Metroloji / Metrology

Dünya Akreditasyon günü kutlu olsun...

Pistonlu pipet Ölçüm toleranslarında aynı anma hacmine sahip olmasına rağmen tek kanallı ve çok kanallı pipetler arasında hassasiyet farkı vardır. (Hem sistematik, hem de rastgele hata)

Piyasada en çok kullanılan 100 µL anma hacmi için sistematik hata açısından bir örnek verecek olursak;
Tek kanallı bir 100 µL ile 8 kanallı ama her bir kanalı 100 µL anma hacmine sahip pipeti karşılaştırırken ISO 8655-2 standardı baz alındığında;
Tek kanallı bir 100 µL anma hacmine sahip pipet için anma hacminin %100 de sistematik hata toleransı 0,8 µL iken, çok kanallı bir pipette (Örn 8 kanal) tolerans iki katına, yani 1,6 µL değerine çıkmaktadır.

Özellikle el tipi kuvvet ölçerlerin kalibrasyonu için üretilmiş ağırlıklar hakkında bazı kullanıcıların, ağırlıkların kalibrasyonu sonucunda üzerine markalama yapılırken “kg” değil de, “N” şeklinde ifade olması gerektiğini savunmakta ve hatta bu görüşün doğru olduğunu düşünen bazı akademisyenlerce desteklendiğini belirtmiş oldukları kulağıma geldi.

Metroloji açısından bakıldığında; Ağırlıkların mutlaka bir kütle değeri vardır. Kalibrasyon sonucunda Konvansiyonel kütle değerleri tespit edilip, üzerlerine markalama yaparken kütle birimi ile ifadede bulunulmalıdır. “N” (newton) bir kuvvet birimidir. Pek tabi kuvvet ölçerlerin kalibrasyonunda hesaplamaların hepsinde bu birim kullanılmaktadır.

Ancak esas önemli olan; Bir kalibrasyon laboratuvarı her bir ağırlığın markalanmış kütle değerini “N” birimine nasıl çeviriyor? Hesaplamalarda yerel yerçekimi ivmesi mi? Yoksa Nominal değer mi? (9,80665) kullanıyor. Sertifikasında hangi sayıyı esas aldığını belirtmiş mi? Buna bakmak gerekir.

Üretici firmaların ağırlıklar üzerine markalama yaparken “N” şeklinde ifadelerde bulunmaları Metrolojik olarak doğru bir yaklaşım gözükmemektedir.

Mesela 10 N; Ama nerede 10 N? İzmir’de mi, Ankara’da mı, Erzurum’da mı? Oysa Bildiğiniz üzere; 10 kg her yerde 10 kg dır.

Metroloji hayatımızın her alanında. 20 Mayıs Dünya Metroloji günü kutlu olsun…

“Yarım kilogram kıyma yetmez, bir kilogram falan almalısın” (kg)
“Daha elli kilometre yolumuz var” (m)
“Dışarıda hava bugün 25 derece olacakmış. Kalın giymeye gerek yok bence” (K)
“Bu ampulün tasarruflu olduğuna emin misin, bir hayli ışık veriyor sanki” (cd)
“Zaman su gibi akıyor. Ne ara bu yaşa geldi çocuklar” (s)
“Dedim ya sana içme, bu içtiğin şeyin yarısından çoğu şeker” (mol)
"Bu çocuktan elektrik alamadım bir türlü" (A)

Soru: Sıcaklık göstergesi kalibrasyonunda ölçüm yaparken, sertifika verirken her zaman elektriksel birimler mi kullanmalı ?(örn; mikrovolt/milivolt,ohm)

