Erfgoed Leiden en Omstreken

Er is weer een nieuwe Erfgoed Leiden nieuwsbrief! Heb jij hem al gelezen? 👉 https://tinyurl.com/4nj3txne

ZOEKPLAATJE 🔎 | Weer een mooi glasneg*tief uit onze collectie! Nu met een gezelschap op een roeiboot, een zogenaamde 'Wherry'. De foto is eind 19e eeuw geschoten. Herken jij de precieze locatie? 😉

Zelf op zoek naar mooie plaatjes uit onze collectie? Je vindt ze in onze beeldbank 👉 www.erfgoedleiden.nl/collecties/beeldmateriaal

❤️🎡 Op de échte Leidse kermis van 1854-1910, in de laatste volle week van juli, ging het er vaak uitbundig aan toe. Niet alleen de draaimolens, spiegelpaleizen en houten achtbanen waren indrukwekkend. Ook waren er pikante lichtshows met veel naakt in de Leidse Schouwburg. En kon je sjanzen in de hotels, theehuizen en café's met grote tuinen. 😏 Voor veel mannen én vrouwen genoeg reden om eens per jaar eens flink de grenzen op te zoeken. Maar de Leidse kermis was niet voor iedereen hét feest van het jaar; er was namelijk ook veel kritiek...

Onze nieuwe Vondst van de Week is leuk leesvoer voor deze zomer! 👉www.erfgoedleiden.nl/nieuws/vondst-van-de-week/1455-vvdw-de-zwoele-jaren-van-de-leidse-kermis

Foto: Kermis op de Lammermarkt, ca. 1896. Uit de collectie van Erfgoed Leiden, PV_PV37135.2.

🎉 De Leidse Schouwburg komt met een speciale theatervoorstelling rondom het 450ste jubileumjaar van Leidens Ontzet! 'Beleg' is een actuele versie van het stuk dat Leids ingezetene Lucretia van Merken in 1774 schreef over de beslissende rol van Magdalena Moons tijdens het beleg van Leiden.

📚 In onze bibliotheek hebben we een prachtig (met goud) ingekleurd exemplaar van 'Tooneelpoëzy'. Erfgoed Leiden bewaart dit boek voor de Historische vereniging Oud Leiden. In het boek vind je het originele toneelstuk 'Het Beleg der Stad Leyden' van Lucretia van Merken. Met daarin gegraveerde portretten van belangrijke figuren uit de tijd van het Leids beleg.

Meer weten over de theatervoorstelling in de Leidse Schouwburg? Kijk dan hier 👉 https://leidseschouwburg-stadsgehoorzaal.nl/voorstelling/450-jaar-leiden-ontzet-beleg/

🌳 In het jaar 2023 gebeurde er weer veel. Monumenten, archieven en archeologische objecten moeten ook in de toekomst te gebruiken en te beleven zijn. We zien het als het planten van bomen. Over honderd jaar hebben de mensen in deze regio profijt van wat we het afgelopen jaar deden. Dat inspireert.

Lees ons jaaroverzicht 2023 'Boompje groot, plantertje dood' en je bent weer helemaal op de hoogte 👉 https://new.express.adobe.com/webpage/VbWvPJKdgUnuw

🔎 We stuitten weer op een prachtig glasneg*tief uit onze collectie. Weet jij waar de bekende fotograaf Jan Goedeljee (1824-1905) deze foto nam? Er zitten wat verborgen hints in de foto!

Jan Goedeljee (1824-1905) maakte 150 jaar geleden prachtige glasneg*tieven van de stad. Vaak vlak voordat poorten en gebouwen werden gesloopt. Bekijk ze in onze beeldbank 👉 https://tinyurl.com/2wcmtdc3

💰VONDST VAN DE WEEK | Betalingen aan metselaars en timmermannen, eigendomsbelastingen en geld voor de armen. Deze uitgaven staan in een armenboek uit Hoogmade uit de periode 1820 – 1851. Ook de verschillende vormen van inkomsten zijn er goed in terug te vinden.

