Jacht S/y Tytan

No. 20 Seam compound – szpachlowanie podwodnej części kadłuba Tytana.

Szpachlowanie szwów drewnianego jachtu to czynność polegająca na wypełnieniu uprzednio zadychtowanych szwów, tak aby powierzchnia kadłuba była jednolita i gładka. Co ważniejsze odpowiednio dobrana szpachla zabezpiecza ubitą wcześniej bawełnę. Wbrew różnym opiniom, teoretycznie, wg mnie również praktycznie żadna szpachla nie uszczelnia drewnianego jachtu, za uszczelnienie opowiada jednie dychtunek tj. odpowiednio ubita bawełna.

Dzisiejsze czasy dają znacznie więcej możliwości wyboru odpowiedniej szpachli niż kilkadziesiąt lat temu, kiedy Tytan był zbudowany. Podstawowy warunek to taki, aby szpachla była elastyczna i pracowała razem z pracującym drewnem! Używało się wtedy szpachli zrobionej z:
1) Olej lniany / pokost lniany (z dodatkiem terpentyny);
2) Kit szklarski;
3) Minia;
Te trzy składniki, zmieszane w odpowiednich proporcjach dawały zadowalający efekt. Muszę tutaj zaznaczyć, iż powyższą metodę stosuje się po dzisiejsze czasy.
Kolejną z opcji jest Sikaflex, stosowany od jakiegoś czasu przez lokalnych Szkutników. Słyszałem też o szpachlówce Pana Marcelego Bielińskiego / produkowanej wg jego własnego przepisu.
W związku z tym, że wszystkie podkłady, farby i lakiery stosowane w trakcie remontu Tytana są produkcji International – Interlux / AkzoNobel postanowiliśmy utrzymać reżim technologiczny i zdecydowaliśmy się na produkt do tego przeznaczony tj. Seam compound – produkowany przez Interlux w USA. Dzięki bliskiej znajomości z jednym z Kapitanów pływających na drugą stronę półkuli, pozyskaliśmy odpowiednią ilość (12 kg) niedostępnego u Nas produktu. Jakub Miszczyszyn Miszczyszyn – jeszcze raz pięknie dziękuję.
Szpachlowanie rozpoczęliśmy od impregnacji szwów wypełnionych bawełną / rozcieńczona w odpowiedniej proporcji docelowa farba typu antyfuling (International – Micron 350). Po tej czynności przystąpiliśmy do wypełnia szwów szpachlą. Po zakończeniu pracy zabezpieczyliśmy szpachlę farbą podkładową (Primocon), przed jej wyschnięciem.

Jak to przy remoncie drewnianego jachtu proces bardzo długi i monotonny – ale do tego zdążyliśmy już przywyknąć😉;

Gerard.

No. 19 Dychtowanie, kalfataż, ang. caulking;

Dychtowanie – stosowane w tradycyjnym szkutnictwie, jest to czynność polegająca na uszczelnianiu szwów (szpar) pomiędzy plankami (deskami kadłuba) za pomocą odpowiednio przygotowanej bawełny. Do tej czynności używa się narzędzi, przeznaczonych tylko do tej pracy tj. ubijak – przypomina drewniany młotek z dodatkowymi metalowymi obejmami i szerokie nietypowe dłuta, zwane uszczelniakami ang. caulking irons – występują w różnych rozmiarach (szerokość szwu) jak i kształtach (dostęp do dychtowanego szwu).
Na Tytanie musieliśmy zadychtować kadłub poniżej linii wodnej (większość jachtów typu Vega powyżej linii wodnej była klejona). Wykonanie tej czynności wiązało się z usunięciem starego dychtunku, a raczej tego czegoś co z niego pozostało. W kolejnym kroku ubijaliśmy nowy dychtunek w odpowiednio zabezpieczone już szwy – wyszło tego około 350 mb!
Konkludując, dychtowanie jest baaardzo czasochłonne i monotonne, ale to już za nami…

Gerard.

