا ۱۹۷٥-۱۹۸٦ به‌رگی یەکەم.
- سیاسه‌تی حکومه‌تی عێراق لە کوردستان لە سایه‌ی به‌ڵگه‌نامه‌ فه‌رمیەکاندا ۱۹۸۷ـ ۱۹۸۸ به‌رگی دووەم.
- مێژوویا ئیرانێ ژ دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا سه‌فه‌وی تا دووماهیا جه‌نگێ جیهانیێ ئێکێ ۱٥۰۱-۱۹۱۸.
ـ چەند ڤەکۆلینەک ل دۆر مێژوویا کورد و کوردستانێ.
- مێژوویا میرێن ئێزدینان ل ده‌ڤه‌را نێروه‌ ژ دامه‌زراندنێ تا سێداره‌دانا ته‌ته‌ر به‌گێ کورێ عه‌لی به‌گێ سه‌دێ ۱۳ێ تاکو ۱۹۱٥ێ.
- ئه‌میرخانێ له‌پ زێرین و که‌ڵا دمدم د ناڤبه‌را مێژوو و ئه‌فسانێدا.
- کوردستانا دێرین چه‌ند ڤه‌کولینه‌ک لدۆر ده‌وله‌ت، نه‌ژاد، کولتۆر و دینێن کوردستانا که‌ڤن.
-کوردستان دمێژوویا نوو دا.
- کوردستان دمێژوویا هەڤچەرخ دا.

--------------------------------------
ژیاننامه‌یا سیاسی:
ل سالا ۱۹۷٥ێ ژبه‌ر پشکداریا بابێ وی ته‌ته‌ر به‌گێ نێروه‌یی و بنەمالا وان د شوره‌شا ئه‌یلولێدا، بووینه پەناهەندە ل ئیرانێ. عەلی تەتەر ل ئادارا سالا ۱۹۷۹ێ د ته‌مه‌نه‌کێ بچوکدا دبیته‌ ئه‌ندامێ ئێکەتیا قوتابیێن کوردستانێ.
ل سالا ۱۹۸۱-۱۹۸٤ێ به‌رپرسێ رێکخراوێن (ئومید، هندرین، ئاواره‌) یێن ئێکەتیا قوتابیێن کوردستانێ بوو ل ئوردگایێ زێوه‌ ل روژهه‌لاتا کوردستانێ. ل سالا ۱۹۸۲ێ ب هەلبژاردن بوویە کادرێ جه‌ماوه‌ریێ پارتی دیموکراتی کوردستان‌. ل سالا ۱۹۸٥ێ کارگێرێ لقا ئیران یا ئێکەتیا قوتابیان بوویە ل شارێ که‌ره‌ج‌.
ل ۲٠ ئۆکتۆبەرا ۱۹۸۹ وەکو پێشمەرگە هاتە باشورێ کوردستانێ، لێ دگەل هەڤالێن خۆ ژلایێ پارتیا کارکەرێن کوردستانێ هاتنە گرتن دا چ چالاکیێن چەکداری دژی سوپایێ داگیرکەرێ عێراقێ نەکەن، لێ ئەو شیا ل ۱٥ کانوونا ئێکێ ۱۹۸۹ دگەل هەڤالەکێ دیتر ل زیندانا پارتیا کارکەران خۆ رزگار بکەت، لێ د هەمان رۆژدا کەفتنە د کەمینا حکومەتا عێراقێ و هاتنە گرتن و ل زیندانێن فەیلەقا ٥ ل هەولێر و موسل و ئەمنا دهۆک بوو تا سەرهەلدانا جەماوەری ل سالا ۱۹۹۱ ل باشورێ کوردستانێ و ب رەنگەکێ هوڤانە هاتبوونە ئەشکەنجەدان.
ل سالا ۱۹۹۳ێ بوو کارگێرێ لقێ زانکویا سه‌لاحه‌دینیا ئێکەتیا قوتابیان‌ و ل سالا ۱۹۹۸-۲۰۰۱ێ بوو ئه‌ندامێ لیژنا راپه‌راندن و به‌رپرسێ لقێ دهوک- نه‌ینه‌وا یێ ئێکەتیا قوتابیان‌.
ل سالا ۲۰۰۲-۲۰۱۱ێ به‌رێوه‌به‌رێ گشتیێ پاراستنێ بوویه‌ ل پارێزگه‌ها دهوک کو لسه‌ر وی ده‌می به‌شه‌کێ زوورێ ده‌ڤه‌را نه‌ینه‌وا ژی سه‌ر بڤێ رێڤه‌به‌ریێ بوویە‌.
ل سالا ۲٠۱٠ێ ل کونگرا ۱۳ێ وه‌کو‌ ئه‌ندامێ سه‌رکردایه‌تیا پارتی دیمۆکراتی کوردستان هاتیه‌ هه‌لبژارتن و ل سالا ۲۰۱۱-۲۰۱۷ێ به‌رپرسێ لقێ ۱۰ێ پارتی دیموکراتی کوردستان ل ده‌ڤه‌را سوران، چومان، رواندز و مێرگەسور بوویه‌.
ل سالا ۲۰۱۷ێ وه‌کو‌ به‌رپرسێ لقێ ۸ێ پارتی دیموکراتی کوردستان ل زاخو ده‌ستبکاربوو.
پشتی کو ژلایێ سه‌رکردایه‌تیا پارتی دیموکراتی کوردستان ڤه‌ هاتیه‌ کاندیدکرن ل ۲٥ حوزەیرانا ۲۰۲۰ ب تێکرایا ده‌نگان ژ لایێ ئه‌نجومه‌نا پارێزگه‌ها دهوکێ ڤه‌ هاته‌ هه‌لبژارتن وه‌کو‌ پارێزگارێ دهوکێ.