Onze archivist André vertelt er alles over in onze nieuwe Vondst van de Week👉https://www.erfgoedleiden.nl/nieuws/vondst-van-de-week/1453-vvdw-armenzorg-in-hoogmade

Gemeente Kaag en Braassem

SUBSIDIEREGELING HISTORISCH STADSBEELD | 🚲 Op pad met collega's Berber en Inger langs wat herstelprojecten in de stad! Het is altijd leuk om te zien welke panden worden - of al zijn - hersteld met de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld. 👏

Vanochtend fietsten we langs een prachtig pand op de Turfmarkt van architect Hendrik Jesse, dat momenteel wordt opgeknapt. 🖌 Maar ook koffietentje Lavendi en de telefoonwinkel aan de Steenstraat zijn mooie voorbeelden van de subsidieregeling. Het was leuk hoe sommige ondernemers naar buiten kwamen om ons enthousiast te vertellen over het (beoogde) resultaat! En ja, je ziet het goed: óók Molenmuseum De Valk wordt in originele kleur hersteld (buiten de subsidieregeling om). Hierover snel meer... 😉

ONTDEKKING | 🔨 Werkzaamheden aan het Noordeinde onthullen resten van een Leidse stadspoort! 😯 Werklieden stuitten daar op zwaar muurwerk. Het blijken funderingen die rond van vorm zijn. Ze zijn vermoedelijk onderdeel van een tot nu toe onbekende toren van de Wittepoort.

Voorlopig wekt deze vondst vooral vragen op. Was het onderdeel van de middeleeuwse poort en had deze niet vier maar meer torens? Of is het misschien een voorganger van de poort die in 1985 is ontdekt? 🧐

Stadsarcheoloog Chrystel vertelt je er meer over 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1452-werkzaamheden-noordeinde-onthullen-resten-leidse-stadspoort

PEURBAKKENTOCHT 🛶 | Vandaag is het weer zo ver: de Leidse Peurbakkentocht! Of je nu op een peurbak of aan de kade staat, het is altijd een groot feest. 🥳 De tocht is onderdeel van de jaarlijkse Leidse Lakenfeesten, in het laatste weekend van juni. De meest originele en creatieve peurbakken winnen een prijs.

Een peurbak is een vierkante houten bak (die kan varen en drijven), waaruit de peurder met een aaneen geregen wormen paling vangt, aldus een krant uit 1986. Vroeger was het een (Leidse) traditie om op deze manier het water op te gaan en paling te vangen. Je gebruikte dus geen hengel maar een lange koord van wormen. Je noemt deze techniek ook wel peuren. 🎣

De eerste Peurbakkentocht vond plaats in 1986. Dat allereerste jaar legde fotograaf Balthus (Balt) Bartholomeus Jansen de tocht op de gevoelige plaat vast. Daar kwamen deze foto's uit! Kijk je mee? 😄

🤝 REINWARDT TAKE-OVER | Afgelopen weken hadden we twee groepen studenten van de Reinwardt Academie op bezoek. In drie weken tijd werkten de enthousiaste tweede-jaars geheel zelfstandig aan een project: een take-over.

Amber, Carmijn, Zus en Steyn onderzochten de mogelijkheid van een samenwerking tussen Erfgoed Leiden en DZB Leiden op het gebied van het digitaliseren van archieven en andere papieren collecties. Eerste bezochten ze een aantal sociale werkvoorzieningen en archiefinstellingen in onder andere Delft en Rotterdam. Vervolgens schreven ze een adviesrapport. Hierin staat hoe wij dit traject het beste kunnen aanpakken om tot een succesvolle samenwerking te komen.

Zohra, Dominique, Paula en Isa verdiepten zich in de zes Rooms Katholieke kerken van de stad. Van elke kerk maakten ze een korte documentaire video met historisch materiaal. Fotograaf Krien Clevis heeft de afgelopen jaren de kerken en gemeenschappen bestudeerd en vastgelegd. In november 2024 opent hiervan een grote expositie in de Leidse Petruskerk. Tijdens deze expositie zijn de video’s van de studenten te zien en bieden ze interessante achtergrondinformatie.

Heel erg bedankt dat jullie deze twee projecten van ons hebben overgenomen. Jullie kunnen trots zijn op het resultaat. Ga zo door😊!

📣 HERINNERING | Leuk voor jong én oud: kom 𝘃𝗮𝗻𝗱𝗮𝗮𝗴 archeologisch 'afval' uitzoeken in het Leidse stadhuis! Erfgoed Leiden en Omstreken en de AWN-Rijnstreek geven een interessante workshop. Ook is er elk uur een flitslezing over de geschiedenis van de Leidse markt.

