Barwy minionej epoki

Tak w latach 20 ubiegłego wieku wyglądał Köslin, zanim w 1945 roku stał się Koszalinem. W wyniku działań wojennych w marcu 1945 roku, a także celowych zniszczeń dokonanych w mieście przez Armię Czerwoną już po wycofaniu się Niemców praktycznie całe centrum Koszalina legło w gruzach. Z budynków na poniższej fotografii, prócz XIV wiecznej Katedry w tle, nie ocalał ani jeden.

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): fotopolska.eu

Marsowe oblicze żołnierza Monarchii Austro-Węgierskiej, rok 1918.

Żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza i jego czworonożny przyjaciel, gdzieś na granicy polsko-sowieckiej, lata 30.

"U Polski bram
straż trzymać mam,
czuwać nad całą ojców mych ziemicą.

Dziś patrol tu,
zasadzka tam,
upał czy mróz, czy wicher siecze lico.

Czy dzień, czy mrok,
wytężam wzrok,
na pograniczne patrząc wkrąg zagony.

Chwyta ma dłoń
na wroga broń,
gdy zamajaczy wróg gdzieś przyczajony.

Przysiągłem bronić polskich granic,
więc precz zamiary wraże złe.
Ojczyzny mej nie zdradzę za nic,
wszak jestem żołnierz Ka-O-Pe(…)”

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): ze zbiorów NAC

29 listopada 1937 rok, plac Wolności w Poznaniu. Przysięga Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy na sztandar 57 Pułku Piechoty Karola II Króla Rumunii.

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): ze zbiorów NAC

Gdyby dane było nam wejść na pokład transatlantyka MS Piłsudski, na pewno padłyby słowa ze znanej polskiej komedii: „Tu jest jakby luksusowo!”. Nic dziwnego! MS Piłsudski był „starszym bratem” bardziej znanego statku pasażerskiego Batory i obie te jednostki zwodowane w połowie lat 30 miały być „pływającymi salonami i ambasadami kultury polskiej”. Zadbano więc o każdy ich detal, począwszy od wystroju wnętrz, a na karcie dań i zastawie stołowej skończywszy. Do projektowania wnętrz zaangażowano wielu znakomitych artystów.
Do wybuchu wojny MS Piłsudski pływał na linii Gdynia-Nowy Jork-Halifax-Gdynia(rejs trwał 3,5 tygodnia). Łącznie odbył 35 takich rejsów. Po przegranej we wrześniu 1939, wracając z rejsu do Nowego Jorku do kraju z oczywistych względów nie powrócił, lecz zawinął do portu brytyjskiego i tam wraz z całą załogą przeszedł pod dowództwo brytyjskie. Z uwagi na warunki wojenne został dostosowany do potrzeb transportu wojska, a co za tym idzie: został przemalowany, usunięto z niego wszystkie zdobiące go dzieła sztuki, zdarto drewniane (łatwopalne) boazerie, a w kabinach i salonach zamontowano piętrowe prycze. 25 XI 1939 wyruszył w swoją pierwszą misję w konwoju do Nowej Zelandii, ale już dzień później zatonął nieopodal przylądka Flamborough, prawdopodobnie w wyniku eksplozji miny morskiej, ale istnieje też wersja mówiąca o trafieniu niemiecką torpedą.

Wszystkim zainteresowanym historią tego pięknego statku polecam świetną stronę MS Piłsudski - ukryta historia

Na fotografii MS Piłsudski w porcie gdyńskim, rok 1935.
Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): ze zbiorów NAC

„Koniec tego piekła. Czy można było zrobić więcej? Co przyniesie przyszłość?” Zapewne takie myśli były w głowach polskich żołnierzy po zakończeniu 7-dniowej obrony składnicy na Westerplatte, która na zawsze zapisała się w naszej historii i stała się jednym z symboli polskiego oporu w 1939 roku. Choć przez wiele lat kwestie związane z tym kto faktycznie dowodził obroną i jaki był jej faktyczny przebieg były przeinaczane by nie powiedzieć wręcz, że umyślnie wypaczane, to jedno nie ulega wątpliwości. Ci ludzi zrobili wszystko co mogli, spełnili swój obowiązek z nawiązką i za to należy im się szacunek. Nie tak dawno, w związku z pracami archeologicznymi prowadzonymi na Westerplatte i odnalezieniem szczątków aż 9 poległych polskich żołnierzy temat obrony składnicy znów stał się głośny i niedługo z pewnością powróci przy okazji uroczystego pochówku odnalezionych.

Na fotografii uwieczniono przemarsz kolumny polskich jeńców z Westerplatte (w tle widać resztki muru otaczającego składnicę) w kierunku Mewiego Szańca.

Poczucie humoru to nie jest jakaś domena współczesności, „jajcarze” byli zawsze, a na dowód ułan „wartownik” ucinający sobie drzemkę w bujanym fotelu z gazetką i papieroskiem. Miejmy nadzieję, że autorów tej fotografii nie przyłapał wachmistrz szef szwadronu bo to mogłoby się dla nich kiepsko skończyć :) Zdjęcie z początku lat 30. Ułan w barwach 5 Pułku Ułanów Zaniemeńskich z Wilna (Chabrowy otok).

