MediLab

የአሜባ በሽታ (አሜቢያሲስ/Amebiasis)

✍ትርጉም (Definition)

🦠 አሜቢያሲስ (amebiasis/amoebic dysentery) በተለይም ትልቁን አንጀት የሚያጠቃ የአንጀት ኢንፊክሽን አይነት ሲኾን በአመዛኙ ኢንታአሜይባ ሂስቶላይቲካ (Entamoeba histolytica) በተሰኘ ጥገኛ ተህዋስ አማካኝነት ይከሰታል።

🎗️መንስኤዎች (Causes)

👨‍⚕️ አሜቢያሲስ አስተላላፊ ህዋሱ ከሚገኝበት የአንጀት ጽዳጅ/ሰገራ ጋር በአንድም ኾነ በሌላ መንገድ በተነከካ ምግብ እና ውኃ አማካኝነት ይተላለፋል።

🌍 በተለይም ከሰሀራ በታች ባለነው አፍሪካውያን ላይ ይልቁንም በድህነት ጥላ ስር በምንሰቃየው ምስኪናን ማኅበረሰብ በሚኖር የንጽሕና ጉድለት የመከሰት ዕድሉ ሰፊ ነው።

📌 ምልክቶች (clinical features)

👨‍⚕️አሜቢያሲስ ከምልክት አልቦ ተሸካሚነት (asymptomatic carriers) እስከ ቀላል (mild) እና ለሕይወት አስጊነት የደረሱ (sever& life threatening) ኹነቶች ሊያስከትል የሚችል ሲኾን ለምሳሌም ያክል:-

😮‍💨 ማቅለሽለሽ

🤒ትኩሳት

🤮 የሰገራ መቅጠንና ተቅማጥ

👹 ማስማጥ እና ደም የቀላቀለ ሰገራ ከቀላል እስከ ጠንከር ያሉ ስሜቶችን የሚያሳይ ሲኾን አንዳንድ ጊዜ ግን ደግሞ ወደ ሌሎች የአካል ክፍሎች በተለይም ጉበት፣ የሆድ ዕቃ አቃፊ፣ ሳንባ፣ ልብን እና አንጎልን ጭምር በመሰርጨት ብግነትንና መግል መቋጠርን በማስከተል ለከፋ ሕመም፡ አለፍ ሲልስ ደግሞ ሞትን ጭምር ያስከትላል።

🔬ምርመራ (Diagnosis)

አሜቢያስ በቀላሉ የሰገራ ምርመራ በማድረግ የሚታወቅ ሲኾን እንደ ጉበት ባሉ ከአንጀት ውጭ ያሉ ውስብስብነቶችን ካስከተለ ደግሞ የአልትራሳውንድ እና ሲቲ ስካን ምርመራዎች ይደረጋሉ።

🏥 ሕክምና (Treatment)

💊 አሜቢያሲስ እንደ ሜትሮኒዳዞል እና ቲኒዳዞል ባሉ ፀረ ተህዋሲያን መድኃኒቶች አማካኝነት በቀላሉ ታክሞ ይድናል።

💉 ጉበትን ጨምሮ የመግል መቋጠር ውስብስብነትን ካስከተለ ደግሞ በቀዶ ሕክምና ማፋሰስ (abscess drainage) እና በመርፌ የሚሰጡ መድኃኒቶችን መውሰድ ተገቢ ኾኖ ይገኛል።

⚔ መከላከያ መንገዶች (Prevention)

🧼 እጅን በሳሙና በአግባቡ መታጠብና የግል ንጽሕናን መጠበቅ

🚰 ንጽሕናውን የጠበቀ አሊያም የታከመ ውኃን መጠቀም

🧑‍🍳 ምግብን በተገቢው መንገድ በንጽሕና መያዝና አብስሎ መመገብ:

🗞 አስታውሱ :- አሜቢያሲስ በቀላሉ በመድኃኒት ታክሞ ይድናልና እነኚህን ምልክቶች ከታዪበዎት በአቅራቢያዎ በሚገኝ የጤና ተቋም ጎራ ይበሉ።

