Centrum Studiów Mediewistycznych

2️⃣ dni,
2️⃣0️⃣ uczestników
8️⃣ bloków tematycznych

Pierwsze ❗Warsztaty sfragistyczne❗ CSM KUL, współorganizowane przez Wydział Nauk Historycznych UMK, objęte honorowym patronatem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (Archiwa Państwowe) przeszły do historii. Cóż to było za spotkanie!

Uczestnicy wzięli udział w zajęciach teoretycznych i warsztatowych:
➡ historia sfragistyki i jej podstawy terminologiczne,
➡ zagadnienia dotyczące epigrafiki i odczytywania legend pieczęci,
➡ zajęcia o ikonografii i heraldyce objaśniające, jak czytać i opisywać wizerunek napieczętny,
➡ metodyka opracowania materiałów sfragistycznych,
➡ podstawowe zasady przechowywania i konserwacji zachowawczej,
➡ zagadnienia dotyczące możliwości wykorzystania pieczęci w popularyzacji zasobu instytucji i edukacji.

👍 A to wszystko uzupełnione ciekawymi pytaniami uczestników i dyskusjami nad realnymi przykładami. Najbardziej praktyczną częścią spotkania były warsztaty z odlewania kopii pieczęci woskowych oraz odciskania pieczęci lakowych.
Pozytywny odbiór tego spotkania, zaangażowanie uczestników w zajęcia oraz ich zadowolone wypowiedzi niewątpliwe dodały nam energii do działania i utwierdziły w przekonaniu, że to był dobry pomysł. Dlatego mamy nadzieję, że to były pierwsze, ale nie ostatnie Warsztaty sfragistyczne.

Z wizytą wśród mediewistów w Utrechcie 🧰

📅 W dniach 11-12 czerwca na zaproszenie prof. Marco Mosterta i dr Anny Adamskiej prof. Paweł Kras gościł wśród mediewistów z The Utrecht Centre for Medieval Studies (UUCMS). Spotkał się z dawnymi znajomymi: prof. Paulem Wackersem i prof. Robem Meens, a także poznał nowych pracowników i współpracowników UUCMS.

🗣 Rozmowy z dr. Robertem Fliermanem i dr Rozanne Versendaal z Zarządu UUCMS były okazją do przedstawienia działalności naszego CSM i omówienia obszarów współpracy z holenderskimi mediewistami. Dyskutowano m.in. o współorganizacji mediewistycznej szkoły letniej, wspólnym powadzeniu seminariów i wymianie pracowników.

👨‍🏫 Prof. Kras uczestniczył także w Annual Colloquium organizowanym co roku przez UUCMS na zakończenie roku akademickiego. W jego trakcie prof. Marco Mostert wygłosił wykład na temat serii „Utrecht Studies in Medieval Literacy”, wydawanej od 1999 r. przez Brepols Publishers. Niedawno ukazał się sześćdziesiąty tom tej serii, a kolejnych osiem znajduje się w przygotowaniu. Jeszcze o tym napiszemy!

📕 14 czerwca prof. Kras przebywał w siedzibie Brepols Publishers w Turnhout. Podczas rozmów z Paulem De Jongh, dyrektorem wykonawczym wydawnictwa, i Chrisem VandenBorre, menadżerem International Medieval Bibliography, podsumowano dotychczasową współpracę i rozmawiano o przyszłych wspólnych przedsięwzięciach. Z tych rozmów powstały wywiady na temat genezy wydawnictwa Brepols Publishers, bieżących seriach wydawniczych i planach na przyszłość. Niedługo udostępnimy je na naszych stronach.

🎈 Gratulujemy zaprzyjaźnionemu z nami prof. Mostertowi tak znakomitej serii wydawniczej! Liczymy na realizację wspólnych projektów z utrechckimi mediewistami, a także z Brepols Publishers.

Już w najbliższy czwartek 20 czerwca o godz. 14.00 odbędzie się kolejne spotkanie z cyklu "Kolokwia mediewistyczne".

Dr Adam Poznański wygłosi referat zatytułowany:

"Zagadki" Mikołaja Tempelfelda z Brzegu

Spotkanie poprowadzi dr hab. Wojciech Mrozowicz, prof. UWr/KUL, koordynator zespołu kodykologicznego CSM.

Podczas spotkania zostaną poruszone następujące zagadnienia:

🔵 zainteresowania naukowe Tempelfelda;
🔵 autentyczność pism, które mu się przypisuje;
🔵 losy jego księgozbioru.

