Directorate of Indigenous and Tribal Faith and Culture, Assam

All Assam Chakma Society
The Chakmas have their own tradition, culture, and religious practices. They speak their dialect or language, belonging to the Indo-Aryan group of languages, and have their own scripts. They are Suryavamshis (descendants of the Sun God), and their social structure comprises many Gozas, named after location, appearance, and occupation, which are again subdivided into Guttis, forming a very complex web of social organisation. They are mostly Theravada Buddhists and follow their customary laws regarding the life cycle of birth, marriage, and death. The Chakmas are mostly followers of Theravada Buddhism and its principles, but they also exhibit traits of an animistic belief system and worship different forms of nature. There are three main deities, Chumloang, Paraameswari, and Basumati, and 11 other deities, such as Ma Lakhsmi Ma (the deity of wealth), Ganga Ma (deity of water and disease), Dhaleswari, and Mogoni, who are worshipped. Ohja or Boddhya does purification and healing rituals and can be performed by both males and females. The Chakmas consider Agartara as the oldest religious scripture and it has 27 parts – Malemtara written about the Loris (religious priests who at one point in time were dominant) and chanted during Dharma and Vaddya Puja (remembering the dead), etc.
সদৌ অসম চাকমা সমাজ :
চাকমাসকলৰ নিজস্ব পৰম্পৰা, সংস্কৃতি আৰু ধৰ্মীয় আচাৰ-ব্যৱহাৰ আছে। তেওঁলোকে নিজৰ উপভাষা/ভাষা কয় তেওঁলোক ভাৰতীয় আৰ্য্যভাষা গোটৰ অন্তৰ্গত আৰু তেওঁলোকৰ নিজস্ব লিপি আছে। তেওঁলোকে নিজকে সূৰ্য্যবংশী (সূৰ্য্য দেৱতাৰ বংশধৰ) বুলি ক'ব খোজে , তেওঁলোকৰ সামাজিক গাঁথনিত স্থান, ৰূপ আৰু বৃত্তিৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা বহুতো গ'জা আছে যিবোৰ গুট্টিত বিভক্ত হৈ সামাজিক সংগঠনৰ এক অতি জটিল জাল গঠন কৰে। তেওঁলোক বেছিভাগেই থেৰাভাদা বৌদ্ধ সেয়ে জন্ম, বিবাহ আৰু মৃত্যুৰ জীৱনচক্ৰ সম্পৰ্কে তেওঁলোকে নিজৰ প্ৰথাগত নিয়ম মানি চলে।
চাকমাসকল বেছিভাগেই থেৰাভাদা বৌদ্ধ ধৰ্মী আৰু ইয়াৰ নীতিৰ অনুগামী যদিও তেওঁলোকে জীৱবাদী বিশ্বাস ব্যৱস্থাৰ বৈশিষ্ট্যও প্ৰদৰ্শন কৰে । প্ৰকৃতিৰ বিভিন্ন ৰূপক পূজা কৰে। চুমলোৱাং, পৰমেশ্বৰী আৰু বসুমতী আদি তিনিগৰাকী দেৱতাৰ লগতে মা লক্ষ্মী (ধনৰ দেৱতা), গংগা মা (জল আৰু ৰোগৰ দেৱতা), ধলেশ্বৰী, মোগনী আদি ১১ গৰাকী দেৱতাক পূজা কৰে। শুদ্ধিকৰণ আৰু নিৰাময়ৰ ৰীতি-নীতি ওজাই(পুৰুষ-মহিলা)
উভয়ে কৰিব পাৰে। চাকমাসকলে আগৰতৰাক আটাইতকৈ পুৰণি ধৰ্মগ্ৰন্থ বুলি গণ্য কৰে , ইয়াৰ ২৭টা অংশ আছে – মালেমতাৰাত লৰিসকলৰ (এটা সময়ত প্ৰধান ধৰ্মাধৰ্মী পুৰোহিত) , বদ্যাই পূজাৰ সময়ত জপ কৰা (মৃতকক স্মৰণ কৰা) ইত্যাদি।

