CETSS - Civil & Environmental Technology Student Society

Reflecting on a successful year and welcoming new leaders! ✨

The Annual General Meeting of Civil and Environmental Students Society - CETSS on October 17, 2023, marked the appointment of a dedicated Academic Advisor, Executive Committee, and Action Team. Gratitude to the outgoing team for their outstanding contributions.

Here's to an optimistic journey ahead!🥂

Photography:- Kanchana Eshan
Edited:- Hasindu Dias
Caption:- Sanduni Rupasinghe

"Earth provides enough to satisfy every man's need, but not every man's greed."✨
Mahatma Gandhi

On this International Day of Climate Action, let's embrace sustainable living, make mindful choices, and work towards a harmonious coexistence with planet Earth. Together, our actions can create a greener, healthier future for all. ✨🌍

Flyer: Chinthana Hewavitharana
Caption: Sanduni Rupasinghe

"New beginnings bring opportunities, turning every challenge into a path to success." ✨

🥂Cheers to the journey ahead!

Welcome, and warmest congratulations to the newly appointed Public Relations Team of the Civil and Environmental Technology Students Society at the University of Sri Jayewardenepura for the term 2023-2024. Wishing you an incredible journey ahead!

Flyer : Eshan Onila
Caption: Sanduni Rupasinghe

"New beginnings bring opportunities, turning every challenge into a path to success." ✨

🥂Cheers to the journey ahead!

Welcome, and warmest congratulations to the newly appointed Financial Team of the Civil and Environmental Technology Students Society at the University of Sri Jayewardenepura for the term 2023-2024. Wishing you an incredible journey ahead!

Flyer : Eshan Onila
Caption: Sanduni Rupasinghe

"New beginnings bring opportunities, turning every challenge into a path to success." ✨

🥂Cheers to the journey ahead!

Welcome, and warmest congratulations to the newly appointed Media Team of the Civil and Environmental Technology Students Society at the University of Sri Jayewardenepura for the term 2023-2024. Wishing you an incredible journey ahead!

Flyer : Eshan Onila
Caption: Sanduni Rupasinghe

"New beginnings bring opportunities, turning every challenge into a path to success." ✨

🥂Cheers to the journey ahead!

Welcome, and warmest congratulations to the newly appointed Executive Committee of the Civil and Environmental Technology Students Society at the University of Sri Jayewardenepura for the term 2023-2024. Wishing you an incredible journey ahead!

Flyer : Eshan Onila
Caption: Sanduni Rupasinghe

"Guiding us to success, turning vision into reality, and fostering excellence in every member. Here's to effective leadership!" ✨

Our warmest congratulations to Heshan Samaranayake on being appointed as the President of the Civil and Environmental Technology Students Society at the University of Sri Jayewardenepura for the term 23/24! Your leadership will navigate us to new heights of success.

Flyer: Eshan Onila
Caption: Sanduni Rupasinghe

"Smooth sailing demands the wisdom of a capable captain steering through the waves of challenges"✨

Our warmest congratulations to Dr. E.V.A. Premalal on being appointed as the Academic Advisor and Senior treasurer of the Civil and Environmental Technology Students Society at the University of Sri Jayewardenepura for the term 23/24! Your guidance will surely chart our course to excellence.

Flyer: Eshan Onila
Caption: Sanduni Rupasinghe

Reflecting on a remarkable chapter with the outgoing Executive Committee and Action Team of CETSS(2022-2023). Your dedication and commitment have been the driving force behind our success. Heartfelt gratitude for a year of transformative collaboration, contribution, and growth. Thank you for shaping the future of CETSS with excellence and leaving an inspirational legacy!

🎓✨ Celebrating Success in the Pursuit of Foreign Scholarships! 🌍📚
What an incredible journey it has been, and we couldn't have done it without each and every one of you who joined us at our enlightening event! 🤝
A heartfelt thank you to all the enthusiastic participants, our esteemed Guest Speaker, Dr. Udana S. P. R. Arachchige.
Your active participation and engagement truly made this event a success! 🌠
We're excited to see you all embark on your journey towards foreign scholarships, armed with knowledge and inspiration. 🛫🌎✉️
Stay tuned for more exciting events and opportunities on your academic horizon! 🌐📖

" *All we have to decide is what to do with the time that is given us* "💫

-J.R.R Tolkien-

The most awaited, awe-inspiring and the grandest event, the 3rd *Annual General Meeting* of Civil And Environmental Technology Students' Society of Department of Civil and Environmental Technology is ready to set sail.

📅 Date - 17 th October 2023
🕰 Time - 1 : 00 p.m . onwards
📍 At 𝙁𝙁5 Lecture Hall

*CETSS* is ready to begin a new chapter in servitude.

We warmly welcome you all to join us 💐

Save the date !! ✨

The project Cleanup Sri Lanka Beach Cleanup organised by collaboration with several institutions was held successfully on 16th of September at Crow Island Beach.

We would really appreciate the commitment of all the participants.

Thank you...

"Education is the most powerful weapon you can use to change the world."
-Nelson Mandela-

🎓❤️
Congratulations to all the graduates!

You have worked hard and achieved a great milestone in your life. You should be proud of yourselves and celebrate this moment with your loved ones. You have overcome many challenges and learned many valuable lessons along the way. You are ready to face the world and make a positive difference. We, CETSS wish you all the best in your future endeavours and hope you will always remember your alma mater. You are the stars of tomorrow, and we are honoured to witness your glory. Cheers to you and your success! ❤️🥂

ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාස කෙරෙහි විවෘත කසළ බැහැර කිරීමේ බලපෑම

අපද්‍රව්‍ය විවෘත බැහැර කිරීම යනු නිසි කළමනාකරණයකින් හෝ නියාමනයකින් තොරව පරිසරයට හානිදායක ලෙස, විවෘත ප්‍රදේශවලට අපද්‍රව්‍ය මුදාහැරීමයි.

වාර්ෂිකව ලොව තුළ නිපදවන නාගරික ඝන අපද්‍රව්‍ය මෙට්‍රික් ටොන් බිලියන 2.01 අධික ප්‍රමාණයෙන් අවම වශයෙන් 33%ක ප්‍රමාණයක් පාරිසරික ආරක්ෂක ක්‍රමවේදයන් තුළ කළමනාකරණයට ලක් නොකර විවෘත කසළ බිම් වෙත අක්‍රමවත් ලෙස බැහැර කෙරේ. මෙම ක්‍රියාවලිය සමස්ථ ජීව ප්‍රජාවගේම සෞඛ්‍යය, ආරාක්ෂාව මෙන්ම ජල, භූ විද්‍යාත්මක හා දේශගුණික තත්වයන් කෙරෙහි සෘජුවම බලපායි.

ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාස යනුවෙන් අදහස් කරනුයේ පෘථිවියේ සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය, කාලගුණ රටා සහ වායුගෝලීය තත්වයන්හි දිගුකාලීන වෙනස්වීම් වේ.

අපද්‍රව්‍ය විවෘත බැහැර කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාසයන්ට බලපාන ආකාරය පිළිබඳව සලකා බලමු.

🔴හරිතාගාර වායු (GHGs) විමෝචනය :
හරිතාගාර වායු විමෝචනය, ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාස කෙරෙහි බලපාන ප්‍රධාන සාධකයකි.ස්වභාවිකව පවතින ජල වාෂ්ප, කාබන්ඩයොක්සයිඩ් (CO2), මීතේන් (CH4), නයිට්‍රස් ඔක්සයිඩ් (N2O)වැනි වායූන් පෘථිවි වායුගෝලයෙන් 1-2% පමණ ආවරණය කරන අතර එමගින් සූර්‍ය විකිරණ වායුගෝලයට නැවත විමෝචනය කරමින් පෘථිවියේ ප්‍රශස්ත තාපය සහ උණුසුම රඳවා ගනී.