Whisky plank – to szkutnicza tradycja polegająca na świętowaniu, którego powodem jest zakończenie głównych prac związanych z budową lub generalnym remontem kadłuba jachtu. W trakcie przebiegu tej ceremonii mocuje się ostatnią plankę (deskę) która to składa się na całość poszycia jachtu. Tradycja dodatkowo nakazuje, aby bezpośrednio przed montażem polać ją whisky - stąd jej nazwa.
W związku z powyższym zorganizowaliśmy Tytanowi - Whisky Plank! Aktualnie na Tytanie wszystkie zdemontowane planki wróciły już na swoje miejsce więc wykonaliśmy uroczyste zanitowanie ostatniego gwoździa, uprzednio zamoczonego w whisky – rzecz jasna!
Zaprosiliśmy wielu wspaniałych Gości, którzy to są zaangażowani w ten dość szalony i odważny projekt, ratowania ponad 55 letniego, pięknego klasycznego jachtu typu Vega.

Pięknie Wam za to dziękujemy.

Berenika i Gerard.

Ps. Klasyczne jachty przyciągają do siebie bardzo ciekawych ludzi…

😎

To będzie wyjątkowa wizyta i mam nadzieję ciekawa opowieść . Jeśli lubicie stare jachty i morskie opowieści bądźcie z nami po 18-tej

No. 18 Poszycie burtowe – naprawa planek.

Poszycie burtowe jachtu typu Vega to mahoń 22 mm. Zasadnicza szerokość desek 90 mm. Mocnica burtowa 110 mm.
W nomenklaturze szkutniczej na deski, które składają się na poszycie burtowe używa się określenia „planki” (od ang. plank - deska).
W trakcie wykonywania złożonej operacji wymiany stępki jachtu musieliśmy zdemontować część planek, po 6 szt. z każdej strony od stępki w górę. Każda z nich była przymocowana średnio 80 wkrętami / nitami. W trakcie misternie wykonywanego demontażu nie obyło się bez drobnych uszkodzeń, a nawet pęknięć.
Podsumowując, wszystkie 12 planek udało się naprawić, część z nich wróciła już na swoje miejsce (technika i szczegóły montażu w kolejnych postach).

Gerard.

No. 17 Dziobnica / tylnica / denniki – rekonstrukcja zestawu trzonowego.

W trakcie wymiany stępki jachtu pojawiła się możliwość dokładnego obejrzenia pozostałych elementów zestawu trzonowego tj. dziobnicy, tylnicy, drewnianych denników jachtu.

1) Dziobnica – zostały zrobione otwory „inspekcyjne” w jej newralgicznych miejscach celem sprawdzenia stanu drewna wewnątrz dziobnicy – wyszło dobrze. Na odcinku zaciosu dziobnicy ze stępką pojawiła się szczelina wzdłuż słojów związana z schnięciem drewna – została wypełniona odpowiednim flekiem.
2) Tylnica – w poprzednich postach już było o naprawie tylnicy, tym razem jej zewnętrzna część, zostały wklejone odpowiednie fleki w miejscach w których pojawiły się szczeliny (schnięcie drewna).
3) Drewniane denniki – brak możliwości usunięcia starych szpilek jak również wiele pęknięć wzdłuż słojów drewna spowodowało decyzję o całkowitej wymianie.
4) Martwe drewno – stare się rozpadło, jest nowe.

Dla mnie i Tytana to kluczowy moment, zakończenie prac związanych z naprawą zestawu trzonowego jachtu, a w szczególności z jego stępką rozpoczyna kolejny etap tj. składania jachtu w jedną całość.

Zaczynamy od prac kadłubowych, na początek montaż zdjętych wcześniej planek + naprawa uszkodzonych wręgów czego następstwem będzie - Whisky plank !

Gerard.

No. 16 Stępka / montaż nowej stępki w starym kadłubie – rekonstrukcja zestawu trzonowego.

Montaż nowej stępki za nami. Wymiana pozostałej części zestawu trzonowego tj. drewniane denniki, kolana jak i części tylnicy mocno utrudniło zadanie. Dzięki naniesieniu odpowiednich linii i oznaczeń przed demontażem starej stępki w kadłubie jachtu jak i przeniesienia środkowej linii ze starej stępki na nową ułatwiło robotę – zgodnie z wytycznymi zawartymi w książce Thomasa Larssona „The Big Book of Wooden Boat Restoration”

To pierwsza z 39 Veg w której została wymieniona stępka, mam nadzieję, że da radę przez kolejne minimum 25 lat!

