U.T.K အင်္ဂလိပ်စာသင်တန်း

Unit 2 Key to Hapiness ( part 1 )
ပျော်ရွှင်မှုအတွက်သော့ချက်( အပိုင်းတစ် )

If you were asked the question " what is happiness ? " then what would be youranswer ?
" ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာဘာလဲ" ဆိုတဲ့မေးခွန်းသင့်ကိုမေးမယ်ဆိုရင် သင့်ရဲ့အဖြေကဘာဖြစ်မလဲ

It may be hard for you to come up with a clear- cut answer.
တိကျရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့အဖြေပေးဖို့တော့သင့်အတွကိခက်နိုင်ပါတယ်

Your answer may be different from those of other people.
သင့်ရဲ့အဖြေက တစ်ခြားသူတွေရဲ့အဖြေနဲ့
ကွာခြားနိုင်ပါတယ်။

Moreover, the definition of happiness may change over time - today 's view on
hapiness may be different one tomorrow.
ဒါ့အပြင် ပျော်ရွှင်မှုကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကအချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။ ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ပါတ်သက်တဲ့ဒီနေ့အမြင်ကမနက်ဖြန်မှာ မတူတော့တာတစ်ခုဖြစ်တိုင်ပါတယ်။

Thus, hapiness us difficult concept to measure , because it is not constant.

ဒါကြောင့် ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာတိုင်းတာဖို့ခက်တဲ့အယူအဆတစ်ခုဖြစ်ပါတယ် ၊ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အဲဒါက တစ်သတ်မတ်ထဲမရှိလို့ပါ။

According to the Merriam- Webster Dictiobary ( 2016 ), happiness means "a state of well being and contentnent. "

Merriam - Webster အဘိဓာန် ( 2016 ) ရဲ့ အဆိုအရ ပျေည်ရွှင်မှုဆိုတာ " သုခချမ်းသာနဲ့ရောင့်ရဲကျေနပ်မှုရှိတဲ့အခြေနေ" လို့ ဆိုလိုပါတယ်။

Psychologically, when you are in a peace ful state of mibd tou have no stressful factors to think about, you are most likely to feel relaxe and happy.
စိတ်ပညာအရဆိုလျှင် သင်က အေးချမ်းတဲ့စိတ်အခြေနေမှာရှိနေမယ်ဆိုရင် ဒါမှမဟုတ်
သင့်မှာစ်းစားရမယ့် စိတ်ဖိစီးစေမယ့်အကြောင်းရင်းတွေမရှိဘူးဆိုရင်သက်က စိတ်အေးလက်အေးပျော်ရွှင်နိုင်ပါတယ် ။

Whatever you are - a student, a worker,
a housewife or pensioner happiness means a better quality if life.
သင်က ကျောင်းသားတစ်ယောက် ၊ အလုပ်သမားတစ်ယောက် ၊ အိမ်ရှင်မတစ်ယောက် ဒါမှမဟုတ် အငြိမ်းစားတစ်ယောက်
ဘာပဲဖြစ်ပါစေ ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာ ပိုကောင်းတဲ့ ဘဝ အရည်သွေးကိုဆိုလိုပါတယ် ။

A group of scientists who have examibed a number of studies from across the world have suggested ten ways to achieve hapoiness:
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက လေ့လာမှုတွေအများအပြားကို ဆန်းစစ်ထားတဲ့သိပ္ပံပညာရှက်အဖွဲ့က ပျော်ရွှင်မှုကိုရရှိဖို့ နည်းလမ်းဆယ်ခုကို အကြံပြုထားပါတယ် ။

U.T.K အင်္ဂလိပ်စာသင်တန်း
ပြည်မြို့

Poem 1
DAFFODILS

ရွှေဝါရောင် နွေဦးပန်းများ

I wandered lonely as a cloud

That floats on high o’er vales and hills,

ငါဟာ မြစ်ဝှမ်းတွေနဲ့ တောင်တန်းတွေပေါ် လွင့်မျောတဲ့

တိမ်တိုက်တစ်ခုလို အထီးကျန်ဆန်စွာ ရွက်လွင့်နေခဲ့

When all at once I saw a crowd,

A host of golden daffodils;

ရုတ်တရက်ပဲ ရွှေဝါရောင် နွေဦးပန်းတွေကို

အစုလိုက် တွေ့လိုက်ရ

Besides the lake, beneath the trees,

Fluttering and dancing in the breeze.

ရေကန်လေးရဲ့ဘေး၊ သစ်ပင်တွေရဲ့အောက်

လေအဝှေ့မှာ ယိမ်းထိုးနေလိုက်ကြတာ

Continuous as the stars that shine

And twinkle on the Milky Way,

နဂါးငွေ့တမ်းမှာ တလက်လက်တောက်ပနေတဲ့

ကြယ်လေးများလိုအစဉ်လိုက် အတန်းလိုက်

They stretched in never-ending line

Along the margin of a bay:

ကမ်းနဖူးမှာ မဆုံးနိုင်အောင် ပြန့်ကျဲ

Ten thousand saw I at a glance,

Tossing their heads in sprightly dance.

ဖျတ်ခနဲအကြည့်မှာ သောင်းချီတွေ့ခဲ့ရ

ခေါင်းလေးတွေယိမ်းလို့ထိုးလို့၊

မြူးထူးကခုန်နေလိုက်ကြတာ။

William Wordsworth

*Translator's Note: “Daffodils”လို့သိကြတဲ့ “I Wandered Lonely as a Cloud” ကဗျာဟာ အင်္ဂလိပ်စာပေရဲ့ Romanticism ကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ခဲ့တဲ့ ဆရာကြီး William Wordsworth ရဲ့ လက်ရာကောင်းတစ်ပုဒ်ပါ။ အင်္ဂလိပ်စာပေရဲ့ ဂန္ဓဝင်ကဗျာတစ်ပုဒ်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ငြိမ့်ငြိမ့်မှန်မှန်လေးသွားနေတဲ့ ကဗျာကာရန်က စာဖတ်သူတွေကို ပျော်ရွှင်ကြည်နူးပြီး အေးချမ်းတဲ့ ခံစားချက်ကို ပေးစွမ်းနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ သဘာဝတရားကြီးရဲ့ အလှဟာ စိတ်ကို မည်သို့မည်ပုံ ကုစားနိုင်တယ်၊ တစ်ကြိမ်တစ်ခါ မြင်တွေ့ခံစားဖူးတဲ့ အလှတရားဆိုတာ ဘယ်သောအခါမှပျောက်ပျယ်မသွားဘဲ ပြန်စဉ်းစားမိတိုင်း မြင်ယောင်ခံစားရတယ် ဆိုတာကို ကဗျာဆရာက တင်ပြသွားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုဖတ်စာအုပ်ထဲမှာက ကဗျာရဲ့အောက်ဆုံးနှစ်ပိုဒ်ကို ဖြုတ်ထားတဲ့အတွက် ကဗျာ theme တော့ နည်းနည်းပျောက်သွားပါတယ်။