🔵මීතේන් වායු (CH4) විමෝචනය :
විවෘත කසල බිම් තුළ නිර්වායු තත්ව යටතේ කසල දිරාපත් වීමේදී අතුරුඵලයක් ලෙස ප්‍රබල හරිතාගාර වායුවක් වන මීතේන් වායුව විමෝචනය වන අතර මීතේන්, වායුගෝලයේ තාපය රඳවා තබාගැනීමේ දි කාබන්ඩයොක්සයිඩ් මෙන් 25 ගුණයකට වඩා බලවත් බැවින් ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළයාමට ප්‍රධාන සාධකයක් වේ.

🔵කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායු (CO2) විමෝචනය :
මූලික වශයෙන් කාබනික නොවන අපද්‍රව්‍ය දිරාපත්වීම සහ අපද්‍රව්‍ය දහනය කිරීම හරහා, වඩාත් බහුල හරිතාගාර වායුව වන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් විමෝචනය සිදුවන අතර එය සමස්ථ කාබන් පියසටහනට සහ හරිතාගාර ආචරණය වැඩි කිරීමෙන් දිගුකාලීන ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළයාමට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් සපයයි.

🔴වනාන්තර විනාශය සහ ඉඩම් පරිහරණය :
කසළ බැහැරකිරීමට ස්ථාන ලබාගැනීමේදී ස්වභාවික වනාන්තර, තෙත්බිම් එළිපෙහෙළි කිරීම නිසා ශාක ප්‍රජාව විනාශයට ලක්වීම සිදුවේ. එමගින් ප්‍රභාසංස්ලේෂණය වැනි ස්වභාවික ක්‍රියාවලීන් හරහා පෘථිවියේ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් පරිමාව සංතුලනය කිරීම අවම වී දේශගුණික විපර්යාස උග්‍ර වීම සිදුවේ.

🔴වක්‍ර බලපෑම්:
අපද්‍රව්‍ය මගින් වායුගෝලයට මුදාහරින ලද අංශුමය ද්‍රව්‍ය සහ වායු දූෂක වායුගෝලීය තත්වයන් ට බලපෑම් කිරීමෙන් සහ අනෙකුත් හරිතාගාර වායූන් සමග අන්තර්ක්‍රියා කිරීමෙන් දේශගුණික විපර්යාසවලට වන වක්‍රව වන බලපෑම, අපද්‍රව්‍ය ප්‍රතිචක්‍රිකරණය නොකිරීම නිසා සම්පත් අපතේයාම හේතුවෙන් නව සම්පත් නිස්සාරණය, නිෂ්පාදනය ආශ්‍රිත ක්‍රියාවලිය නැවත හරිතාගාර වායු විමෝචනයට දායක වීම වැනි හේතූන් ද ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාසවලට වක්‍රව බලපාන ප්‍රධාන සාධක කිහිපයකි.

සමස්ථ පරිසර පද්ධතිය සහ මහජන සෞඛ්‍ය ආරක්ෂා කිරීම, දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම අවම කිරීම සහ තිරසාර අනාගතයක් උදෙසා විවෘත බැහැර කිරීම අවම කරමින් ඒකාබද්ධ ඝන අපද්‍රව්‍ය කලමනාකරනය, අපද්‍රව්‍ය වැලැක්වීම, නැවත භාවිතය, ප්‍රතිචක්‍රිකරණය සහ අපද්‍රව්‍යවලින් බලශක්ති ප්‍රතිසාධනය වැනි අංශ කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම වඩා වැදගත් වේ.

ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුදය. (Triple Planetary Crisis)

පෙර ලිපි මඟින් ඔබට ගෝලීය කාලගුණික විපර්යාස යනු කුමක්ද ? එය ඇතිවීමට හේතු සහ
කාලගුණික විපර්යාස උදෙසා මානව ක්‍රියාකාරකම් වල බලපෑම යන මාතෘකා පිළිබඳව දැනුවත් කළ අතර, මෙම ලිපිය ඔස්‌සේ අපි ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුදය ගැන දැනුවත් වෙමු.

දේශගුණික විපර්යාස, ජෛව විවිධත්ව හානිය සහ පරිසර දූෂණය යන මුලික කරුණු තුනෙහි එකතුවක් ලෙස ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුදය හැඳින්විය හැක. මෙම අර්බුදයන් තුනම එකිනෙකට අන්තර් සම්බන්ධිත වන අතර, එහි බලපෑම එකිනෙක උත්සන්න කරමින් සැලකිය යුතු පාරිසරික හානියක් සිදුකරයි. අපි දැන් එම මූලික කරුණු තුන එකින් එක හදුනා ගනිමු.

• ජෛව විවිධත්ව හානිය යනු, වාසස්ථාන විනාශ කිරීම, පරිසර දූෂණය සහ ආක්‍රමණශීලි විශේෂ හඳුන්වාදීම වැනි මානව ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් ජෛව විශේෂ සහ පරිසර
පද්ධති වේගයෙන් පිරිහීමට තුඩු දෙයි. පරිසර පද්ධතියේ ස්ථාවරත්වයට , පිරිසිදු ජලය ලබා ගැනීමට, පරාගනයට සහ දේශගුණික නියාමනය වැනි මානව යහපැවැත්ම සහය වන
පාරිසරික සිදුවීම් සඳහා ජෛව විවිධත්වය අත්‍යවශය වේ.

• දේශගුණික විපර්යාස යනු, පෘථිවියේ සාමාන්‍ය කාළගුණික රටා වල දිගු කාලීන වෙනස්වීම්, මූලික වශයෙන් මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් වලින් හරිතාගාර වායු විමෝචනය වැඩිවීම, වන විනාශය සහ කාර්මික ක්‍රියාවලීන් සඳහා පොසිල ඉන්ධන දහනය යන කරුණු වල එකතුවකි.

• පරිසර දූෂණයට මූලිකවම වායු දූෂණය, ජල දූෂණය හා පාංශු දූෂණය ඇතුළත් වන අතර, කාර්මික විමෝචනය, කෘෂිකාර්මික හා රසායනික අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම යන කරුණු ඊට තුඩු දෙයි.

මෙම ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුදයන් එකිනෙකට අන්තර් සම්බන්ධිතය. නිදසුනක් වශයෙන්, දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් පරිසර උෂේණත්වය ඉහළ යන අතර, ජෛව විශේෂ
පරිහානියට මෙන්ම ජෛව විවිධත්වය අහිමි වීමට හා පරිසර දූෂණයට හේතු වේ. උෂේණත්වය ඉහළ යාම ග්ලැසියර දියවීමට තුඩු දෙන අතර, එමඟින් මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම හා වෙරළබඩ ප්‍රඡාවන්ට තර්ජනයක් වේ. පිරිසිදු ජලය සැපයීමට, බෝග පරාගනයට, රෝග පාලනය කිරීමට ඇති හැකියාව ජෛව විවිධත්ව හානිය මඟින් අවම කෙරේ.
ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුධය අවම කිරීම සඳහා රජය, කර්මාන්ත සහ ගෝලීයවාසින් ලෙස පුද්ගල
දායකත්වය පුළුල් වශයෙන් අත්‍යවශය වේ. සිවිල් හා පාරිසරික ඉංජිනේරු තාක්ෂණවේදී ශිෂය
සංගමය (CETSS) ලෙස අප මීට පෙරදී දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳව පුළුල් දැනුවත් කිරීමක් කළ අතර, ඒ යටතේ එන ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුදය පිළිබඳව සහ එය අවම කිරීමට ගත හැකි
පියවර ගැන අපගේ පාඨක ප්‍රඡාව දැනුවත් කිරීම මෙම ලිපියෙහි මූලික අරමුණයි.