Referat będzie omówieniem badań, które dr Poznański prowadzi w ramach grantu NCN MINIATURA 7.

Kolokwium odbędzie się na platformie Microsoft Teams i będzie miało charakter półotwarty. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych. Link do spotkania można uzyskać, pisząc na adres: [email protected].

Uchylamy rąbka tajemnicy dla tych, którzy już czekają na czwartkowe spotkanie:

Postać Mikołaja Tempelfelda z Brzegu (ca. 1400–1474) wzbudza zainteresowanie mediewistów z Czech, Niemiec i Polski. W latach ok. 1414–1453 studiował on oraz wykładał na Uniwersytecie Krakowskim. W 1428 był jego rektorem, a później uzyskał doktorat z teologii oraz tytuł "professor in sacra pagina". Następnie zaś, z nieznanych przyczyn, przeniósł się do Wrocławia, gdzie stał się popularnym kaznodzieją oraz działaczem politycznym. Zaciekle sprzeciwiał się królowi Jerzemu z Podiebradów i angażował się w polemikę antyhusycką. Tempelfeldowi przypisuje się autorstwo różnych dzieł, takich jak:

🔸 mowy uniwersyteckie i okolicznościowe,
🔸 komentarze do dzieł Arystotelesa,
🔸 traktaty antyhusyckie.

Jednakże głębsza analiza samych dzieł oraz rękopisów, które je zawierają, pokazuje, że wiele z tych atrybucji opiera się na niezbyt mocnych argumentach. Stąd pomysł, aby przyjrzeć się tym pismom ponownie, zweryfikować dawne przesłanki wskazujące na Tempelfelda jako autora i ewentualnie poszukać nowych.

Zapraszamy do udziału w spotkaniu!

Średniowieczne rękopisy żagańskie, które opisujemy w ramach prac zespołu kodykologicznego, obecnie znajdują się Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu 📚📚📚📚📚

⛪️ Ich pierwotnym miejscem przechowywania był klasztor kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu, który został skasowany przez władze pruskie w 1810 roku. Budynki klasztorne o średniowiecznym rodowodzie, gruntownie przebudowane po pożarze w 1730 roku, zachowały się do dzisiaj, jednak dzięki rysunkom Friedricha Bernharda Wernera (ok. 1690–1776) możemy się przekonać, jak wyglądały w czasach, gdy klasztor jeszcze funkcjonował.

👨‍🎨 Pochodzący ze Śląska Werner w młodości odbywał liczne podróże i nigdy nie rozstawał się ze szkicownikiem. Gdy już wrócił na dobre do swojej małej ojczyzny, jego talent rysowniczy został doceniony i w 1741 roku objął posadę w departamencie budownictwa we Wrocławiu. Skupił się wówczas na dokumentowaniu architektury śląskiej, co zaowocowało powstaniem monumentalnego rękopiśmiennego dzieła określanego jako „Topografia Śląska” („Topographia oder Prodromus Delineati Silesie Ducatus lub Topographia seu Compendium Silesiae”). Zawiera ono ok. 1400 kolorowych rysunków różnych śląskich budynków i ogrodów z 743 miejscowości, w tym obrazki żagańskiego klasztoru, które dziś prezentujemy (BUWr, sygn. IV F 113 b wol. 3, s. 391, 395, 407; w całości wolumin ten można obejrzeć na stronach Biblioteki Cyfrowej UWr).

Poganie i chrześcijanie w Lublinie❗️

📆 W dniach 5-6 czerwca w Centrum Studiów Mediewistycznych w Lublinie odbyły się warsztaty w ramach Grantu NCN WEAVE-UNISONO: Pagans and Christians. Christianisation in the Bohemian and Polish Kingdoms in the Middle Ages (Narodowe Centrum Nauki nr dec-2021/03/Y/HS3/00052).

Byli obecni pracownicy i współpracownicy CSM:
🔸 prof. Paweł Kras
🔸 prof. Krzysztof Bracha
🔸 dr hab. Wojciech Świeboda
🔸 dr Ewelina Kaczor
oraz dr Nina Glińska z kieleckiego oddziału Narodowy Instytut Dziedzictwa.

🚶 Prezentacji stanu badań oraz planów wydawniczych towarzyszyła wizyta w Oddział Zbiorów Specjalnych BU KUL, gdzie dr Arkadiusz Adamczuk przedstawił egzemplarze ze średniowiecznego zbioru rękopiśmiennego. Spotkanie zespołu grantowego w Lublinie nie mogło zakończyć się inaczej niż zwiedzaniem Kaplicy Zamkowej Trójcy Świętej.