Dimasa is one of the marginal groups of Northeast India. Mostly situated in Dima Hasao, Cachar, Hailakandi, Karbi-Anglong and Hojai districts. They belong to the Bodo-Konyak-Jinghpaw group of the Tibeto-Burman Language family and the community or tribe belongs to the Barman Dimasa indigenous Tribe. As per the 2011 Census data, the total number of Dimasa speakers was 1,37,184. They follow an indigenous faith called Sibarai. Sibarai is the main God of the Dimasa people.
They believe in the existence of both benevolent and malevolent spirits and sacrifice occupies a prominent place in their traditional religion for the propitiation of spirits and also for thanksgiving. In Dimasa the rituals for sacrifice is known as Madai huba. They have a rich tradition of dance and music. They possess a good number of dance forms, such as Baidimba, Baigra, Baimaijai, Homijing Lodaibani etc. and musical instruments like Muri, Kram-dobong, Muri-watisa, Kram etc. They speak the Dimasa language. The Dimasas have a unique form of social structure based on double descent each individual is entitled to two clans - male and female, derived from the father and mother respectively. The male clan is called sengpong and the female clan is called jilik/julu. Each of these male and female clans has its ancestral clan gods who are pacified by their respective clans. According to mythical belief, one Bangle Raja (God of Earthquake) and his consort Arkhidima lived in Damra (Dima concept of heaven). Arkhidima, who had a divine conception faced a great problem in finding a suitable place to lay her eggs. A golden eagle was sent to search such a place in the confluence of the Dilao & Sangi rivers. There, Arkhidima laid seven eggs out of which, she successfully hatched six benevolent gods- Shibrai, Alu Raja, Naikhu Raja, Waa Raja, Gunyung-Bariyung and Hamiadao, who did not break in the natural course when broken, produced ugly-shaped evil spirits-causing widespread chaos. The Dimasas consider themselves to be the decedents of the above-mentioned six gods, likewise, the evil spirits which came out of the seventh egg dwell in the hills and rivers and are considered to be responsible for coming diseases. The Dimasas follow the Daikao system of worship, ‘Madai’ means God, and ‘who’ means place, so an accommodated place of worship is called Daiko.
The rituals performed at the Daiko consist mainly of sacrifices (Sengba). i.e., animal Sacrifices (Misengba) as directed by the medium of the Shaman called Pattri, who relives the personal divine message from God, while in a trance. The blood of the sacrifices is offered to the ancestral Gods.
Festivals of the Dimasas include Busu-Dima, Gaddi-Sainjora, Baisagi Sainjora and Sibhari Suwaba, Raji Gerba and Madai Huba are other religious functions of the Dimasas. Baidima and Baijaba are their traditional dance forms. A few of the prominent personalities/legends/Guru are Veer Sambhudan Phonglo, Demalu, Deshru, Raja Shri Shri Krishnachndra Hasnu, Shri Raja Gobinda Chandra Hasnu, Tularam Senapati, Joya Thaosen.
উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলৰ অন‍্যতম জনজাতি ডিমাছাসকল উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ প্ৰান্তীয় গোট। বেছিভাগেই ডিমা হাচাও, কাছাৰ, হাইলাকান্দি, কাৰ্বি-আংলং আৰু হোজাই জিলাত অৱস্থিত। এওঁলোক তিব্বত-বৰ্মী ভাষা পৰিয়ালৰ। বড়ো-কন্যাক-জিংপো গোটৰ অন্তৰ্গত আৰু সম্প্ৰদায় বা জনগোষ্ঠীটো বৰ্মন ডিমাছা খিলঞ্জীয়া জনগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত। ২০১১ চনৰ লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি মুঠ ডিমাছা ভাষীৰ সংখ্যা আছিল ১,৩৭,১৮৪ জন। তেওঁলোকে ছিবাৰাই নামৰ এটা থলুৱা ধৰ্ম পালন কৰে। ছিবাৰাই ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ প্ৰধান দেৱতা।
তেওঁলোকে উপকাৰী আৰু কু-অভিপ্ৰায় উভয় আত্মাৰ অস্তিত্বত বিশ্বাস কৰে আৰু আত্মাৰ প্ৰায়শ্চিত্তৰ বাবে আৰু লগতে কৃতজ্ঞতাৰ বাবেও তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত ধৰ্মত বলিদানৰ প্ৰথা প্ৰচলিত। ডিমাছাসকলে বলিদানৰ বাবে কৰা আচাৰ-ব্যৱহাৰক মদৈহুবা বুলি জনা যায়। তেওঁলোক পৰম্পৰাগত নৃত্য-সংগীতত চহকী। বাইদিম্বা, বাইগ্ৰা, বৈমাইজাই, হোমিজিং লোদৈবানী আদি নৃত্যৰ বাবে ব্যৱহৃত বাদ্য যেনে– মুৰি, ক্ৰাম-ডোবং, মুৰি-ৱাটিছা, ক্ৰাম আদি। তেওঁলোকৰ কঠিত ভাষা ডিমাছা। ডিমাছাসকলৰ সামাজিক গাঁথনিৰ এক অনন্য ৰূপ আছে যিটো দ্বৈতবংশৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে দুটা বংশৰ অধিকাৰী - পুৰুষ আৰু মহিলা, ক্ৰমে পিতৃ আৰু মাতৃৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা। পুৰুষ বংশক চেংপং আৰু মহিলা বংশক জিলিক/জুলু বোলা হয়। এই পুৰুষ আৰু মহিলা বংশৰ প্ৰত্যেকৰে পূৰ্বপুৰুষৰ বংশৰ দেৱতা থাকে যিসকলক নিজ নিজ বংশৰ দ্বাৰা সন্তুষ্ট কৰা হয়। পৌৰাণিক বিশ্বাস অনুসৰি এজন বাংগল ৰাজা (ভূমিকম্পৰ ঈশ্বৰ) আৰু তেওঁৰ পত্নী অৰ্খিদিমা ডামৰাত (স্বৰ্গৰ ডিমা ধাৰণা) বাস কৰিছিল। ঐশ্বৰিক ধাৰণা থকা অৰ্খিদিমাই কণী পাৰিবলৈ উপযুক্ত ঠাই বিচাৰি নোপোৱাত এক বৃহৎ সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল। ডিলাও আৰু সাংগী নদীৰ সংগমস্থলীত এনে ঠাই বিচাৰিবলৈ এটা সোণালী ঈগল পঠিওৱা হৈছিল। তাত অৰ্খিদিমাই সাতটা কণী পাৰিছিল যাৰ ভিতৰত তেওঁ সফলতাৰে ছয়জন উপকাৰী দেৱতাক জন্ম দিছিল। তেওঁলোক হ'ল –শিব্ৰাই, আলু ৰাজা, নাইখু ৰাজা, ৱা ৰাজা, গুন্যু-বাৰিয়ুং আৰু হামিয়াদাও। ডিমাছসকলে নিজকে ওপৰত উল্লেখ কৰা ছয় দেৱতাৰ বংশধৰ বুলি গণ্য কৰে, একেদৰে সপ্তম কণীৰ পৰা ওলোৱা দুষ্ট আত্মাবোৰে পাহাৰ আৰু নদীত বাস কৰে ,যিয়ে আগন্তুক ৰোগৰ বাবে দায়ী বুলি গণ্য কৰা হয়। ডিমাছাসকলে দৈকাও পূজা পদ্ধতি অনুসৰণ কৰে, ‘মদৈ’ মানে ঈশ্বৰ, আৰু ‘কোন’ মানে স্থান, গতিকে এটা উপযুক্ত উপাসনা স্থানক দৈকো বোলা হয়।
দৈকোত কৰা অনুষ্ঠানসমূহ মূলতঃ বলি (চেংবা)ৰ অনুষ্ঠান। অৰ্থাৎ, সমাধিস্থলত থকাৰ সময়ত ঈশ্বৰৰ পৰা ব্যক্তিগত ঐশ্বৰিক বাৰ্তাক পুনৰ জীৱিত কৰা পট্ৰি নামৰ শ্বেমানৰ মাধ্যমৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি পশু বলি (মিছেংবা)দিয়া হয়। বলিদানৰ তেজ পূৰ্বপুৰুষৰ দেৱতাক অৰ্পণ কৰা হয়। ডিমাছাসকলৰ উৎসৱসমূহৰ ভিতৰত বুছু-ডিমা, গাদ্দী-ছৈনজোৰা, বৈছাগী সৈনজোৰা আৰু শিভাৰী সুৱাবা আদি উল্লেখযোগ্য। ৰাজী গেৰবা আৰু মদৈহুবা ডিমাছাসকলৰ অন্যান্য ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান। বৈদিমা আৰু বৈজাবা তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত নৃত্য। দুই এজন বিশিষ্ট ব্যক্তি/কিংবদন্তি/গুৰু হ'ল বীৰ সম্ভুদন ফংলো, ডেমালু, দেশৰু, ৰাজা শ্ৰী শ্ৰী কৃষ্ণচন্দ্ৰ হাছনু, শ্ৰী ৰাজা গোবিন্দ চন্দ্ৰ হাছনু, তুলাৰাম সেনাপতি, জয়া থাওচেন।