MediLab Info. የዚህ ቻናል ዋናው አላማ፣ ለህብረተሰቡ አስፈላጊውን የህክምና አስተምሮት እና መልእክት እንዲሁም ለስራ ፈላጊዎች የቅጥር ማስታወቂያ በቀላሉ እንዲደርሳቸው ማድረግ ነው።

የቅጥር ማስታወቂያ

የሥራ ቅጥር ማስታወቂያ

t.me/medilabet

www.medilabet.com

እንሆ መረጃ ስለሚጥል_በሽታ
t.me/medilabet
ሸር ያድርጉት

• አንጎል (Brain) በተከታታይ የማይቋረጥ ኤሌግትሪካል ኢንፐልስ ያመነጫል። ይህ የኤሌክትሪክ ኢንፐልስ በየአንዳንዱ የነርቭ ሕዋስ (Neuron) ላይ በአንጎል ውስጥ ይንቀሳቀሳል። ከዚያም በተለያዩ ኬሚካሎች አማካኝነት (Neuro transmitters) ወደተለያዩ የሰውነት ክፍል ይደርሳል። የነርቭ ሲስተምም ሰውነታችንን በዚህ መልኩ ይቆጣጠረዋል።

• ነገር ግን ሰዎች የሚጥል በሽታ ወይም ኢፕለፕሲ ሲያጋጥማቸው ይህ በሰውነታችን ውስጥ የሚከናወነው የነርቭ ኤሌክትሪካል ኢንፕልስ እንቅስቃሴ ሲስተም ይዛባል። ከተለመደው የኤሌክትሪክ ኢንፐልስ ፍሰት እስከ 10 እጥፍ በመፍጠን አጠቃላይ ሰውነት እንድርገበገብ፡ እንድቀጠቀጥና ከቁጥጥር ውጭ እንድሆን ያደርገዋል።
• የሚጥል በሽታ በዋናነት የአንጎልና የህብረሰረሰር ችግር ነው።
• ድንገተኛ፡ ያልታሰበ፡ ከቁጥጥር ውጭ የሆነ ራስን መሳት እንድሁም ሰውነትን ማርገፍገፍና ማቀጥቀጥ ጡንቻ ጠንክሮ የተለያዩ እንቅስቃሴዎችን ማሳየት፡ ምላስን መንከስና ሌሎች ገፀባህርያትን ያሳያል። ይህም ሲጀር (Seizures) ይባላል።
• ማንኛውም ሰው ጥቁርም ይሁን ነጭ፡ ሴትም ይሁን ወንድ፡ ልጅምም ይሁን አዋቂ ለኢፕለፕሲ ተጋላጭ ነው። የቁጥር ልዩነት ይኖራል እንጅ።
#በዋናነት ሁለት አይነት ሲጀር አለ
1. አጠቃላይ ሲጀር የሚባል ሙሉ የአንጎል ክፍልን የሚያካልል።
2. ከፊል ሲጀር የሚባል ግማሽ የአንጎል ክፍልን የሚያካልል ነው።
• የሲጀር ክብደትና ቅለት በእያንዳንዱ ሰው ላይ ይለያያል። ይህም ቀለል ያለና ጠንካራ ተብሎ በሁለት ይከፈላል። ቀለል ያለ የሚባለው ለትንሽ ሴኮንዶች ብቻ የሚቆይና በቆይታውም ሰዎች ራሳቸውን ሳይስቱ በታማሚዎቹ ላይ ቀለል ያለ ተፅእኖ የሚያሳድር ሲሆን ጠንካራ የሚባለው ደግሞ ከቁጥጥር ውጭ ሆኖ እራስን በማሳት የጡንቻ መኮማተር፡ መንቀጥቀጥን፡ መርገብገብንና ሌሎች ችግሮችን ጨምሮ ለተወሰኑ ደቂቃዎች የሚቆይ ነው።
#የሚጥል በሽታ ባለባቸው ሰዎች ላይ ሲጀር የሚጀምርባቸው ምክናየቶች
• ከባድ ትኩሳት ሲፈጠር
• የራስ ቅል ላይ ጉዳት ሲገጥም
• በደም ውስጥ ያለው የስኳር መጠን ሲያንስ
• አልኮል መጠጣት
• አልኮል ጠጭ ከነበረ መጠጣት ሲያቆም
• ጭንቀት፡ ውጥረት፡ ንደት፡ ብስጭት
#ይህ በሽታ የነርቭ ስርአትን የሚያዛባና በጣም የተለመደ የአለማችን ችግር ነው። እስከ 65ሚሊዮን ህዝብም በዚህ በሽታ ተጠቂ ነው።
• ከኢፕለፕሲ ሙሉ በሙሉ መዳን ባይቻልም ካለምንም ችግር መኖር ግን ይቻላል። ውጤታማ መሆንም ይቻላል። ዋናው ህክምናን መከታተል የአኖኖር ዘይቤን ማስተካከል ነው። ችግሩ ቶሎ ታውቆ ወዳው ህክምና ከተጀመረ ያለምንም ምልክት መኖር ይቻላል። ማለት ምልኮቶቹን ማጥፋትና በሽታውን በቁጥጥር ስር ማዋል ይቻላል።
#አንድ ሰው የሚጥል በሽታ አለብኝ የሚለው መቸ ነው?
• ቢያንስ ሁለት ጊዜ የሲጀር ምልክት ከታየበትና በጤና ባለሙያ ሲረጋገጥ ነው። ሌሎች ተጨማሪ ምልክቶች እንዳሉ ሆነው።
(ሲጀር)፡ ሲጀር የኢፕለፕሲ ዋነኛ ምልክት ነው። የሲጀሩ አይነት፡ ቅለትና ክብደት ከሰው ሰው ስለሚለያይ የኢፕለፕሲውም አይነትም ይለያያል።
ለምሳሌ Complet Seizure and Partial Seizure ተብለው በሁለት ይከፈላል። ®ሙሉ ሲጀር ስንል አንጎልን በሙሉ የሚያጠቃ ነው። በአይነትም ስድስት ናቸው።
1. Absence Seizure
2. Tonic Seizure
3. Atonic Seizure
4. Clonic Seizure
5. Myoclonic Seizure
6. Tonic-clonic Seizure ናቸው።
ቀጣይ
T.me/medilabet