🕐 Tijd workshop: van 9.30 tot 16 uur
🕒 Tijd lezing: elk heel uur van 10 tot 16 uur (laatste om 15 uur)

📌 Locatie: Stadhuis Leiden, Stadhuisplein 1, 2311 EJ Leiden
✅ Toegang is gratis, aanmelden niet nodig, iedereen is welkom!

Meer informatie 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1443-nationale-archeologiedagen-2024

Dit evenement maakt onderdeel uit van de Nationale Archeologiedagen.

🧡 VONDST VAN DE WEEK | Beveiligen is van alle tijden. De gevel van Groenesteeg 15 van rond 1900 heeft twee historische beveiligingssystemen. Ze laten zien hoe mensen in het verleden met relatief eenvoudige houten schotten hun eigendom of winkelvoorraad tegen inbraak beschermden.

Lees de nieuwe Vondst van de Week 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/vondst-van-de-week/1451-vvdw-historische-beveiligingsschotten

✨ SUBSIDIEREGELING HISTORISCH STADSBEELD | Wauw! De herstelwerkzaamheden van dit hoekpand aan de Breestraat 106 zijn bijna klaar. De grote winkelramen van bakker 'Paris Pain' zijn hersteld met behulp van de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld. Door het afkrabben van de vele verflagen kwam het originele eikenhout van de winkelramen weer tevoorschijn! 😄 Om het af te maken kwamen de gouden jugendstil-letters op de puibalk terug en kreeg de woning erboven weer een geel-rode kleur. En dat allemaal op basis van historisch (kleur)onderzoek.

🔥 Wat verduurzaming betreft veranderde het enkel glas in isolatieglas, zodat de stookkosten in de toekomst een stuk lager zijn. En zo voelt het binnen qua temperatuur een stuk prettiger aan. Het pand kan nu weer een lange tijd mee!

Meer weten over de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld? 👉 www.erfgoedleiden.nl/bouwen/is-subsidie-mogelijk

🔎 REMINDER | Altijd al willen weten welke schatten er in de Leidse grond verstopt zitten? En lijkt het je leuk om deze archeologische vondsten te onderzoeken? In het weekend van de Nationale Archeologiedagen, op 𝘇𝗮𝘁𝗲𝗿𝗱𝗮𝗴 𝟭𝟱 𝗷𝘂𝗻𝗶, organiseren Erfgoed Leiden en Omstreken en de AWN-Rijnstreek een interessante workshop. Ook is er elk uur een flitslezing over de geschiedenis van de Leidse markt.

📌 Locatie: Stadhuis Leiden, Stadhuisplein 1, 2311 EJ Leiden
✅ Toegang is gratis, aanmelden niet nodig

Meer informatie 👉 https://www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1443-nationale-archeologiedagen-2024

✏️ Morgen mag je naar de stembus voor de . Erfgoed Leiden is één van de stembureaus in de stad. Kom je bij ons langs? We zijn open van 7.30 tot 21.00 uur. Vergeet je stempas niet mee te nemen!

Foto: Gemeenteschool in de Van der Werfstraat ingericht als stembureau, 1901. Uit de collectie van Erfgoed Leiden (PV_GN004144).

🖋 Welke rol had de stad Leiden in het koloniale en slavernijverleden?

Historicus Sjoerd Ramackers dook bij Erfgoed Leiden in de dooparchieven van de Leidse Vrouwekerk. Hij vond daar het verhaal van een slaafgemaakte vrouw uit Suriname die in Leiden als bediende werkte: ‘La Négresse’. Ze mocht, zo blijkt uit het archiefstuk, niet publiekelijk in de kerk worden gedoopt. Bij haar doop in 1768 kreeg ze de naam Susanna van Cormantin. Ramackers vond ook haar testament. Hierin staat dat Susanna haar bescheiden bezit naliet aan haar Leidse bazin en dat ze nog één laatste wens had: dat haar zus Hester, die nog gedwongen werkte op een Surinaamse plantage, vrijgemaakt werd. ‘Het is onbekend of dat gebeurd is’, zegt hij.