පුනර්ඡනනීය බලශක්ති ප්‍රභවයන් වෙත සංක්‍රමණය වීම, තිරසාර ලෙස පරිසරය පරිහරණය කිරීම ප්‍රවර්ධනය, පරිසර පද්ධති සංරක්ෂණය සහ ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම සහ පරිසර දූෂණය අවම කිරීම යන කරුණු අත්‍යවශය පියවර වන අතර, ත්‍රිත්ව ගෝලීය අර්බුදයන්ගේ අන්තර් සම්බන්ධතාව හඳුනාගෙන ඒවායේ බලපෑම අවම කර අපගේ පෘථිවිය සඳහා තිරසාර
අනාගතයක් නිර්මාණය කළ හැකිය.

ලිපිය - දිල්මි විදුරංගි

Are you an enthusiastic young individual who is willing to have a Foreign Scholarship 🤩

𝙋𝙖𝙩𝙝𝙬𝙖𝙮 𝙩𝙤 𝙁𝙤𝙧𝙚𝙞𝙜𝙣 𝙎𝙘𝙝𝙤𝙡𝙖𝙧𝙨𝙝𝙞𝙥𝙨 👨‍🎓

Guest Speaker -:
ᴅʀ. ᴜᴅᴀʀᴀ ꜱ. ᴘ. ʀ. ᴀʀᴀᴄʜᴄʜɪɢᴇ
ꜱᴇɴɪᴏʀ ʟᴇᴄᴛᴜʀᴇʀ
ᴅᴇᴘᴀʀᴛᴍᴇɴᴛ ᴏꜰ ᴄɪᴠɪʟ ᴀɴᴅ ᴇɴᴠɪʀᴏɴᴍᴇɴᴛᴀʟ ᴛᴇᴄʜɴᴏʟᴏɢʏ
ꜰᴀᴄᴜʟᴛʏ ᴏꜰ ᴛᴇᴄʜɴᴏʟᴏɢʏ

📅 5th of September
🕐4.00 pm
📌 Faculty Auditorium

What can you get to know if you join us?
▫️ Required documents and way to collect those documents
▫️CV and most important points
▫️Recommendation letters and SOP
▫️How to apply for higher studies
▫️IELTS and required margin
▫️How to find a scholarships
▫️Most important links for scholarships

Don't miss this Valuable Opportunity 😌

කලින් ලිපියෙන් වන විනාශය කොහොමද ගෝලීය උෂ්ණත්වයට බලපාන්නේ කියල ඔයාලා දැනගන්නැති. ඔන්න එහෙනම් ඒ ලිපියෙන් පොරොන්දු උන විදියට අපි මේ ලිපියෙන් බලමු කෘෂිකාර්මික කටයුතු හා සත්ව පාලනය ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහල දැමීමට දායක වෙන්නේ කොහොම ද ඒක අඩු කරගන්න අපි මොනවද කරන්න ඕන කියලා.
කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයන් දේශගුණික විපයසයන් කෙරෙහි ඇතිවන බලපෑම ඉතාමත් ප්‍රබලයි. අපි දෙවෙනි ලිපියෙන් ඔයාලත් එකක් කතා කරපු විදිහට දැනටමත් ඔයාලා දන්නවා මොනවද ගෝලීය උෂ්ණත්වය වැඩි වෙන්න බලපාන වායුන් කියලා. ඉතින් අපි හොදටම දන්න හරිතාගාර වායු 13%-21% අතර ප්‍රමාණයකින් වාර්ෂිකව ඉහල යන්න මේ කෘෂිකර්මාන්තය හේතුවක් වෙනවා. මේ වායුවල ප්‍රබලත්වය ගැන කතා කරොත් CO2 මෙන් ආසන්න වශයෙන් 28 ගුණයක් CH4 ප්‍රබල වන අතර N2O වායුව 273 ගුණයක ප්‍රබලතාවයකින් යුක්ත වෙනවා. ඉතින් ඔයාලට මේ ගණන් වලින්ම තේරෙනවා ඇති මේ වායුන් කොච්චර අපේ දේශගුණය වෙනස් වෙන්න් බලපානවද කියලා
අපි මුලින්ම මේ වායු ඇතිවන ප්‍රභවයන් මොනවද කියලා බැලුවත් අපිට අදුරගන්න පුළුවන් වගා බිම් සදහා ඉඩම් එලි පෙහෙළි කිරීම, නයිට්‍රජන් මිශ්‍ර පොහොර භාවිතය ,පශු සම්පත් නිෂ්පාදනය, ජෛව ස්කන්ධ දහනය වගේ ක්‍රියාකාරකම් ප්‍රභවයන් විදිහට අදුරගන්න පුලුවන්.
ඒ වගේ ම වාර්ෂික ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහල යාම කෙරෙහි 5% ත් 10%ත් අතර ප්‍රමාණයක් පශු සම්පත් කර්මාන්තයද හේතුවක් වෙලා තියනවා.

✅ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් (CO2)
කැලෑ එලි කිරීමත් එම ඉඩම් කෘෂිකර්මන්තය සදහා අවිධිමත් ලෙස භාවිතා කිරීමත් එහිදී ඉවත් කරන කරන භෝග අපද්‍රව්‍ය අක්‍රමවත් ලෙස බැහැර කර එවා පිලිස්සිමත්, වර්තමානයේ බොහෝ රටවල කෘමින් සහ අනෙකුත් පලිබෝධකයින් මෙන්ම රෝග ඇති කරන ජීවින් විනාශ කිරීම සදහා විශාල වශයෙන් වග බිම් ගිනි තැබීම් සිදු කරන නිසාද බහුල ලෙස වායුගෝලයට CO2 එකතු වේ.

✅ මෙතේන් (CH4)
හරිතාගාර වායු අතරින් ඉතාමත් ප්‍රබල වායුවක් ලෙස මෙතේන් හදුන්වා දිය හැක. ගෝලීය මෙතේන් විමෝචනයෙන් 37% කෘෂිකර්මාන්තය හා සත්ව පාලනය මගින් වායුගෝලයට එකතු වේ.
කෘෂිකර්මාන්තය ගත් කල ලෝකයේ ප්‍රධාන තැනක් ආසියානු රටවල් අත් කරගන්න අතර මෙහිදී චීනය ප්‍රධාන තැනක් ගනී. චීනය , 16% ක් වැනි ඉහල අගයක් වාර්ෂික මෙතේන් වායුව විමෝචනයක් සිදුකරන බව වාර්තාවල සදහන් වේ.
එමෙන්ම වාර්ෂික ගෘහ පශු සම්පත් වලින් සිදු වන මෙතේන් විමෝචනයෙන් 80%ක් පමණ මී හරකුන් සහ ගවයින් නිසා සිදු වේ.

✅ නයිට්‍රස් ඔක්සයිඩ් (N2O)
නයිට්‍රජන් අඩංගු පොහොර අධික ලෙස භාවිතයක් රනිල කුලයේ ශාක වගාවත් නිසා මෙම වායුව ප්‍රධාන වශයෙන් වායුගෝලයට එකතු වේ. ඊට අමතරව ජෛව ස්කන්ධ දහනය මගින් ද එකතු වේ.අද වර්තමානයේ ලෝකයේ කෘෂිකර්මාන්තය නයිට්‍රජන් අඩංගු පොහොර මත යැපේ. නමුත් කාෂිකාර්මික බිම් වලින් පිටවන මෙම වායුව මෙතෙන් වලට වඩා අඩු අගයක් ගනී.

