Byzantine icons and church murals

Ένας άγνωστος άγιος: 869 μΧ. Ο Έντμουντ (Εδμούνδος;) είναι βασιλιάς της Ανατολικής Άνγκλιας, ένα από τα κρατίδια που αποτέλεσαν αργότερα την Αγγλία. Σε μια επιδρομή Βίκινγκ ο Έντμουντ αρνήθηκε να πολεμήσει, πέταξε τα όπλα του και στάθηκε στην αίθουσα του θρόνου μπροστά στους επιδρομείς.
Οι Βίκινγκ (οι τότε πηγές τους αποκαλούσαν "Δανούς") τον βασάνισαν για πολύ ώρα και τελικά του έκοψαν το κεφάλι.
Η λατρεία του ως άγιου ξεκίνησε άμεσα, από τον λαό.
Ο άγιος Έντμουντ θεωρήθηκε προστάτης άγιος της Αγγλίας, μαζί με μερικούς άλλους μέχρι να αντικατασταθεί από τον άγιο Γεώργιο από τον Εδουάρδο τον Τρίτο. Πρόσφατα έγιναν αποτυχημένες προσπάθειες να ανακηρυχθεί και πάλι προστάτης άγιος αυτής της χώρας. (2006, 2013)

Κάτι ψήνεται στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.

Όταν σου ζητάνε ένα έργο και η ιδέα που έχουν γι αυτό ταιριάζει με σένα είναι το ιδανικό για έναν εικαστικό.
“Μήτηρ Θεού η Παναγία των Ακριτών”
Μια προσπάθεια δημιουργίας εικονογραφικού τύπου της Θεοτόκου που να την συνδυάζει τα Ακριτικά Έπη.
Η Παναγία εικονίζεται με βάση την αφήγηση της Αποκάλυψης που αναφέρεται συμβολικά σε αυτήν. Κεφ. 12: “1 Καὶ σημεῖον μέγα ὤφθη ἐν τῷ οὐρανῷ, γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον, καὶ ἡ σελήνη ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῆς, καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς στέφανος ἀστέρων δώδεκα, [....] 5 καὶ ἔτεκεν υἱόν ἄρσεν, ὃς μέλλει ποιμαίνειν πάντα τὰ ἔθνη ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ.”
Ετσι ο Κύριος εικονίζεται να κρατά την “σιδηρά ράβδο” η οποία κατά ευτυχή σύμπτωση αναφέρεται ως το κύριο όπλο των Ακριτών, το “απελατίκιον” ή “ραβδίν” κλπ.
Τα άστρα, το φεγγάρι και ο ήλιος που αναφέρονται στο κείμενο της Αποκάλυψης να συνοδεύουν την “γυνή”, συνδέονται, κατά ευτυχή σύμπτωση και με την ακριτική ποίηση. “Αστρίτσια χαμηλώσετε φεγγάρι κάθα έλα” λέει ο “Αιχμάλωτος”στο ομώνυμο τραγούδι ενώ στην παραλλαγή Εσκοριάλ έχουμε τον θρήνο των αδελφών της μητέρας του Διγενή: “Κυρ- ήλιε μου τι να ποιήσωμεν να ευρούμεν την αδελφήν μας” (στ. 91)
Στην κάτω ζώνη εικονίζεται ο Διγενής Ακρίτας και ο πατέρας του ο Αμιράς Μουσούρ και τα όπλα τους που ευλογεί η Παναγία. Ο Μουσούρ μετά την μεταστροφή του στον Χριστιανισμό, εκφράζεται ιδιαίτερα για την Θεοτόκο: (Εσκ. στ. 549: “είδον οι οφθαλμοί μου την πανύμνητον Θεοτόκον. ώ και τι την αγαπώ εξ όλης της ψυχής μου”.
“Κρότοι και κτύποι και απειλαί μη σε καταπτοήσουν” (Εσκ. στ 1)