অসমৰ ব্ৰু (ৰিয়াং) জনসংখ্যা মূলতঃ দক্ষিণ হাইলাকান্দি, হাইলাকান্দি জিলাৰ লালা কাটলিচেৰাত কেন্দ্ৰীভূত আৰু তেওঁলোকৰ জনসংখ্যা প্ৰায় ৪৯,০০০। তেওঁলোকে “সংসাৰী” ( সত্য সনাতন) নামৰ থলুৱা বিশ্বাস এটাক অনুসৰণ কৰে।
ব্ৰু (ৰিয়াং) সম্প্ৰদায়ৰ সংস্কৃতি অতি অনন্য। তেওঁলোক অতি নিৰ্জু, আত্মনিৰ্ভৰশীল, আৰু শান্তিপ্ৰেমী প্ৰকৃতিৰ আৰু মূলতঃ তেওঁলোক প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। তেওঁলোকে এনে এখন পিতৃতান্ত্রিক সমাজত বাস কৰে য’ত পৰিয়ালৰ মহিলাতকৈ পুৰুষক উচ্চ মৰ্যাদা দিয়া হয় আৰু য’ত বয়সস্থ সদস্যসকলে কম বয়সীয়াসকলতকৈ অধিক মৰ্যাদা লাভ কৰে৷ পুৰুষসকল একবিবাহত বিশ্বাসী ,বহুবিবাহ তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ পৰিপন্থী। সামাজিক অনুষ্ঠান, সংগীত আৰু নৃত্য তেওঁলোকৰ প্ৰিয়। সংগীত তথা আন আন বাদ‍্য যেনে–ঢোল, বাঁহী আদিকে ধৰি বিভিন্ন বাদ্যযন্ত্ৰত তেওঁলোক পাকৈত।পুৰুষসকলে ধূতি আৰু চোলা আৰু মহিলাসকলে “ৰনৈ” আৰু “ৰছা” নামৰ পৰম্পৰাগত সাজ-পোছাক পৰিধান কৰে। তেওঁলোকে একাধিক দেৱ-দেৱীৰ অস্তিত্বত বিশ্বাসী। তেওঁলোকে কুকুৰা, ছাগলী, গাহৰি আদি বলি দি বিভিন্ন ধৰণৰ পূজা কৰি দেৱ-দেৱীক স্তুতি কৰে।

ব্ৰু (ৰিয়াং) জনগোষ্ঠীয়ে উদযাপন কৰা উৎসৱৰ নাম হ’ল বইছু (বিহুৰ সময়ত) কস্কাউ মাইখলুম মো, সুনাৰোইহা মাইখলুম মো, হোজাগিৰি (লক্ষ্মী পূজাৰ সময়ত), হাংগৰাই (মকৰসংক্ৰান্তিৰ সময়ত) ৷

The Bru (Riang) population of Assam is mainly concentrated in South Hailakandi, Lala Katlicherra in Hailakandi District and has a population of around 49,000. They follow an indigenous faith called “Sangsari” ( Satya Sanatan).
The culture of the Bru (Riang) community is very unique. They are very innocent, self-dependent, and peace-loving and survive on their own which they get from natural resources. They live in a patriarchal society where men are held to a higher status than women of the family and where older members enjoy a higher status than younger counterparts. Men often practice monogamy and the practice of polygamy is not sanctioned by the culture and accepted. They are socially outgoing and love music and dancing. They are rich in music and are skilled with many different instruments including drums, flute etc. The men wear Dhoti and Shirts and the women wear traditional clothes called “Rnai” and “Rsa”. They believe in the existence of multiple Gods and Goddesses. They always try to appease Gods & Goddesses by performing a variety of worship where chickens, goats, pigs etc. are sacrificed.
The name of the Festivals that Bru (Riang) people celebrate are Boisu(during bihu) kaskau Maikhlum mo, Sunaroiha Maikhlum mo, Hojagiri (during Laxmi puja), Hangrai (during Makarshankranti)

Embarking on a new journey, the Directorate of Indigenous Tribal Faith and Culture (ITFC) organized its first State level workshop on Indigenous and Tribal Faith and Culture of Assam with the District Nodal Officers of ITFC at the Assam Administrative Staff College,Khanapara on 10th November, 2023.
Inaugurating the workshop, Shri Paban Kumar Borthakur ,IAS, Chief Secretary, Assam ignited the participants by sharing his take on the rich cultural heritage of Assam contemplating the complementarity between Indigenous faith and Tribal culture and governance.
Shri Ranjan Sarma,ACS, Commissioner and Secretary, ITFC detailed the steps taken by the government to nurture and promote the rich heritage of Indigenous faith and culture of Assam.
Technical Sessions on (1)'Tribes of Assam: A glimpse of their faith and culture' ,(2) 'Tribes of Assam: Strategies for promotion and preservation of their culture and heritage' by Dr. Farzana Begum, RO, AIRT&SC, (3) 'Issues and Challenges related to indigenous faith and culture in Assam' by Shri Manash Nath, ACS, Secretary, ITFC and (4)'Indigenous Tribal Faith and Culture: the way forward' by Shri Pankaj Chakravarty , ACS, Director, ITFC paved the way for the day long learning experience for the participants.
The action points agreed during the workshop will contribute in shaping many new initiatives in pipeline by ITFC department.

শ্ৰী শ্ৰী বুঢ়ী থান

শ্ৰীশ্ৰী বুঢ়ীগোসানী থানখন ঐতিহাসিক শ্বেত গংগাখ্যাত ঘাগৰনদীৰ এৰাসুঁতি গৰীয়াঘুলি পাৰত ১৯২৮ চনত প্ৰতিস্থিত৷ মন্দিৰৰ দেৱীমূৰ্ত্তিভাগ গৰীয়াঘুলিত মাছ মৰা মাছুৱৈ নদীৰ বুকুত পাইছিল ৷ মূৰ্ত্তিভাগ বিলৰ পাৰৰ এজোপা ডাঙৰ জৰী গছৰ কাষত ৰাখিছিল আৰু তাতে কলিতা ,কুমাৰ , নাথ যোগী, মিছিং, সোনোৱাল কছাৰী, ঠেঙাল কছাৰী সকলে পূজা অৰ্চনা কৰিছিল৷ কিন্তু নদীয়ে খহাই নিয়াত কেইবাঠাইতো থানখন ভাগ হৈ পৰিছিল৷ কালক্ৰমত সকলো ৰাইজ লগহৈ ২৫ অক্টোবৰ, ২০২০ তাৰিখে আটাইকেইখন এক কৰি বৰ্তমানৰ স্থানত বিগ্ৰহ প্ৰতিস্থা কৰে৷ উক্ত স্থানতে প্ৰতিদিনে পূজাৰী আৰু স্থানীয় ৰাইজে পূজা সেৱা কৰি আছে৷ গৰুৰখীয়া, ম’হ ৰখীয়া, ব্যৱসায়ী, গাড়ীচালক সকলেও বছৰি বাৰ্ষিক ভোগশৰাই, নাম পাতে৷ কোনো কোনোৱে পশুপক্ষী, ছাগলী আদিও উৰ্চগা কৰে৷ কিন্তু বলি দিয়া নহয়৷ বছৰৰ প্ৰথম জানুৱাৰীত সকলোৰে কল্যাণৰ অৰ্থে গীতা পাঠ অনুস্থান বৰ ডাঙৰকৈ অনুষ্ঠিত কৰা হয় ৷