Cevap: Kapsamında sıcaklık göstergesi bulunan bir Kalibrasyon laboratuvarı Sensör tipine göre eğer ısılçift sensörlü gösterge ise Seebeck katsayılarını, kompanzasyon işlemini vs. bilmesi gerekir. Eğer sensör direnç esaslı ise direnç-sıcaklık ilişkisini kurabilmeli, ısılçift esaslı ise elektriksel değerlerin sıcaklık karşılığını sensör tipine göre hesaplayabilmeli bunu uygulamada gösterebilmelidir. Günümüzde modern Simülatör cihazları otomatik kompanzasyon işlemi yapmakta ve sinyal gönderirken elektriksel birimler yerine otomatikman sinyal değerinin sıcaklık birimi şeklinde gönderilmesine imkan tanımaktadır. Denetçi elektriksel birimi sıcaklık birimine otomatik çeviren cihazlar için korelasyon kurularak doğrulanmasını isteyebilir. Referans cihazın otomatik kompanzasyon becerisi de buz noktası gibi unsurlar ile doğrulanabilir.
Görselde verdiğim gibi, Sensör girişi ister direnç esaslı, ister ısılçift esaslı olsun Belirsizlik hesaplamalarında fonksiyon girdilerinin çoğu elektriksel birimdir. Çıktılar ise genelde hep sıcaklık birimi şeklindedir.

Sertifika gösteriminde Sensörleri kalibrasyon yapınca sertifikada hem elektriksel birimi, hem de Sıcaklık birimini göstermek gerekir.
Ancak sıcaklık göstergesinde sertifikada sadece sıcaklık birimi kullanmak daha doğru bir yöntem olacaktır.

Manometre kalibrasyonunda Euramet cg-17 kullanıyorum veya DKD-R 6-1 kullanıyorum; Yanlış metot seçilirse ve kalibrasyon yapılıp sertifikası müşteriye gönderilirse uygunsuzluk olur mu?
Cevap: Evet

Bir kalibrasyon laboratuvarı diyor ki, ben manometre kalibrasyonunda yöntem olarak Euramet cg-17 veya DKD-R 6-1 kullanıyorum. O halde her iki yöntemde de açıkça belirtilen hangi özellikteki manometre için hangi metodun kullanılması gerektiği esaslarına uymak gerekmektedir. Eğer Laboratuvar “ ben bu metotlara göre değil de kendime göre bir yöntem ile ölçüyorum” diyorsa, bu metotlara atıf yapmadan, gerekli validasyon şartlarını yerine getirerek akreditasyon başvurusunda bulunabilir.
Örneğin; “A” metodu veya kapsamlı metot kullanılması gereken bir manometrede “B” metodu veya standart metot kullanılmış ise ve sertifika müşteriye ulaşmış ise uygun olmayan bir işlem yapılmış demektir. Metottan sapılmış demektir.
Hemen uygun olmayan işin kontrolü gereklerini risk bazlı değerlendirip, gerekli tüm aksiyonları almak en doğru yol olacaktır.

DIN 866 standardında “Form A” ve “Form B” için sadece skala doğruluğu değil, Cetvelin düzlemselliği ve dikliği de ele alınmıştır. Görselde Diklik, Düzlemsellik, et kalınlığı ve genişlik gibi bazı toleranslar belirtilmiştir. Bu toleranslar verifikasyon için zaten gereklidir. Ancak DIN 866 standardına göre kalibrasyon yapıyorum diyen bir laboratuvarın da tüm bu ölçümleri yapması beklenir. Bu ölçümleri yapabilecek bir laboratuvar ancak cetvelin tümüyle DIN 866 standardına uygunluğunu değerlendirebilir. (Eğer ölçüm yeteneği var ise, sadece skala doğruluğu konusunda uygunluk değerlendirmesi yapabilir)
Böyle bir cetveli kullanan, benim referansım diyen bir kuruluş gerektiğinde değerlendirmeyi tüm standardı dikkate alarak yapmalı, verifikasyon belgesine sahip olmalı veya, akredite olup bu ölçümleri yapabilecek bir kalibrasyon laboratuvarına bu ölçümleri yaptırarak uygunluğun değerlendirilmesini istemelidir.