📖 Księgozbiór CSM zyskał zaś dzięki darowi prof. Brachy wydanie fototypiczne z komentarzem Antiphonarium Kielcense.

💝 Dziękujemy za współpracę Muzeum Narodowe w Lublinie i Biblioteka Uniwersytecka KUL.

Wiklef prawdę powie!

🫤 Skąd ta pewność? O tym powie prof. Paweł Kras podczas referatu "Buntownik z wyboru? Uwagi źródłoznawcze do biografii Andrzeja Gałki z Dobczyna".

Zapraszamy na najbliższe seminarium mediewistyczne, którego jesteśmy współorganizatorami.

⏰ Piątek, 7 czerwca 2024, godz. 10:00
🗺 Google Meet
💻 link u organizatorów

Nasz Dyrektor Profesorem!

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniem z dnia 15 maja 2024 r. nadał profesorowi Pawłowi Krasowi, Dyrektorowi CSM, tytuł profesora nauk humanistycznych w dyscyplinie historia.

Gratulujemy 💐

Poszukujemy śląskich rękopisów w Rumunii! Łukasz Krzyszczuk z zespołu kodykologicznego CSM wrócił właśnie z kwerendy bibliotecznej w Biblioteca Batthyaneum w Alba Iulia. Podobno dokonał tam pewnego odkrycia...

Wybieracie się do Warszawy w najbliższym czasie, żeby zwiedzić Skarbiec Biblioteki Narodowej? Nasz specjalny wysłannik udokumentował część ekspozycji 📷 i narobił nam apetytu na wizytę.

📖 W Pałacu Krasińskich od 21 maja można obcować prawie na co dzień (poza wtorkami) ze średniowiecznymi rękopisami. Na wyciągnięcie ręki (chociaż za szybą) są między innymi Rocznik świętokrzyski dawny, Psałterz floriański, Kodeks Zamoyski i Sakramentarz tyniecki.

Czy chcielibyście mieć w Polsce kongres mediewistyczny o międzynarodowym zasięgu? 😎

Dla tych, co lubią marzyć, małe know-how od koleżanki z Ameryki.

👉 Zapraszamy do lektury wywiadu o początkach, rozwoju i wyzwaniach stojących przed International Congress on Medieval Studies (ICMS) w Kalamazoo. Wywiad przeprowadził prof. Paweł Kras, a jego rozmówczynią była Elisabeth Carnell, menedżerka programowa i koordynatorka Kongresu z Medieval Institute at Western Michigan University.

Paweł Kras: W tym roku odbył się już 59. Międzynarodowy Kongres Mediewistyczny w Kalamazo. To oznacza, że jego początki sięgają lat 60. XX wieku. Mogłabyś opowiedzieć trochę więcej o początkach tej inicjatywy?

Elisabeth Carnell: Pierwszy Kongres odbył się w 1962 r. Był bardzo skromny. Zachowaliśmy egzemplarze wszystkich dotychczasowych programów. W 1962 r. była to cienka składana broszura. Do 1970 r. Kongres odbywał się w rytmie dwurocznym. Wcześniej był niemal imprezą lokalną, na którą przyjeżdżali badacze z okolic Chicago lub Uniwersytetu w Michigan, innymi słowy ludzie pracujący w zasięgu kilkugodzinnej podróży samochodem. Nasza konferencja nie przyciągała jeszcze wielu gości z daleka jak w późniejszych latach.

PK: Punktem zwrotnym był rok 1970?

EC: Zgadza się. Drugim dyrektorem naszego Instytutu był wtedy Otto Gründler, który pracował niestrudzenie nad zapewnieniem nam instytucjonalnego wsparcia ze strony administracji w stopniu wcześniej niepraktykowanym. Mając to wsparcie, mogliśmy się stać prawdziwie międzynarodową konferencją.

PK: Kolejnym punktem zwrotnym była pandemia COVID-19. Przed pandemią do Kalamazoo zjeżdżało ponad 2000 uczestników...

EC: Albo i więcej...

PK: Albo i więcej. Pamiętasz najliczniejszą z tych konferencji?

EC: Największa zgromadziła ok. 3300 uczestników.

PK: 3300? Naprawdę?

EC: To było jednak zbyt wielu uczestników jak na możliwości naszej infrastruktury, zwłaszcza w czasie pierwszego tygodnia letniej sesji egzaminacyjnej na naszym uniwersytecie. Ciężko było znaleźć sale na kampusie na wszystkie 600 sesji. Z rozmysłem uszczupliliśmy Kongres, ponieważ znalezienie wystarczającej przestrzeni, do której mielibyśmy zagwarantowany dostęp, było bardzo trudne. Było jasne, że musimy uwzględnić mniej sesji w programie, aby mieć pewność, że odbędą się w odpowiednich pomieszczeniach.