دوو سال پارێزگاری خزمەت و ئاڤەدانی

ل رۆژا “٢ی تیرمەهێ” دوو سال ب سەر دەستبکاربوونا بەرێز “د.عەلی تەتەر” پارێزگارێ دهۆکێ دەربازدبن، ژگۆتنەکا دکتوری دێ دەستپێکەم کو گەلەک جارا گوتیە” ئەم تمامکەڕێن بەرێزێن بەری خوینە، یا مەپێ چێ بیت بو خزمەتکرنا هاولاتیێن پارێزگەها دهۆکێ دێ ئەرکێ خو بجهئینین” ئەڤ گوتنە بخۆ دوو رەهەندا هەلدگریت ئێک پارێزگارێ مە کەسایەتیەکێ ئاکادیمی یە باوەری ب ستراتیژیەتا کارکرنێ هەیە. دوو کەسەکێ دلسۆزە بۆ خزمەتکرنا هاولاتیان تەخسیریێ ناکەت.

سەردەمێ داتا و زانیاریێن راست و درۆست و بەڵگەدارە. کارێ حکۆمەتێ ب یاسا و رێنما دهێتە ئەنجامدان نەتشتەکێ هەرەمەکیە و نەژی هەمی کار ب پارێزگەهێ بتنێ دهێنەکرن لێ ئەوا دڤان دووسالان دا ب شەڤورۆژ جەنابێ پارێزگاری ئەنجامدایی ب داتا و بوار دێ ئێخینە بەرچاڤ سەرەرای بەردەوامیا قەیرانێن دارایی، شەرێ تیرورێ، و قەیرانا کورونایێ ڤەرێژەکا خراب ئێخستیە سەرژیانا مە و ژ گەلەک تشتا بێزار و بێ هیڤینە:

١. پرۆژێن خزمەتگۆزاری: کو پرۆژێن حکۆمەتا هەرێما کوردستانێ نە لێ ئەو پرۆژێن ب رێکا پارێزگەهێ سەرپەرشتی هاتیەکرن و دیڤچوونا پرۆژا و راگەهاندنا پرۆژا و ب هەماهەنگی دگەل سازیێن کەرتێ تایبەت ب رێکا پرۆسا تەندەرکرن و گرێبەستان ل پارێزگەها دهۆکێ “٣٨٩” پرۆژە ب کۆژمێ ٦٠٨ ملیار و ٧٧٨ ملیۆن و ٥٤٨ هزار دینارانە، ژوان ١٨٦ پرۆژە ب دوماهی هاتینە و ٢٠٣ پرۆژە دقۆناغێن بجهئینانێدانە، ل بەرێ بنیات و ڤەکرنا پرۆژان پارێزگار بخۆ ل ٢٢٩ پرۆژا ئامادەبوویە. هەمی پرۆژە و هەمی داتایێن پێدڤی دئامادەنە.

دوو: درویێ پەیوەندیێن دەرڤە یێن پارێزگەها دهۆکێ و پێشئێخستنا پەیوەندیان و رولێ رێکخراوێن نیڤدەولەتی و جڤاکێ مەدەنی:

هەر زوی پارێزگارێ دهۆکێ بۆ پێشئێخستنا پەیوەندیێن پارێزگەها دهۆکێ دگەل باژێرێن وەلاتێن بیانی چەندین پێنگاڤ هاڤێتن بۆ ڤێ مەرەمێ ١١٥ شاندێن بیانی یێن کونسلگەری و نوینەراتی و رێکخراوێن نیڤدەولەتی سەرەدانا پارێزگاری کریە و ژ دەرئەنجامێن ڤان سەرەدانا رێکەفتنێن دەستەخوشکی و هەماهەنگیی هاتینە ئیمزاکرن و پارێزگارێ دهۆکێ سەرەدانا وەلاتێن ئەلمانیا و ئەمریکا دا و دگەل سازیێن نیڤدەولەتی بو هەڤکاری و هەماهەنگی و پێشئێخستنا شیانێن فەرمانبەران و دەلیڤێن خاندنا بلند و پێشئێخستنا کەرتێ پیشەسازی، چاندن، گەشتیاری، کەلتوری و شوینواری دگەل سازیێن نیڤدەولەتی دبەردەوامن.

