AF_IT

*دارک وێب (وێبی تاریک ) چیە ؟

وێبی تاریک کە بە تۆری تاریکیش ناودەبرێ بەشێکی کۆد کراوی ئینتەرنێتە کە لەلایەن وێبی گەڕەکانەوە ئیندێکس نەکراوە و پئوەستی بە رێکخستن یان مۆڵەتی تاینەت بۆ بەدەست گەیشتن.
هەرچەندە هەندێک جار وێبی تاریک وەک دۆمەینێک وێنا دەکرێت کە توخمە تاوانبارەکان زۆرجار سەردانی دەکەن، بەڵام لەلایەن کەسانێکەوە بەکاردەهێنرێت کە پێویستیان بە تایبەتمەندی هەیە بە هۆکاری تەواو یاسایی، وەک ئاڵوگۆڕی زانیاری بازرگانی خاوەندارێتی یان پەیوەندیکردن لەلایەن چالاکوانانی سیاسییەوە.
لەوانەیە زانیارییەکان لە ڕێگەی پەیوەندی تۆڕێکی کۆدکراوی هاوتا بۆ هاوتا (P2P) یان بە بەکارهێنانی تۆڕێکی سەرپۆش، وەک وێبگەڕی Tor ئاڵوگۆڕ بکرێن. ئەو بێناوکردنەی کە ئەم تۆڕانە پێشکەشی دەکەن، بەشداری کردووە لە ناوبانگی وێبی تاریک بۆ نیشتەجێکردنی چالاکییە نایاساییەکان.

*جیاوازی نێوان تۆڕی تاریک و دیپ وێب چییە ؟

زۆر جار زاراوەی “تۆری تاریک" و "وێبی قووڵ" بە
شێوەیەکی گۆڕاو بەکاردەهێنرێن، بەڵام وەک یەک نین بەڵکو وێبی تاریک بەشێکی بچووکە و کەمتر دەستڕاگەیشتن بە وێبی قووڵە ھەردوو وێبی تاریک و قووڵ شتێکی هاوبەشیان ھەیە هیچ کامیان لە ئەنجامی بزوێنەری گەڕاندا نا دۆزرێتەوە. جیاوازی نێوانیان بە پلەی یەکەم لە چۆنیەتی دەستگەیشتن بە ناوەڕۆکەکەیاندایە. وێب پەڕە قووڵەکان دەتوانرێت لەلایەن هەر کەسێکەوە کە وێبگەری ستانداردی ھەبێ دەستی پێ بگات . لە بەرامبەردا لاپەڕەکانی وێبی تاریک پێویستیان بە نەرمەکالای تایبەت ھەیە کە کلیلی کۆدکردنەوەیەکی دروستی هەبێت، هەروەها مافی دەستڕاگەیشتن و زانینی ئەوەی کە ناوەڕۆکەکە لە کوێ بدۆزرێتەوە .
ئەگەر وێبەکە بە سێ چین لە خەیاڵتدا بێت، لە سەرەوەی وێبی ڕووکاردا دەبێت، کە ناوەڕۆکەکەی لە لایەن بزوێنەری گەڕانی وەک گووگڵ و یاهووەوە ئیندێکس دەکرێت. لە ژێرەوەیدا تۆڕی قووڵ هەیە، و پاشان لە ژێرەوەی ئەو تۆڕە تاریکەدا هەڵکەوتووە