“Daffodils” ပန်းလေးတွေရဲ့အကြောင်းကိုလည်းနည်းနည်း ပြောပြချင်ပါတယ်။ မြစ်နတ်ဘုရားရဲ့သားတော် "Narcissus” ကို အစွဲပြုထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဂရိဒဏ္ဍာရီမှာပြောတာကတော့ အလှတရားကြောင့် ဂုဏ်မောက်လွန်းတဲ့ “Narcissus” ကို နတ်ဘုရားမ “Nemesis” ဟာ ကျိန်စာတိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ကျိန်စာကြောင့် Narcissus ဟာ ရေထဲက ကိုယ့်ပုံရိပ်ကို စွဲလမ်းချစ်မြတ်နိုးလွန်းပြီး ထိုင်ရာကမထ ကြည့်နေရင်းနဲ့ Daffodils ပန်းပင်လေး ဖြစ်သွားရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တစ်ချို့ကလည်း ရေထဲကပုံရိပ်ကို ဖမ်းဆုပ်ယူဖို့ ကြိုးစားရင်း ရေမွန်းသေဆုံးရပြီး မြစ်ကမ်းနံဘေးမှာ Daffodils ပန်းလေးတွေအဖြစ် ပြန်လည်ရှင်သန်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ခေါင်းငိုက်ငိုက်လေးတွေနဲ့ Daffodils ပန်းလေးတွေဟာ ကိုယ့်ပုံရိပ်ကို ငုံ့မိုးကြည့်နေတဲ့ Narcissus တူတယ်လို့တောင် ဆိုကြပါတယ်။

“Daffodils” ပန်းလေးတွေဟာ နွေဦးပန်းလေးတွေဖြစ်ကြပြီး သူတို့ရဲ့အရောင်ဟာ အဖြူရောင်၊ အဝါရောင်၊ လိမ္မော်ရောင်နဲ့ တစ်ခါတစ်ရံ ပန်းရောင်အထိ ရှိတတ်ပါတယ်။ ကြယ်ပုံစံပွင့်ခံလေးတွေအနေနဲ့ လှပစွာ ပွင့်ကြပြီး အလယ်မှာ နှဲပုံသဏ္ဍာန်လေးတွေရှိပါတယ်။ “Daffodils” ပန်းလေးတွေကိုတော့ ပြန်လည်မွေးဖွားခြင်း ဒါမှမဟုတ် ကောင်းသောအစပျိုးခြင်းလို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်။ ‘မျှော်လင့်ချက်’၊ ‘သူငယ်ချင်းသံယောဇဉ်’၊ ‘တစ်ဖက်သတ်အချစ်’၊ ‘နောင်တ’၊ ‘ခွင့်လွှတ်ခြင်း’၊ ‘ကံကောင်းမှု’ စတာတွေကိုလည်း ကိုယ်စားပြုပါတယ်။ အနက်ရှိုင်းဆုံးသော စိတ်ခံစားချက်တွေကို ဖွင့်ဟတဲ့အချိန်မျိုးတွေမှာလည်း “Daffodils” ပန်းလေးတွေကို ပေးတတ်ကြပါသေးတယ်။ March born တွေအတွက်တော့ “Daffodils” ပန်းလေးတွေဟာ သူတို့ရဲ့ မွေးလပန်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်