سێ: پارێزگارێ دهۆکێ دناڤا چالاکی و هاولاتیاندا:

بۆ ڤێ مەرەمێ لدویڤ بەرنامەکێ رێکوپێک پارێزگارێ دهۆکێ بخۆ دڤیا دناڤا هاولاتیاندا بیت و نەهەمی گاڤا ب شێوەکێ ئاشکرا لەوما ٢٣٥ سەرەدان و پشکداری دناڤا هاولاتیان و چالاکیان دا ئەنجامداینە و دپتریا ڤان سەرەدانان دا کۆمەکا داخازی و پێشنیاران بۆ باشترکرنا کاری هاتینە وەرگرتن و ئاریشە هاتینەچارەکرن.

چار: پەیوەندیا دگەل هاولاتیان:

راسپاردا پارێزگارێ دهۆکێ بۆ هەمی رێڤەبەری و پشکێن سەر ب پارێزگەهێ ڤە ئەوە مامەلە و نڤیسارێن هاولاتیان ب بلندترین ئاستێ رێزگرتنێ بهێنە ب رێڤەبرن نە بتنێ لڤێ راسپاردێ راوستیا بەلکۆ سندوقەکا وەرگرتنا گلەوگازندا دانا و هژمارەکا تەلەفونێ بۆ داخوازیێن هاولاتی لسەر هژمارا ٠٧٥١٨٠٠٢٨٧٣ بەردەوام دگەهن و لدویڤ یاسا و رێنما خزمەتا هاولاتیان دهێتەکرن.

پێنچ: سەرپەرشتیا کۆمبوونێن فەرمی و کاری:

پارێزگارێ دهۆکێ و هەردوو جێگێرێن پارێزگاری بەردەوام بۆ برێڤەبرنا کاری و دانا بریارێن پێدڤی سەرپەرشتیا کۆمبوونێن لژنێن پەیوەندیدار و رێڤەبەریێن پارێزگەها دهۆکێ دکەن و ئەو کۆمبوونێ پارێزگاری بخۆ سەرپەرشتی کری ٢٣٨ کۆمبوون بووینە، ئەڤە ژبلی راسپاردەیا پارێزگاری هەرگاڤا پێدڤی ب کۆمبوونەکێ هەبیت بۆ دانا هندەک بریارێت پێدڤی گیرۆنەکەن.

شەش: پشتەڤانیا کەرتێ پەروەردەیی و وەرزش و رەوشەنبیری و هۆنەری و میدیایی:

پارێزگارێ دهۆکێ لدویڤ بەرنامە و شیانێن بەردەست پشتەڤانیا هەمی کەرتان دکەت و هەولددەت نێزیکی هەمی کەرتان بیت و ئەو کەرتێن جەماوەر لێ نێزیک بەردەوام گلەوگازندە و داخازیێن هاولاتیان ژێ وەردگریت، رۆژانە درێکا میدیا و سۆشیال میدیایێ ب دەهان داخازیێن هاولاتیان دگەهن، پشتەڤانی ل ئەنجامدانا چەندین چالاکیێن پەروەردەیی و رەوشەنبیری و هۆنەری و کەلتوری و هەتا نوکە ژبلی پشتەڤانیا چالاکیان دڤان بیاڤاندا ٢٧ پەرتۆک ژی پارێزگارێ دهۆکێ پشتەڤانیا چاپکرنێ لێ کریە.

حەفت: پارێزگارێ هەمیان

دبابەتێ پاراستنا هەڤسەنگیا پێکڤەژیان و خزمەتکرنا هەمی پێکهاتان بێ جوداهی پارێزگارێ دهۆکێ دەرگەهێ خۆ ڤەکریە و هەتا نوکە ١٦٥١ چاڤپێکەفتنێن بۆ پتر خزمەتکرنا هاولاتیان ئەنجامداینە.

هەشت: خزمەتکرنا ئاوارەوپەنابەران:

سەرەرای کو هەشت سالە پارێزگەها دهۆکێ دناڤبەرا نیڤ ملیۆن هەتا دوو ملیۆن ئاوارە و پەنابەران ب بەردەوامی حەواندینە، ئەڤ کەرتە پشکەکا کارێ پارێزگاری پێکدئینن کو خویشک و برا و عەزیزێت مەنە دناڤا کەمپادا دژین و کاودانەکێ تایبەتە.

ئەڤێن لسەری مە گوتین ناهێتە وێ واتایێ کو ئەڤ کاروچالاکیە ل سەر ئاستێ حەزوداخازیێن پارێزگەها دهۆکێ بووینە، بەلکی خزمەتکرنا هاولاتیان ئەرکە و وەکی دبێژن: یێن مایی پترن ژیێن چووی. دەرگەهێ پارێزگەهێ بۆ وەرگرتن و پێشئێخستنا کاری و پێشنیاران بۆ بەرژەوەندیا گشتی یێ ڤەکریە.

مللەت عسمەت
سکرتێرێ رۆژنامەڤانیێ پارێزگارێ دهۆکێ

گروپێ دلسۆزێن کۆردستانێ پەیجەکێ گشتی یە.

ب چ تاوان ئەڤە هاتنە شەهید و بڕیندارکرن!!