Gerard.

No. 15 Stępka / odbudowa – rekonstrukcja zestawu trzonowego.

To zadanie rozpoczęliśmy od poszukiwania odpowiedniego materiału, tj. tarcica dębowa, wilgotność w okolicach 15%, klasa eksportowa/pierwsza i co najważniejsze L =< 5 mb. Po dość długich poszukiwaniach udało się znaleźć przybliżony materiał u Naszego zachodniego sąsiada.
Kolejne zadanie to demontaż starej stępki czy tego co z niej pozostało, najlepiej w całości + wykonanie wstępnego szablonu. Zaczęliśmy od podstępowania jachtu i opuszczenia balastu, demontażu planek (po 6 z każdej strony – tak aby odkryć całą stępkę), w tym miejscu stępkę mieliśmy już praktycznie na wierzchu.
Po wykonaniu wstępnego szablonu rozpoczęliśmy pracę z drewnem: struganie, równanie, szlifowanie, odpowiednie ułożenie słojów poszczególnych elementów stępki. Stępka powstała z 15 desek o dl powyżej 5 mb, klejonych żywicą epoksydową EPIDIAN 5 / PAC. Za odpowiedni docisk odpowiadały kilkutonowe paczki profili z/g.
Następnie wykonaliśmy bardzo szczegółowy szablon górnej i dolnej powierzchni stępki (otwory pod szpilki balastowe + kształt); Na podstawie szablonu wystrugaliśmy stępkę z powstałego wcześniej elementu dębowego + powierciliśmy otwory.
Odbudowa stępki wykonana perfekcyjnie, leży jak „stara” na szpilkach balastowych.
Job done.

Gerard.

No. 14 Nowe „kolano” – rekonstrukcja zestawu trzonowego.
Po ostatnim poście dot. rekonstrukcji tylnicy Tytana, pewna Kasia przekazała, że ogólnie rzecz biorąc to patrząc na załączone zdjęcia nie jest w stanie zorientować się dokładnie, o który element jachtu chodzi w związku z czym od teraz na początek będą zdjęcia poglądowe. Wracając do „kolana” Tytana to po zdemontowaniu stępki jachtu praktycznie całe wypadło. Udało się je zrekonstruować i na nowo zamontować.
Dodatkowo z dobrych informacji mogę przekazać, iż kolejny post będzie dotyczył rekonstrukcji oraz montażu nowej stępki jachtu.

Gerard.

No. 13 Naprawa tylnicy – rekonstrukcja zestawu trzonowego.

Pierwszy nowy element na s/y Tytan – odbudowa tylnicy.

Gerard.

No. 12 S/y Tytan - opuszcza Harcerski Ośrodek Morski w Szczecinie.

W związku ze zmianami w Harcerskim Ośrodku Morskim w którym to był wykonywany remont s/y Tytan, zmuszeni zostaliśmy do przeniesienia jachtu w nowe miejsce. Ze względu na obecny stan s/y Tytan cała operacja była bardzo skomplikowana (brak stępki, balastu, zdemontowane planki do pierwszego obła). Udało się 😉.
Bardzo dziękujemy wszystkim Osobom które pomogły nam w tej akcji, w szczególności KONTENER–SERWIS Iwona i Robert Puhlmann oraz SEWTRANS – Seweryn Kłosowski;

Berenika i Gerard

No. 11 Stępka.

W nawiązaniu do ostatnich informacji dotyczących stanu stępki Tytana, po wspólnej naradzie rodzinnej jak i dodatkowych konsultacjach z szkutnikami: Marcin Bergman & Franciszek Adamczyk (są moimi mentorami w arkanach, zanikającej już wiedzy szkutniczej), podjęliśmy decyzję o wymianie uszkodzonej stępki, naprawie kolana jak i tylnicy.

Walczymy dalej…

Berenika i Gerard

No. 10 Trudne decyzje.