*چۆن دەست بە وێبی تاریک دەگات؟

ناتوانرێت لە ڕێگەی وێبگەڕە ئاساییەکانتەوە، وەک فایەرفۆکس یان کرۆم، دەستت بگات بە وێبی تاریک. تەنها بە وێبگەڕێکی تایبەتمەند و بێناو دەتوانرێت دەستی پێ بگات، وەک Tor یان پڕۆژەی ئینتەرنێتی نەبینراو (I2P).
ئەم جۆرە وێبگەڕە ناسنامەی بەکارهێنەرێک بە شاراوەیی دەهێڵێتەوە بە ڕێڕەوکردنی داواکارییەکانی لاپەڕەی وێب لە ڕێگەی زنجیرەیەک سێرڤەری پرۆکسیەوە کە ناونیشانی IP ناتوانێت شوێنپێی بگرێت.
ماڵپەڕەکانی سەر وێبی تاریک پێکهاتەیەکی ناونانی ناتەقلیدییان هەیە. بۆیە پێویستە بەکارهێنەران پێشتر ئەو URLە بزانن کە دەیانەوێت دەستی پێ بگات. جگە لەوەش بزوێنەری گەڕانی وێبی تاریک بەقەد گووگڵ کاریگەر و دیار نین.
لەبری ئەوەی بە .com یان پاشگرە باوەکانی تر کۆتایی پێبێت، URL ی وێبی تاریک بە شێوەیەکی گشتی بە .onion کۆتایی دێت، کە پاشگری دۆمەینی بەکارهێنانی تایبەتە. هەروەها وێب سایتە تاریکەکان URL یان هەیە کە تێکەڵەیەک لە پیت و ژمارەکانە، ئەمەش وایکردووە دۆزینەوە یان لەبیرکردنیان قورس بێت.
بۆ نموونە بازاڕی ڕەشی تاریک نێت کە ئێستا لەکارکەوتووە، ڕێگای ئاوریشم،

*کێ تۆڕی تاریک بەکاردەهێنێت؟

وێبی تاریک وەک کەناڵێک بۆ پەیوەندیکردن دەستی پێکرد، ئەمەش وایکرد کە بۆ هاککەر و تاوانباران سەرنجڕاکێش بێت. لە کاتێکدا بەردەوامە لە پەناگەیەک بۆ چالاکییە نایاساییەکان، بەڵام بەکارهێنانی ڕەوا و یاسایی هەیە.
بۆ نموونە وێبی تاریک دەتوانێت یارمەتی بەکارهێنەران بدات لە پەیوەندیکردن لە ژینگەکان یان ناوچە جوگرافییەکان کە ئازادی قسەکردن پارێزراو نییە. هەروەها تۆڕەکانی سۆشیال میدیای دارک وێب بوونیان هەیە، وەک یانە تایبەتمەندەکان و بلاکبووک کە بە فەیسبووکی تۆر دادەنرێت.
بەکارهێنانی سەرەکی وێبی تاریک بۆ بازرگانی ئەلیکترۆنییە. بە بەکارهێنانی دراوی کریپتۆ، وەک بیتکۆین، بەکارهێنەران دەتوانن هەر کڕینێک لە وێبی تاریکدا ئەنجام بدەن بەبێ ئەوەی ناسنامەی خۆیان ئاشکرا بکەن.
ئەمەش خۆی بە باشی رێگە دەدات بە چالاکیی تاوانکاری و خزمەتگوزارییە شاراوەکان، وەک:
کوژراوەکان
کڕین و فرۆشتنی ژمارەی کارتی بانکیی، ژمارەی ئەژمێری بانکی یان زانیارییەکانی بانکی ئۆنلاین
سپیکردنەوەی پارە
ناوەڕۆکی نایاسایی وەک پۆرنۆگرافیای منداڵان
کڕین و فرۆشتنی ماددە هۆشبەرە نایاساییەکان
کڕین و فرۆشتنی پارەی ساختە
کڕین و فرۆشتنی چەک

*ئایا تۆڕی تاریک نایاساییە؟

نەخێر، خودی تۆڕی تاریکی نایاسایی نییە، بەڵکو دەتوانێت سەکۆیەک بێت بۆ چالاکیی نایاسایی. هەروەها چەندین کۆمپانیا و لایەنی شەرعی هەن کە ئامادەیییان لە وێبی تاریکدا هەیە و بەکارهێنەرانی لەوانەیە هۆکاری ڕەوایان هەبێت بۆ دەستگەیشتن بە وێبی تاریک بە هەمان شێوە.
یەکێک لەو بەکارهێنانە ئەخلاقییانە بۆ تۆڕی تاریک
بە بەھانە دەھێنرێتەوە کە دەزگا سیخوریەکان ناتوان دەستیان بە زانیاری کەسی ئەو کەسانە بگات کە چالاکی سیاسی ئەنجام دەدەن
هەروەها وێبی تاریک ڕێژەیەکی زۆر ناوەڕۆک لەخۆدەگرێت کە لە هیچ بەشێکی تری ئینتەرنێتدا نادۆزرێتەوە. ئەمەش کتێبی قەدەغەکراو و کۆمەڵێک بابەتی هەواڵ و مەکۆی گفتوگۆ دەگرێتەوە.