PK: Obecna odsłona Kongresu to swego rodzaju reaktywacja po covidowych kwarantannach.

EC: Owszem. W 2020 roku nasz gubernator wprowadził pełną kwarantannę w odpowiedzi na rozwój wydarzeń związanych z epidemią COVID. Musieliśmy odwołać konferencje, a potem radzić sobie ze wszystkimi umowami, z których nie mogliśmy się z tego powodu wywiązać. To był emocjonujący rok. Dwie kolejne edycje odbyły się wirtualnie, ale w 2020 roku, zważywszy na tykające terminy, nie było możliwości, żeby dokonać takiej zmiany.

PK: To odmieniło Kongres...

EC: Tak. Gdy wróciliśmy rok temu do trybu stacjonarnego, zdawaliśmy sobie sprawę, że chcemy utrzymać element wirtualny i umożliwić organizację sesji hybrydowych dla naszych koleżanek i kolegów, którzy z różnych powodów nie mogą do nas dotrzeć.

Cały wywiad, w którym przeczytacie więcej o tegorocznej edycji, imprezach towarzyszących, poczuciu humoru byłych dyrektorów ICMS i organizacji Kongresu od kuchni, jest dostępny na angielskim profilu CSM [link w komentarzu 👇].

Z cyklu podróże Dyrektora CSM 😉

Ten piękny plakat zdradza, że prof. Paweł Kras jest już w Zagrzebiu, dokąd udał się na zaproszenie dra Stanko Andrića i mediewistów z Chorwackiego Instytutu Historycznego (Hrvatski institut za povijest - Croatian Institute of History). Już jutro wygłosi wykład poświęcony zaalpejskiej podróży Jana Kapistrana.

Wkrótce zostanie także podpisana umowa o współpracy CSM z Chorwackim Instytutem Historycznym. Wspólne uzgodnienia będą dotyczyć współpracy przy projektach CSM i nowego projektu na badania sieci parafialnej w Europie Środkowej.

Cieszymy się, że interesujecie się pieczęciami i chcecie poszerzać swoją wiedzę w tym zakresie 👩‍🎓

➡️ Zainteresowanie warsztatami sfragistycznymi było tak duże, że zamknęliśmy już listę chętnych. Wszystkich, którzy wysłali nam swoje zgłoszenia, zapraszamy do Torunia, a pozostałych do śledzenia naszych relacji na Facebooku.

ℹ️ Kolejne warsztaty sfragistyczne – za dwa lata!

Wydarzenie organizowane we współpracy z Archiwa Państwowe i Wydział Nauk Historycznych UMK

Zespół kodykologiczny CSM kontynuuje w bieżącym roku pracę nad katalogiem średniowiecznych rękopisów z dawnej biblioteki klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. W 2024 roku są to głównie manuskrypty będące zbiorami kazań.

Jeden z takich kodeksów przekazuje tekst „Sermones de sanctis” żyjącego w XIV wieku Jordana z Kwedlinburga (Iordanus de Quedlinburgo), wpływowego kaznodziei augustiańskiego znanego z propagowania idei umiarkowanego ascetyzmu. Rękopis ten został przepisany w latach 1433-1434 przez Henryka Gobina, a zatem w czasie, kiedy klasztorem żagańskim zarządzał opat Henryk Ścisław (1432-1449). Na wielu pergaminowych kartach tego manuskryptu możemy podziwiać nawiązujące do historii biblijnych liczne malowane rysunki, których autorem mógł być sam kopista.

Cały rękopis można zobaczyć również online na stronie Biblioteki Cyfrowej UWr

Macie ochotę na kolejną szkołę letnią?
Paleografia 👍
Dyplomatyka 👍
Sfragistyka 👍
Edytorstwo 👍

Organizator: Monumenta Germaniae Historica MGH
Język: niemiecki 🇩🇪
Data: 9-13 września 2024
Miejsce: Monachium
Koszt: udział w zajęciach jest bezpłatny
Dla kogo: studenci i doktoranci
Liczba uczestników: 12
Termin zgłoszeń: 30 czerwca 2024

Więcej informacji: https://www.mgh.de/de/blog/post/mgh-herbstakademie-2024

❄️ Zimą 2003 roku młody mediewista z Lublina trafił na Medieval Seminar w Newberry Library w Chicago. Tam po raz pierwszy spotkał się z badaczami średniowiecza z Northwestern University.