විසදුම් මොනවා ද?
පස දියුණු කළ ඉඩම් භාවිතයත් සහල් ගොවිතැන සඳහා භාවිතා කරන කුඹුරු නිවැරදි කළමනාකාරීත්වයකින් යුක්තව වගා කිරීමට ඉඩ සැලසීම මෙතෙන් වායුව සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කර ගැනීමට හැකිවේ. මේ සඳහා සුදුසු දළ කළමනාකාරිත්වයක් යොදාගැනීම ද යොදාගැනීම ද අවධානය යොමු කළ යුතුය.
කුකුළන් සහ ඌරන් වැනි ඒක ගුණක සතුන් ඇතිකිරීම මගින් ද ඇති කිරීම මගින්ද මෙම මෙතේන් වායුව විමෝචනය යම්තාක් දුරකට පාලනය කළ හැකිය.
පශු සම්පත් නිසි ලෙස හැසිරවීම සහ කළමනාකරණය කිරීමෙන් හරිතාගාර වායු විමෝචනය අවම කළ හැකිය. නිර්වායු ජීර්ණය, කොම්පෝස්ට් කිරීම සහ ඝන ද්‍රව වෙන් කිරීම වැනි ශිල්පීය ක්‍රම මගින් මීතේන් ග්‍රහණය කර ගැනීමට සහ අනෙකුත් හරිතාගාර වායු මුදා හැරීම අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. මීට අමතරව, මේ මගින් නිපදවෙන පොහොර පෝෂ්‍ය පදාර්ථ බහුල පොහොරක් ලෙස භාවිතා කළ හැකි අතර, එහිදී කෘතිම පොහොර වගා බිමි වලට යෙදවීම අවම කර ගත හැක.
වර්තමානයේ පවතින කෘෂිකර්මාන්තයට තොරතුරැ තාක්ෂණය මුසු විමත් සමග දුරස්ථ සංවේදනය(Remote Sensing), GPS මඟ පෙන්වන යන්ත්‍ර සූත්‍ර සහ දත්ත විශ්ලේෂණ(Data Analytics) වැනි නිරවද්‍ය කෘෂිකාර්මික තාක්‍ෂණයන් භාවිතා කිරීම මගින් සම්පත් භාවිතය ප්‍රශස්ත කිරීමට, යෙදවුම් නාස්තිය අඩු කිරීමට සහ සමස්ත කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කිරීමට හැකිය. මෙය හරිතාගාර වායු විමෝචනය අඩු කිරීමට සහ තිරසාරත්වය වැඩිදියුණු කිරීමට හේතු වේ.
ඒ වගේම කෘෂිකාර්මික මෙහෙයුම් වලදී සූර්ය පැනල සහ සුළං ටර්බයින වැනි පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්‍රභවයන් ක්‍රියාත්මක කිරීම මගින් ගොවිපල බලශක්ති භාවිතයෙන් සිදුවන විමෝචනය පියවා ගත හැකිය. පුනර්ජනනීය බලශක්තියට ගොවිපල යන්ත්‍රෝපකරණ, වාරිමාර්ග පද්ධති සහ අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් බල ගැන්විය හැකි අතර, පොසිල ඉන්ධන මත යැපීම අඩු කර ගන්න පුලුවන්.
ආහාර අපද්‍රව්‍ය වලින් මීතේන් විමෝචනයේ ප්‍රධාන ප්‍රභවයක් වන අතර එය අඩු කිරීම සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය. ආහාර ගබඩා කිරීම සහ ප්‍රවාහනය වැඩිදියුණු කිරීම සහ නිවසේදී ආහාර නාස්තිය අවම කිරීම පිළිබඳව පාරිභෝගිකයින් දැනුවත් කිරීම මගින් මෙය කළ හැකිය.
ඒ් වගේම ගොවීන්, ගොවියන් සහ කෘෂිකාර්මික වෘත්තිකයන් අතර තිරසාර කෘෂිකාර්මික භාවිතයන් පිළිබඳ දැනුවත්භාවය සහ දැනුම ප්‍රවර්ධනය කිරීම ඉතා වැදගත් වෙනවා. පුහුණුව, සම්පත් සහ දිරිගැන්වීම් ලබා දීම මගින් මෙම ක්ෂේත්‍රය පුරා දේශගුණික හිතකාමී පිළිවෙත් අනුගමනය කිරීම දිරිමත් කරන්න පුලුවන්.
ඉතින් ඔන්න ඔයාලට දැන් හොද අවබෝධයක් එන්න ඇති අපි මොනවද මේ හරිතාගාර වායු විමෝචනය අඩු කරගන්න මොනවද කරන්න ඔනි කියලා.
ඉතින් අපි මීලග ලිපියෙන් හමුවෙමු අපේ පරිභෝජන හා ජීවන රටාවන් කොහොමද ගෝලීය දේශගුණ විපර්‍යාසරට මග පාදල තියෙන්නෙ කියල.

ලිපිය - තනිදු තෙන්නකෝන්

Start of another great journey to protect *Planet A. *✨🌍🛡️

Civil and Environmental Technology Students Society has taken another big step to spread climate awareness in the student community of Sri Lankan Schools. As a startup, we have chosen Dampe Primary School located in Pitipana, Homagama.

Under Project Planet A we have completed the first step of our sub-project of awareness for schools by making the kids aware of their future and making them responsible from childhood. Subsequently, we have encouraged them to do reforestation by donating some plants to plant on their school premises.

It’s just the beginning. Stay tuned for more updates from CETSS… ✨🥂🌍

Another successful step of CETSS ✨

𝗣𝗟𝗔𝗡𝗘𝗧 𝗔 🌏🛡️
A Climate Change Awareness Project which was organized by the Civil and Environmental Technology Students Society of faculty of Technology, University of Sri Jayewardenepura with the aim of spreading the awareness about climage change among local Sri Lankan community.

Here, we would like to introduce our project committee who had courage to take a headstart to a big change...✨

Our warmest wishes to the Freshers who started your university life today.