Unit 11 Thanakha, uniquely Myanmar
မြန်မာ့ သနပ်ခါး
An incomparable beauty product of Myanmar
မြန်မာ့ပြိုင်စံကင်းအလှကုန်
With the booming of the beauty industry, there are more choices for beauty products such as make-ups, lip care, masks, creams, moisturizers, spray deodorants, aftershave balms and countless others than in the past.
အလှကုန်လုပ်ငန်းဟာ တမဟုတ်ချင်း တိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ မိတ်ကပ်၊ နှုတ်ခမ်းအဆီ၊ ပေါင်းတင်မျက်နှာဖုံး၊ မျက်နှာလိမ်းခရင်မ်၊ အလှဆီ၊ အရည်ဖျန်းအနံ့ပျောက်ဆေး၊ မုတ်ဆိတ်ရိတ်ပြီးနောက်သုံးတဲ့ အလှဆီ နဲ့ မရေတွက်နိုင်တဲ့ အလှအပရေးရာ ထုတ်ကုန်တွေဟာ အရင်ကထက်ပိုပြီး ရွေးချယ်စရာတွေ အများကြီး ရှိလာပါတယ်။
In spite of new products and brands being created every day, thanakha is a unique beauty product of Myanmar.
ထုတ်ကုန်အသစ်နဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတံဆိပ်အသစ်တွေကို နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ဖန်တီးထုတ်လုပ်နေပေမယ့် သနပ်ခါးဟာ မြန်မာတို့ရဲ့ ထူးခြားကောင်းမွန်လှတဲ့ အလှအပရေးရာ ထုတ်ကုန်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
It is inseparable from the daily life of most women in Myanmar.
သနပ်ခါးဟာ မြန်မာအမျိုးသမီးအများစုရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝနဲ့ ခွဲခြားလို့ မရနိုင်ပါဘူး။
In other countries, it is used mostly for medicinal purposes.
တခြားနိုင်ငံတွေမှာတော့ သနပ်ခါးကို ဆေးဘက်ဝင်ဖို့အတွက် အများဆုံး အသုံးပြုကြတာပါ။
Only in Myanmar is it used mainly as a cosmetic.
မြန်မာနိုင်ငံမှာသာ သနပ်ခါးကို အလှကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုအနေနဲ့ အဓိက အသုံးပြုုကြပါတယ်။
How thanakha is used
သနပ်ခါးကို အသုံးပြုပုံ
In Myanmar, thanakha means different things to different groups of people.
မြန်မာမှာတော့ သနပ်ခါးဟာ အသုံးပြုတဲ့လူတွေပေါ်ကို မူတည်ပြီး အမျိုးမျိုး အဓိပ္ပာယ် ကွဲသွားပါတယ်။
To Myanmar children, it means just a paste their mothers smear on their faces and bodies after a bath.
မြန်မာကလေးတွေအတွက်တော့ ရေချိုးပြီးတဲ့အခါ အမေတွေက သူတို့ရဲ့မျက်နှာတွေနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တွေပေါ်မှာ လိမ်းပေးတဲ့ အနှစ်တစ်မျိုးသာ ဖြစ်ပါတယ်။
To beauty conscious young ladies, a thin layer of the best quality thanakha applied to their faces somewhat covers pimples and acne on their faces.
အလှအပမက်တဲ့ မိန်းမငယ်လေးတွေအတွက်တော့ မျက်နှာပေါ်က ဝက်ခြံနဲ့ အမည်းစက်တွေကို ဖုံးပေးဖို့ အရည်အသွေးကောင်းတဲ့ သနပ်ခါးပါးပါးလေးကို သူတို့မျက်နှာပေါ်မှာ လိမ်းခြယ်ကြပါတယ်။
It also keeps them sweet-scented, cool and fresh the whole day.
သနပ်ခါးဟာ သူတို့ကို မွှေးစေ၊ အေးစေပြီးတော့ တစ်နေကုန်လန်းဆန်းစေပါတယ်။
Some young ladies find time to make decorative patterns such as that of a leaf, or flower.
တစ်ချို့မိန်းမပျိုလေးတွေကတော့ သစ်ရွက်ပုံ ဒါမှမဟုတ် ပန်းပွင့်ပုံလေးလိုမျိုး အလှပုံစံလေးတွေဖော်ပြီး အချိန်ပေး ခြယ်မှုန်းလိမ်းခြယ်ကြပါတယ်။
To teenage boys, thanakha helps them hide the ugly pimples that begin to appear on their faces just at the age when they want to look handsome.
ဆယ်ကျော်သက်ယောင်္ကျားလေးတွေအတွက်တော့ အရွယ်ရောက်ပြီး ကြည့်ကောင်းချင်လာတဲ့အချိန် သူတို့မျက်နှာပေါ်မှာ ပေါ်လာတဲ့ အရုပ်ဆိုးစေတဲ့ ဝက်ခြံတွေကို ဖုံးပေးဖို့ သနပ်ခါးဟာ ကူညီပေးပါတယ်။
To older women, thanakha makes them feel protected from getting wrinkles and freckles.
အသက်ကြီးတဲ့ အမျိုးအသမီးတွေအတွက် သနပ်ခါးဟာ သူတို့ကို အရေးအကြောင်းတွေနဲ့ တင်းတိပ်တွေကနေ ကာကွယ်ပေးပါတယ်။
To those who have to toil in the paddy fields, or sell things in the tropical sun, a thick layer of thanakha definitely serves as a sun block, protecting their faces and limbs from sunburn.
လယ်ထဲဆင်းရမယ့်သူတွေ ဒါမှမဟုတ် အပူပိုင်းနေရောင်အောက်မှာ ဈေးရောင်းရမယ့်သူတွေအတွက်တော့ သနပ်ခါးထူထူဟာ သူတို့မျက်နှာတွေနဲ့ ကိုယ်လက်တွေကို နေလောင်ဒါဏ်ကနေ ကာကွယ်ပေးဖို့အတွက် နေဒါဏ်ခံပစ္စည်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
To a young man returning from a visit to upper Myanmar, a sizable piece of thanakha serves as a cherished gift for his beloved.
မြန်မာပြည်အထက်ပိုင်းကနေ ပြန်လာတဲ့ လူငယ်လေးတစ်ယောက်အတွက်တော့ အရွယ်တော် သနပ်ခါးတုံးလေးတစ်တုံးဟာ သူ့ရဲ့ ချစ်သူလေးအတွက် ချစ်သက်လက်ဆောင်လေးတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
To indigenous medical men, the roots of thanakha trees are of much value as they form important ingredients in some medicines.
တိုင်းရင်းဆေးဆရာတွေအတွက်လည်း သနပ်ခါးအမြစ်ဟာ တစ်ချို့ဆေးတွေအတွက် အရေးပါတဲ့ ပါဝင်ပစ္စည်းဖြစ်တဲ့အတွက် အများကြီး တန်ဖိုးရှိပါတယ်။
What thanakha is
သနပ်ခါးဆိုတာ
And what might thanakha mean to a foreign woman visiting Myanmar for the first time?
မြန်မာနိုင်ငံကို ပထမဆုံး အလည်လာတဲ့ နိုင်ငံခြားသူတစ်ယောက်အတွက် သနပ်ခါးဆိုတာ ဘယ်လို အဓိပ္ပာယ်ရှိနေနိုင်ပါသလဲ။
She is likely to be bewildered to see most local women with yellowish patches on their faces and arms.
သူမဟာ မျက်နှာတွေနဲ့ လက်မောင်းတွေမှာ အဝါရောင်အကွက်တွေ လိမ်းထားတဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီးအများစုကို မြင်ပြီး အံ့ဩကောင်းအံ့ဩပါလိမ့်မယ်။
She will likely ask a person nearby what those yellow patches are.
သူမရဲ့ အနီးအနားမှာရှိတဲ့သူတစ်ယောက်ကို အဲဒီအဝါရောင်အကွက်တွေဟာ ဘာလဲဆိုတာ မေးကောင်းမေးပါလိမ့်မယ်။
She will, of course, be told that the yellowish patches are paste from the bark of the thanakha tree.
အဲဒီအဝါရောင်အကွက်တွေဟာ သနပ်ခါးပင်အခေါက်က အနှစ်တွေလို့ သူမကို သေချာပေါက် ပြောကြမှာပါပဲ။
She may even be told that the paste is obtained from grinding the bark of thanakha with a bit of water on a kyayk pyin, a piece of flat stone.
အဲဒီအနှစ်ဟာ သနပ်ခါးအခေါက်ကို ရေအနည်းငယ်နဲ့ ကျောက်ပျဉ်(ကျောက်သားအပိုင်းအစတစ်ခု) ပေါ်မှာ သွေးပြီးရလာတာလို့တောင် သူမကို ပြောပါလိမ့်မယ်။
At the same time, she is likely to learn about its many benefits.
တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ သူမဟာ သနပ်ခါးရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို သိရှိကောင်းသိရှိသွားပါလိမ့်မယ်။
Different forms of thanakha
သနပ်ခါးပုံစံအမျိုးမျိုး
Thanakha comes in different forms and sizes: from pieces cut from slender branches to huge trunks, which look like logs for the fireplace.
သနပ်ခါးဟာ သေးသွယ်တဲ့ ကိုင်းလေးတွေကစပြီး မီးပျိုးဖို့အတွက် ထင်းတုံးကြီးတွေလိုမျိုး ကြီးမားတဲ့ အတုံးကြီးတွေအထိ ပုံစံအမျိုးမျိုး အရွယ်အစားအမျိုးမျိုး လာပါတယ်။
It is also available in the form of small cakes, creams, lotions and powders.
သနပ်ခါးကို အခဲသေးသေးလေးတွေပုံစံ၊ အဆီ၊ အလှရည်နဲ့ ပေါင်ဒါမှုန့်ဆိုပြီး ပုံစံအမျိုးမျိုး ရနိုင်ပါတယ်။
Today, thanakha paste with fragrances of flowers and fruits is available on the market.
ယနေ့ခေတ်မှာတော့ ပန်းနံ့တွေနဲ့ သစ်သီးအနံ့တွေပါတဲ့ သနပ်ခါးအနှစ်တွေကို ဈေးကွက်မှာ ရနေပါပြီ။
The future of thanakha
သနပခြါးရဲ့ အလားအလာ
Today, many forms of beauty products may compete with thanakha, and many young and old Myanmar ladies may show preference for western dresses and beauty products, but many of them may still continue to rely on the power of thanakha for their beauty and comfort.
ယနေ့ခေတ်မှာဆိုရင် အလှကုန်မျိုးစုံဟာ သနပ်ခါးနဲ့ အပြိုင်အဆိုင်ထွက်ပေါ်လာပြီး အမျိုးသမီးကြီးငယ်တို့ဟာ အနောက်တိုင်းဝတ်စားဆင်ယင်မှုတွေနဲ့ အလှကုန်တွေမှာ တိမ်းညွှတ်လာကြပေမယ့် အများစုကတော့ သူတို့ရဲ့ အလှအပနဲ့ သက်တောင့်သက်သာရှိမှုအတွက် သနပ်ခါးကိုပဲ ဆက်လက် မှီခိုနေကြပါတယ်။
Currently, thanakha is exported in the form of cakes, creams, and powders.
လောလောဆယ်မှာတော့ သနပ်ခါးကို အခဲ၊ အဆီနဲ့ ပေါင်ဒါမှုန့်တွေပုံစံအနေနဲ့ တင်ပို့လာကြပါပြီ။
There are Myanmar entrepreneurs who are doing their best to promote the sale of thanakha abroad.
နိုင်ငံခြားဈေးကွက်မှာ သနပ်ခါးကို မြှင့်တင်ဖို့ရန်အတွက် အကောင်းဆုံး ကြိုးစားနေကြတဲ့ မြန်မာ လုပ်ငန်းရှင်တွေ ရှိနေပါပြီ။
This will surely help the world to recognize thanakha as a Myanmar cultural heritage.
ဒါဟာ သနပ်ခါးကို မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်အဖြစ် ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုပေးဖို့ သေချာပေါက် ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
It might even convince non-Myanmar women that thanakha is good not only as a cosmetic but also as a skincare product.
မ

Unit 10
Food Safety (အစားအစာဘေးကင်းလုံခြုံမှု)

All living things need food.
သက်ရှိတွေအားလုံးဟာ အစာလိုအပ်ပါတယ်။

Plants need food; animals need food; and human beings also need food.
အပင်တွေဟာ အစာလိုအပ်ပါတယ်၊ တိရစ္ဆာန်တွေဟာ အစာလိုအပ်ပါတယ်၊ ပြီးတော့ လူသားတွေဟာလည်း အစာလိုအပ်ပါတယ်။