Shri Shri Burhigosani Than was established in 1928 on the historical Ghagar River’s once-tributary Ghariuaghuli’s banks at Telahi, Khoga, Lakhimpur. The Sri Sri Budhigosani Thana was established in 1928 on the banks of the historically known as ‘Shweta Ganga’ Gaghar river’s once a tributary Ghariyaghuli’s banks. The goddess statue of the temple was found in the fishing river of Gariaghuli. The idol was placed near a large Jori tree on the banks of the lake and the idol was worshipped by the Kalita Kumars, Nath Yogis, Missing, Sonwal Kacharis, Thengal Kacharis etc. of the nearby areas. However, due to river erosion, the idol eventually settled in several places. Later, the people came together on October 25, 2020, and they collected the idol parts and the idols were installed at the present location. There are many different types of characters in the film. Every day priests and the local population pray at the Burhigosani Than.
Cattle and Buffalo herders, merchants, businessmen, and drivers offer prayers annually and organise religious gatherings. Some also offer animals such as birds, goats et cetera but animal sacrifice does not take place here. There is a great deal of Gita recitation on the first January of the year for the welfare of all.

The Singphos of Changlang and lohit Districts are one of the major tribes of Arunachal Pradesh. There is considerable population of Singphos in Tinsukia, Sibsagar, Jorhat and Karbi Anglong districts of Upper Assam. Singpho of the two states and brethren from abroad come together to a single platform every February to commemorate and pay rich obeisance to their great forefather through celebration of Shapawng Yawng Manau Poi on a rotation basis. Through the celebration, the Singpho are trying their best to protect their age old culture and traditional customs. Every singpho rightly believes that ever since Shapawng Yawng Manau Poi started in 1985, many positive developments surfaced in the lives of Singpho. They also believe that peaceful co-existence is the ultimate mantra to overall development of society.

চাংলাং আৰু লোহিত জিলাৰ চিংফৌসকল অৰুণাচল প্ৰদেশৰ অন্যতম প্ৰধান জনজাতি। উজনি অসমৰ তিনিচুকীয়া, শিৱসাগৰ, যোৰহাট আৰু কাৰ্বি আংলং জিলা চিংফৌসকলৰ অধ্যুষিত অঞ্চল। দুয়োখন ৰাজ্যৰ চিংফৌ আৰু বিদেশৰ পৰা অহা ভাইসকলে প্ৰতি বছৰে ফেব্ৰুৱাৰী মাহত একত্ৰিত হৈ একেখন মঞ্চতে শ্বাপাউং ইয়াং মানাউ পইক (ঘূৰণীয়া আকাৰত) উদযাপনৰ জৰিয়তে তেওঁলোকৰ মহান পূৰ্বপুৰুষক স্মৰণ কৰে আৰু সশ্ৰদ্ধ প্ৰণাম জনায়। এই উৎসৱ উদযাপনৰ জৰিয়তে চিংফোসকলে নিজৰ যুগ যুগ ধৰি চলি অহা সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাগত ৰীতি-নীতি ৰক্ষাৰ বাবে যৎপৰোনাস্তি চেষ্টা কৰিছে। প্ৰতিজন চিংফোৱে সঠিকভাৱে বিশ্বাস কৰে যে ১৯৮৫ চনত শ্বাপাং ইয়াং মানাউ পইয়ে আৰম্ভ কৰাৰ পিছৰে পৰা চিংফো সকলৰ জীৱনত বহু ইতিবাচক পৰিঘটনা উন্মোচিত হৈছে। শান্তিপূৰ্ণ সহাৱস্থান সমাজৰ সামগ্ৰিক বিকাশৰ চূড়ান্ত মন্ত্ৰ বুলি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে।

Kori Khel (Shell game)
Kori Khel is one of the famous games of the Assamese community. It was popular among both boys and girls and this game had a specialty of its own. Kori is a type of shell found in the sea. They are white or creamy, even ash-coloured Koris are also found. A Kori is like a crunch but too small in size. Earlier seeds were also used as koris. A kori has two sides players sit in a circular position to play the game and each player gets their turns. First, the Koris are spread on the floor then the players have to make the Koris fall in an upward position. Only then did the game begin. Each kori carries one point. If two koris are turned upward, it can fight with two downward Koris. This is a numerical game where points are counted. There is also a rule of matching the koris. One who can sn**ch more Koris becomes the winner. Unfortunately, over time Kori Khel is on the verge of extinction.

কড়ি খেল আমাৰ সকলোৰে প্ৰায় পৰিচিত আৰু জনপ্ৰিয় ৷ এই খেলবিধৰ প্ৰচলনৰ আৰম্ভণিৰ সঠিক তথ্যৰ বিষয়ে সঠিকভাৱে. কোৱা কঠিন যদিও আহোম স্বৰ্গদেউসকলৰ শাসন কালৰ পৰা এই খেলবিধে বিশেষভাবে জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰে। বহাগ বিহুৰ সময়ত প্ৰচলিত হয় এই খেলবিধ। খেলৰ বাদেও কড়িৰ অন্য কিছু মহত্ত্বও আছে৷ অতীজতে যিকোনো বস্তুৰ আদান-প্ৰদানৰ মূল্য হিচাপে কড়ি আগবঢ়োৱা হৈছিল৷ উজনি অসমৰ লখিমপুৰ জিলাৰ ঢকুৱাখনাত ‘চাৰিকড়ীয়া’ নামৰ এখন নৈ আছে৷ আগৰ দিনত সেই নৈখন ঘাটুৱৈয়ে টুলুঙা নাৱেৰে মানুহক ইপাৰৰপৰা সিপাৰ কৰাইছিল৷ নৈ পাৰ কৰি দিয়াৰ বাবদ মূল্য হিচাপে চাৰিটা কড়ি দিব লাগিছিল৷ সেয়ে নৈখনৰ নাম চাৰিকড়ীয়া হ’ল৷ সেই একেই কড়িক খেলৰ এক আহিলা হিচাপে লোৱাটো অতীজৰেপৰা প্ৰচলন হৈ আহিছে৷ বহুতে বহু ধৰণে কড়ি খেল খেলে৷ অসমীয়া সমাজত কড়ি খেলৰ প্ৰচলন আগতে আছিল যদিও বৰ্তমানে কড়িখেলো দেখিবলৈ পোৱা নাযায়৷ কড়িখেল ডাঙৰ-সৰু সকলোৱে খেলিছিল৷ আমাৰ সমাজত কড়ি খেলৰ বাবে মাথোঁ চাৰিটা কড়িহে প্ৰয়োজন হয়৷ এই খেলৰ পদ্ধতি আমাৰ সমাজত মাথোঁ এটাহে দেখা যায়৷ বেলেগ বেলেগ সমাজত পৃথক ধৰণৰ কড়ি খেল খেলা হয় যদিও আমাৰ ইয়াত চাৰি কড়িক লৈ খেলা কড়ি খেলহে হয়৷ এই খেল ছোৱালীবিলাকৰ অধিক প্ৰিয় আছিল৷ কড়িৰ অভাৱত আহোম বগৰীৰ গুটিটো দুফালকৈ ফালি কড়ি খেল খেলিছিল ৷
Courtesy-Chiranjib Sarma