Ας αποπειραθούμε να θεολογήσουμε. Πάντα με παραξένευε το έντονο διακοσμητικό σε αυτό το βιβλίο, εικονογραφημένο από Βυζαντινούς που περιέχει αρχαίες γνώσεις ιατρικής.
Δεν είναι όμως διακοσμητικό. Οι Βυζαντινοί πίστευαν πως η αρχαία ιατρική γνώση, που εφάρμοζαν κατά γράμμα, ήταν θεόπνευστη. Την θεϊκή παρουσία συμβολίζει λοιπόν η διακόσμηση. Ειδικά το εξωτερικό διακοσμητικό μπαίνει κατά κανόνα γύρω από τον Παντοκράτορα.
Και γιατί δεν εικόνισαν τότε τον ίδιο τον Κύριο να οδηγεί τους αρχαίους γιατρούς; Γιατί αυτοί, ως "εθνικοί" δεν είχαν πλήρη επίγνωση του θείου, και μόνο σαν μια οπτασία φωτός και χρωμάτων θα μπορούσαν να το βιώσουν.

Εμπνευσμένο από τις βυζαντινές μικρογραφίες της μελέτης του αρχαίου γιατρού Απολλώνιου του Κιτιέως αλλά βέβαια δείχνοντας μια ειδική εγχείρηση που δεν περιλαμβάνεται σε αυτές, όπως μου ζητήθηκε από τον ασθενή. (πρώην ασθενή) Πάντα υποκλινόμαστε στους παλιούς και βλέπουμε πόσο υστερούμε.

Προσπαθώντας να μιμηθώ τις μικρογραφίες του βιβλίου του αρχαίου ορθοπεδικού Απολλώνιου του Κίτιου...

"Η παρθένος του ισχυρού μανδύα" τιτλοφορεί το έργο η Εθνική Πινακοθήκη...
ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ ΛΕΓΕΤΑΙ!!!!

Παρθένος του ισχυρού μανδύα - Εθνική Πινακοθήκη Βιβλιοθήκη & Αρχείο Συντήρηση Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης

Το πρώτο έργο του 2024. Άλλη μια προσπάθεια απεικόνισης του "Αναπεσόντος" (Γεν, 49, 9-12) όχι τόσο με τον παραδοσιακό τρόπο αλλά πιο κοντά στο βιβλικό κείμενο. Η άμπελος συμβολίζει τον σταυρικό θάνατο αλλά και την Θεία μετάληψη, ο "πώλος της όνου" την είσοδο στα Ιεροσόλυμα - την Βαϊοφόρο- και η ίδια η στάση του Κυρίου συμβολίζει και την αναμονή της Γέννησης (μια που η προφητεία έχει δοθεί προ Χριστού) αλλά και την Ανάσταση, μα και την Δευτέρα Παρουσία.
Ένα σημείο έχει ερμηνευτικό ενδιαφέρον. Αν δέσεις το γαϊδούρι σε αμπέλι, όπως λέει το κείμενο, είναι σίγουρο πως θα το φάει. Αυτό και πάλι συμβολίζει τον θάνατο, αλλά πιθανά και την καταστροφή του Ναού του Σολομώντα, η διακόσμηση του οποίου, σύμφωνα με μαρτυρίες, ήταν άμπελοι.

Le Bas-Empire
vous souhaite
une bonne année

Ένας από τους δασκάλους μου. Ναι, ξεκίνησα σαν φυσιολογικός καλλιτέχνης. Το "φυσιολογικός" με την μεταμοντέρνα έννοια.

Asdrúbal Colmenárez Bio - medicci He made his first studies in the Workshop of Plastic Arts of the Atheneum of Trujillo between 1960 and 1963, then exerted as professor of the School of Plastic Arts of Valera between 1964 and 1967. In 1968 he moved to Paris, received a scholarship from the French government and pursued studies of cr...

"Σαμψών υιός Μανωέ, Κριτής του Ισραήλ"
Με στοιχεία από τον βίο του. Κρατά το σαγόνι του γάιδαρου με το οποίο σκότωσε χίλιους Φιλισταίους, στα πόδια του το λιοντάρι που σκότωσε και στο στόμα του οποίου έκαναν κυψέλη οι μέλισσες. Οι δύο κολώνες που γκρέμισε, και στο "κλειδί" της αψίδας το είδωλο του Δαγών. (Λυπάμαι που δεν σας αρέσει κύριε Lovecraft αλλά είχα επιφοίτηση)
Το ρόπαλο προστέθηκε για να υπονοηθεί η ταύτισή του με τον Ηρακλή, πράγμα που ισχυρίζονται βυζαντινοί συγγραφείς αλλά και η σύγχρονη έρευνα.