But: What is food?
ဒါပေမယ့် အစာဆိုတာဘာလဲ။

What do we need food for what?
ကျွန်တော်တို့ ဘာအတွက် အစာစားဖို့ လိုအပ်တာလဲ။

What kind of food is good for us?
ဘယ်လိုအစာတွေက ကျွန်တော်တို့အတွက် သင့်တော်တာလဲ။

What kind of food is not good for us?
ဘယ်လိုအစာတွေက ကျွန်တော်တို့အတွက် မသင့်တော်ဘူးလဲ။

What is food safety?
အစားအစာ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုဆိုတာဘာလဲ။

Read on to find the answers to those vital questions.
အဲဒီများပြားလှတဲ့ မေးခွန်းတွေအတွက် အဖြေရှာဖို့ ဆက်ပြီးတော့ ဖတ်ကြည့်ပါ။

What is food?
အစာဆိုတာဘာလဲ။

Food is something we eat or drink.
အစားအစာဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ စားတဲ့ သောက်တဲ့အရာ ဖြစ်ပါတယ်။

Rice is food.
ထမင်းဆိုတာ အစာပါ။

Bread is food.
ပေါင်မုန့်ဆိုတာ အစာပါ။

Butter, cheese, vegetables, beef, mutton, fish, fruits are all food.

ထောပတ်၊ ဒိန်ခဲ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ၊ အမဲသား၊ သိုးသား၊ ငါး၊ အသီးတွေ အားလုံးဟာလည်း အစာပါ။

In fact, water too is food.
တကယ်တော့ ရေဆိုတာလည်း အစာပါပဲ။

What do we need food for?
ကျွန်တော်တို့ ဘာအတွက် အစာစားဖို့ လိုအပ်တာလဲ။

We need food mainly for health, energy and growth.
ကျွန်တော်တို့ဟာ အဓိကအားဖြင့် ကျန်းမာရေး၊ စွမ်းအင်နဲ့ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုတို့အတွက် အစာစားကြပါတယ်။

Our body needs a daily supply of starch, sugar, proteins, fats, vitamins and minerals.
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ဟာ ကစီဓာတ်၊ သကြားဓာတ်၊ အသားဓာတ်၊ အဆီဓာတ်၊ ဗစ်တာမင်(အာဟာရဓာတ်)နဲ့ သတ္တုဓာတ်တွေကို နေ့စဉ်ပံ့ပိုးပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

All these can be found in the food we eat.
ဒါတွေအားလုံးကို ကျွန်တော်တို့စားတဲ့အစာတွေမှာ ရနိုင်ပါတယ်။

Rice, wheat, potatoes, eggs, chicken, beef, mutton, fish, vegetables and fruits contain one or more of those.
ထမင်း၊ ဂျုံ၊ အာလူးတွေ၊ ဥအမျိုးမျိုး၊ အမဲသား၊ သိုးသား၊ ငါး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေနဲ့ သစ်သီးတွေမှာ အဲဒီဓာတ်တွေ တစ်ခု ဒါမှမဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုပြီး ပါဝင်ပါတယ်။

Sometimes, however, we eat or drink something, not for our health, but just for the pleasure of enjoying the taste of something such as ice cream, cake, peanuts, or popcorn.
ဒါပေမယ့် တစ်ခါတစ်လေ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျန်းမာရေးအတွက်မဟုတ်ဘဲ ရေခဲမုန့်၊ ကိတ်မုန့်၊ မြေပဲ ဒါမှမဟုတ် ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်လိုမျိုး အစာတစ်ခုရဲ့ အရသာကို သုံးဆောင်ခံစားဖို့လည်း စားကြသောက်ကြပါသေးတယ်။

The more active we are, the more food we need.
ကျွန်တော်တို့ ပိုပြီးလှုပ်ရှားလေလေ၊ အစာပိုပြီးလိုအပ်လေပါပဲ။

What kind of food is good for us?
ဘယ်လိုအစာတွေက ကျွန်တော်တို့အတွက် သင့်တော်တာလဲ။

Fresh fruits and vegetables are good for us because they contain vitamins and minerals.
သစ်သီးတွေနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်တွေမှာ ဗီတာမင်နဲ့ သတ္တုဓာတ်တွေ ပါဝင်နေလို့ ကျွန်တော်တို့အတွက် သင့်တော်ပါတယ်။

Eggs, milk, cheese, fish, chicken, beef, and mutton are good for us because they contain proteins.
ဥအမျိုးမျိုး၊ နို့၊ ဒိန်ခဲ၊ ငါး၊ ကြက်သား၊ အမဲသားနဲ့ သိုးသားတွေမှာ အသားဓာတ်တွေ ပါဝင်နေလို့ ကျွန်တော်တို့အတွက် သင့်တော်ပါတယ်။

Rice, bread, and potatoes give us carbohydrate for the starch and sugar we need for our daily activities.
ထမင်း၊ ပေါင်မုန့်နဲ့ အာလူးတွေဟာ နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုတွေအတွက် ကျွန်တော်တို့ လိုအပ်တဲ့ ကစီဓာတ်နဲ့ သကြားဓာတ်တွေအတွက် ကာဗွန်ဟိုက်ဒရိတ်ကို ပေးပါတယ်။

One thing we need to be careful about is that we should never eat more than we need.
ကျွန်တော်တို့ သတိထားသင့်တဲ့တစ်ချက်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ လိုအပ်တာထက်ပိုပြီးတော့ ဘယ်တော့မှ မစားသင့်တာပါပဲ။

After all, too much of anything is not good.
ပြီးတော့ ဘယ်အရာဖြစ်ဖြစ် များလွန်းသွားရင် မကောင်းပါဘူး။

All doctors advise us to have a “balanced diet”.
ဆရာဝန်တွေက ကျွန်တော်တို့ကို အချိုးကျညီမျှတဲ့အစာစားဖို့ အကြံပေးပါတယ်။

A “balanced diet” is “a combination of the correct types and amounts of food”.
အချိုးကျညီမျှတဲ့အစာဆိုတာကတော့ မှန်ကန်သင့်တော်တဲ့ အစာအမျိုးအစားတွေနဲ့ ပမာဏတို့ကို အချိုးကျရောစပ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

If we have a balanced diet, we will get the right amount of vitamins and minerals for each day.
ညီမျှတဲ့အစာကိုသာ စားမယ်ဆိုရင် တစ်နေ့တာအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဗီတာမင်နဲ့ သတ္တုဓာတ်တွေကို ကျွန်တော်တို့ ရပါလိမ့်မယ်။

What kind of food is not good for us?
ဘယ်လိုအစာတွေက ကျွန်တော်တို့အတွက် မသင့်တော်ဘူးလဲ။

Any fruit or vegetable that is not fresh is not good for us.
မလတ်ဆတ်တဲ့ သစ်သီးတိုင်း အသီးအရွက်တိုင်းက ကျွန်တော်တို့အတွက် မသင့်တော်ပါဘူး။

Any fish or meat that is not fresh is not good for us.
မလတ်ဆတ်တဲ့ အသား ငါးတွေကလည်း ကျွန်တော်တို့အတွက် မသင့်တော်ပါဘူး။

Any vegetable or meat that is not well-cooked is not good for us.
မကျက်တကျက် အသီးအရွက် ဒါမှမဟုတ် အသားတွေကလည်း ကျွန်တော်တို့အတွက် မသင့်တော်ပါဘူး။

Too much of one kind is not good for us.
တစ်မျိုးတည်းကို အများကြီးစားနေရင်လည်း ကျွန်တော်တို့အတွက် မကောင်းပါဘူး။