Dwadzieścia jeden lat później Paweł Kras jest dyrektorem Centrum Studiów Mediewistycznych. Bierze udział w 59th International Medieval Congress on Medieval Studies w Kalamazoo, ale zamiast wrócić od razu do Lublina, odwiedza kampus Northwestern University w Evanston, aby spotkać się ze swoimi przyjaciółmi, z którymi pozostaje od lat w stałym kontakcie.

Prof. prof. Roberta E. Lernera i Richarda Kieckhefera nie trzeba bliżej przedstawiać. Wspomnijmy tylko, że obaj są autorami fundamentalnych prac poświęconych:
🟦 późnośredniowiecznej kulturze religijnej,
🟦 herezji,
🟦 inkwizycji,
🟦 mistycyzmowi,
🟦 apokaliptyce,
🟦 magii.

Z prof. Kieckheferem Paweł Kras przeprowadził wywiad na temat współczesnych trendów w światowej mediewistyce. Rozmawiał też o początkach kariery naukowej swojego rozmówcy, jego pasjach badawczych, publikacjach i nowej książce. Wywiad ukaże się niedługo na naszych stronach w oryginalnej wersji angielskiej i w polskim przekładzie.

Spotkanie z prof. Lernerem było okazją do rozmowy o wspólnych zainteresowaniach herezją wolnego ducha i beginkach, a także o mediewistach, którzy wywodzą się ze „szkoły Roberta Lernera”.

Liczymy, że współpraca z mediewistami z Northwestern University będzie się rozwijać, a o jej konkretach będziemy mogli niedługo poinformować.

❗️ W piątek 17 maja prof. Jerzy Kaliszuk odpowie na pytanie, czy Jezus dał apostołom skórę św. Bartłomieja do zjedzenia.

W imieniu organizatorów zapraszamy na majowe seminarium mediewistyczne o godz. 10.00 na platformie Google Meet, podczas którego zostaną omówione przekazy rękopiśmienne legendy o św. Bartłomieju.

Dr hab. Jerzy Kaliszuk, prof. PAN kieruje Pracownią Wiedzy o Dawnej Książce w Instytut Historii Nauki im L i A Birkenmajerów PAN. Jest również członkiem zespołu tworzącego „Inwentarz dziedzictwa narodowego w zakresie rękopisów średniowiecznych”. W Centrum Studiów Mediewistycznych jest koordynatorem zespołu opracowującego katalog średniowiecznych rękopisów z dawnej biblioteki klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu oraz klasztoru dominikanów wrocławskich, które obecnie znajdują się w zbiorach Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu.

Aby uzyskać link do spotkania, należy napisać do organizatorów (adres e-mail na plakacie 👇).

I Ty możesz współtworzyć czasopismo Centrum Studiów Mediewistycznych 👊

Przeczytaliście coś ciekawego i chcecie się tym podzielić ? Polecacie innym jakąś wyjątkową lekturę? A może coś jest tak słabe, że trzeba ostrzec innych czytelników 😮?

👉 Do 30 czerwca można nadsyłać recenzje książek do publikacji w pierwszym numerze czasopisma naukowego „Acta Mediaevalia. Series Nova”. Objętość tekstu to ok. 4 strony (maksymalnie 8000 znaków). Teksty w języku angielskim 🇬🇧 prosimy nadsyłać poprzez platformę czasopisma (link w komentarzu) 👇

Mija dziesiąta rocznica śmierci s. prof. Urszuli Borkowskiej 🥀
- zasłużonej i dobrze znanej w mediewistycznym świecie uczonej, związanej z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (KUL, The John Paul II Catholic University of Lublin).

📚 Była autorką pionierskich i do dziś dnia podstawowych prac poświęconych średniowiecznemu kronikarstwu, a zwłaszcza pisarstwu Jana Długosza i średniowiecznej kulturze religijnej. Od lat osiemdziesiątych XX wieku stała się czołową badaczką Jagiellonów, w pionierski sposób opracowując problematykę ich edukacji, pobożności, dworu czy rezydencji.

🥹 "Cieszę się, że wolno mi było z nią pracować – pisze dr Anna Adamska – i że mogłam jej kiedyś fundować „ciasteczka” w Krakowie, gdy jak sama mówiła „spłukała się kompletnie” w znakomitej podówczas księgarni przy ul. Szpitalnej. Ciągle żałuję, że nie poszłam z nią popływać w hotelowym basenie w Utrechcie, choć mnie do tego nakłaniała. Niezmiennie bardzo brakuje mi jej profesjonalnych rad, jej serdeczności i poczucia humoru".