Επεξήγηση του έργου μου για τις ανθρώπινες καταστάσεις. Όπως περίπου χωρίζεται σε οριζόντιες ζώνες και από αριστερά προς δεξιά:
Πρώτη ζώνη:
Χρόνος - Όνειρο - Αρμονία - Ματαιότης - Σύγχισις.
Δεύτερη ζώνη:
Σοφία - Αποτυχία - Σωτηρία - Άνθρωπος - Θάνατος - Γνώσις.
Τρίτη ζώνη:
Μελέτη - Γονιμότης - Εργασία - Μητρότης - Χαρά.
Τέταρτη Ζώνη:
Υποκρισία - Καθεστώς - Πόλεμος - Επιπολαιότης - Αρετή - Καθήκον.
Ανάμεσα στην Τέταρτη και την Πέμπτη ζώνη:
Εγωϊσμός - Φαύλος Κύκλος - Τιμωρία.
Πέμπτη Ζώνη:
Κενό - Πορνεία - Διαβολή - Αγνότης - Διασκέδασις.
Μέσα στο περιμετρικό διακοσμητικό υπάρχουν οκτώ ζώα που συμβολίζουν ανθρώπινους χαρακτήρες. Από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προ τα κάτω:
Πρόβατο - Δράκος - Λιοντάρι - Λαγός - Χοίρος - Αετός - Λύκος - Ταύρος.

Το έργο με τις ανθρώπινες καταστάσεις τελείωσε...

Η ποιότητα της φωτογραφίας δεν είναι καλή αλλά με περισσότερο φως η εικόνα γυάλιζε. Είναι οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ κ Γαβριήλ που είχα σχεδιάσει εδώ https://www.facebook.com/photo?fbid=6978112818914338&set=a.146609328731422

Τον είχα εικονίσει ως Γέροντα.
Μόλις έμαθα πως αγιοκατατάχθηκε!
https://www.facebook.com/DimitrisSkourtelis/photos/pb.100052172204364.-2207520000/2592364427519765/?type=3

Ο Γέροντας εφημέριος της ιστορικής Νεραντζιώτισσας, Αθανάσιος Χαμακιώτης, του οποίου την αγιοκατάταξη αναμένομεν. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Μην ξεχνάμε: Μία είναι η λύση για τις κρίσεις στην Μέση Ανατολή:
Ο Στόλος της Αυτοκρατορίας.

Πήγα να προσκυνήσω το παρεκκλήσιο του νέου γηπέδου της ΑΕΚ. Ο συνάδελφος που το αγιογράφησε, είναι πολύ καλός. Δεν γνωρίζω ποιος είναι. Επειδή ξέρω τι συμβαίνει και πως εξασκείται η τέχνη μου δεν πρόκειται να ρίξω πάνω του τις ατασθαλίες που έγιναν. Σίγουρα πηγή τους είναι οι δωρητές του έργου και λόγος, η εξοικονόμηση χρημάτων. Είναι αστείο να γίνονται άτοπες οικονομίες σε ένα παρεκκλήσιο λίγων τετραγωνικών μέτρων όταν έχουν δαπανηθεί τόσα για το στάδιο, από το οποίο περνάνε και θα περάσουν εκατομμύρια άνθρωποι, Έλληνες και ξένοι.
Αρχικά, θα μπορούσε να έχει γίνει μια θολωτή ψευδοροφή Να μοιάζει με ναό ο χώρος. Δεν έγινε, και σε μια πλευρά του ίσιου "Νταβανιού" το τσιμεντένιο δοκάρι είναι πλέον πρόβλημα του ...καλλιτέχνη.
Δεύτερον, δεν υπάρχει σκαλιστό, ξύλινο ή έστω γύψινο τέμπλο. Και αν δεν υπήρχε Ιερό και ο χώρος ήταν απλός οίκος προσευχής, πάει καλά. Αλλά και τέμπλο θέλανε, δηλαδή εκκλησάκι, και οικονομία θέλανε. Χτίσανε λοιπόν ένα ντουβάρι και πάνω του ο δόλιος καλλιτέχνης εικόνισε ...απομίμηση τέμπλου και απομίμηση ξύλινων χρυσωμένων εικόνων οι οποίες είναι τοιχογραφία και φυσικά δεν έχουν χρυσό.
Η οικονομία των δωρητών δεν σταμάτησε εκεί. Ενώ ο ναός είναι πολύ μικρός αυτές οι Δεσποτικές εικόνες του τέμπλου έπρεπε να είναι τεράστιες για να μην γίνουν πολλά θέματα και αδειάσει το πορτοφόλι τους. Το ότι οι εικόνες πρέπει να ταιριάζουν στην κλίμακα του χώρου α, αυτό είναι πρόβλημα του ...καλλιτέχνη, όχι των δωρητών.
Οικονομία όμως δεν κάνανε στον ...πολυέλαιο που τον κρεμάσανε στον λαιμό του Χριστού Παντοκράτορα, στο κέντρο της οροφής, και αφού δεν καταφέρνει να τον ...πνίξει, τουλάχιστον τον καλύπτει επιτυχώς, μάλλον γιατί κανείς δεν είναι άξιος να δει τον ...Θεό. Θεολογία δικέ μου...
Ας μη συνεχίσω. Όλοι έτσι δουλεύουμε, και Τέχνη στην Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει ποτέ.