Generally speaking, any food that makes us sick is not good for us.
ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ကို နာမကျန်းဖြစ်စေတဲ့ အစာမှန်သမျှ ကျွန်တော်တို့အတွက် မသင့်တော်ပါဘူး။

For example, certain mushrooms and certain types of seafood can make us sick, that is , they make us vomit after eating them, and in certain cases, can make us break out in rash.
ဥပမာ တစ်ချို့ မှိုတွေနဲ့ ပင်လယ်စာတွေဟာ ကျွန်တော်တို့ကို နာမကျန်းဖြစ်စေပါတယ်၊ ပြောရမယ်ဆိုရင် သူတို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ကို အော့အန်စေပြီး တစ်ချို့အခြေအနေတွေမှာ အဖုအပိန့်တွေထွက်လာစေနိုင်ပါတယ်။

That is commonly known as food allergy.
ဒါကို အစာဓာတ်မတည့်တာလို့ သိကြပါတယ်။

In some cases, a wrong combination of food can cause food poisoning and even death.
တစ်ချို့ကိစ္စတွေမှာဆိုရင် အစာတွေမှားပြီးတွဲစားခြင်းဟာ အစာအဆိပ်သင့်စေပြီး သေတောင်သေစေနိုင်ပါတယ်။

Moreover, many preserved foods such as canned beef, canned sardines, tuna, sausages are not advisable.
ဒါ့အပြင် အမဲသေတ္တာ၊ ငါးသေတ္တာ၊ တူနာငါး၊ ကြက်ဥချောင်းလိုမျိုး အသင့်စားအစားအစာ အများစုဟာ စားသုံးဖို့ အကြံကောင်းမဟုတ်ပါဘူး။

So are artificially flavoured fruit juices.
သဘာဝအရသာမဟုတ်တဲ့ အသီးဖျော်ရည်တွေဟာလည်း မကောင်းလှပါဘူး။

All those canned fish or meat and flavoured fruit juices contain additives and colourants, which are chemicals that can be harmful to our health.
အဲဒီငါးသေတ္တာတွေ ဒါမှမဟုတ် အသားသေတ္တာတွေနဲ့ အနံ့အရသာထည့်ထားတဲ့ အသီးဖျော်ရည်တွေမှာ ကျန်းမာရေးထိခိုက်စေနိုင်တဲ့ တာရှည်ခံပစ္စည်းတွေနဲ့ ဆိုးဆေးတွေလို ဓာတုပစ္စည်းတွေ ပါဝင်နေပါတယ်။

Furthermore, many farmers today use chemical fertilizers and pesticides for good reasons, but in most cases, such fertilizers and pesticides are overused.
ဒါ့အပြင် ဒီနေ့ခေတ် လယ်သမားတွေဟာ ဓာတုမြေဩဇာတွေနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေကို ကောင်းဖို့ရန် သုံးကြပေမယ့် ဖြစ်စဉ်အများစုမှာတော့ ဓာတုမြေဩဇာတွေနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေကို အလွန်အကျွံ အသုံးပြုကြပါတယ်။

As a result, the vegetables and fruits we eat can contain traces of fertilizers and pesticides.
အကျိုးဆက်အနေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ စားသုံးတဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေနဲ့ သစ်သီးတွေမှာ ဓာတုမြေဩဇာတွေနဲ့ ပိုးသတ်ဆေး အကြွင်းအကျန်တွေ ပါဝင်နေပါတယ်။

All these are harmful to health.
အဲဒါတွေအားလုံးဟာ ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေပါတယ်။

What is food safety?
အစားအစာ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုဆိုတာဘာလဲ။

“Food safety” means “food that is safe to eat; food that will not be harmful to our health”.
အစားအစာ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုဆိုတာကတော့ စားသုံးရန် စိတ်ချရတဲ့အစာ၊ ကျွန်တော်တို့ ကျန်းမာရေးကို မထိခိုက်စေတဲ့ အစာ ဖြစ်ပါတယ်။

This means that food, right from its production to our dining table must be hygienically handled.
ဆိုလိုတာကတော့ ထုတ်လုပ်တဲ့နေရာကစပြီး ကျွန်တော်တို့ ထမင်းဝိုင်းရောက်လာသည်အထိ အစားအစာကို ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်စွာ ရောင်းဝယ်ထိတွေ့ရပါမယ်။

This means that the vegetables and fruits we buy should not only be fresh but also free of traces of fertilizers and pesticides.
ဆိုလိုတာကတော့ ကျွန်တော်တို့ဝယ်ယူစားသုံးတဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေနဲ့ သစ်သီးဝလံတွေဟာ လတ်ဆတ်ရုံသာမက ဓာတုမြေဩဇာတွေနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေရဲ့ အကြွင်းအကျန်တွေလည်း ကင်းစင်ရပါမယ်။

Similarly, the meat we buy should never be from diseased animals.
အလားတူစွာပဲ ကျွန်တော်တို့ ဝယ်ယူတဲ့ အသားဟာလည်း ရောဂါကူးစက်နေတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေကရတာ မဖြစ်ရပါဘူး။

Canned meat, fish, fruit, and vegetables, as well as flavoured fruit juices should contain as little additives and colourants as possible.
စည်သွပ်အသားတွေ၊ ငါးတွေ၊ သစ်သီးနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ၊ အနံ့အရသာထည့်ထားတဲ့ အသီးဖျော်ရည်တွေဟာ တာရှည်ခံပစ္စည်းတွေနဲ့ ဆိုးဆေးတွေ နည်းနိုင်သမျှနည်းပြီး ပါဝင်သင့်ပါတယ်။

Many countries have a department known as “Food and Drug Administration” (FDA).
နိုင်ငံတော်တော်များများမှာ အစားအစာနဲ့ဆေးဝါး ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲရေးဌာနလို့ သိကြတဲ့ ဌာနတစ်ခု ရှိပါတယ်။

The department is responsible for the safety of food and drug in the country.
အဲဒီဌာနဟာ နိုင်ငံအတွင်း အစားအစာနဲ့ ဆေးဝါးတွေ လုံခြုံရေးအတွက် တာဝန်ယူပေးပါတယ်။

Nevertheless, we ourselves must do our best to look after our own safety by having only fresh fruit and vegetables, only well-cooked meat or fish, and a balanced diet.
ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ကိုယ်တိုင်ကလည်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အစားအစာဘေးကင်းလုံခြုံရေးကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် လတ်ဆတ်တဲ့ သစ်သီးဝလံတွေနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ၊ ကျက်အောင်ချက်ထားတဲ့ အသားငါးတွေနဲ့ ညီမျှတဲ့ အစားအသောက်ကိုသာ စားခြင်းဖြင့် အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်းရပါမယ်။
ယူတီကေ အင်္ဂလိပ်စာသင်တန်း
ပြည်မြို့

Unit 9 Climate Change (ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း)

A Climate change is simply: change in climate.
ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းဆိုတာကတော့ ရှင်းပါတယ်၊ ရာသီဉတု ပြောင်းလဲတာပါပဲ။

What we should understand here is that climate as used in the title of this lesson refers not to the climate of any particular country or part of the world.
ဒီနေရာမှာ ကျွန်တော်တို့ နားလည်ထားသင့်တာက ဒီသင်ခန်းစာခေါင်းစဉ်မှာ သုံးထားတဲ့ ရာသီဉတုဆိုတာ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဒါမှမဟုတ် ကမ္ဘာ့နေရာတစ်ခုကို အထူးတလည်ပြောနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။

It refers to the entire climate of this earth of ours.
ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ရာသီဉတုတစ်ခုလုံးကို ရည်ညွှန်းနေတယ် ဆိုတာပါပဲ။