Telegram: Contact @medilabet

ማንኛውንም ጤና ነክ መረጃ ከፈለጉ አሁኑኑ Subscribe ያድርጉና ይከታተሉ

Medi Lab Ethiopia - YouTube The main purpose of this channel is to provide the necessary medical education and message to the community. Subscribe for quick access to information

ለላቦራቶሪ ቴክኒሽያን የወጣ ቅጥር ማስታወቂያ

t.me/medilabet

T.me/medilabet

follow MediLab

My contactlist
Share and follow

What is this ❓
for medical professionals
MediLab

ክፍት የስራ ቦታ አነደድ ወረዳ
ደረጃ 4 ነርስ ብዛት 1 በቋሚነት
የስራ ልምድ ዜሮ አመት
ደሞዝ 4609

በየ ቀኑ የሚወጡ መረጃዎች እንዲደርሳችሁ ሼር , ላይክና የቻናላችን ቤተሰብ ይሁኑ
t.me/medilabet || t.me/medilabet

የሥራ ቅጥር ማስታወቂያ፦

በእንጅባራ ዩኒቨርሲቲ ህክምና እና ጤና ሳይንስ ኮሌጅ ከታች በተዘረዘሩት የሥራ መስኮች በወጣው መስፈርት መሰረት አመልካቾች በተጠቀሰው ቀን ማመልከት የምትችሉ መሆኑን እንገልጻለን።

ቤተሰብ በመሆን በየሰዓቱ አዳዲስ መረጃ ያግኙ
Telegram t.me/medilabet
website medilabet.com

TRIAD HEALTH System / ትሪያድ ሐልዝ ሲስተም የዚህ ቻናል ዋናው አላማ፣ ለህብረተሰቡ አስፈላጊውን የህክምና አስተምሮት እና መልእክት ማስተላለፍ ነው። Channel https://t.me/triadhealth

For medical students || MediLab

የሪህ_በሽታ ( )
=====================
በዶ/ር ሀይለማሪያም አወቀ
የውስጥ ደዌ ሕክምና ስፔሻሊስት
ሕክምናና ጤና ሳይንስ ኮሌጅ
ባሕር ዳር ዩኒቨርሲቲ