W trakcie wykonywania prac zgrubnych odkryliśmy w najciemniejszych czeluściach zęzy Tytana otwory montażowe (fi 25) umiejscowione w stępce, zaślepione na ten czas już sparciałą gumą po usunięciu której okazało się że stępka w tym miejscu była w złym stanie (zdjęcie nr 1). To był bardzo trudny moment. Ale, aby rozwiać wszelkie wątpliwości opuściliśmy balast i zdemontowaliśmy planki przy-stępkowe, przykre wnioski:
1) Stępka Tytana jest w 100% do wymiany (zdjęcie nr 2);
2) Kolano jest w 70% do wymiany (zdjęcie nr 3);
3) Tylnica jest w 50 % do wymiany (zdjęcie nr 3);
Powyższe informacje postawiły duży znak zapytania nad dalszym losem jachtu. Wymiana stępki na drewnianym jachcie to jedna z trudniejszych operacji szkutniczych – dość kosztowana jaki i czasochłonna.
Ogólny stan jachtu nie wskazywał na tak duże uszkodzenia zestawu trzonowego. Stępka gniła od środka, z góry jak i z boków była twarda jak kamień, dodatkowo to kolano i tylnica…
O dalszych decyzjach w kolejnych postach.

Dziękujemy za to, że oglądacie Nasze zmagania z s/y Tytan.

Berenika i Gerard.

No. 9 Prace zgrubne.

Poszły w ruch cykliny, szlifierki – oscylacyjne, kątowe, rotex, taśmowe, ręce pełne werwy do pracy. Zajęło Nam to kilka dobrych miesięcy, ciężkiej mozolnej pracy – no i mam to! Całe wnętrze Tytana tj. poszycie, denniki, wręgi, wszystkie wzdłużniki, pokładniki, bakisty i achterpik – zostało wyczyszczone ze starych powłok lakierniczych, farb oraz korozji. W trakcie prac wyszło kilka dodatkowych „kwiatków” ale o tym w kolejnych postach.
Gerard.

No. 8 Demontaż zabudowy wewnętrznej s/y Tytan.

No. 7 Złady wzdłużne / poprzeczne - jachtu typu Vega.

MUZEUM MORSKIE w Szczecinie – dziękujemy bardzo! Wyobraźcie sobie że w Naszym Muzeum Morskim znaleźliśmy praktycznie całą dokumentację techniczną powstałego przecież w latach 60 – tych jachtu typu Vega. Dzięki tej dokumentacji będziemy w stanie spokojnie przeprowadzić remont Tytana zgodnie z założeniami Panów Langer i Michalski - poniżej kilka zdjęć. Dodatkowo w związku z tym, iż pokład Tytana aktualnie znajduje się na wysokości około 4 metrów ogarnęliśmy schody (bardzo dziękuję „Dobrym Duszom” za pomoc – w kolejnych postach na pewno do Was wrócę, Wasza obecność jest bezcenna). Zrobiliśmy również dodatkowe zadaszenie przed kapiącą wodą.

Gerard.

No. 5 Remanent zabudowy wewnętrznej Tytana.

Zaraz po wykonaniu roboty związanej z olejowaniem jachtu, na zewnątrz przyszedł grudzień, zimno, ciemno – uciekliśmy do środka. Tam rekonesans tego co zostało z zabudowy wnętrza jachtu, co jest do wykorzystania a co nie. Wyszło całkiem nieźle, sami zobaczcie…

Gerard.

No. 4 Olejowanie.

Zastosowanie oleju to zabieg, który od lat zajmuje szczególne miejsce wśród żeglarzy i jest stosowany częściowo pod linią wodną, aby zapobiec przenikaniu wody, a częściowo powyżej linii wodnej, ponieważ nadaje drewnu niezrównany kolor i połysk. Drewno należy pozostawić w spokoju na co najmniej trzy tygodnie przed dalszą obróbką, aby olej mógł się utlenić i wyschnąć. Podobno w pierwszej połowie XX wieku wiele wysokiej jakości stoczni stosowało olej lniany do łodzi przez cały okres budowy, olej lniany ma małe cząsteczki, które wnikają głęboko w drewno odpowiednio je zabezpieczając.