Uzun yıllardır hizmet veren bir kalibrasyon laboratuvarı ölçüm belirsizliği hesaplamalarında referans cihazının kayma miktarını (drift) tahmin etmek için her defasında üretici verilerine dayalı bir hesaplama yaptığında riskli bir davranış sergilemiş olabilir…
Cihaz belki ilk yılında beyan edilen miktar kadar kaymıştır. (Kaldı ki denetçi bunun doğrulanmış olmasını talep edebilir) Ancak daha sonraki yıllarda kayma miktarı belki de artmıştır veya azalmıştır. Zamana bağlı olarak istatistiksel yöntemler ile cihazda ne kadar bir kayma olabileceği tahmin edilip, ölçüm belirsizliği hesaplamalarında dikkate alınmalıdır.
Her zaman son iki sertifika dikkate alınarak kayma miktarı tahmini yapmak riskli olabilir! Tüm sertifikaları dikkate alarak bir sapma eğilimi çıkartmakta fayda vardır...

Bir Kalibrasyon laboratuvarı aynı kapsamda 48 ay birinci çevrim için Örneğin, F1 sınıfı kullanarak bir terazi LAK katılımı yaptıysa, kapsamdaki E2 sınıfı kütle kullanarak ayrı bir LAK katılımı yapmasına gerek olmayabilir. Ancak laboratuvar ikinci çevrimde de aynı ölçüm aralığında/hassasiyetinde/sınıfında veya aynı ölçüm tekniğini kullanmak gibi bir tercih yaparsa riskli bir davranışta bulunacaktır. İkinci çevrim için farklı bir cihaz, farklı bir ölçüm aralığı/hassasiyeti veya farklı bir ölçüm tekniği tercihi yapması, bu yönde bir planlama yapması daha doğru olacaktır. Örneğin; İkinci çevrimde bu kez E2 sınıfı kütleler kullanarak daha hassas bir Terazi LAK katılımı yapması doğru olacaktır.

Aynı problem diğer alanlarda da vardır;
Bir Kalibrasyon laboratuvarı sürekli 0-25 bar LAK katılımı yapmamalı, zira kapsamda 700 bar da var! Bir kalibrasyon laboratuvarı sürekli 0-10 kN LAK katılımı yapmamalı, zira kapsamda 2000 kN da var! Bir kalibrasyon laboratuvarı sürekli 0-400 derecede LAK katılımı yapmamalı, zira kapsamda 1000 derece de var! Bir kalibrasyon laboratuvarı sürekli 0-150 mm LAK katılımı yapmamalı, zira kapsamda 2000 mm de var! bir kalibrasyon laboratuvarı...

Not: Ayrıca bir husus belirtmek istiyorum; Bir kalibrasyon laboratuvarı şunu yapmamalı;

Örneğin; "Ben sıcaklık için LAK katılımı yaptım. Direnç termometresinden LAK katılımı yaptım. Bu yüzden Isılçift için katılım yapmaya gerek yok! Dirençte başarılı sonuç alan laboratuvar Isılçiftte zaten bu başarıyı yakalar"

Hayır efendim!
Böyle bir düşünce riskli olabilir! Zira farklı ölçme teknikleri gerekebilir. Farklı belirsizlik bileşenleri dikkate alınmak gerekebilir, farklı ölçme aralığı için farklı ekipmanlar kullanmak gerekebilir.

İlk çevrimden farklı olarak daha sonraki çevrimlerde aynı kapsamdaki konulardan farklı ölçüm teknikleri kullanılan, farklı ölçüm aralıkları içeren, farklı ekipmanlar kullanılan tercihler yapılması daha doğru bir karar olacaktır...

Euramet cg-21 Revize olmuştur.
Dokümanın yeni versiyonu Euramet sitesinden ücretsiz olarak indirilebilir.
Bu yöntemde gravimetrik değil, volümetrik ölçme tekniği anlatılmaktadır.
Belirsizlik hesaplamalarında kullanılan duyarlılık katsayılarını hesaplamak için kısmi türev formülleri dokümanın ekinde verilmiştir...

Atomik saatler hakkında biraz bahsetmek gerekirse;
Dünyanın farklı ülkelerinde yüzlerce atom saati vardır. Bu saatlerin koordinasyonu, Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC) ile sonuçlanır.

Bu arada, atomların hal değiştirmesine en iyi neden olan mikrodalgaların frekansına rezonans denildiğini hatırlatmak istiyorum.