CONGRATULATIONS ✨

ලිපි අංක - 5 🌍🌡️

*වනවිනාශය* 🍂🪵🔥

මීට පෙර දැක්වූ ෆොසිල ඉන්ධන මාතෘකාව යටතේ ගෙන ආ ලිපිය ඔස්සේ ඔබ දැනුවත් වූ පරිදි දේශගුණ විපර්යාස උදෙසා ෆොසිල ඉන්ධන දහනය කෙතරම් දුරට බලපාන්නේ දැයි ඔබ මේ වන විටත් දැනුවත්. "වනාන්තර විනාශය" කෙතරම් දුරට ඒ සඳහා බලපාන්නේ දැයි මේ ලිපිය ඔස්සේ අපි දැනුවත් වෙමු.
අප ආශ්වාස කරන වාතය, පානය කරන ජලය, නිෂ්පාදන සඳහා යොදාගන්නා අමුද්‍රව්‍ය සියල්ල සඳහා මුලික වනුයේ වෘක්ෂලතාවන් නැතහොත් වන ගහනයයි. කෙටි කාලීන අවශ්‍යතා හා උවමනා සපුරාලීමට විශේෂයෙන්ම නිෂ්පාදන හා ඉදිකිරීම් ද්‍රව්‍ය ලබාගැනීමට, දිගු කාලීන ප්‍රතිලාභ කැපකරමින් සිදුකරන වෘක්ෂලතා විනාශය වන විනාශය ලෙස අපි දකිමු.
අද වන විට වන ගහනය මගින් ආවරණය කරනු ලබන්නේ ලොව භුමි ප්‍රමාණයෙන් 30% ක ප්‍රමාණයක් පමණි. ගැටලුව නම් එයද සැලකිය යුතු ශීග්‍රතාවයකින් ක්ෂය වීමයි. එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානයට අනුව 1990 වන විට දකුණු අප්‍රිකාවේ සහ දකුණු ඇමරිකාවේ පමණක් හෙක්ටයාර මිලියන 420කට වඩා අහිමි වී ඇත. පසුගිය වසර 50 සලකූ විට පෘථිවියේ පෙණහලු බඳු වූ ඇමසන් වැසි වනාන්තරයෙන් 17% ක් පමණ විනාශ වී ගොස් ඇත. කඩින් කඩ ඇති වන ලැව් ගිනිද සුළු ප්‍රමාණයකින් වන විනාශය සඳහා දායක වන නමුදු නාගරීකරනය කේන්ද්‍ර කරගත් ඒකාබද්ධ ඉදිකිරීම් වන විනාශයේ මුලය බවට පත්ව ඇත. විශේෂයෙන්ම කෘෂිකර්මාන්තය, පතල් හා භුගත කැනීම් මෙන්ම පශු සම්පත් තෘණ භුමි සඳහා භාවිතය කැපී පෙනෙන හෙතුන් වේ. මැලේසියාවේ සහ ඉන්දුනීසියාවේ පාම් ඔයිල් නිෂ්පාදන සඳහා මහා පරිමාණයෙන් වන භුමි විනාශ කරන අතර ඇමසන් වනය ආශ්‍රිත භුමි ගව පාලකයන් හා ගොවිපල හිමිකරුවන්ගේ ග්‍රහණයට නතු වීම නිසා වර්ෂා වනාන්තර ශිශ්‍රයෙන් ක්ෂය වෙමින් පවතී.
ලෝකයේ දැව හා කඩදාසි නිෂ්පාදන කර්මාන්තශාලා මගින් සැම වසරකම ගස් මිලියන ගණනින් කපා දමයි. වන ගහනය විනාශ වන වේගයෙන් එය ප්‍රතිස්ථාපනය නොවීම නිසා අප මුහුණ දෙන ආන්තික තත්වයන් බොහොමයකි.
වනාන්තර යනු ලොව දැවැන්තම කාබන් සංචිතයක් වන අතර වර්ධනය සමග සජීවීව සංචිත කිරීමද සිදු කරයි. වනාන්තර හෙලි කිරීම සහ ගිනිබත් කිරීම මගින් සංචිතව ඇති කාබන් CO2 ලෙස වායුගෝලයට එකතුවේ. වර්ෂ 2015-2017 අතර සිදු වූ නිවර්තන වන විනාශයෙන් පමණක් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ටොන් බිලියන 4.8 ක් වායුගෝලයට මුදා හැරුනු අතර එය සමස්තයෙන් 8%-10% ක් අතර ප්‍රමාණයක් වේ. ෆොසිල ඉන්ධන දහනට පසුව සිටින දැවැන්තම අභියෝගය මෙය බව ඔබට දැන් වැටහෙනවා ඇති.
වන ගහනය හීන විමත් සමග වායුගෝලයේ පවතින O2 සහ CO2 සමතුලිතතාවය ගිලිහෙමින් පවතී. වායු ගෝලයේ පවතින CO2 අවශෝෂණය කරගනිමින් නැවත O2 වායු ගෝලයට මුදා හැරීමේ ක්‍රමවේදයේ සැලකිය යුතු දායකත්වයක් හරිත ශාක ලබා දෙනු ලබයි. වන වැස්ම ක්ෂය වීමත් සමග CO2 අවශෝෂණය කරගන්නා ප්‍රමාණයද හීන වී අද වන විට CO2 ප්‍රමාණය 420ppm ඉක්මවා ගොස් ඇත. CO2 හරිතාගාර වායුවක් වන අතර ගෝලීය උණුසුම කෙරෙහි ඍජු බලපෑමක් ඇති කරයි. ජලවාෂ්ප යනු තවත් එවැනිම හරිතාගාර වායුවකි. පර්යේෂණ මගින් තහවුරු කරගෙන ඇති ආකාරයට වන ගහනයේ ක්ෂය වීමත් සමග වායුගෝලයේ ජලවාෂ්ප ප්‍රමාණය 4%කින් ඉහල ගොස් ඇත. මෙලෙස හරිතාගාර වායූන් ඉහල යාම නිසා ගෝලීය උණුසුමද ඊට සාපේක්ෂව ඉහල යයි. ඔබ අප අත් විදින සියලුම ආන්තික කාලගුණ තත්වයන්ට හේතු පාදක වනුයේ ගෝලීය උණුසුම ඉහල යාමයි.
එමෙන්ම වන විනාශය ජල චක්‍රය කෙරෙහි ඇති කරන බලපෑමද සුළු පටු නොවේ.වර්ෂාව මගින් පොලෝ තලයට ලැබෙන ජලය නැවත වායු ගෝලයට ප්‍රතිචක්රෙකරණය කරනු ලබන්නේ වෘක්ෂ ලතා මගිනි. වෘක්ෂ ලතා ක්ෂය වීම සමග ජලචක්‍රය මුළුමනින්ම අවිධිමත් වී ඇත.
ගෝලීය කාලගුණ විපර්‍යාසයට වන විනාශයත්, වන විනාශයට ගෝලීය කාලගුණ විපර්‍යාසයත් අන්තර් සම්බන්ධතා දක්වයි. කාලගුණය ආන්තික වීම හා ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහල යාම නිසා වනාන්තර වෙත ලැව්ගිනි හා නියග යන අවදානම් උග්‍රවන ලකුණු අදවන විට ලොවපුරා දක්නට ලැබේ. මෑතකදී කැනඩාවේ සිදු වූ ලැව්ගිනි ඊට කදිම සාක්ශියකි.

🛑*නැවත වනවගාව හා අනාගතය....*

ගෝලීය වශයෙන් නැවත වනවගාව, පැල සිටුවීම ආදී ලෙස ව්‍යාති සිදුවූවත් එය සිදුවන ආකාරය දිගුකාලීන සාර්ථක ප්‍රයත්නයක් නොවන බව විද්‍යාවේදීන්ගේ මතයයි. මෙම ව්‍යාති මගින් හුදෙක් ම ශාක සිටුවීම පමණක්ම සිදුකරන අතර බිද වැටුනු ජෛව විවිධත්වයෙන් අනූන ශක්තිමත් පරිසර පද්ධතීන් ගොඩනැගීම එතරම් සරල නොවේ. ස්වභාවධර්මයේ අන්තර් සබදතා පිලිබද නිසි අවබෝධයකින් යුතුව ශාක සහ ජීවීන් සහිත වන වගාවන් බිහි කිරීම ද ලොව මේ වන විට අත්හදා බැලේ.
කෘෂිකාර්මික කටයුතු හා සත්ව පාලනය ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහල දැමීමට දායක වන්නෙ කෙසේද යන්න මීලග ලිපියෙන් බලාපොරොත්තු වන්න.

ලිපිය - නදීශා සෙව්මිණී

සිදුහත් බෝසතාණන් මහාමායා දේවියගේ කුස පිළිසිඳගැනීම, මහා අභිනිෂ්ක්‍රමණය, පස්වග තවුසන් උදෙසා ප්‍රථම ධර්ම දේශනය, කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජ සමයේ සියම් රටින් උපාලි තෙරුන් වහන්සේ ඇතුළු පිරිස ගෙන්වා ලක්දිව උපසම්පදාව ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම වැනි බෞද්ධ ඉතිහාසයේ වැදගත් සිදුවීම් රැසක් සිදු වූ පින්බර ඇසළ පුන් පොහෝ දිනය අදයි.

උතුම් ශ්‍රී සද්ධර්මයෙන් ලෝ සිත් සතන් නිවී සැනසෙන පින්බර ඇසළ පුන් පොහෝ දිනයක් වේවා...!!! ☸️

Flyer Designed by : Chinthana
Caption Written by : Hansi Thathsarani

ලිපි අංක 4

ෆොසිල ඉන්ධන

මීට පෙර දැක්වූ “වගකිවයුත්තෝ කවුද?” මාතෘකාව යටතේ ගෙන ආ ලිපිය ඔස්සේ ඔබ දැනුවත් වූ පරිදි දේශගුණ විපර්යාස උදෙසා මානව ක්‍රියාකාරකම් බෙහෙවින් බලපාන බව ඔබ මේ වන විට දැනුවත්. එහි සඳහන් කළ ‘පොසිල ඉන්ධන දහනය’ කිරීම යන මානව ක්‍රියාකාරකම පිළිබඳව මෙම ලිපිය ඔස්සේ අපි දැනුවත් වෙමු.