অসমৰ নৃ-গোষ্ঠীয় আদিম অধিবাসী মেচ কছাৰী সকল বৃহৎ মঙ্গোলীয় জনগোষ্ঠীৰ এটি ঠাল ৷ এটা সময়ত মঙ্গোলীয় গোটেই অনাৰ্য জাতিটোকে মেচ(ম্লেছ) হিচাপে জনা গৈছিল আৰু এই সকলো মিলি কছাৰী সভ্যতাত লীন হৈছিল যদিও ঠালবোৰৰ চিনাকি হেৰাই যোৱা নাছিল৷ একেদৰে হেৰাই নগ'ল মেচৰ নামো৷ মেচ সকলে নানা উৎসৱ পালন কৰি আহিছে। বসন্ত ঋতুক আদৰণি জনোৱা উৎসৱ হিচাপে “বাটভেতা পূজা ও বসন্ত আদৰণি উৎসৱ” সংক্ষেপে “বাটবসন্ত উৎসৱ”মেচ সকলে উদযাপন কৰি আহিছে।
মেচ জনগোষ্ঠীৰ অন্যতম এক সংগঠন হৈছে "মেচ মহাসভা" ।মেচ জনগোষ্ঠীৰ ভাষা, সাহিত্য, কলা- সংস্কৃতিৰ প্ৰচাৰ, প্ৰসাৰ আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে এই সভাই কাম কৰে ৷ মূলতঃ মেচ সাহিত্য সংস্কৃতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এই সভাই মেচ সকলৰ আৰ্থসামাজিক দিশত বিশেষকৈ সাহিত্য সংস্কৃতি, ভাষা, লোকাচাৰ, ধৰ্ম, উৎসৱ-পাৰ্বন ইত্যাদিৰ স্বকীয়তা জীয়াই ৰখাৰ লগতে ইয়াক বৰ্তাই ৰাখিবলৈ বিভিন্ন পদক্ষেপ লৈ আহিছে।

The Mech Kacharis are a branch of the large Mongolian ethnic group. At one point of time the entire Mongolian non-Aryan race was known as Mech (Mles) and all of these were absorbed into the Kachari civilization but the identity of the tribes was not lost. The Mechs have been celebrating various festivals. The Mechs have been celebrating “Batbheta Puja and Basanta Adarani Utsav” or “Batbasanta Utsav” to welcome the spring season.
The Mech Mahasabha is an organization of the Mech people. It works for the promotion, dissemination and preservation of the language, literature, art and culture of the Mech people. Mainly based on Mech literature and culture, the society has taken various steps to preserve the socio-economic identity of the Mechs, especially their literature, culture, language, folk customs, religion, festivals, etc. and they have taken up various steps and programs to keep traditions alive in the consciousness of the people.

খোমলাইনাই(বড়ো মল্লযুঁজ) হ'ল অসমৰ বড়ো জনগোষ্ঠীৰ থলুৱা খেল আৰু এই খেল পুৰুষ-মহিলা উভয়ে খেলে। এই খেলৰ জৰিয়তে শক্তিৰ পৰীক্ষা কৰা হয়। অসমৰ গ্ৰামাঞ্চলত ই অতি জনপ্ৰিয়। এই খেলবিধ মূলতঃ দুগৰাকী যুৱ পেশীবহুল প্ৰতিদ্বন্দীৰ মাজত অনুষ্ঠিত হয়।এই খেলবিধ কাৰ্পেট গ্ৰাছৰ ওপৰত ঘূৰণীয়া এটি অংশৰ মাজত খেলা হয় যাতে খেলুৱৈ কেইগৰাকীয়ে কোনো আঘাত নাপায়।দর্শকসকলে খেলখন চাৰিওফালৰ পৰা ঘেৰি লৈ উপভোগ কৰে।দুয়োগৰাকী খেলুৱৈয়ে হাত আৰু ভৰিৰ শক্তি,কৌশল আৰু দ্ৰুত সঞ্চালনেৰে এগৰাকীয়ে আনগৰাকীক ঘূৰণীয়া অংশৰ পৰা আঁতৰাবলৈ আৰু মাটিত পেলাবলৈ চেষ্টা কৰে।কেৱল অসমৰ গ্ৰামাঞ্চলতেই নহয় এই খেলবিধে বৰ্তমান পৃথিৱীত বহু জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰিছে। খোমলাইনাইয়ে আন্তৰ্জাতিক দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিবলৈও সফল হৈছে। বহু ৰাষ্ট্ৰীয়-আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অনুষ্ঠানত এই খেলবিধ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে।
Khomlainai (Bodo wrestling) is an indigenous game of the Bodo community of Assam, played by both men and women. This game is a test of strength and stamina. It is very popular in the rural areas of Assam. It is played by two muscular young participants with great physique. It is played in a circle on carpet grass so that the players do not get hurt. Spectators surround the arena. Both the participants need to pull the opponent out of the circle by using strength, skill and rapid movements of arms and legs to pull off the opponent on the ground. Not only in the rural areas of Assam this game has earned much popularity in the present-day world but also Khomlainai has attained international attention and demonstrated and exhibited in many national and international events.
Courtesy:- Chiranjib Sarma