📌 To i inne wspomnienia poświęcone śp. s. prof. Borkowskiej znajdziecie w specjalnym wpisie in memoriam na naszej stronie internetowej.

Prosto ze Stanów przewodnik po Kalamazoo!

ℹ W czwartek 9 maja na terenie kampusu Western Michigan University w Kalamazoo rozpoczął się 59th International Congress on Medieval Studies. To jedna z największych, cyklicznych imprez mediewistycznych na świecie. W tym roku w programie znalazło się niemal 500 sesji, ale część z nich odbywa się zdalnie, a inne w formie hybrydowej. Uczestników jest zdecydowanie mniej niż przed pandemią, gdy Kongres w Kalamazoo gromadził ponad dwa tysiące osób. Dużo mniej mediewistów przyjechało spoza USA.

👥 Mniejsza liczba uczestników nie ma jednak wpływu na wspaniały klimat sesji i wielu imprez towarzyszących. Kongres jest okazją do prezentacji nowych projektów badawczych i podsumowania tych niedawno zakończonych. Jest to także miejsce spotkań organizacyjnych licznych stowarzyszeń i grup uprawiających różne dyscypliny mediewistyczne.

🤓 Prof. Paweł Kras, Dyrektor CSM, uczestniczy w Kongresie w Kalamazoo po raz piąty. Pierwszy raz brał udział w tej imprezie w 2003 roku, gdy jako stypendysta Fulbrighta przez pół roku był visiting professor w Medieval Institute, Western Michigan University. Przez 21 lat trochę się zmieniło. W tym roku serce Kongresu bije w niedawno oddanym do użytku supernowoczesnym Student Center, który zastąpił poczciwe Bernhard Center. Registration Office mieści się wciąż w Goldsworth Valley, choć krążą słuchy, że niedługo to się zmieni. Koordynatorką i dobrym duchem Kongresu, jest od ponad ćwierćwiecza Elisabeth Carnell, która wita starych znajomych czarującym uśmiechem.

👨‍🏫 Prof. Kras aktywnie uczestniczy w obradach Kongresu, a w przerwach między sesjami rozmawia ze starymi znajomymi i nawiązuje nowe znajomości, które powinny niedługo przynieść wymierne owoce dla CSM….

🕯 W piątek 10 maja minie dziewięćdziesiąta rocznica urodzin śp. Profesora Edwarda Potkowskiego. W latach 1963-1986 był on związany z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1986-2004 wykładał na bibliotekoznawstwie na tymże uniwersytecie, w latach 1994-2012 także na Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku. W okresie od 1981 do 1986 był dyrektorem Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie.

➡️ Profesor Potkowski był historykiem wszechstronnym. Najczęściej podkreślane są jego zasługi dla badań nad historią książki w Polsce średniowiecznej. Monografia "Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej" (Warszawa 1984) wciąż stanowi opracowanie fundamentalne i niezastąpione wprowadzenie do kodykologii dla nowych pokoleń mediewistów. Jej wersja francuska: "Le Livre manuscrit - la société - la culture dans la Pologne du bas Moyen Age : (XIV²e - XV²e s.)" (Warszawa 1987) była jedną z pierwszych publikacji dających badaczom zachodnim usystematyzowany wykład na temat. kultury rękopisu w średniowiecznej Polsce.

ℹ️ W ten sam nurt badań wpisują się liczne drobniejsze studia zebrane w tomie: "Książka i pismo w średniowieczu. Studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej" (Pułtusk 2006). Jednak zainteresowania Profesora nie ograniczały się tylko do kodykologii. Jego liczne publikacje adresowane do szerokiej publiczności dotyczyły:
🔸 zakonów rycerskich: "Rycerze w habitach" (Warszawa 1974, 1978, 2004); "Templariusze, Krzyżacy i inne zakony rycerskie" (Warszawa 2015),
🔸 średniowiecznej heterodoksji i inkwizycji: "Heretycy i inkwizytorzy" (Warszawa 1971, 2011),
🔸 historii wojen i bitew: "Grunwald 1410" (Warszawa 1994), "Crécy - Orlean 1346-1429" (Warszawa 1986), "Warna 1444" (Warszawa 1990).

Wspomnieć wypada również wczesną pracę z pogranicza historii i socjologii kultury: "Mity" (Warszawa 1965).