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): forum odkrywca.pl

Dawniej Lauenburg in Pommern, a dziś Lębork w województwie pomorskim. W tle kościół św. Jakuba, który liczy już sobie około 600 lat!
Zdjęcie prawdopodobnie wykonano w latach 30, ale to tylko moje przypuszczenie.

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): https://www.lebork.pl/wszystko-o-leborku/lebork-w-starej-fotografii/

Dzielnica willowa na półwyspie helskim, lato 1935 rok.

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe) : ze zbiorów NAC

Tej maszyny nie sposób chyba pomylić z żadną inną i choć służyła ona w polskim lotnictwie bardzo krótko, to stała się ona swego rodzaju symbolem i znakiem rozpoznawczym polskiej myśli technicznej i przemysłu okresu międzywojennego. Można dyskutować czy powstanie PZL 37 Łoś w ówczesnych warunkach miało uzasadnienie, ale nie ulega wątpliwości, że była to bardzo udana konstrukcja, w swojej klasie jedna z najlepszych wówczas na świecie. Do wybuchu wojny powstały 124 Łosie ( w międzyczasie 7 sztuk utracono w wyniku wypadków), ale stosunkowo wolne tempo wyposażania ich w odpowiedni sprzęt sprawiło, że w pełni wyposażonych i gotowych do boju w końcu sierpnia 1939 roku było 36 sztuk z których utworzono 2 dywizjony bombowe po 18 Łosi w każdej. Weszły one w skład Brygady Bombowej i w miarę skromnych możliwości starły się wypełnić swe zadania co było nie lada wyzwaniem chociażby za względu na brak osłony myśliwskiej (co ciekawe Łosie jako samoloty bombowe rozwijały większą prędkość niż myśliwskie P.11, nie wspominając już o zupełnie przestarzałych P.7.) i konieczność działania z lotnisk polowych co uniemożliwiało zabranie pełnego ładunku bomb.

Na zdjęciu dwóch członków załogi oraz personel techniczny z 217 eskadry bombowej przed PZL 37 A Łoś ( wcześniejsza wersja Łosia oznaczana literą „A” miała pojedynczy ster kierunku ). Rok 1939.

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe): ze zbiorów NAC

Starszy wachmistrz Narcyz Witczak-Witaczyński z 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. To właśnie temu Panu zawdzięczamy mnóstwo interesujących fotografii z lat 20 i 30, szczególnie tych dotyczących kawalerii. Przygodę z fotografią zaczął w trakcie służby w Szwadronie Przybocznym Naczelnika Państwa. Jego umiejętności zostały docenione i zasłużył sobie nawet na prawo fotografowania Marszałka Piłsudskiego i innych najwyższych osobistości II RP. W latach 1928-1931 w 1 Pułku Szwoleżerów, od 1931 w 1 Pułku Strzelców Konnych, z którym wyruszył na wojnę we wrześniu 1939, później w konspiracji pod pseudonimem „Kościesza”, aresztowany w 1942, zginął w obozie na Majdanku w marcu 1943 roku.

Zdjęcie zostało zrobione najpewniej w końcu lat 20.

Zdjęcie oryginalne(czarno-białe) : ze zbiorów NAC

Ujęcie z ceremonii wręczenia sztandarów jednostkom artylerii, która miała miejsce 17 lipca 1938 roku na lotnisku w Zamościu. Na zdjęciu uwieczniono moment w którym Marszałek Edward Śmigły-Rydz dokonuje przeniesienia wstęgi orderu Virtuti Militari z trąbki pułkowej na sztandar 9 Pułku Artylerii Lekkiej. Pułk ten, tak jak i pozostałe które otrzymały w tym dniu sztandary, a w zasadzie chorągwie, bo przed wojną sztandary nazywano właśnie chorągwiami, nie nacieszył się niestety długo swoim znakiem pułkowym. Sztandar pułku we wrześniu 1939 roku zaginął i nie ma absolutnie żadnych(!) poszlak co mogło się z nim stać i jakie mógłby być jego dalsze losy, co jest o tyle rzadko spotykane, że nawet w przypadku sztandarów które zaginęły lub zostały zniszczone na ogół zachowały się relacje które pozwalają przynajmniej w przybliżeniu odtworzyć ich losy. Z drugiej jednak strony o sztandarze 6 Pułku Artylerii Ciężkiej Obrońców Lwowa przez dziesiątki lat również nie było żadnej informacji, a tymczasem klika lat temu został przekazany do muzeum przez anonimowego darczyńcę w stanie wręcz idealnym. Zatem może jeszcze nic straconego, a kto wie może gdzieś w domowej skrytce czeka na odkrycie sztandar 9 PAL…

Zdjęcie oryginalne: NAC