Farklı atomik saat türleri vardır (örneğin sezyum atom saati, sezyum foton saati veya optik atom saati). Burada Sezyum atom saatinden bahsediyoruz.
Daha önceki paylaşımlarımda Saniye (s) SI biriminin şu an için Sezyum elementinden faydalanarak atomik saatler vasıtası ile yüksek doğrulukla ölçülebildiğinden ve Dünyada herkesin aynı zamanı ölçebilmesi için UTC sisteminin oluşturulduğundan bahsetmiştim. Sezyum atom saati 1950'lerde oluşturuldu ve bugün hala üretiliyor.
Sezyum atomları bir fırında buharlaştırılır. Bu durumda her atom, sezyum atomlarının işgal edebileceği en düşük iki enerji düzeyinden birinde bulunur. Buharlaşmanın ardından atomlar manyetik alan kullanılarak sıralanır, böylece yalnızca iki durumdan birindeki atomlar boşluk rezonatörüne girer. Orada, atomların bir mikrodalga alanıyla ışınlanarak durum değiştirmesi teşvik edilir. Mikrodalga frekansına bağlı olarak bu durum değişikliği daha fazla veya daha az olasılıkla meydana gelir. Cihaz, kavite rezonatöründen çıktıktan sonra tekrar sınıflandırma yapar ve yalnızca durum değiştiren atomları özel bir odada toplar. Mikrodalga alanının belirli bir frekansında durum değişikliği olasılığı en yüksektir ve dolayısıyla birim zamanda toplanan atom sayısı da en yüksektir. Bu frekans tutulur ve sayılır. Tanım gereği, mikrodalga alanının 9.192.631.770 periyodundan sonra bir saniye geçmiştir.

DKD-R 3-3 rehber dokümanı revize olmuştur. Bu baskı önceki tüm versiyonların yerine geçmektedir.

Önceki baskıya göre esas olarak genelde aşağıdaki değişiklikleri içermektedir:

• DIN EN ISO 376'nın güncel baskısına uyarlama yapılmıştır,
• Önsel bilginin belirlenmesi prosedürüne ilişkin Yeni Ek C içeriğinde bilgilendirmeler yapılmıştır,
• Kaynakçanın güncellenmesi yapılmıştır,
• Açıklama ve daha iyi anlaşılırlık için editöryel ayarlamalar yapılmıştır...

Dünya Metroloji günü bildiğiniz gibi her yıl 20 Mayıs tarihinde kutlanmaktadır.
Her yıl başka bir tema dikkate alınarak hazırlanan poster bu yıl, yani 2024’de EURAMET ve TÜBİTAK UME, Türkiye işbirliğiyle tasarlandı.

Dünya Metroloji Günü 2024'ün teması Sürdürülebilirliktir.
Metroloji, sürdürülebilirlikte veriye dayalı karar alma ve politika geliştirmenin temelini sağlar. Sürdürülebilirliğin çeşitli yönlerine ilişkin doğru ölçümler sağlayarak kuruluşların, devletlerin ve bireylerin daha sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunacak bilinçli seçimler yapmasına yardımcı olur.
2024 Dünya Metroloji Günü'nde odak noktası, sürdürülebilir bir küresel ekonomi ve çevrenin kurulmasına katkıda bulunan çok sayıda ölçüm fırsatı olmalıdır.

Posterleri farklı dillerde ve farklı formatlarda indirebilmeniz için aşağıda link veriyorum.

https://www.worldmetrologyday.org/posters.html

Kalibrasyon laboratuvarlarında Ölçüm Belirsizliğinin teraziler için y=ax+b şeklinde beyan edilmesi gerektiği hususu daha önceki denetçi paylaşım toplantılarında prensip kararı olarak alınmıştı. Ancak aradan uzun zaman geçmesine rağmen bu konuda hatalı kapsamlar beyan edilmeye devam ediliyor maalesef! Görselde örnek verildiği gibi; Akredite bir laboratuvar 0,001 g değeri için 2E-06 (CMC) belirsizlik beyan etmekte. Çıkan sonuç 2E-09 olur. Yani 2 ng yapar. Oysa Standartta 0,001 g toleransı e1 için bile 3 µg dır. Kütlenin toleransından bile daha küçük belirsizlik, terazi için beyan edilmektedir.