অসমত অতীজতে বা বৰ্তমানেও প্ৰচলিত খেলবোৰ যে একেটা নামেৰে বহুকেইবিধ খেল বা একেবিধ খেলকে ভিন্ন ঠাইত ভিন্ন নামেৰে প্ৰচলন আছে সেই কথা ইতিমধ্যে কোৱা হৈছে৷ ঠিক তেনে এবিধ খেলেই হৈছে ঢোপ খেল৷ উজনি অসমত ঢোপ বুলিলে অন্য খেলক বুজায় যদিও ইয়াত বৰ্ণনা কৰিবলৈ লোৱা ঢোপ খেলবিধো বেলেগ৷ এই খেল নামনি অসমত অতি জনপ্ৰিয়৷ ইয়াক নামনি অসমত ‘বাণ্টা বা ভাণ্টা’ গুটিৰ খেল বুলি জনা যায়৷ উজনি অসমতো অঞ্চলভেদে এই খেলৰ প্ৰচলন আছে৷ যি অঞ্চলত এই খেলৰ প্ৰচলন আছিল বা আছে সেইবোৰ অঞ্চলত ইয়াক ‘ঢোপ’ খেল বুলি জনা যায়৷ এই খেলত এটা ঢোপ অৰ্থাৎ এটা বলৰ প্ৰয়োজন৷ সেই ঢোপ বা বলটো কাপোৰেৰে বিশেষকৈ গামোচাৰে সজা হয়৷ গামোচাখনক মেৰিয়াই বান্ধি বলৰ আকৃতি দিয়ে৷ তাৰে এটা আঁচল বলটোৰপৰা উলিয়াই বান্ধিব লাগে৷ সেই আঁচলটোতে ধৰি ঢোপটো দলিয়ায়৷ ইয়াত দুটা দলৰ দুভাগ খেলুৱৈ থাকে৷ চাৰি-পাঁচজনৰ একোটা দল হৈ এই খেল খেলা হয়৷ এই খেল খেলিবৰ বাবেও এখন বহল ক্ষেত্ৰৰ প্ৰয়োজন৷ ক্ষেত্ৰখনৰ দুয়োদিশে দুয়োটা দল থিয় হয়৷ দুই দলৰ সোঁমাজতে দুটা চিন বা ৰেখা টনা হয়৷ খেল আৰম্ভ কৰাৰ লগে লগে এটা পক্ষৰ এজন খেলুৱৈয়ে আগবাঢ়ি গৈ ঢোপটো জোৰেৰে প্ৰতিপক্ষৰ ফাললৈ মাৰি পঠিয়ায়৷ প্ৰতিপক্ষৰ কোনো খেলুৱৈয়ে যদি ঢোপটো মাটিত পৰাৰ আগতে থাপ মাৰি ধৰিব পাৰে, তেতিয়া ঢোপটো ধৰিব পৰাজনে আগুৱাই আহি নিজৰ পক্ষত থকা আঁচ ডালত থিয় হ’ব লাগিব আৰু ইটো পক্ষৰ ঢোপ মৰাজনো গৈ নিজৰ পক্ষৰ আঁচডালত থিয় হ’ব লাগিব৷ তাৰপিছত ঢোপ ধৰাজনে ঢোপটো প্ৰতিপক্ষৰ খেলুৱৈজনলৈ সজোৰে মাৰি পঠিয়াই ক্ষেত্ৰখনত অকাই পকাই ইফালে সিফালে দৌৰে আৰু প্ৰতিপক্ষৰ খেলুৱৈজনে হাতত ঢোপ লৈ ইজনক খেদি যায়৷ ঢোপটো দৌৰি থকাজনৰ গাত লগাব পাৰিলে সিজন মৰা পৰে৷ বহুতে মৰা বুলি নকৈ ‘বন্ধকী’ থকা বুলি কয়৷ সেই বন্ধকী বা বন্ধা থকা খেলুৱৈজন বা মৰা খেলুৱৈজনে ইটো পক্ষত যোগ দিব লাগে৷ যদি ঢোপ মৰাজন প্ৰতিপক্ষৰ খেলুৱৈৰ গাত ঢোপ মৰাত ব্যৰ্থ হয় তেন্তে তেওঁ ইটো পক্ষত বন্ধা খাটিব লাগে আৰু প্ৰতিপক্ষৰ খেলুৱৈৰ স’তে যোগ দিব লাগিব৷ নিজৰ পক্ষৰ খেলুৱৈজনে প্ৰতিপক্ষৰ দলত বন্ধকী হৈ থকাটো সহখেলুৱৈসকলে কেতিয়াও কামনা নকৰে৷ তেওঁক মোকলাই আনিবই লাগিব৷ কিন্তু কেনেকৈ? খেলখনত তাৰো ব্যৱস্থা আছে৷ যি পক্ষৰ খেলুৱৈ ইটো পক্ষত বন্ধকী হৈ থাকে সেই পক্ষই নিজৰ বন্ধকী হৈ থকা খেলুৱৈজনলৈ বুলি ঢোপটো মাৰি পঠিয়ায়৷ বন্ধকী হৈ থকা খেলুৱৈজনে ঢোপটো মাটিত পৰাৰ আগতে ধৰিব পাৰিলে তেওঁ মুক্ত হ’ব আৰু পুনৰ নিজৰ পক্ষলৈ ঘূৰিব পাৰিব৷
এই ঢোপ খেল অসমৰ সকলো জনগোষ্ঠীৰ সমাজত প্ৰচলিত তথা প্ৰতিটো অঞ্চলতে প্ৰচলন আছিল বা এতিয়াও ছেগা-চোৰোকাকৈ আছে৷ মুঠৰ ওপৰত ঢোপ খেল অসম তথা অসমীয়া সমাজৰ এক উল্লেখযোগ্য পৰম্পৰাগত তথা থলুৱা খেল৷
Courtesy :- Chiranjib Sarma

The Bodos believe, foster and pray to the Almighty Creator as the “Bwrai Bathou” who is supposed to be the Sole Creator of the Five Elements and the Universe. “Bathou” means- “Ba” in Bodo is 5(five) elements i.e. Fire/Sun, Earth, Water, Air and Sky and “Thou” means the mystical creator of these five elements. As such, the Bathou faith is deep rooted practice of the Indigenous Bodos which is adored since immemorial time without any written scripture. “Bwrai” means old, great Omnipotent, Omnipresent and Omniscient. Bathou is the faith which is followed by majority of the Bodos.
One of the main objectives of Dularai Bathou Gouthum All Bathou Mahasabha is to preserve and spread the divine ideals of Bathouism and traditional rites and rituals, socio-culture and customs related to Bathouism and to teach the philosophy and ideals of Bathouism. The central committee of Dularai Bathou Gouthum All Bathou Mahasabha consists of two wings namely Laimwn (Youth) Afad and Mainao (Teenagers and Women) Afad. Moreover it has four level organizational structure. Those are-Miru Gouthum (Central Committee), Zilla Gouthum(District Committee), Biyab Afad( Anchalik Committee) and Gami Afad(Village Committee).