It means the climate of the whole world is changing.
ဆိုလိုတာကတော့ ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးရဲ့ ရာသီဥတုဟာ ပြောင်းလဲနေပါတယ်။

To be specific, the average temperature of the earth is rising, slowly and steadily.
တိတိကျကျပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ပျမ်းမျှအပူချိန်ဟာ ဖြည်းဖြည်းနဲ့မှန်မှန် မြင့်တက်နေပါတယ်။

And our earth is getting warmer and warmer from year to year.
ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာကြီးဟာ တစ်နှစ်ပြီးတစ်နှစ် ပိုပိုပြီးပူနွေးလာပါတယ်။

This phenomenon, or happening, is called global warming.
ဒီဖြစ်စဉ် ဒါမှမဟုတ် ဖြစ်ပွားမှုကိုတော့ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုလို့ ခေါ်ပါတယ်။

B Climatologists, scientists who carry out scientific studies of general weather conditions, say that greenhouse gases (carbon dioxide, methane, nitrous oxide, ozone, fluorinated compounds, and water vapour) in our earth’s atmosphere act as a blanket and have kept our earth constantly warm enough for over four billion years for living things to be able to live.
ရာသီဥတု ယေဘုယျ အခြေအနေတွေကို သိပ္ပံနည်းကျလေ့လာနေတဲ့ ရာသီဥတုပညာရှင်တွေကတော့ ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာမြေကြီးရဲ့ လေထုထဲမှာရှိတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်၊ မီသိန်း၊ နိုက်ထရက်အောက်ဆိုဒ်၊ အိုဇုန်း၊ ဖလိုရင်းဓာတ်ပါတဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေနဲ့ ရေငွေ့စတဲ့ မှန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့တွေဟာ စောင်တစ်ထည်လိုမျိုး ရစ်သိုင်းပေးထားပြီးတော့ နှစ်သန်းပေါင်းလေးသန်းကြာအောင် သက်ရှိတွေ အသက်ရှင်နေထိုင်နိုင်ဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာကြီးကို ပုံမှန်ပူနွေးနေအောင် ထိန်းသိမ်းပေးထားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

Without these gases as a blanket, the temperature of the earth would be 33•C cooler than we can stand, and most living things would not be able to survive.
အဲဒီဓာတ်ငွေ့တွေကသာ စောင်အနေနဲ့ကာကွယ်ပေးမထားခဲ့ရင် ကမ္ဘာကြီးရဲ့ အပူချိန်ဟာ ကျွန်တော်တို့ ခံနိုင်တာထက် ၃၃ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် ပိုပြီးအေးလာပြီး သက်ရှိအများစုဟာလည်း အသက်ရှင်နေထိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့ပါဘူး။

C.Today, climatologists agree that carbon dioxide levels in the atmosphere have gradually risen.
ယနေ့ခေတ်မှာတော့ ရာသီဥတုပညာရှင်တွေက လေထုထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ပမာဏဟာ တစ်ဖြည်းဖြည်းနဲ့ မြင့်တက်လာပြီလို့ ဆိုပါတယ်။

So have the levels of our greenhouse gases.
ဒါကြောင့် မှန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ပမာဏဟာလည်း မြင့်တက်လာပါပြီ။

As a result, the temperature of the earth’s atmosphere, its oceans and landmasses is increasing day by day.
အကျိုးဆက်အနေနဲ့ ကမ္ဘာ့လေထု၊ သမုဒ္ဒရာတွေနဲ့ မြေထုတွေရဲ့ အပူချိန်တွေဟာလည်း တစ်နေ့ပြီးတစ်နေ့ တိုးလာပါတယ်။

D. Now, what is making this global temperature rise?
အခု ဘာတွေက ကမ္ဘာ့အပူချိန်ကို မြင့်တက်နေစေတာပါလဲ။

Who is responsible for it?
ဘယ်သူက ဒါအတွက် တာဝန်ရှိတာလဲ။

Frankly speaking, we are responsible for it.
ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့မှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။

Since the advent of the Industrial Revolution in the 1700s, we have been burning fossil fuels such as coal, oil, and natural gas to produce energy to run our cars, trains, ships, planes and many other energy-consuming inventions.
၁၇၀၀ပြည့်နှစ်များရဲ့ စက်မှုတော်လှန်ရေး အရေးတော်ပုံကစလို့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ကားတွေ၊ ရထားတွေ၊ သင်္ဘောတွေ၊ လေယာဉ်ပျံတွေနဲ့ အခြားသော စွမ်းအင်သုံး တီထွင်ဖန်တီးမှုတွေကို မောင်းနှင်ဖို့ရန် မီးသွေး၊ ရေနံဆီနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့စတဲ့ လောင်စာဆီတွေကို စွမ်းအင်ကိုထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။

The more fuels we burn, the higher the carbon dioxide level in the atmosphere, and the warmer the earth goes.
လောင်စာတွေများများ ကျွန်တော်တို့ အသုံးပြုလေလေ၊ လေထုထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ပမာဏ မြင့်တက်လာလေဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာကြီးလည်း ပူနွေးလာလေလေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

E. In addition, we cut down many trees, forgetting or not caring that trees use carbon dioxide in the air to manufacture food, and thereby keep the level of carbon dioxide in the atmosphere at a safe level for all.
ပြီးတော့ သစ်ပင်တွေဟာ လေထဲကကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို အစာချက်ရန်အတွက် အသုံးပြုပြီး လေထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ပမာဏကို ကျွန်တော်တို့လူသားတွေအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့ ပမာဏမှာ ထိန်းထားပေးတာကို မေ့လျော့ပြီး ဒါမှမဟုတ် ဂရုမစိုက်ဘဲနေကြပြီး ကျွန်တော်တို့က သစ်ပင်တွေကို ခုတ်လှဲကြပါတယ်။

With fewer and fewer trees, not only does the level of carbon dioxide in the atmosphere rise, but there is increasing soil erosion, which in turn leads to loss of vegetation.
သစ်ပင်တွေနည်းလာတာနဲ့အမျှ လေထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ပမာဏမြင့်တက်လာရုံသာမက အသီးအနှံထွက်နှုန်းလျော့ကျစေတဲ့ မြေဆီလွှာပျက်စီးခြင်းကိုလည်း မြင့်တက်လာစေပါတယ်။

F. Then, with the rise in the temperature of the atmosphere, there is a relative rise in the temperature of oceans.
အဲဒီနောက်မှာတော့ လေထုအပူချိန်မြင့်တက်လာခြင်းနဲ့အတူ သမုဒ္ဒရာတွေရဲ့ အပူချိန်လည်း မြင့်တက်လာပါတယ်။

This in turn causes more and more glaciers and sea ice to melt, which in turn causes sea levels to rise, flooding many coastal regions leading to loss of property and life.
ဒါကတစ်ဖန် ရေခဲမြစ်တွေနဲ့ ပင်လယ်ပြင်ရေခဲတွေကို အရည်ပျော်စေပြီး အဲဒီရေခဲတွေအရည်ပျော်ခြင်းကပဲ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွေမှာ ရေကြီးပြီး အသက်အိုးအိမ် ဆုံးရှုံးမှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်တွေမြင့်တက်ခြင်းကို တစ်ဖန်ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ် ။