#መግቢያ፡-

የሪህ በሽታ በደም ውስጥ የሪህ መጠን ሲበዛ እና በመገጣጠሚያ አካላት ውሥጥ ሲጠራቀም በሚያስከትለው ቁስለት የሚመጣ በሽታ ነዉ። ሪህ የሚባለው በአይን የማይታይ ነገር ግን በማይክሮሶኮፕ ደቃቅ መርፊ ሚመስል ኬሚካል ህዋሳት ሲያረጁ እና ሲሞቱ(died cells) እዲሁም ከፕሮቲን ምግብ መጨረሻ እንሽርሽሪት(Metabolism) የሚፈጠር ኬሚካል ነው፡፡ ይህ ኬሚካል በጤነኛ ሰው በሽንት በኩል ስለሚወገድ ምንም አይነት በሽታ አያስከትልም፡፡ ነገር ግን ከመጠን በላይ ከተመረተ ማለትም አንዳንድ የካንሰር በሽታ ሲኖር ወይም ደግሞ በሽንት መልክ መወገድ ካልቻለ መጠኑ አላግባብ ይጨምራል።

፦

አብዛኝውን ጊዜ ወንዶችን የሚያጠቃ ማለትም ወንዶች ከሴቶች ይልቅ 3 ዕጥፍ የመጠቃት ዕድል አላቸው፡፡ ብዙውን ጊዜ የሚጠቁት ወንዶች ከ40 ዓመት በላይ የሆናቸው እና ዕድሚያቸው ዕርጠት(Menopause) ላይ የደረሱ ሴቶች ናቸው፡፡

፦

ብዙዉን ጊዜ ድንገትና ምሽት ላይ የሚከሰት ህመም ሲሆን የሚያጠቃዉ አንዱን የእግር አውራ-ዕጣት ነዉ። ህመሙ ከ12-24 ሰዓት ውስጥ በከፍተኛ ደረጃ ይደረስና ከ24 ሰዓት በኋላ ግን የመቀነስ ምልክት ያሳያል፡፡ በአብዛኛዉ ሌሊት ከመኝታ ሲነሱ አንዱ የእግር እጣት እብጠት፣ መልክ መቀየርና ህመም ሊያሳይ ይችላል።ይህም እብጠት ከህመም ጋር ቀይ መሆን፣ዉሀ መቋጠር እና አለመንቀሳቀስ ያመጣል።

ከእግር አውራ-ጣት በተጨማሪ ሌሎች አጥቆችም ሊጎዱ ይችላሉ።ጉልበት፣ቀርጭምጭት እና የክርን አጥቅ በዚህ በሽታ ሊጠቁ ይችላሉ።

የመጀመሪያዉና ድንገተኛው ህመም ከ3-10 ቀናት ሊቆይ የሚችል ሲሆን ያለምንም ችግር እና ህክምና ሊጠፋ ይችላል። ነገር ግን ተመልሶ የመምጣትና የአጥቅን ሽፋን የመጉዳት አቅም ይኖረዋል። ይህ ህመም በአመት በተከታታይ ሊነሳ ቢችልም ለወራት ወይም ለአመታት ላይፈጠር ይችላል፡፡ የተለመደ ባይሆንም በድንገት የተከሰተው ህመም ረጅም ጊዜ ሊወሰድ ይችላል፡፡ ይህን የመሰለ ህመም ሌሎች በሽታም ሊያስከትል ስለሚችል አስተውሎትና ጥንቃቄ ያስፈልጋል፡፡

፦

አልኮል፣ ሲጋራ፣ ቀዶ ህክምና፣ የተወሰኑ መድሀኒቶች፣የካንሰር ህመም፣ የልብ ህመም፣ ጭንቅላት ደም መቋረጥ፣የኩላሊተ ህመም፣ ውፍረት፣ የደም ግፊት፣ ስኳር የበዛባቸው ምግቦች፣ ቀይ ስጋና የወተት አስተዋፅዎች፣ በድንገት ፆም ወይም ፍስክ ምግብ መመገብ በሽታውን ሊያባብሱት ወይም እንደመንስኤ ሊሆኑ ይችላሉ ፡፡ በቤተሰብ ያለ ህመምም ተጋላጭነቱን ይጨምራል፡፡