පොසිල ඉන්ධන යනු, ගල් අඟුරු, තෙල්, ස්වභාවික වායු වැනි කාබනික ද්‍රව්‍ය වියෝජනය හා පරිවර්තනය සම්බන්ධ ස්භාවික ක්‍රියාවලියක් හරහා වසර මිලියන ගණනක් පුරා සැකසුණු කාබන් මත පදනම් වූ බලශක්ති ප්‍රභවයක්. ස්වභාවික වායු යනු, මේ අතරින් පරිසර දූෂණය අවම පොසිල ඉන්ධනයයි.
පොසිල ඉන්ධන දහනය ගෝලීය කාලගුණ විපර්‍යාස ඇතිවීමට බලපාන්නේ එමගින් සිදුවන හරිතාගාර වායු විමෝචනය නිසාවෙනි. අද වන විටත් ගෝලීය බලශක්ති අවශ්‍යතාවයෙන් 80%ක් සපුරනු ලබන්නෙ ෆොසිල ඉන්ධන මගිනි. ප්‍රධානතම ෆොසිල ඉන්ධන වර්ග පිලිබදව කරුනු කිහිපයක් පහත පරිදි වේ.

🔹ඛනිජ තෙල් - පිරිහදු කිරීම මගින් පෙට්‍රල්, ඩීසල්, ප්‍රොපේන්,කෙරොසීන්, ජෙට් ඉන්ධන, දැවි තෙල්, ප්ලාස්ටික් හා තාර මෙන්ම සමහර තීන්ත වර්ග නිශ්පාදනය සදහාද යොදාගනී. අදටත් ගෝලීය බලශක්ති අවශ්‍යතාවයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් (විශේශයෙන් ප්‍රවාහනය) සපුරනු ලබන්නේ ඛනිජ තෙල් වලිනි.
🔹ගල් අගුරු - කාර්මික විප්ලවය සමග ලොව ප්‍රධානතම බලශක්ති ප්‍රභවය වූ ගල් අගුරු අද දක්වාම භාවිතයේ ඉහල යාමක් මිස පහල යාමක් පෙන්වා නැත. පාරිසරික හානිය සහ කාලගුණික විපර්‍යාසය අතින් අංක එකේ දායකයා මෙයයි. එමෙන්ම තවමත් ඉතාමත්ම ලාභදායි බලශක්තියක් බැවින් මෙය අත් හැරීම අප වැනි ආර්ථික මට්ටමක් ඇති රටවලට ඉතාම අපහසු කාර්‍යකි. නමුත්, ලෝකය කෙමෙන් කෙමෙන් ගල් අගුරු වලින් ඈත් වන ලකුනු වර්තමානයේ දක්නට ලැබේ. ගල් අගුරු භාවිතය ඉහල යාම ඉතා අඩු වී වර්ධනය සීමා වුවත් පහල යාමක් නම් අවාසනාවකට මෙන් තවම දකින්නට නොමැත.
🔹ස්වභාවික වායු - පරිසර හානිය (දහනයේදී) අවම වුවත් හරිතාගාර වායු විමෝචනයෙහි ප්‍රධාන වගකිව යුත්තෙකි. සාපේක්ශව අඩුම හරිතාගාර වායු විමෝචක ෆොසිල ඉන්ධනය වුවත්. මෙම ඉන්ධනය වායුවක් ලෙස එයම ඉතා ප්‍රභල හරිතාගාර වායුවක් වන මීතේන් වේ. එම නිසා කාන්දු වීමෙන් පවා ගෝලීය දේශගුණ විපර්‍යාසයට දායක විය හැක. අතීතයේ ගබඩා කිරීමේ අපහසුතා නිසා ඒ තරම් පිලිගැනීමක් නොවෙතත්, වර්තමානයේ ගල් අගුරු සීමා සහ ඛනිජ තෙල් හිග වීම නිසා භාවිතයේ දැවන්ත වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි.

පරිසරයට ෆොසිල ඉන්ධන මගින් හරිතාගාර වායූන් නිපදවන ප්‍රධාන ආකාර පහත පරිදි වේ.
♦️විදුලි උත්පාදනය :
▫️ගල් අඟුරු යනු බොහෝ රටවල විදුලිය නිෂ්පාදනය සඳහා බහුලව භාවිතා වන ෆොසිල ඉන්ධනයකි. බලාගාරවල ගල් අඟුරු දහනය කරන විට, එය දහනයට ලක් වන අතර, එහි අතුරු ඵලයක් ලෙස කාබන් ඩයොක්සයිඩ් (CO2) නිකුත් කරයි.
ජනගහන වර්ධනයත්, කාර්මිකකරණයත් සමඟ විදුලි ඉල්ලුම ක්‍රමයෙන් ඉහළ යමින් තිබේ. එමෙන්ම ගල් අගුරු තවමත් ඉතාම ලාභදයී අමුද්‍රව්‍යක් ලෙස පවතී. (ආර්ථිකමය වශයෙන්) මෙය ගල් අඟුරු බලාගාර මත යැපීම වැඩි කිරීමට හේතු වී ඇති අතර, CO2 විමෝචනය තවදුරටත් උග්ර කරයි.
▫️ඛනිජ තෙල් වන ඩීසල් සහ දැවිතෙල් ඉතා සුලභ ලෙස කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ විදුලි බලාගාර සදහා භාවිත වේ. මෙය පිරිවැය මෙන්ම පාරිසරික හානිය අතින් ද ඉතා නුසුදුසු විදුලි බල උත්පාදන ක්‍රමයක් ලෙස දැක්විය හැකිය.
▫️ස්වභාවික වායු ෆොසිල ඉන්ධන බලශක්තියේ නවතම ප්‍රවණතාවය වන අතර ගල් අගුරු හා ඛණිජ තෙල් වල ඇති පාරිසරික බලපෑම නිසා ගිවිසාගෙන ඇති සීමා කිරීම් හමුවේ ඇති එකම ලාභදායි ෆොසිල ඉන්ධන විකල්පය වීම මෙයට හේතු වී ඇත. සාපේක්ශව අඩු වුවත් ගෝලීය දේශගුණ විපර්‍යාසය කෙරෙහි ස්වභාවික වායු දහනයේ බලපෑම කිසි ලෙසකත් නොසලකා හැරිය නොහැකිය. ශ්‍රී ලංකාවේ ද ස්වභාවික වායු විදුලි උත්පාදනය ආරම්භ කිරීමේ ප්‍රවණතාවක් මෑත කාලයේ දක්නට ලැබී ඇත.