Ιδού ένας Έλληνας που έχει αναγνωριστεί ως άγιος από την Ουκρανική Εκκλησία. Εδώ τον αγνοούμε. Ένας πραγματικός Καντακουζηνός, Νικηφόρος το όνομά του. (Περ. 1540 - 1599) Αρχιδιάκονος και Έξαρχος του Πατριαρχείου Κων/λεως στην κατεχόμενη από τους Πολωνο-Λιθουανούς Ουκρανία, την τότε αποκαλούμενη Ρουθηνία (χώρα των Ρώσων) ή Μικρορωσία.
Η αποστολή του από τον Πατριάρχη ήταν να εμποδίσει την δημιουργία της Ουνίας δηλ την ένωση των Παπικών και των Ορθοδόξων. Συμμετείχε στην Σύνοδο της Βρέστης (1595–96) αλλά δεν κατάφερε να σταματήσει την κατηφόρα των Ενωτικών -που την βλέπουμε σήμερα σε κάθε επίπεδο. Δεν απογοητεύθηκε ούτε επέστρεψε στην Κων/λη. Οργάνωσε αντι-Σύνοδο, δραστηριοποιήθηκε με κάθε τρόπο κατά των Ενωτικών ενώ ταυτόχρονα δίδασκε στην Ακαδημία που ίδρυσε ο Βοεβόδας Οστρόγκσκι, που ήταν επίσης Ανθενωτικός. Τότε απεκλήθη "Ο σοφότερος".
Οι Φράγκοι τον αντιμετώπισαν με τον κλασικό τρόπο που αντιμετωπίζουν τους Ορθόδοξους μέχρι σήμερα. Ο Νικηφόρος Καντακουζηνός ήταν λέει πράκτορας των ...Τούρκων, αλλά και των ...Κοζάκων και επίσης των ...Ρώσων.
Η επακόλουθη δίκη δεν απέδειξε τίποτα αλλά ο Νικηφόρος παρέμεινε φυλακισμένος για δυο χρόνια μέχρι να πεθάνει από την πείνα...
Στα πόδια του, αλλάζοντας το αρχικό σχέδιο που είχα δημοσιεύσει, η απόφαση της Συνόδου της Βρέστης και οι δύο Ενωτικοί Επίσκοποι, Κύριλλος και Υπάτιος.

Ο Λιθουανός Βοεβόδας Βασίλειος-Κωνσταντίνος Οστρόγκσκι (+1608) τιμάται ως άγιος στην Λιθουανία, Λευκορωσία και Ουκρανία. Την εποχή που όλες αυτές οι χώρες ήταν υπό την κατοχή της Παπικής Πολωνο-λιθουανικής Ομοσπονδίας, ο Οστρόγκσκι υπερασπίστηκε την Ορθοδοξία στην ενωτική Σύνοδο της Βρέστης όπου δημιουργήθηκε η "Ουνία" και στήριξε τον Έξαρχο του Πατριαρχείου άγιο Νικηφόρο Καντακουζηνό, Δες εδώ https://www.facebook.com/photo?fbid=819513283131071&set=a.223021299446942 που όμως δεν κατάφερε να γλυτώσει από την φυλάκιση και τον μαρτυρικό θάνατο.
Αρχοντας με μεγάλη δύναμη, στήριξε ορθόδοξα μοναστήρια, ίδρυσε σχολές και άνοιξε τυπογραφεία, όπου μάλιστα τυπώθηκε η πρώτη βίβλος στα Ρωσικά.