*ئایە دەزگا ھەواڵگیریەکان دەستیان بە دارک نێت دەگات ؟

نەخێر تەنھا وەک بەکار ھێنەر دەتوان لە دارک نێت بەشدار بن ھەوڵبدەن بەرھێنەران دەسگیربکەن چەندان ئەفسەر و کارمەندانی دەزگا سیخوریەکان ئەندامن لە دارک نێت ھەوڵدەدەن بەکارھێنەرانی تازە یان بازرگانەکان مادەی ھۆشبەر دەسگیر بکەن لە رێگەی ئەنجام دانی مامەڵەکانەو لە سالی ٢٠١٧ دەزگای ئێف بی ئای زیاتر ١٥٠٠ کەس لە ئەمریکا راپێچی لێپچنەوە کردوە بە تۆمەتی بەکار ھێنانی دارک نێت گەورەترین ئۆپەراسوێنش کرابێ لەوتەی دارک نێت ھەیە ئەم سێ کردەی خوارەوە بوە کە لە مانگی تەمموزی ٢٠١٧، شەش دەزگای جێبەجێکردنی یاسا، لەنێویاندا FBI و یۆرۆپۆل، هەماهەنگی داخستنی دوو لە گەورەترین بازاڕی وێبی تاریکیان کرد.
یەکەمیان بازاڕی ئەلفابەی بوو کە بازاڕێکی ڕەشی تاریک بوو کە لەسەر تۆڕی تۆر کاردەکرد. ئۆپەراسیۆنی بایۆنێت کە چەقۆیەکی فرەنەتەوەییە بۆ جێبەجێکردنی یاسا، لە کۆتاییدا ئەلفابەی داخست و دەستی بەسەر ژێرخانی ماڵپەڕەکەدا گرت و دروستکەر و بەڕێوەبەرەکەی، ئەلێکساندەر کازیس دەستگیرکرد.
دووەم بازاڕی وێبی تاریک کە لەو ساڵەدا داخرا ڕێگای ئاوریشم بوو، بازاڕێکی ڕەش بوو کە لەلایەن ڕۆس ئولبریختەوە دروستکرابوو کە بەناوبانگ بوو بە میوانداریکردنی مەکۆیەک بۆ کڕین و فرۆشتنی ماددە هۆشبەرە نایاساییەکان.
لەو کاتەوە دەسەڵاتدارانی جێبەجێکردنی یاسا نێودەوڵەتییەکان بەردەوام بوون لە دەستگیرکردن و دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنەکان کە بووەتە هۆی داخستنی بازاڕە گەورەکانی وێبی تاریک. لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٢١دا، ئۆپەراسیۆنێکی پۆلیسی جیهانی مارکێتی ئۆفلاین کرد.

*ڕێد رووم چیە ؟

ئەم شوێنە تایبەتە بە ئەنجام دانی مامەڵەکان لە دارک وێبدا کەس بیەوێت تاوانێک ئەنجام بدات لێردا دەتوانی لە گەڵ گروپە تاوانکاریەکان مامەڵە ئەنجام بدەیت لە رێگەی پارەی ئەلیکترۆنی بت کۆین کارەکان ئەنجام دەدرێ