Then there are the El Nino and La Nina, warm and cold currents respectively of the South Pacific Ocean, that bring about severe changes in the climate pattern resulting in changes in temperature, snow, and track and intensity of storms.
အဲဒီနောက်မှာတော့ တောင်ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရဲ့ လေပူစီးကြောင်းနဲ့ လေအေးစီးကြောင်းတို့ဖြစ်တဲ့ အယ်လ်နီညိုနဲ့ လာနီညာတို့ ဖြစ်လာပါတယ်။ ၎င်းတို့ဟာ အပူချိန်နဲ့ ဆီးနှင်းပြောင်းလဲခြင်းတွေ၊ ပြင်းထန်တဲ့မုန်တိုင်းတွေဖြစ်စေတဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။

G .All of those are undesirable results of the increase in the temperature of the earth.
အဲဒါတွေအားလုံးဟာ ကမ္ဘာ့အပူချိန် မြင့်တက်လာမှုရဲ့ မနှစ်မြို့ဖွယ်ရာ ရလဒ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

What are we doing to prevent the temperature from rising higher to stop it completely?
ကမ္ဘာ့အပူချိန် မြင့်တက်လာမှုကို လုံးဝရပ်တန့်လိုက်ဖို့အတွက် အပူချိန်မြင့်မလာအောင် တားဆီးဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဘာတွေလုပ်ကြမလဲ။

What should we do?
ကျွန်တော်တို့ ဘာလုပ်သင့်လဲ။

Many governments of the world are taking all possible measures to reduce emission of carbon dioxide, and to devise feasible ways to utilize solar power, wind power, and thermal power instead of burning fossil fuels.
ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာရှိတဲ့ အစိုးရတွေဟာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချဖို့ရန်နဲ့ နေစွမ်းအင်၊ လေအားနဲ့ အပူစွမ်းအင်တို့ကို လောင်စာဆီအစား အသုံးပြုဖို့ လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့နည်းလမ်းတွေကို ရှာဖွေဖို့ရန် ဖြစ်နိုင်တဲ့စီမံချက်တွေကို ဆောင်ရွက်နေကြပါတယ်။

As responsible citizens, we ourselves should stop using fossil fuels, plant more trees, and do our utmost to keep our planet earth green and clean.
တာဝန်သိတဲ့ ပြည်သူပြည်သားတွေအနေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ လောင်စာဆီအသုံးပြုမှုကို ရပ်တန့်သင့်ပါတယ်၊ အပင်တွေပိုပြီး စိုက်သင့်ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကြီး စိမ်းလန်းသန့်ရှင်းနေအောင် တတ်စွမ်းသမျှ ထိန်းသိမ်းရပါမယ်။
ယူတီကေ အင်္ဂလိပ်စာသင်တန်း

Unit 8 Food Chain (အစာကွင်းဆက်)

All living things need food.
သက်ရှိတွေအားလုံးဟာ အစာလိုအပ်ပါတယ်။

Plants are living things, so they need food.
အပင်တွေဟာလည်း သက်ရှိတွေဖြစ်တဲ့အတွက် အပင်တွေလည်း အစာလိုအပ်ပါတယ်။

The question is: “Where do plants get their food from?”
မေးခွန်းထုတ်စရာကတော့ ‘အပင်တွေက သူတို့ရဲ့အစာကို ဘယ်ကရသလဲ’ဆိုတာပါပဲ။

Well, plants make their own food by using carbon dioxide from the air and water from the soil in the presence of sunlight as they possess green pigments.
အပင်တွေဟာ လေထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်နဲ့ မြေဆီလွှာထဲက ရေတို့ကိုအသုံးပြုပြီးတော့ အစိမ်းရောင်ရောင်ခြယ်ပစ္စည်းနဲ့ နေရောင်အောက်မှာ သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်အစာကို ချက်လုပ်ပါတယ်။

Animals, on the other hand, cannot make their own food, so they must eat plants or other living things.
ဒါပေမယ့် သတ္တဝါတွေကတော့ သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်အစာကို မချက်လုပ်နိုင်တဲ့အတွက် အပင်တွေ ဒါမှမဟုတ် တစ်ခြားသက်ရှိတွေကို စားသုံးရပါတယ်။

For example, grass grows in a field, and we all know that “rabbits eat grass, and hawks eat rabbits.”
ဥပမာ မြက်ပင်တွေက လယ်ကွင်းထဲမှာပေါက်တယ်၊ ပြီးတော့ ‘ယုန်တွေက မြက်ကိုစားပြီး သိမ်းငှက်တွေက ယုန်တွေကိုစားတယ်’ လို့ ကျွန်တော်တို့ သိကြပါတယ်။

Now, we may rewrite that sentence in the passive voice, and we will get: “grass is eaten by rabbits, and rabbits are eaten by hawks.”
အခု ဒီစာကြောင်းကို ကျွန်တော်တို့ passive voice အနေနဲ့ပြန်ရေးကြည့်လို့ရနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီအခါ ‘မြက်ကို ယုန်တွေက စားပြီး ယုန်တွေကို သိမ်းငှက်တွေက စားတယ်’ ဆိုတဲ့စာကြောင်းကို ကျွန်တော်တို့ ရပါလိမ့်မယ်။

That is an example of a simple food chain.
ဒါဟာ အစာကွင်းဆက်ရဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့ ဥပမာတစ်ခုပါ။

Now, Instead of writing a full sentence, let us use an arrow [➡️] to show “what is eaten by what.”
အခု စာကြောင်းအပြည့်အစုံရေးမယ့်အစား ‘ဘာကိုဘာကစားတယ်’ဆိုတာပြဖို့ရန်အတွက် ကျွန်တော်တို့ မြှားကို သုံးကြည့်ရအောင်ပါ။

Then we get a simple diagram of a simple food chain like this:
အဲဒီနောက်မှာတော့ ရိုးရှင်းတဲ့ အစာကွင်းဆက်အတွက် ဒီလိုရိုးရှင်းတဲ့ သရုပ်ဖော်ပုံကြမ်းတစ်ခုကို ကျွန်တော်တို့ ရပါလိမ့်မယ်။

grass ➡️ rabbit ➡️ hawk
မြက် ➡️ ယုန် ➡️ သိမ်းငှက်

Now, instead of writing “grass is eaten by cows and cows are eaten by tigers,” we may use a simple diagram like this:
အခု ‘မြက်ကို နွားတွေက စားပြီး နွားတွေကို ကျားတွေက စားတယ်’ လို့ ရေးမယ့်အစား ကျွန်တော်တို့ ဒီလိုရိုးရှင်းတဲ့ သရုပ်ဖော်ပုံကြမ်းတစ်ခုကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

grass ➡️ cow ➡️ tiger
မြက် ➡️ နွား ➡️ ကျား

To understand better, let us take a little larger food chain where “grass is eaten by grasshoppers, and grasshoppers by frogs, and frogs by snakes, and snakes by hawks.”
ကောင်းကောင်းနားလည်သွားအောင် ‘မြက်ကို နှံကောင်တွေက စားပြီးတော့ နှံကောင်တွေကို ဖားတွေက စားကာ၊ ဖားတွေကို မြွေတွေက စားပြီး မြွေတွေကို သိမ်းငှက်တွေက စားတယ်’ ဆိုပြီး ပိုပြီးတော့ ကျယ်ပြန့်တဲ့ အစာကွင်းဆက်တစ်ခုကို ကျွန်တော်တို့ ကြည့်ကြည့်ရအောင်ပါ။

A simple diagram for that will be:
အဲဒီစာကြောင်းအတွက် ရိုးရှင်းတဲ့ သရုပ်ဖော်ပုံကြမ်းက ဒီလိုဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

grass ➡️ grasshopper ➡️ frog ➡️ snake ➡️ hawk
မြက် ➡️ နှံကောင် ➡️ ဖား ➡️ မြွေ ➡️ သိမ်းငှက်

But when the hawks die one day, their bodies fall to earth, and they are eaten by ants and bacteria.
ဒါပေမယ့် တစ်နေ့ သိမ်းငှက်တွေ သေတဲ့အခါ သူတို့ရဲ့ သေဆုံးပြီးသားခန္ဓာကိုယ်တွေဟာ မြေပြင်ကိုကျလာပြီးတော့ အဲဒါတွေကို ပုရွက်ဆိတ်တွေနဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေက စားသုံးကြပါတယ်။
Their bodies then decompose and become nutrients for plants.