পঞ্চ মৌল আৰু বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ একমাত্ৰ সৃষ্টিকৰ্তাৰ ৰূপত বীৰাই বাথৌক বড়োসকলে উপাসনা কৰি আহিছে । “বাথৌ” মানে- বড়ো ভাষাত “বা”ৰ অৰ্থ হ'ল, ৫(পাঁচটা) মৌল অৰ্থাৎ অগ্নি/সূৰ্য্য, পৃথিৱী, পানী, বায়ু আৰু আকাশ আৰু “থৌ” মানে এই পাঁচটা মৌলৰ ৰহস্যময় স্ৰষ্টা। সেয়েহে “বাথৌ ” হৈছে খিলঞ্জীয়া বড়োসকলৰ মাজত গভীৰভাৱে শিপাই থকা এক বিশ্বাস যিটো কোনো লিখিত শাস্ত্ৰ অবিহনে অনাদি কালৰ পৰাই মানি অহা হৈছে। বীৰাই মানে প্ৰাচীন , মহান সৰ্বশক্তিমান, সৰ্বব্যাপী আৰু সৰ্বজ্ঞানী। বড়োসকলৰ সংখ্যাগৰিষ্ঠই "বাথৌ" বিশ্বাসক অনুসৰণ কৰে ।
বাথৌ বিশ্বাসৰ পবিত্ৰ আদৰ্শ আৰু পৰম্পৰাগত , সামাজিক-সাংস্কৃতিক ৰীতি-নীতিসমূহ সংৰক্ষণ আৰু প্ৰসাৰ কৰা আৰু বাথৌ ধৰ্মৰ দৰ্শন আৰু আদৰ্শৰ শিক্ষণেই হৈছে দুলাৰাই বাথৌ গৌথুম অল বাথৌ মহাসভাৰ অন্যতম মূল উদ্দেশ্য। দুলাৰাই বাথৌ গৌথুম অল বাথৌ মহাসভাৰ কেন্দ্ৰীয় সমিতিখন লাইমৱন (যুৱ) আফাদ আৰু মাইনাও (কিশোৰী আৰু মহিলা) আফাদ নামৰ দুটা শাখাৰে গঠিত। তদুপৰি ইয়াৰ সাংগঠনিক গাঁথনি চাৰিটা স্তৰ যুক্ত আৰু সেইসমূহ হ’ল-মিৰু গৌথুম (কেন্দ্ৰীয় সমিতি), জিলা গৌথুম(জিলা সমিতি), বিয়াব আফাদ( আঞ্চলিক সমিতি) আৰু গামী আফাদ(গাঁও সমিতি)।

*হাম্বি বা ঘিলা খেল*

ঘিলা খেল অসমৰ প্ৰতিটো জনগোষ্ঠীৰ মাজতে জনপ্ৰিয় আৰু প্ৰচলিত এবিধ খেল। কাৰ্বি সমাজত ঘিলা খেলৰ প্ৰথা কিছু পৃথক। এই খেলৰ বাবে ল'ৰা ছোৱালী বিলাক দুটা দলত ভাগ হয়। একোটা দলত তিনিৰ পৰা পাঁচ জনলৈ খেলুৱৈ থাকে। খেলুৱৈ সকলে প্ৰথমে পৰস্পৰে পৰস্পৰৰ মুখামুখিকৈ থিয় হয়। তেনেকৈ থিয় হওঁতে তেওঁলোকে প্ৰায় দুই তিনি মিটাৰ আতঁৰে আতঁৰে অৱস্থান লয়। দুয়োটা দলৰে প্ৰত্যেকৰে হাতে হাতে একোটাকৈ ঘিলা থাকে। প্ৰথম দলটোৱে নিজৰ নিজৰ ঘিলা বোৰ মাটিত থয়। দ্বিতীয় দলৰ খেলুৱৈসকলে সেই ঘিলাবোৰক উদ্দেশ্য কৰি নিজৰ নিজৰ হাতৰ ঘিলা নিক্ষেপ কৰে। ঘিলাবোৰ মাৰোঁতে কিছুমান নিয়মত মাৰিব লাগে। প্ৰথমবাৰ মাৰোঁতে ঘিলাবোৰ হাতৰ মুঠিত লৈ দলিয়াব লাগে আৰু সেইবোৰত তেওঁলোকে প্ৰতিপক্ষৰ ঘিলাবোৰ যিমান কাষত পৰে সিমান কাষত নিজৰ ঘিলা পেলাবলৈ চেষ্টা কৰে। দ্বিতীয়বাৰ দলিয়াওঁতে দুয়ো হাতৰ দুয়োটা তৰ্জনী আঙুলিৰে ঘিলাটো চেপি ঘূৰ্ণীয়মান অৱস্থাত দলিয়ায়। আৰু শেষৰ বাৰ দলিয়াওঁতে ঘিলাটো বাওঁহাতৰ বুঢ়া আঙলি এটা দিশত থৈ বুঢ়া আঙলি আৰু তৰ্জনী আঙলিৰ ফাকত ঘিলাটো স্থাপন কৰি সোঁহাতৰ তৰ্জনী আঙলিটো স্প্ৰিঙৰদৰে এৰি ঘিলাটো মাৰিব লাগে। এনেদৰেই দ্বিতীয় দলটোৱে দুয়োখন হাতৰ দ্বাৰা বিভিন্ন ধৰণেৰে ঘিলা মাৰি এই খেল খেলিব লাগে। যি প্ৰৰ্যন্ত আটাইকেইজন খেলুৱৈয়ে নিজৰ নিজৰ ঘিলা সমূহ প্ৰতিপক্ষৰ ঘিলাত লগাব নোৱাৰিব সেই প্ৰৰ্যন্ত ঘিলা মৰাৰ সুবিধা লাভ কৰে।