Ayrıca bu örnek kapsamda başka göze çarpan hususlar da var aşağıda belirtilmiştir;

(Kapsam rastgele seçilmiştir şu anda bile hangi firmaya ait olduğunu hatırlamıyorum. Önemli olan hangi firmaya ait olduğu değildir. Bunlar genel sorunlardır)

• A’ kadar şeklinde ifadeler yerine Türkak R 20-26 rehber dokümanına uygun olarak, Ölçüm aralığının eşitsizlik şeklinde verilmesi daha uygun olacaktır. Yani örneğin; 0,001 g ≤ m ≤ 500 g gibi…

• Kütle sınıfları OIML R 111 standardına uygun olarak, alt indis şeklinde ifade edilmelidir!

• Euromet değil Euramet olmalıdır. Burada belki sehven yazılmış olabilir ancak hem Euromet, hem de Euramet kuruluşları aktif olarak hizmet vermektedirler. Yanlış anlamalara sebebiyet verebileceği için dikkatli olunmalıdır.

• Yöntem revizyon sayılarının kapsamlarda verilmeyeceği konusunda daha önceki denetçi toplantılarında hemfikir olunarak, bu husus kayda alınmıştı. Belki burada gözden kaçmıştır ama dikkatli olmakta fayda vardır. Burada yöntemin revizyon sayısı V 04 olarak verilmiş. Peki kapsamın yayımlanması ile beraber hemen ertesi gün V 05 çıkarsa Müşteri Kalibrasyon yaptırmak istemeyebilir. Siz eski yöntemi kullanıyorsunuz diyebilir...

Saniye değişiyor mu?

Okumak isteyenler için ekte linkini vermiş olduğum makale CCTF (Zaman ve Frekans Danışma Komitesi) tarafından 2020'de oluşturulan ve yakın zamanda güncellenen, saniye biriminin yeniden tanımlanmasına yönelik yol haritasının ana hatlarını çizmektedir. Optik frekans standartlarının (OFS) ana başarıları, saniyenin yeniden tanımlanması üzerinde düşünmeyi gerektirmektedir, ancak Bilim İnsanları bu çalışmalarda Zaman ölçeklerine ve UTC'ye ne düzeyde bir katkı sunulacağı, karşılaştırma olasılıkları ve Dünya'nın çekim potansiyelindeki belirsizlikler gibi konularda çeşitli zorluklarla karşılaşmaktadır. Yeniden tanımlama öncesinde ulaşılması gereken zorunlu kriterler belirlenmiş ve halen iyileştirilmesi gereken alanlar da gösterilerek bunların mevcut yerine getirilme düzeyi tahmin edilmiştir. Yeniden tanımlamayı tek bir geçişe veya bir dizi geçişe dayandırma olasılığı da değerlendirilmiştir. Yol haritası, sağlıklı ve başarılı bir yeniden tanımlamaya hazır olmak için önümüzdeki yıllarda izlenecek adımları bu makalede görebilirsiniz.
“s” (Saniye/Second) biriminin şu andaki güncel tanımının Sezyum atomu esaslı olduğunu ve tam açıklamanın ekte vermiş olduğum görselde mevcut olduğunu hatırlatmak istiyorum.
Saniye biriminin ne kadar önemli olduğu zaten biliniyor. Diğer temel birimler üzerinde ne kadar etkiye sahip olduğu da biliniyor. Ekteki görsel incelendiğinde bunun belki tekrar farkına varılacaktır.

https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1681-7575/ad17d2/pdf

BIPM web sitesinde yakın zamanda yayınlanan GUM-1:2023 hakkında;