Lees meer over het onderzoek 👉 https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2024/05/kennis-kleding-en-koffie-zo-maakte-leiden-deel-uit-van-het-koloniale-en-slavernijverleden

Verder zijn we heel blij met Sjoerd als lid van onze Jongerenraad. Go Sjoerd! 💪

Kennis, kleding en koffie: zo maakte Leiden deel uit van het koloniale en slavernijverleden Slaafgemaakten in de bediening zetten, bestuurder worden van de West-Indische Compagnie of uniformen maken voor het koloniale leger. Ook vele Leidenaren speelden op hun manier een rol in het koloniale en slavernijverleden. Historici doen vooronderzoek en vinden opvallende voorbeelden.

🔎 Altijd al willen weten welke schatten er in de Leidse grond verstopt zitten? En lijkt het je leuk om deze archeologische vondsten te onderzoeken? In het weekend van de Nationale , op 𝘇𝗮𝘁𝗲𝗿𝗱𝗮𝗴 𝟭𝟱 𝗷𝘂𝗻𝗶, organiseren Erfgoed Leiden en Omstreken en de AWN-Rijnstreek een interessante workshop. Ook is er elk uur een flitslezing over de geschiedenis van de Leidse markt.

📌 Locatie: Stadhuis Leiden, Stadhuisplein 1, 2311 EJ Leiden
✅ Toegang is gratis, aanmelden niet nodig

Meer informatie 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1443-nationale-archeologiedagen-2024

💐 Einde van een tijdperk! Ariela Netiv, directeur van Erfgoed Leiden en Omstreken, gaat na 30 jaar met vervroegd pensioen. Deze week stond in het teken van haar afscheid. Met woensdag een interessant afscheidssymposium over het historisch belang van een goede maaltijd in de Burgerzaal van het Leidse stadhuis. Met sprekers waaronder Emine Güney over de Ottomaanse keuken en Alexander Pechtold over Leids zilverwerk. Van wethouder Yvonne van Delft ontving zij de Jan van Houtpenning, een ambtelijke onderscheiding voor ambtenaren. Voor de jarenlange uitzonderlijke toewijding aan haar taak.

🧡 Gisteren op het jaarlijkse personeelsuitje zeiden de medewerkers van Erfgoed Leiden haar op gepaste wijze gedag. We genoten van haar laatste speech. Ariela was een collega die letterlijk en figuurlijk zorg droeg voor het geheugen van de stad en de regio. Gul in het geven van vertrouwen aan iedereen die met haar samenwerkte. Als visionair altijd bezig met vernieuwing binnen het vakgebied. Gastvrij voor collega’s, vrijwilligers en bezoekers. Dankzij haar staat Erfgoed Leiden en Omstreken regionaal en nationaal stevig op de kaart. We zijn enorm dankbaar dat we met Ariela hebben mogen samenwerken.

🎶 MUSEUMNACHT | Museumnacht Leiden is natuurlijk niet geslaagd zonder muziek! Geniet van de deuntjes van Silke Veld: haar muziek heeft een ‘MEAU meets BLØF’-achtige sfeer en gaat over alle normale en minder normale dingen in haar leven waar ze iets bij voelt.

Het duo Guus en Krijn brengen een mix van John Mayer, BLØF, Racoon en allerlei andere, kleine warme akoestische nummers naar het podium toe. Kom je luisteren?

Meer informatie 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1444-1-juni-museumnacht-leiden

❌ Let op: op woensdag 29 en donderdag 30 mei is het gebouw van Erfgoed Leiden en Omstreken (gedeeltelijk) gesloten. Op vrijdag 31 mei zijn we weer aanwezig.

Lees meer 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1449-gedeeltelijk-gesloten-op-29-en-30-mei

De mei-nieuwsbrief van Erfgoed Leiden is vanochtend verschenen. Heb jij hem al gezien? Lees over nieuwe aanwinsten in het archief én er staan weer wat evenementen op het programma! 👉 https://tinyurl.com/4xkhf43k

⚔️ MUSEUMNACHT | Altijd al willen leren zwaardvechten? Een krijgskunst uit de periode waarin de ridders nog maliënkolders droegen en lange, kleurrijke tunieken in de mode waren. Tijdens de workshop van Bataille Krijgskunsten leer je enkele basistechnieken van het middeleeuwse zwaardvechten. Ook wordt uitgelegd hoe je deze technieken zo spectaculair mogelijk uit kan spelen. Doe je mee?