♦️වාහනවල ඉන්ධන දහනය: වාහනවල ඉන්ධන දහනය, CO2 විමෝචනය වන තවත් වැදගත් ප්‍රභවයකි.
CO2 විමෝචනය සහ ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමට එය දායක වන ආකාරය:
ඉන්ධන දහනය: බොරතෙල් වලින් ලබාගත් පෙට්‍රෝලියම් නිෂ්පාදන වන පෙට්‍රල්, ඩීසල් යනු මෝටර් රථ, ට්‍රක් රථ සහ යතුරුපැදිවල අභ්‍යන්තර දහන එන්ජින් සඳහා භාවිතා කරන මූලික ඉන්ධන වේ. පෙට්‍රල් දහනය කරන විට එය ගල් අඟුරු හා සමාන දහන ක්‍රියාවලියකට භාජනය වන අතර CO2 වායුගෝලයට මුදා හැරේ.
ගෝලීය වශයෙන්, විශේෂයෙන්ම ශීඝ්‍ර ආර්ථික වර්ධනයක් අත්විඳින සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල, මාර්ගයේ වාහන සංඛ්‍යාව වැඩි වෙමින් පවතී. මෙම ප්‍රසාරණය වන වාහන ගමනාගමනය, වැඩි සංචලනය සමඟ ඒකාබද්ධව, ප්‍රවාහනයෙන් ඉහළ CO2 විමෝචනයකට තුඩු දී ඇත.
▫️දුම්රිය - ඩීසල් හෝ ගල් අඟුරු වැනි පොසිල ඉන්ධන, දුම්රිය එන්ජින් තුළ දහනය කරන විට, ඒවා කාබන් ඩයොක්සයිඩ් (CO2) සහ අනෙකුත් හරිතාගාර වායු (GHGs) වායුගෝලයට මුදා හරිනු ලැබේ.
▫️ගුවන් ගමන්:සාමාන්‍යයෙන්, වාර්ෂිකව ගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් (CO2) විමෝචනයෙන් 2-3% ක් පමණ සඳහා ගුවන් ගමන් වගකිව යුතුය. විශේෂයෙන්ම ජෙට් යානා සදහා යොදා ගන්න පොසිල ඉන්ධන මිශ්‍රිත ඉන්ධන, දේශගුණික විපර්යාස සඳහා විශාලතම දායකත්වය සපයන්නේ ‘ඝනීභවනය වන මංපෙත්’ (contrails) නිර්මාණය සදහා හේතු වන නිසාය. කොන්ට්‍රේල්ස් යනු එන්ජිමෙන් පිටවන දුමාරය වායුගෝලයේ සීතල, තෙතමනය සහිත වාතය සමඟ මිශ්‍ර වූ විට සෑදෙන අයිස් වලාකුළු වේ. අහස පුරා ඉතිරිව ඇති මෙම සුදු ඉරි වලාකුළු මෙන් ක්‍රියා කරන අතර, දිවා කාලයේදී සූර්යයාගේ විකිරණ පරාවර්තනය කරන අතර රාත්‍රියේදී පෘථිවියෙන් විකිරණය වන තාපය රඳවා ගනී.
▫️නැව් කර්මාන්තය එහි යාත්‍රා බල ගැන්වීම සඳහා ෆොසිල ඉන්ධන මත දැඩි ලෙස රඳා පවතී. මෙය හරිතාගාර වායු (GHGs), සල්ෆර් ඔක්සයිඩ් (SOx), නයිට්‍රජන් ඔක්සයිඩ් (NOx) සහ අංශු ද්‍රව්‍ය විමෝචනය කිරීමට හේතු වේ. මේවා ආම්ලික වැසි ඇතිවීම සඳහාද හේතු වේ.
♦️කර්මාන්ත හා වෙනත් ගෘහස්ථ අවශ්‍යතා: කර්මාන්ත සදහා විදුලිය නිශ්පාදනය තමන් විසින්ම සිදු කරගන්නා කර්මාන්ත ඩීසල්, දැවි තෙල්, LPG හෝ ස්වභාවික වායු යොදාගැනීම සිදු කරයි. ඊට අමතරව බොහෝ කර්මාන්ත සදහා අවශ්‍ය හුමාලය ජනනය කරන බොයිලේරුද දැවි තෙල් හෝ ඩීසල් භාවිතයෙන් පණගැන්වීම සිදු කරයි.
ගෘහස්ථ ආහාර පිසීම ඇතුලු ක්‍රියාකාරකම් වලට ද ඛනිජ තෙල් වල අතුරු නිශ්පාදන වල LPG හා කෙරෝසීන් යොදාගැනීම දක්නට හැකි වේ. මේවා සියල්ලද ඉහත සදහන් කල ලෙසම භාවිතයේදී කාබන් ඩයොක්සයිඩ් අනිවාර්‍යයෙන්ම මුදා හරී.

*මෙලෙස මුදා හරින සියලු කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුව කාබන් චක්‍රයට අලුතෙන් එකතු වූ කාබන් වේ. මෙම දහනය කරමින් අප මුදා හරින්නේ පොලෝ තලය තුල ස්ථාවරව තැන්පත් වූ කාබන් වේ. ඒ අතර මෙම කාබන් නැවත තැන්පත් කරගැනීමට හැකියාව ඒත් සමහම අඩු වීම මිස වැඩි නොවීම නිසා (වන විනාශය) දිනෙන් දින ගෝලීය CO2 ප්‍රමාණය ඉහල යයි. 1960 දී 320ppm පමණ වූ ප්‍රමාණය අද වන විට 420ppm ආසන්නයේ පවතී. (ppm - වායු කොටස් මිලියනයකට CO2 කොටස් ගනන)*

කෙසේවෙතත්, පොසිල ඉන්ධන පුනර්ජනනීය නොවන අතර (ක්ෂය වෙමින් පවතින) සමස්ත පාරිසරික සුරක්ෂිතතාවය රැකගැනීම, ශක්ති අවශ්‍යතාවය සපුරා ගැනීම සඳහා තිරසාර බලශක්ති ප්‍රභවයන් වෙත සංක්‍රමණය වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ‘වනාන්තර විනාශ කිරීම’ දේශගුණ විපර්යාස කෙරෙහි බලපාන්නේ කෙසේද? දැනුවත් වන්න ඉදිරි ලිපි සමඟ රැඳී සිටින්න.

ලිපිය - අනුරාධා විදුරංගි

"God is kind and likes kindness in all things."
[Rihadh us-Saleheen, Volume 1:633]

CETSS sends you warm greetings on this auspicious day of Eid. May this festival fill your life with joy and happiness.

𝙀𝙞𝙙 𝘼𝙡 𝘼𝙙𝙝𝙖 𝙈𝙪𝙗𝙖𝙧𝙖𝙠!💕☪️🕌

Flyer : Madhuka Chathuranga
Caption : Heshan Samaranayke

ලිපි අංක - 3 🌎🌦️🤒

වගකිවයුත්තෝ....

පෙර ලිපිය අපට ඉතිරි කල ප්‍රශ්න අතරින් එකක් වන “මෙයට වගකිවයුත්තේ කවුද?” යන්නට අපි මෙම ලිපිය මගින් පිලිතුරු දක්වන්නෙමු. අපගේ ඉරණම තීරණය වන්නේ මේ පරිසරය වටා බැදුණු සංසිද්දී මත පදනම්වයි.එනම් පාරිසරික වෙනස්කම් හමුවේ පෘථිවියේ ජීවය මුහුණපාණු ලබන විශාලම අභියොගයක් නම් දේශගුණික විපර්‍යස වේ. දේශගුණික වෙනස්වීමට හේතුව මිනිසා බව ඉතාමත් ප්‍රසිද්ධ රහසක්. නමුත් ස්වභාවික සංසිද්ධීන් ද මේ සදහා යම් තරමක බලපෑමක් එල්ල කරයි.
උදා:-
🔵සූර්‍යාගේ කිරණ වල ප්‍රභලතාවයේ වෙනස්වීම්.
🔵ගිනිකදු විදාරණය වීම නිසා ඇතිවන දුම්
වලාවන්ගෙන් සූර්‍යාලෝකය හා තාපය අවහිර
වීම. (ගෝලීය සිසිල් වීමක් ඇති කරයි)
🔵පෘථිවියේ භ්‍රමණ අක්ෂයේ හා පරිභ්‍රමණ
ආනතියේ සිදුවන වෙනස්කම්.
🔵භූතැටි වල සිදුවන එහා මෙහා වීම.
🔵පෘථිවි තලයේ ඇති පරාවර්තන හැකියාවේ
වෙනස් වීම්.

කෙසේ නමුත් මේ ස්වභාවික සංසිද්ධි වල බලපෑම මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් වල බලපෑම හා සංසන්දනය කිරීමේදී නොගිනිය හැකි තරම් බව විද්‍යාත්මකව අනාවරණය වී ඇත. මිනිසාගේ බලපෑම ඉතාමත් සංකීර්ණ හා ජාලාත්මක ස්වරූපයක් ගන්නා අතර සරල ලෙස වෙන් වෙන් ව දැක්වුවද පහත සංසිද්ධීන් ඉතාමත් සංකීර්ණ ක්‍රියාවලි හරහා ගෝලීය දේශගුණික විපර්‍යාසය උත්සන්න කිරීමට මග පාදයි.