#ምርመራ፦

ብዙዉን ጊዜ ህመሙ በሚያስከትለው ስሜትና ምልክት ይታወቃል። ነገር ግን የተለያዩ ምርመራዎች መደረግ ይኖርባቸዋል። በደም ውስጥ የሪህ መጠን፣ አጥቅ ዉስጥ ያለ ፈሳሻ ላይ በሚወሰድ ምርመራ፣ የጉበት ምርመራ፣ የኩላሊት ምርመራ፣እና ሌሎች አስፈላጊ የደም ምርመራዎች ሊደረጉ ይደረጋሉ። በተለይም ብዙ ጊዜ የቆየ ከሆነ ወይም በተከታታይ የተከሰተ በሽታ ከሆነ እና እባጭ ካለው የራጅ ምርመራ አስፈላጊ ነው፡፡ የ ‹”MRI” ም ሊያስፈልግ ይችላል፡፡ ስለሆነም የበሽታው ማረጋገጫ ከአጥቅ ፈሳሽ ተወስዶ በሚደረግ ምርመራ ነዉ።

፦

የተለያዩ የሕመምና የቁስለት መቆጣጠሪያ መድሀኒቶች ይሰጣሉ፡፡ እነዚህ መድሀኒቶች በሙሉ ከተሰጡ ከ5-8 ቀናቶች ዉስጥ ለዉጥ ሊኖር ይችላል

ለጥንቃቄ !!
ሄፓታይተስ ቢ ምንድን ነው?

ሄፒታይተስ ከጉበት መቆጣት ጋር ተያይዞ የሚነሳ ሲሆን፥ ከኤድስና ከቲቢ የበለጠ ገዳይ እንደሆነ በስፋት እየተነገረ ነው፡፡
እንደ አጠቃላይ ሄፓታይተስ በኬሚካሎች፣ በእጾች፣ ከመጠን በላይ አልኮል በመጠጣት ወይም በቫይረስ ሊመጣ ይችላል። ሄፓታይተስ ቢ የሚመጣው በሄፓታይተስ ቢ ቫይረስ ነው።

☑️ የህመሙ ምልክቶች ምንድን ናቸው?

ብዙ ሰዎች በሄፓታይተስ ቢ ሲያዙ መጀመሪያ ምንም ዓይነት ምልክት አያሳዩም፤ ከነዚህም መሃል አንዳንዶቹ ከብዙ ዓመታት በኋላ ጉበታቸው ይጎዳል ወይም የጉበት ካንሰር ይይዛቸዋል። እንደነዚህ ዓይነት ሰዎች የበሽታው “ተሸካሚዎች” የሚባሉ ሲሆን ቫይረሱንም ወደ ሌላ ሰው ማስተላለፍ ይችላሉ።

☑️ የህመሙ ምልክቶች የሚከተሉትን ሊጨምር ይችላል፦

🔹 ቆዳና የዓይን ነጩ ክፍል ቢጫ ይሆናሉ (ጃውንዲስ በመባል ይታወቃል)
🔹 ሽንት ጥቁር ይሆናል
🔹 ፊት ይገረጣል
🔹 ድካም ይሰማል
🔹 የሆድ ዕቃ ህመም ይሰማል
🔹 የምግብ ፍላጎት ይቀንሳል
🔹 ማቅለሽለሽና ማስመለስ
🔹 የመጋጠሚያ (የአንጓ) ህመም ናቸው።

☑️ አንድ ሰው ሄፓታይተስ ቢ እንዴት ሊይዘው ይችላል?