အဲဒီနောက်မှာတော့ သူတို့ရဲ့ သေဆုံးပြီးသားခန္ဓာကိုယ်တွေဟာ ပြိုကွဲပြီး အပင်တွေအတွက် အာဟာရဖြစ်လာပါတော့တယ်။

Study the diagram to understand the food chain. (Fig: 1)
အစာကွင်းဆက်ကို နားလည်ဖို့အတွက် သရုပ်ဖော်ပုံကြမ်းကို လေ့လာကြည့်ပါ။

Birds such as vultures and crows, and animals such as hyenas and jackals are called scavengers.
လင်းတတွေနဲ့ ကျီးကန်းတွေလိုမျိုး ငှက်တွေရယ်၊ ဟိုင်အီးနား(တောခွေးရိုင်း)နဲ့ ခွေးအတို့လို တိရစ္ဆာန်တွေရယ်ကိုတော့ အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေလို့ ခေါ်ပါတယ်။

These birds and animals eat the remains of what other animals have killed and eaten.
အဲဒီငှက်တွေနဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေဟာ တခြားတိရစ္ဆာန်တွေ သတ်ပြီးစားလို့ကျန်ခဲ့တာတွေကို စားသုံးကြပါတယ်။

In fact, vultures eat even the rotting flesh of dead animals.
တကယ်တော့ လင်းတတွေဟာ အသေကောင်တွေရဲ့ ပုပ်သိုးနေတဲ့ အသားတွေကိုတောင်မှ စားသုံးကြပါတယ်။

Thus, what these scavengers do is a kind of cleaning up job.
ဒါကြောင့် အဲဒီ အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေလုပ်တာက ရှင်းလင်းရေးအလုပ်ပုံစံတစ်မျိုးပါပဲ။

However, there are still bones and tiny pieces of flesh left behind when the scavengers have eaten and gone away.
ဒါပေမယ့် အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေ စားပြီးထွက်သွားတဲ့အခါမှာလည်း အရိုးတွေနဲ့ အသားစလေးတွေ ကျန်ခဲ့သေးတာပါပဲ။

After the scavengers, come ants and other insects to eat up whatever is left behind.
အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေပြီးတော့ ပုရွက်ဆိတ်နဲ့ အခြားအင်းစက်တွေဟာ ကျန်ရစ်ခဲ့တာတွေကို စားသုံးဖို့ ရောက်လာကြပါတော့တယ်။

Then, come the decomposers.
အဲဒီနောက်မှာတော့ ဖြိုခွဲသူတွေရောက်လာပါတယ်။

These are bacteria and fungi, and they change all rotting flesh and bones into nutrients.
ဖြိုခွဲသူတွေဟာ ဘက်တီးရီးယားနဲ့ မှိုတို့ဖြစ်ပြီးတော့ သူတို့ဟာ ပုပ်သိုးနေတဲ့အသားတွေနဲ့ အရိုးတွေကို အာဟာရအဖြစ် ပြောင်းလဲပေးပါတယ်။

We can, therefore, say that decomposers do the final cleaning up work.
ဒါကြောင့် ဖြိုခွဲသူတွေဟာ နောက်ဆုံးရှင်းလင်းရေးအလုပ်ကို လုပ်တယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။

For this reason, they are sometimes called “garbage collectors”.
အဲဒီအကြောင်းပြချက်ကြောင့်ပဲ ဖြိုခွဲသူတွေကို အမှိုက်သိမ်းသမားတွေလို့လည်း တစ်ခါတစ်လေ ခေါ်ကြပါတယ်။

And when plants eat these nutrients, they start the food chain all over again.
ပြီးတော့ အပင်တွေက အဲဒီအာဟာရတွေကို စားသုံးလိုက်တဲ့အခါမှာတော့ အပင်တွေကပဲ အစာကွင်းဆက်တစ်ခုလုံးကို ပြန်လည်စတင်ပါတော့တယ်။

Study the diagram to get a clear picture of a food chain. (Fig: 2)
အစာကွင်းဆက်တစ်ခုရဲ့ ရှင်းလင်းတဲ့သရုပ်ဖော်ပုံကို သဘောပေါက်နားလည်ဖို့ ပုံကိုလေ့လာကြည့်ပါ။

Moreover, some food chains are connected with many other food chains.
ပြီးတော့ တစ်ချို့ အစာကွင်းဆက်တွေဟာ တခြားအစာကွင်းဆက်တွေအများကြီးနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။

This connection of food chain is called a food web.
အဲဒီအစာကွင်းဆက် ဆက်သွယ်မှုကိုတော့ အစာကွန်ရက်လို့ခေါ်ပါတယ်။

For example, squirrels eat nuts.
ဥပမာအားဖြင့် ရှဉ့်တွေက အခွံမာသီးတွေကို စားတယ်။

Then, these squirrels become food for hawks, owls, or foxes.
ထို့နောက် အဲဒီရှဉ့်တွေကပဲ သိမ်းငှက်တွေ၊ ဇီးကွက်တွေ ဒါမှမဟုတ် မြေခွေးတွေအတွက် အစာဖြစ်လာတယ်။

And when hawks, owls and foxes die, their dead bodies become food for scavengers.
ပြီးတော့ သိမ်းငှက်တွေ၊ ဇီးကွက်တွေနဲ့ မြေခွေးတွေ သေဆုံးသွားတဲ့အခါ သူတို့ရဲ့ သေဆုံးသွားတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တွေဟာ အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေအတွက် အစာဖြစ်လာပါတယ်။

What the scavengers leave behind becomes food for decomposers.
အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေချန်ခဲ့တာတွေကတော့ ဖြိုခွဲသူတွေအတွက် အစာဖြစ်လာပါတော့တယ်။

These decomposers change everything into nutrients.
အဲဒီဖြိုခွဲသူတွေက အရာအားလုံးကို အာဟာရတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲပစ်ပါတယ်။

Then, nutrients become food for plants, and the food chain starts again.
အဲဒီနောက်မှာတော့ အာဟာရတွေက အပင်တွေအတွက် အစာဖြစ်လာပြီး အစာကွင်းဆက် တစ်ဖန်ပြန်လည် စတင်ပါတော့တယ်။

See the diagram below to understand this better. (Fig: 3)
ပိုပြီးနားလည်သွားဖို့ အောက်မှာပေးထားတဲ့ သရုပ်ဖော်ပုံကို ကြည့်ပါ။

The food web above is just a sample that shows only a few of the food chains that may exist in one small area.
အပေါ်မှာပေးထားတဲ့ အစာကွန်ရက်ဟာ ဧရိယာသေးသေးလေးတစ်ခုမှာ ဖြစ်တည်နေနိုင်တဲ့ အစာကွင်းဆက်အနည်းငယ်ကို ပြထားတဲ့ နမူနာတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

A complete food web might include 50 or more living things.
ပြီးပြည့်စုံတဲ့ အစာကွန်ရက်တစ်ခုမှာ သက်ရှိပေါင်း ၅၀ ဒါမှမဟုတ် ၅၀ထက်ပိုပြီး ပါဝင်နေနိုင်ပါတယ်။

#ယူတီကေအင်္ဂလိပ်စာသင်တန်း