🔴පොසිල ඉන්ධන දහනය කිරීම.
බලශක්ති නිෂ්පාදනය, ප්‍රවාහනය සහ කාර්මික ක්‍රියාවලීන් සඳහා ගල් අඟුරු, තෙල් සහ ස්වාභාවික වායු දහනය කිරීම ප්‍රධාන හරිතාගාර වායුවක් වන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් (CO2) වායුගෝලයට මුදා හරිනු ලබයි.නිවෙස්, කර්මාන්තශාලා, සහ ප්‍රවාහන කටයුතු සඳහා ඛණිජ තෙල්, වායු, සහ ගල් අඟුරු දහනය කිරීම. එවන් වූ ක්‍රියාවන් හේතුවෙන් පාරිසරික විපර්යාස ගණනාවකට සෘජු බලපෑමක්‌ එල්ල වෙයි.

🔴වනාන්තර විනාශ කිරීම.
කෘෂිකර්මාන්තය, දැව කැපීම සහ නාගරීකරණය සඳහා වනාන්තර එළි පෙහෙළි කිරීම ප්‍රභාසංස්ලේෂණය හරහා CO2 අවශෝෂණය කිරීමේ අඩු කරයි. මීට අමතරව, ගස් කපන විට හෝ පුළුස්සා දැමූ විට, ගස්වල ගබඩා කර ඇති කාබන් CO2 ලෙස නිකුත් වේ. ඊට අමතරව ජීවීන් විශාල ප්‍රමාණයක් වද වී යාමේ අවදානමට ලක්ව තීබීම නිසාවෙන් ජෛව විවිධත්වය බිද වැටීම නිසා නැවත ශක්තිමත් පරිසර පද්ධතීන් ගොඩනැංවිය නොහැකි තැනට ලෝකය ඇදී යන අතර එය ගෝලීය උෂ්ණත්වය නියාමනය කිරීමට ඇති සීමිත අවස්ථාවන් පවා අහිමි කරමින් පවතී.

🔴බලශක්ති පරිභෝජනය වැඩිවීම.
බලශක්ති ඉල්ලුම වැඩිවීම හරිතාගාර වායු විමෝචනය වැඩි කිරීමට හේතු වේ. මන් ද යත් ලොව බලශක්තියෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් තවමත් පුනර්ජනනීය නොවන ෆොසිල ඉන්ධන භාවිතයෙන් නිපදවන අතර පුනර්ජනනීය බලශක්තීන්ගේ හැකියාව තවමත් ගෝලීය ඉල්ලුම සැපයීමට ප්‍රමාණවත් ලෙස දියුණු වී නොමැත. ගෘහස්ථ, වාණිජ සහ කාර්මික අංශවල විදුලිය උත්පාදනය, උණුසුම සහ සිසිලනය සඳහා භාවිතා කරන ශක්තිය සහ ප්‍රවාහනය සදහා වැය වන බලශක්තිය මෙයට විශාල වශයෙන් වගකිව යුතු වේ.

🔴කෘෂිකාර්මික කටයුතු
විශේෂයෙන්ම පශු සම්පත් ගොවිතැන, මීතේන් (CH4) සහ නයිට්‍රස් ඔක්සයිඩ් (N2O) මුදා හැරීමට හේතු වේ. මෙම වායුන් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් මෙන් කිහිපගුණයක් ප්‍රබල හරිතාගාර වායූන් වීම මෙහි භයානක කම දෙගුණ තෙගුණ කරයි. මීතේන් ආහාර දිරවීමේදී සහ පොහොර කළමනාකරණයේදී පශු සම්පත් විසින් නිපදවන අතර N2O කෘත්‍රිම පොහොර භාවිතය සහ කාබනික ද්‍රව්‍ය දිරාපත් වීමෙන් විමෝචනය වේ. එමෙන් ම රසායනික පොහොර නිපදවීමේ කර්මාන්තය ඉතාමත් බලශක්තිය වැය වන කර්මාන්තයක් වන අතර පොහොර නිසා සිදුවන හරිතාගාර විමෝචනයෙන් තුනෙන් එකක් එහි නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය තුලින් සිදු වේ. ඉතිරිය පොහොර වගා භූමි මත යෙදීමෙන් අනතුරුව සිදු වේ.

🔴අවිධිමත් අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම සහ අධිපරිභෝජන ජීවන රටාව
අපද්‍රව්‍ය නිසි ලෙස කළමනාකරණය නොකිරීම, විශේෂයෙන් කසළ ගොඩකිරීම් වල කාබනික අපද්‍රව්‍ය, දිරාපත් වන විට මීතේන් නිපදවයි. එමෙන්ම කැලි කසල එලිමහනේ දහනය කිරීම මගින්ද හරිතාගාර වායු විමෝචනය සිදු වේ. ප්‍රතිචක්‍රීකරණය සහ කොම්පෝස්ට් කිරීම වැනි නිසි අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණ පිළිවෙත් තුළින් මීතේන් විමෝචනය අවම කළ හැකිය. අධික ලෙස සම්පත් පරිභෝජනය කරන බිලියන 8ක ජනතාවක් නඩත්තු කිරීමට ඉතා දැවැන්ත ලෙස හරිතාගාර වායු විමෝචනය කල යුතු බව ඔබට වැටහෙනවා ඇති. නමුත් මෙම අධිපරිභෝජනය බෙදී යාම අධික ලෙස අසමාන හා විෂම බව ඔබ දන්නවාද ? ලොව කුඩා ජනගහනයක් විශාල සම්පත් පරිභෝජනයක් සිදු කරන අතර, දැවැන්ත ජනගහනයක් දරිද්‍රතාවයෙන් පෙලෙමින් දේශගුණ විපර්‍යාසයට මුහුණ දීමට සැරසේ. ඒ ගැන ගැබුරු විග්‍රහයක් අපගෙන් පසුවට බලාපොරොත්තු විය හැකියි.

🔴විවිධ වූ කාර්මික ක්‍රියාවලීන්
සිමෙන්ති නිෂ්පාදනය, රසායනික නිෂ්පාදනය සහ වානේ සහ ඇලුමිනියම් නිෂ්පාදනය වැනි විවිධ කාර්මික ක්‍රියාකාරකම් හරිතාගාර වායු විමෝචනය ජනනය කරයි. බලශක්ති භාවිතය, රසායනික ප්‍රතික්‍රියා සහ CO2 සහ අනෙකුත් වායූන් අතුරු නිෂ්පාදන ලෙස මුදා හැරීම නිසා මෙම විමෝචනය සිදුවේ. නැවතත් අධි පරිභෝජනය මේව ත්‍රීව කරන සාධකය වේ.

කෙසේ වෙතත්, ධනාත්මක වෙනස්කම් කිරීමට අපට හැකියාව තවමත් ඇත. පුනර්ජනනීය බලශක්තිය භාවිතය මගින්, තිරසාර ජීවන රටාවකට හුරුවීමෙන් සහ අපගේ ස්වාභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමෙන්, මිනිසුන් ස්වභාවධර්මයේ සීමාවන් ඉක්මවා නොයන ලෙස සමගියෙන් ජීවත් වන අනාගතයක් නිර්මාණය කළ හැකිය. නමුත් මෙම ගැටලුව ඔබ අප සිතනවාට වඩා දරුණු තැනකට මිනිසාගේ තීරණ ගැනීම සහ ක්‍රියාත්මක වීමේ පමාව නිසා පැමිණ ඇත. අප ඇත්තටම දැන් සිටින්නේ දේශගුණික විපර්‍යාසය සම්පූර්ණයෙන් මැඩ පැවැත්විය හැකි තැනක ද ? පිළිතුරු ඉදිරි ලිපි වලින් බලාපොරොත්තු වන්න.

ලිපිය - මදාරා ගමගේ