Gerard.

No.3 – Burty.

Burta powyżej linii wodnej, przed użyciem cykliny wyglądała straszenie, zacieki, przebarwienia i odpadające stare powłoki lakiernicze. Po robocie drewno wygląda bardzo dobrze, aż się wierzyć nie chce, że ma 54 lata.

Gerard.

No.2 – No to zaczynamy!

Rozpoczęliśmy od zdjęcia z części podwodnej jak i powyżej linii wodnej starych farb podkładowych, przeciwporostowych i lakierów. Kilkadziesiąt godzin ciężkiej mozolnej pracy, ale też bardzo uważnej bo każdy nieodpowiedni ruch cykliną, kaleczy naszego Tytana. Cyklina, urządzenie szkutnicze (stolarskie) składające się z zaostrzonej płytki stalowej zamocowanej w specjalnej rękojeści, często drewnianej. Dzięki niej jesteś w stanie dokładnie kontrolować, ile chcesz zdjąć danego materiału z drewna.
Po wykonaniu pierwszych prac okazało się, że planki Tytana w części zewnętrznej są w bardzo dobrym stanie, żadna z nich nie wymaga wymiany, natomiast trzy miejsca w poszyciu potrzebują drobnej interwencji szkutniczej.
Cdn…

Gerard.

No.1 – Przejęcie jachtu Tytan.
Samo przejęcie nie trwało długo (październik/2020), jak się pewnie domyślacie na jachcie praktycznie nic nie zostało – zniknęły nawet te mosiężne litery nazwy jachtu TYTAN SZCZECIN z pawęży jachtu. Zrobiliśmy wstępny rekonesans zabudowy w środku oraz kokpitu, co jest, a czego już nie ma. Klar na i pod pokładem. Sprawdziliśmy w kilku miejscach grubość poszycia, nie znaleźliśmy planki gdzie byłoby mniej niż 20 mm grubości, projekt Vegi zakłada 22mm. Powyżej linii wodnej jest jedna planka na lewej burcie w części dziobowej, na której widać łby miedzianych nitów, po wybiciu jednego z nich i sprawdzeniu grubość planki - 21 mm. Najprawdopodobniej ktoś zbyt płytko osadził łby nitów w plance. Sprawdziliśmy również wzdłużniki pokładowe / obłowe – wszędzie twardo. Poszycie pokładu – stan dobry, teak 12 mm oraz sklejka 8 mm zgodna z projektem. Powyższe utwierdza w przekonaniu, że choć przed nami będzie dużo pracy, jest o co walczyć.
Gerard.

Ten „Fan page” poświęcony jest głównie S/y Tytan. Jest to jacht obok którego ciężko przejść obojętnie. Jest nietuzinkowy, poszycie ma zrobione z drewna mahoniowego, konstrukcja wewnętrzna dębowa natomiast cały pokład wykonany jest z teak-u. Dzięki przerobionej nadbudówce (lata 90te), jest wyjątkowy i niepowtarzalny.
S/y Tytan miał dużo szczęścia w postaci tylko dwóch właścicieli:
1) Zakłady Chemiczne Police lata1967 – 2001;
2) Harcerski Ośrodek Morski lata 2002 – 2020;
Dzięki temu zachował się w niemal idealnym stanie, mam tu na myśli: poszycie / konstrukcja wew. jachtu/ pokład / maszt. Cała reszta jest do zrobienia. Praktycznie brak jakiegokolwiek wyposażenia.
Osobiście czuję się z Nim mocno związany (pewnie jak wielu z Was przez tyle lat….), od początku mojej przygody z żaglami był zawsze w mojej głowie. Jednak przez ostatnie 10 lat stał zapomniany w hangarze, skreślony przez większość z Nas.
W zeszłym roku wspólnie z Bereniką postanowiliśmy się Nim zaopiekować. Mamy zamiar przeprowadzić gruntowny remont, rozłożony w czasie 2 – 3 lat. Będziemy na tym „Fan page” krok po kroku przedstawiać powrót Tytana do czasów jego świetności.

Berenika i Gerard