Wyrazem uznania dla dorobku Profesora Potkowskiego i jego pozycji w mediewistyce polskiej były dwie księgi pamiątkowe mu poświęcone:

🔸"E scientia et amicitia. Studia poświęcone profesorowi Edwardowi Potkowskiemu w sześćdziesięciopięciolecie urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej" (red. Marcin Drzewiecki et at., Warszawa; Pułtusk 1999);
🔸 "Historia, memoria, scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin profesora Edwarda Potkowskiego" (red. Jacek Krochmal, Warszawa 2015).

Niedawno Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich udostępniło czytelnikom wybór nieopublikowanych wcześniej prac Profesora: "Opuscula inedita. Prace nieopublikowane" (wstęp i opracowanie Piotr Tafiłowski, Warszawa 2020). W 2018 Jerzy Kaliszuk wydał na łamach "Analectów" jego zapiski autobiograficzne.

Ci, którzy mogli poznać Profesora osobiście, z wdzięcznością wspominają jego życzliwość dla młodych badaczy i wielkoduszne dzielenie się wszechstronną wiedzą.

Obecną rocznicę uczci sympozjum zorganizowane przez Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW zatytułowane "Memento mei scriptoris: sesja naukowa z okazji dziewięćdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego". Zachęcamy do zapoznania się z programem, a odwiedzających Warszawę do uczestnictwa w konferencji.

Zdjęcie: Wikimedia Commons

Jesteś archiwistą i pracujesz z pieczęciami 🧐? Mamy coś dla Ciebie ❗️

🗓 Zapraszamy na bezpłatne warsztaty sfragistyczne w Toruniu w dniach 17-18 czerwca br. W programie teoretyczne i warsztatowe zajęcia z zakresu:
🟣 dziejów pieczęci i terminologii sfragistycznej,
🟣 epigrafiki i odczytywania inskrypcji napieczętnych,
🟣 odczytywania i opisu wyobrażeń umieszczanych na pieczęciach,
🟣 metodyki archiwalnego opracowania materiałów sfragistycznych,
🟣 techniki wykonywania odcisków pieczęci,
🟣 zagadnień konserwacji zachowawczej,
🟣 wykorzystywania pieczęci w działaniach popularyzacyjnych i służących budowie wizerunku instytucji.

⏰ Zgłoszenia przyjmujemy do 27 maja. Formularz zgłoszeniowy znajdziecie na naszej stronie internetowej. Decyduje kolejność zgłoszeń.

Wydarzenie organizowane jest we współpracy z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych (Archiwa Państwowe) oraz Wydział Nauk Historycznych UMK.

Jak Wam minęła majówka? ☀️🌭🚗🏞🚴‍♀️

W CSM wykorzystaliśmy ją do rozwijania współpracy z wiedeńskimi mediewistami 🤝

W dniach 30 kwietnia – 2 maja prof. Paweł Kras, dyrektor CSM, na zaproszenie dr Judit Majorossy, gościł w Instytucie Historii Uniwersytetu Wiedeńskiego (Institut für Geschichte, Universität Wien). W ramach seminarium prowadzonego przez dr Majorossy, wspólnie z prof. Antonínem Kalousem z Uniwersytetu Palackeho w Ołomuńcu (Univerzita Palackého) przeprowadził warsztaty poświęcone Janowi Kapistranowi i jego zaalapejskiej podróży w latach 1451-1456. Podczas zajęć przedstawiony został projekt edycji korespondencji Jana Kapistrana, której część polska i węgierska ukazały się już drukiem.

Z prof. Christiną Lutter i dr Majorossy prof. Kras rozmawiał o możliwościach podjęcia współpracy badawczej, szkoleniowej i publikacyjnej między CSM a wiedeńskimi mediewistami.

Pozdrawiamy naszych wiedeńskich Przyjaciół i liczymy, że niedługo odwiedzą Lublin
👋

Ciekawa konferencja odbędzie się w dniach 30-31 maja w Pałacu Wielkich Książąt w Wilnie (https://www.valdovurumai.lt/en) w trybie hybrydowym. Uczeni będą debatować na temat bizantyńskiego obecności pomiędzy Morzem Czarnym a Bałtykiem w późnym średniowieczu. (The Byzantine Presence between Black Sea and Baltic. Political, ecclesiastical, and cultural trends in late medieval northern East-Central Europe https://www.istorija.lt/naujienos/konferencijos/the-byzantine-presence-between-black-sea-and-baltic/1328 ). Wśród referentów: Darius Baronas, Oleksandr Fylypchuk, Sebastian Kolditz, Giedrė Mickūnaitė, Ekaterini Mitsiou, Aleksandr Osipian, Jonathan Shepard, Sergejus Temčinas, Constantin Zuckerman. Językiem obrad będzie angielski.