* ئایا تۆڕی تاریک مەترسیدارە ؟

دەستڕاگەیشتن بە وێبی تاریک و بەکارهێنانی ئەو
ئامرازانە یان خزمەتگوزارییانەی کە لەوێ دۆزراونەتەوە چالاکیەکی مەترسیدارە هەم بۆ تاکەکان و هەم بۆ کۆمپانیاکان. ئەو مەترسیانەی کە پێویستە بەکارهێنەران پێش گەڕان بە وێبی تاریکدا ئاگاداریان بن بریتین لە
ڤایرۆس، بەرنامەی فیدیە، بەرنامەی زیانبەخش وەک کیلۆگەر، ترۆجانی دەستگەیشتن لە دوورەوە (RAT)، ڕەتکردنەوەی خزمەتگوزاری دابەشکراو (DDoS) یان هێرشی ئەلیکترۆنی تر.
دزینی ناسنامە، دزینی ناسنامە یان فیشینگ.
سازشکردن لەسەر زانیاری کەسی، کڕیار، دارایی یان کارپێکردن.
دزەکردنی خاوەندارێتی فیکری یان نهێنی بازرگانی.
سیخوڕی، ڕفاندنی وێبکام یان سیخوڕی ئەلیکترۆنی.
ئەم مەترسیانە دەتوانن کارەکانی بازرگانی ببڕن و کۆمپانیایەک فێڵ بکەن و یەکپارچەیی براندێک بێ بەها بکەن.
بۆ بەکارهێنانی سەلامەتی وێبی تاریک، بەکارهێنەران پێویستە نەرمەکاڵای ئاسایشی متمانەپێکراو بەکاربهێنن، لەوانە نەرمەکاڵای دژەڤایرۆس و VPN. سەرەڕای ئەوەش، پێویستە وێبگەڕی Tor و بەرنامەکانی Tor و سیستەمی کارپێکردن بەڕۆژ بن.
لەبەر ئەوەی وێبی تاریک بووەتە سەکۆیەک بۆ کڕین و فرۆشتنی زانیارییە کەسی و دارایی دزراوەکان، دەتوانێت مەترسیدار بێت بۆ کارگە و تاکەکان تەنانەت ئەگەر هەرگیز دەستیان پێی نەگات. بۆ پاراستنی زیاتر، پێویستە کۆمپانیاکان ئاگاداری نیشاندەری سازشکردنی وێبی تاریک بن. هەروەها دەتوانن بیر لە خزمەتگوزارییەکانی چاودێریکردنی وێبی تاریک بکەنەوە کە لە ڕێگەی ئەو زانیاریانەی کە لە وێبی تاریکدا بەردەستن دەگەڕێن بۆ هەر شتێک کە پەیوەندی بە کۆمپانیا یان کارمەندە تایبەتەکانیانەوە هەبێت
*ئایە دارک وێب سود بەخشە یان زیان بەخشە ؟

ناکرێ بێ ئەوەی بزانین بۆچی بەکاردێ بەڵێن سودبەشە یان زیان بەخشە ئەم داتایانەی خوارە رێژەی بەکارھێنانە
1. لەسەدا ٦٢ بۆ کوشتن و دەست درێژی سێکسی
2. لە سەدا ١٥ فرۆشتنی مادە ھۆشبەر
3. لەسەدا ٩ بۆ فرۆشتنی بەرنامەکان
4. لەسەدا ٦ بۆ ھاک کردن
5. لەسەدا ٤ بۆ ھۆست و دۆمەین
6. لەسەدا ٣ بۆ کرین و فرۆشتنی پۆرنۆ گرافیک وێنە و فیدۆی سێکسی
7. لەسەدا ١ بۆ کار و چالاکی سیاس
بە پێی ئەم ئامارەبێت دارک وێب ترسناکترین بەشی تۆری نێتوەرک پێک دێنێ چونکە ئەستەمە بە ئاسانی بتوانین بگەین بە سەرچاوە و ناوی تاوانبار

*تاوانکاریەکانی ناو دارک وێب چیە ؟

کۆمەڵێک تاوانکاری کە دارک وێب بوتە سەکۆیەک بۆ ئەنجامدانی بریتی لە ھاک کردنی (کۆمپانیا و بانکە جیھانیەکان و ئەکاونە شەخسیەکان ) وە دارک وێبوتە سەکۆیەک بۆ کوشتن و سەربرین مرۆڤەکان بێ ھەبوونی ھیچ بەلگەیک کە کێ بکوژە وە سەکۆیەکی باشە بۆ فرۆشتنی مادەی ھۆشبەر و ئەنجامدانی سێکس بۆ نمونە دەتوانی پارە بدیت داوای کوشتنی مرۆکەی بەو شێەوەی دەتەوەێ یان ئەنجامدانی سێک بەو جۆرەی خۆت دەتەوەی مرۆڤ بێ یان ئاژەڵبێت یان تێکدانی ئابوری کۆمپانیەکان لە رێگەی ھاکەوە

باشترین بەرنامە بۆ دابەزین ڤیدۆ
بۆ ئایفۆن لە ئێستادا
بێ ئەوەی ریکلام تیادابێت

پەیچی ئەی ئێف ئایتی
لێرەوە زۆرترین فێرکاری و بابەتی ناوازەی تەکنەلۆجیا باس دەکەین