የሄፓታይተስ ቢ ቫይረስ በበሽታው በተያዘ ሰው ደም፣ ጉበት እና የሰውነት ፈሳሽ ውስጥ ይገኛል። ሄፓታይተስ ቢ ተሸካሚ የሆነች ሴት በእርግዝናዋ ወቅት ወይም በወሊድ ጊዜ ቫይረሱ ወደ ሕፃኑ ልጅ ሊሰራጭ ይችላል።

በአውስትራሊያ ውስጥ ሕፃናት በሙሉ ከተወለዱ በኋላ የሄፓታይተስ ቢ ክትባት ይሰጣቸዋል።

TRIAD HEALTH System / ትሪያድ ሐልዝ ሲስተም የዚህ ቻናል ዋናው አላማ፣ ለህብረተሰቡ አስፈላጊውን የህክምና አስተምሮት እና መልእክት ማስተላለፍ ነው። Channel https://t.me/triadhealth

#ትሪያድሐልዝ

ሰላም ውድ የኢንፎ ሄልዝ ሴንተር ቤተሰቦች እንደት ናችሁ? ለዛሬ ስለ ኩላሊት ጠጠር ይጠቅማል ያልነውን አጠር ያለች መረጃ ይዘንላችሁ መጥተናል።
#የኩላሊት ጠጠር ማለት
• በጣም ጠንካራ የሆነ፡ ጠጠር መሳይ ዝቃጭ፡ ከተለያዩ ሚኒራልስ የተሰራ፡ ኩላሊትንና የሽንት ከረጢትን ጭምር መጉዳት የሚችል ችግር ነው።
• ሽንት በውስጡ መወገድ የነበረባቸውን ብዙ ማዕድናትን ከመያዙ የተነሳና የውሀ መጠን በመቀነሱ የሚፈጠር የጤና ችግር ነው።
• የኩላሊት ጠጠር ከሚከተሉት በአንድ ምክናየት ይፈጠራል
1. ካልሽየም የሚባል ሚኒራል በመብዛቱና መጠራቀሙ
2. በኢንፌክሽን ምክናየት
3. በቂ ውሀ ባለመጠጣት ዩሪክ አሲድ ተጠራቅሞ ሽንት በመወፈሩ
4. ምን አልባት በቤተሰብ ከነበረ ከዘር ይወረሳል
#ተጨማሪ ለኩላሊት መፈጠር አስተዋፅኦ የሚያደርጉ ነገሮች
• በቤተሰብ ከነበረ
• በቂ ፈሳሽ አለመኖር
• ፈሳሽ በተለያየ መንገድ ከሰውነት መወገድ
• የጨው መብዛት
• የፕሮቲን መብዛት
• የስኳር መብዛት
• ወፍራም መሆን
• የተለያዩ በሽታዎች
• ያልታዘዙ መድሀኒቶችና ሌሎችም ናቸው።
• ጠጠሩ እንቅስቃሴ ማድረግ ካልጀመረ ህመም አይኖረውም። እንቅስቃሴ ሲጀምር ግን የሚከተሉት ዋና ዋና ምልክቶች ይታያሉ።
#10ዋና ዋና የኩላሊት ጠጠር ምልክቶች
1. ከባድ የጀርባ ህመም(ጎንና ጎን ጠጋ ያለ)
2. የሚደጋገምና የሚቆራረጥ ሽንት
3. ሲቆሙ መጥፎ ስሜት መሰማት
4. ትኩሳትና ብርድ ብርድ ማለት
5. ማቅለሽለሽና ማስታወክ
6. ከሽንት ጋር የተቀላቀለ ደም
7. መጥፎ የሽንት ሽታ
8. የኩላሊት ማበጥ
9. ማላብና የቆዳ ማሳከክ
10. ግራ መጋባትና የሀሳብ መበታተን
#መከላከያ መንገዶች
• በቂ ውሀ መጠጣት
• ክብደት መቀነስ
• ጨው፡ ስኳር(ጣፋጭ)፡ ፕሮቲን፡ ካልሽየም የያዙ ምግቦችን በመጠኑ መውሰድ
• የአካል እንቅስቃሴ
• በራስ ፈቃድ መድሀኒት አለመጠቀም
• ቫይታሚን ሲ፡ኢና ቢን የያዙ ፍራፍሬ መውሰድ።

TRIAD HEALTH System / ትሪያድ ሐልዝ ሲስተም የዚህ ቻናል ዋናው አላማ፣ ለህብረተሰቡ አስፈላጊውን የህክምና አስተምሮት እና መልእክት ማስተላለፍ ነው። Channel https://t.me/triadhealth