W celu rejestracji i uzyskania dalszych informacji, organizatorzy proszą o kontakt Dariusem Baronasem [email protected]

Na majówkę poleca się region świętokrzyski, a tam wystawa "Średniowieczne skarby Kielc" w Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Wystawa przybliża 24 rękopiśmienne księgi dawnej Biblioteki kolegiaty kieleckiej zachowane z XIV i XV wieku. Jej autorami są prof. Krzysztof Bracha i Leszek Dziedzic.

Dar śp. Siostry Profesor Aleksandry Witkowskiej OSU

W miniony piątek, 26 kwietnia, rozpoczęliśmy przenoszenie księgozbioru s. prof. Aleksandry Witkowskiej, który został podarowany Centrum Studiów Mediewistycznych. To bardzo spójny tematycznie zbiór kilkuset publikacji związanych z zainteresowaniami badawczymi niedawno zmarłej Siostry Profesor. Będzie on tworzył zalążek księgozbioru Centrum i docelowo powinien stać się częścią naszej czytelni.
Siostrze Lucjanie Kożak, przełożonej lubelskiego klasztoru Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej, i dr Joannie Nastalskiej-Wiśnickiej jesteśmy wdzięczni za przekazanie tego cennego księgozbioru do Centrum.
Studentom Damianowi i Michałowi dziękujemy za pomoc w transporcie pierwszej partii książek.

W dniach 9-11 maja odbędzie się 59 International Medieval Congress w Kalamazoo, Michigan. W tegorocznym Kongresie weźmie udział około 2000 uczestników, a w programie znajduje się 486 sesji, niektóre z nich w formie zdalnej lub hybrydowej. Nasze Centrum też będzie obecne na tym ważnym, mediewistycznym wydarzeniu. Na zaproszenie prof. Jessalynn L. Bird z Saint Mary’s College Notre Dame, Prof. Paweł Kras weźmie udział sesji organizowanej przez International Medieval Sermon Studies Society. Relacja z Kongresu wkrótce…
Link do informacji o IMC i programie:
https://wmich.edu/medievalcongress

Maj nadchodzi wielkimi krokami. A to oznacza kolejne spotkanie z cyklu MECERN Book Corner! Spotkanie odbędzie się online we wtorek 7 maja o godz. 18 za pośrednictwem platformy Zoom:

Miri Rubin (Queen Mary University of London) przedstawi książkę:
Gustavs Strenga: Remembering the Dead Collective Memory and Commemoration in Late Medieval Livonia. Turnhout: Brepols, 2023.

Zsolt Hunyadi (University of Szeged) przedstawi książkę:
Gábor Barabás: Delegated Papal Jurisdiction in Arpadian Hungary:
Bishops – Provosts – Papal Chaplains. Budapest: Research Centre for the Humanities, 2023.

Gábor Barabás (University of Pécs) przedstawi książkę:
Zsolt Hunyadi and András Ribi. The Knights Hospitaller in Medieval Hungary. Budapest: Research Centre for the Humanities, 2023.

Do spotkania 7 maja można dołączyć pod linkiem: https://ceu-edu.zoom.us/j/97248646090?pwd=SUlMdHhUdjQ4dkFDWHdMNGxvaDNOdz09
Programy poprzednich spotkań są dostępne na stronie MECERN: https://www.mecern.eu/index.php/book-corner/

Book Corner – MECERN The MECERN Book Corner Here, you can find all the information about our book presentations. Enjoy! Book Corner: April 2, 2024 Csete Katona (University of Debrecen) presents: The Ruling Families of Rus. Clan, Family and Kingdom, ed. by Christian Raffensperger and Donald Ostrowski, London: Reaktion Bo...

Właśnie ukazał się nowy tom Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki https://www.ihnpan.pl/analecta-spis-zawartosci/ #2023 Znajdziecie w nim artykuły mediewistyczne, w tym przygotowane przez pracowników CSM (Pawła Krasa, Adama Poznańskiego) oraz członka naszej Rady Naukowej (Piotra Węcowskiego). Zachęcamy do lektury artykułów o Andrzeju Gałce z Dobczyna, pracy dziewiętnastowiecznych uczonych z rękopisami średniowiecznymi, niezrealizowanych planach edytorskich polskich mediewistów. Miłej lektury!