Meer lezen onze programmering tijdens Museumnacht Leiden 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1444-1-juni-museumnacht-leiden

Foto: © Bataille Krijgskunsten

🤝 Gisteren ontvingen we van de Oegstgeester Sociëteit De Harmonie een jubileumboek over de 90-jarige geschiedenis van de sociëteit. Het Sociëteitsarchief is sinds 2005 ondergebracht bij Erfgoed Leiden en Omstreken.

Het jubileumboek toont het resultaat van een tweejarig archiefonderzoek naar de geschiedenis van de Sociëteit. Ook is er een apart hoofdstuk over de vorming en het beheer van het archief en de samenwerking daarbij met Erfgoed Leiden. Een mooie regionale aanwinst! 😊

🏺 Kom in het weekend van de Nationale Archeologiedagen, 𝗼𝗽 𝘇𝗮𝘁𝗲𝗿𝗱𝗮𝗴 𝟭𝟱 𝗷𝘂𝗻𝗶, recente archeologische vondsten bekijken én sorteren! De vondsten zijn afkomstig uit een g*t tussen het Stadhuis en de Vismarkt. We spreken over middeleeuws afval! Meer weten over de geschiedenis van de Leidse markt? Stadsarcheoloog Chrystel geeft aanvullend een interessante lezing.

📌 Locatie: Stadhuis Leiden, Stadhuisplein 1, 2311 EJ Leiden
✅ Toegang is gratis, aanmelden niet nodig

Meer informatie 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1443-nationale-archeologiedagen-2024

Foto: Vismarkt gezien van de fontein, met onder de kastanjeboom de visbanken met visvrouwen. Eind 19e eeuw. Foto door © Jan Goedeljee. Uit de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken (PV_GN005876).

🔥 VONDST VAN DE WEEK | Iedereen kent het verhaal van de brand in het Rijksdaggebouw te Berlijn op 27 februari 1933. Leidenaar en communist Marinus van der Lubbe (1909 – 1934) zou deze hebben aangestoken. De Leidse politiedossiers laten zien dat hij ook in de jaren vóór 1933 beslist geen lieverdje was. Het verstoren van een grote optocht, gewelddadig tegen de politie, het inslaan van ruiten. Hij belandde regelmatig achter de tralies... ❌

Lees meer in de 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/vondst-van-de-week/1447-vvdw-de-activisitische-leidenaar-marinus-van-der-lubbe

Foto: Marinus van der Lubbe in 1933. © Nationaal archief (CC0 1.0)

🌿 MUSEUMNACHT | Wist je dat de geur van planten je kan helpen bij klachten zoals onrust, misselijkheid en slaapproblemen? Aromatische planten kunnen een werking hebben op zowel emotioneel als lichamelijk gebied. Ontdek welke kruiden iets voor jou kunnen betekenen en maak je eigen persoonlijke ‘kruidenkussen’ tijdens Museumnacht Leiden! 🌱

Meer lezen 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/1444-1-juni-museumnacht-leiden

🎡 Ken jij het verhaal van de Leidse kermis? Een jaarlijks terugkerend evenement tussen 1854 en 1910. Waarschijnlijk is de kermis ontstaan uit een jaarmarkt, gehouden rond Hemelvaartsdag. De kermisattracties strekten zich uit vanaf Molen de Valk via de Beestenmarkt, Turfmarkt, Apothekersdijk, Boom-, Aal-, Vis- en Botermarkt tot het Van der Werfpark. 🎠

Tijdens de kermis van 1907 trad J.F. Strengholt’s Elitegezelschap op. Het affiche laat zien waarvan men tijdens de ‘buitengewoon schitterende voorstelling’ van dit gezelschap kon genieten 👉 www.erfgoedleiden.nl/nieuws/vondst-van-de-week/672-vvdw35-variete-in-de-stadgehoorzaal-tijdens-leidse-kermis

🌿 Dit mooie weer nodigt uit om erop uit te trekken. Naar een botanische tuin bijvoorbeeld! Heb jij deze oude glasneg*tieven van de Hortus botanicus Leiden al eens gezien?

🌳 In de jaren dertig van de 20e eeuw bevond de Clusiustuin zich op de plek van de huidige kwekerij, buiten het Hortusterrein, aan de 5e Binnenvestgracht. Pas in 2009 (!) verhuisde de Clusiustuin weer naar zijn oorspronkelijke plek: achter het Academiegebouw.