Courtesy: Chiranjib Sharma

শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থান,দ’দান হাচু,বায়দা
জিলাঃ গোৱালপাৰা
≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈
অসমৰ অন্যান্য থান বা মঠ সমূহৰ ভিতৰত গোৱালপাৰা জিলাৰ লক্ষীপুৰ ৰাজহ চক্ৰৰ অন্তৰ্গত বায়দা ১ম খণ্ড ৰাজহ গাঁৱত অৱস্থিত শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থান, দ’দান হাচু, বায়দা এক লেখত লবলগীয়া থান৷ বহুতে ইয়াক “দ’দান মন্দিৰ” বুলি কয় যদিও ই প্ৰকৃততে প্ৰতিষ্ঠা কালৰে পৰা এখন “থান”৷ সময় বাগৰাৰ লগে লগে ইয়াৰ জনপ্ৰিয়তাও বাঢ়ি যায় আৰু মানুহৰ মুখত “থান’ৰ সলনি মন্দিৰ হিচাপে জনাজাত হৈ পৰে৷
অৱস্থানঃ শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থান অসমৰ গোবালপাৰা জিলাৰ ১২নং ৰাজ্যিক ঘাইপথ আগিয়া- লক্ষীপুৰৰ পথৰ দাঁতিতে বায়দা ৰাজহ গাঁৱৰ এখনি সৰু টিলাৰ ওপৰত অৱস্থিত৷ গোৱালপাৰাৰ চহৰৰ পৰা ইয়ালৈ দূৰত্ব প্ৰায় ৩৫ কিঃমিঃ আৰু আগিয়াৰ পৰা ২০ কিঃমিঃ৷ 26.023723 ডিগ্ৰী অকাংক্ষ আৰু 90.401869 ডিগ্ৰী দ্ৰাঘিমাং শত৷ মূলপথৰ পৰা প্ৰায় ১৫০- ২০০ মিটাৰ সৰু এটা টিলাৰ ওপৰত “শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থান” ১৯৭০-৭১ চনত স্থাপন কৰি প্ৰতি বছৰে ফাগুন মাহৰ উদিত জোনৰ শুক্লাষ্টমী তিথিৰ পৰা তিনি-চাৰি দিনীয়াকৈ উলহমালহেৰে “শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থান”ত “দ’দান মেলা” উদযাপন কৰা হয় আৰু এই মেলাৰ লগত সঙ্গতি ৰাখি ৰাভা জাতীয় ৰীতি-নীতিৰে পূজা-অৰ্চনা কৰা হয় আৰু মেলাৰ সময়ত তিনিনিশা সাংস্কৃতিক সন্ধিয়াত ৰাভা লোকনৃত্য , ৰাভা ভাষাৰ নাটক আদিৰ উপৰি প্ৰদৰ্শনী, খাদ্য মেলা আদি বিভিন্ন অনুষ্ঠান কৰা হয়৷ এই থানলৈ ভাৰতবৰ্ষৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ অগনন ভক্তপ্ৰাণ ৰাইজ আহি মেলাৰ সৌষ্ঠৱ বঢ়োৱাৰ লগতে এই থানৰ লগতে মেলাৰ বৈশিষ্ট্য, মাহাত্ম্য প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰ লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে যদিও আমাৰ অসমৰে বহুতে নাজানে দ’দান থান বিষয়ে৷
দ’দান বীৰ আৰু দ’দান থান স্থাপনঃ শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থান ১৯৭০-৭১ চনত স্থাপন কৰা দিনৰে পৰা বিগত ৫৩ টা বছৰে ফাগুন মাহৰ উদিত জোনৰ শুক্লাষ্টমী, নৱমী আৰু দশমী তিথিত ৰাভা সকলৰ আদি দেৱতা ছিৰগি ৰিছি (ঋষি)ক পূজা অৰ্চনা কৰাৰ সমান্তৰালভাৱে ৰাভা বীৰ পুৰুষদ্বয় বীৰ দ’দান ৰজা আৰু তেওঁৰ প্ৰধান সেনাপতি মাৰুক্ষেত্ৰীক মৃন্ময় মূৰ্তি স্থাপন কৰি শ্ৰদ্ধাৰে স্মৰণ কৰি ৰাভা বৈদিক নিয়ম নীতিৰে পূজা অৰ্চনা কৰা হয়৷
ৰাভা বীৰ দ’দান আছিল শোণিতপুৰৰ বাণ ৰজা ৰ জেষ্ঠপুত্ৰ ইন্দ্ৰদমন আৰু হৰিহৰ যুদ্ধৰ বাণৰ প্ৰধান সেনাপতি৷এই বিষয়ে পণ্ডিতপ্ৰৱৰ মণি ৰাভা, লিষ্টিৰাম ৰাভা ৰংখ, বেণুধৰ শৰ্মা, আৰু ধনঞ্জয় ৰাভা আদিয়ে তেওঁলোকৰ লিখনি সমূহত দ’দান বীৰক বিভিন্ন সময়ত বিভিন্ন প্ৰবন্ধ পাতিত উল্লেখ কৰি কৈছে যে-ৰাভা সকলৰ আদি ৰজা আছিল দ’দান আৰু তেওঁ বাণ ৰজাৰ পুত্ৰ ইন্দ্ৰদমন৷ কালক্ৰমত ইন্দ্ৰদমনৰ পৰা অপভ্ৰংশ হৈ ইন্দ্ৰদমন→দমন→দমান→দ’দান হোৱা বুলি কৈছে লেখক, পণ্ডিত, ৰাজনৈতিকজ্ঞ মণি ৰাভা দেৱে তেওঁৰ বহল প্ৰচাৰিত গ্ৰন্থ “ছাথাৰ’’ত৷ জনবিশ্বাস মতে- দ’দান বীৰ বাণ ৰজাৰ জেষ্ঠ সন্তানেই হওক বা হৰিহৰ যুদ্ধৰ বাণ ৰজাৰ প্ৰধান সেনাপতিয়েই হওক তেওঁ আছিল ৰাভা সকলৰ আদি পুৰুষ৷ সেয়ে ৰাভাসকলৰ আদি পুৰুষ বীৰ দ’দান আৰু তেওঁৰ প্ৰধান সেনাপতি মাৰুক্ষেত্ৰীৰ লগতে দ’দানৰ আৰাধ্য দেৱতা ছিৰগি ৰিছি( ঋষি বা মহাদেৱ)ক পূজা অৰ্চনা কৰা হয়৷ ৰাভাসকলৰ স্বৰ্গৰ শ্ৰেষ্ঠ দেৱতা হ’ল ৰিছি আৰু দ’দান বীৰ আছিল ৰিছিৰ পৰম ভক্ত৷ সেয়ে আজিও ৰাভা সকলে যিকোনো পূজা-পাতল কৰিব লাগিলে প্ৰথমে ৰিছি দেৱতাক পূজা কৰা হয় বাবে শ্ৰী শ্ৰীৰিছি আশ্ৰিত দ’দান থানটো ৰিছি দেৱতাক প্ৰথমে পূজা-অৰ্চনা কৰাৰ পাছতহে দ’দান বীৰ আৰু মাৰুক্ষেত্ৰীক স্মৰণ কৰি পুষ্পাঞ্জলি দি শ্ৰদ্ধাৰে সোঁৱৰণ কৰা হয় |