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ

Μήτηρ Θεού "Η Βάτος"

Ιησούς Χριστός "Το Δένδρον της Ζωής"

Επειδή απεχθάνομαι να περιμένω να στεγνώσουν τα χρώματα, συνήθως δουλεύω πολλά έργα παράλληλα. Οπότε αρχίζει ένας μικρός βομβαρδισμός που θα κρατήσει αρκετές μέρες.
Εδώ, επαναλαμβάνω το θέμα του Προφήτη Ηλία, αυτήν την φορά σε φορητή εικόνα.

Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Ιδού ένας Έλληνας που έχει αναγνωριστεί ως άγιος από την Ουκρανική Εκκλησία. Εδώ τον αγνοούμε. Ένας πραγματικός Καντακουζηνός, Νικηφόρος το όνομά του. (Περ. 1540 - 1599) Αρχιδιάκονος και Έξαρχος του Πατριαρχείου Κων/λεως στην κατεχόμενη από τους Πολωνο-Λιθουανούς Ουκρανία, την τότε αποκαλούμενη Ρουθηνία (χώρα των Ρώσων) ή Μικρορωσία.
Η αποστολή του από τον Πατριάρχη ήταν να εμποδίσει την δημιουργία της Ουνίας δηλ την ένωση των Παπικών και των Ορθοδόξων. Συμμετείχε στην Σύνοδο της Βρέστης (1595–96) αλλά δεν κατάφερε να σταματήσει την κατηφόρα των Ενωτικών -που την βλέπουμε σήμερα σε κάθε επίπεδο. Δεν απογοητεύθηκε ούτε επέστρεψε στην Κων/λη. Οργάνωσε αντι-Σύνοδο, δραστηριοποιήθηκε με κάθε τρόπο κατά των Ενωτικών ενώ ταυτόχρονα δίδασκε στην Ακαδημία που ίδρυσε ο Βοεβόδας Οστρόγκσκι, που ήταν επίσης Ανθενωτικός. Τότε απεκλήθη "Ο σοφότερος".
Οι Φράγκοι τον αντιμετώπισαν με τον κλασικό τρόπο που αντιμετωπίζουν τους Ορθόδοξους μέχρι σήμερα. Ο Νικηφόρος Καντακουζηνός ήταν λέει πράκτορας των ...Τούρκων, αλλά και των ...Κοζάκων και επίσης των ...Ρώσων.
Η επακόλουθη δίκη δεν απέδειξε τίποτα αλλά ο Νικηφόρος παρέμεινε φυλακισμένος για δυο χρόνια μέχρι να πεθάνει από την πείνα...
Δεν μπορούσα να περιμένω μέχρι να τελειώσω την εικόνα του... Στα πόδια του, οι Τόμοι των Ενωτικών και των Παπικών

Η Μεταμόρφωσις. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη. Ημιτελές.

Η Μεγάλη Δέησις. Ημιτελές.

¨Όπως έγραψα, σε νεότερες εκδοχές η "Σοφία του Θεού" ταυτίζεται με την Θεοτόκο. Όχι ακριβώς, νομίζω. Αν δούμε την λεπτομέρεια στο αέτωμα του κτιρίου στην σύνθεση του Μιχαήλ Αστραπά, θα δούμε μια γυναικεία μορφή και καθαρά τα γράμματα ΜΡΘΥ (Μήτηρ Θεού) Ο "Οίκος" λοιπόν που "ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν" είναι η Παναγία, και όχι η Σοφία καθεαυτή.
Θεολογία στα καλύτερά της. Και το απύθμενο βάθος της Βυζαντινής τέχνης.

Η του Θεού Σοφία, σύμφωνα με την εκδοχή του Μιχαήλ Αστραπά. Για περισσότερα, δείτε εδώ.
https://www.facebook.com/DimitrisSkourtelis/posts/pfbid037xyHy6EXnNN5aj9GDKTeUDpitZobrZfkBM1dmzfJCgobDQHeSYGtWR3qQnKw71Eol