JCGM GUM-1:2023 "Ölçümde belirsizliğin ifadesi için kılavuz - Bölüm 1: Giriş" belgesi, Metroloji Kılavuzları Ortak Komitesi'nin (JCGM) onayını takiben yayınlandı.
Ortak Çalışma Grubu 1 tarafından hazırlanan dokümanı aşağıdaki link vasıtası ile ücretsiz indirebilirsiniz…

https://www.bipm.org/en/committees/jc/jcgm/publications

Erlenmeyer, beher, gibi Cam malzemeler için kalibrasyona gerek yoktur.
Neticede bunların da bir skalası var ve kalibrasyonu Metrolojik olarak pek tabi mümkün.
Ancak Menüsküs belirleme başta olmak üzere bu tip ekipmanların gerçek hacmini belirlemek oldukça zordur. Ölçenler bilir, zaten ölçüm sonuçları çok kötü ve istenilen hassasiyetten çok uzak malzemelerdir. Bu ekipmanların ölçüm amacı ile değil, çözelti hazırlamak, yaklaşık hacimlerle başka bir çözeltiye aktarmak için bir kap gibi kullanıldığı unutulmamalıdır. Eğer hassas bir hacimle, yani ölçerek bir sıvı miktarı Cam malzemeler ile belirlenmek isteniyorsa Akreditasyon kapsamlarındaki Mezur, Büret, Balon joje gibi Ölçmeye yarayan Cam malzemeler tercih edilmelidir…

Daha önce CMC bilgileri renklerle ifade ediliyordu sanırım! Kırmızı renkle ifade edilen kapsamlar metrolojik izlenebilirlik olmadan, yani KCDB veri tabanında olmayan kapsamlardı ve yanında “nein” Almanca hayır yazısı ile ifade ediliyordu. Ancak güncel ptb sitesinden aldığım görselde görüleceği üzere hayır yazdığı halde siyah renkle gösterilen bir kapsam söz konusu. CMC olduğu halde (Güncel KCDB sayfasına baktım. Görselde paylaştım) Siyah gösterilmesi gereken kapsamlardan bazıları kırmızı gösterilmiş. Anlayamadım doğrusu! Anlayan varsa anlatsın…

Ayrıca aralıklar eşitsizlikler ile ifade edilse daha iyi olmaz mı? Mesela 1 mg’ a kadar ifadesinden 1 mg dahil anlamı çıkartılabilir! İngilizcede “to” ifadesi kullanıldığı zaman aralığa dahil olup olmadığı hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz ancak unutulmamalıdır ki Metroloji Uluslararasıdır. Matematiksel ifadeleri herkes anlayabilir (diller farklı bile olsa) 1 mg dahil değil, bunu biliyoruz 1 mg alltaki satırda dahil. Ama küçüktür ifadesi ile herkes daha kolay anlar diye düşünüyorum. (Kaldı ki KCDB veri tabanında to ifadesi var, PTB sitesinde bu ifade yok!)

Basınç Sensörlerinin ölçme mantığını ve kalibrasyonunu anlamak adına;
Basınç, sensör tarafından ölçülür ve elektriksel bir sinyal ile göstergeye gönderilir. Gönderilen sinyal uygun çevirme faktörleri ile basınca çevrilir. Bu durumda Basınç kapsamında Transmitter veya Transduser kalibrasyonu yapılmış olur. Yani basıncı siz veriyorsunuz ancak karşılığında basınç okumuyorsunuz. Çevirici, sensör tarafından okunan basınca karşılık gelen bir elektriksel sinyali göstergeye iletiyor. Siz bu sinyali ölçebilecek bir cihaza sahipseniz ölçüyor ve gerekli çeviri işlemleri yaparak sonuçları rapor haline getiriyorsunuz. Eğer göstergedeki değer zaten Basınç birimi ise, Örneğin; bar, PSI, kPa falan gibi, bu durumda basınç vermiş ve basınç okumuşunuzdur. Yani sayısal göstergeli bir Basınç ölçer kalibrasyonu yapmış olursunuz…

Çıkış sinyali: Basınç vericisinin bağlanacağı değerlendirme elektroniğinin girişini bilmek gerekir. Yaygın analog sinyaller 4-20 mA, 0-10 V veya Radyometriktir (besleme voltajının %10-90'ı; tipik olarak 0,5-4,5 V). Dijital sinyal örnekleri olarak “IO-Link” veya “CAN” verilebilir. 🌐 Ortam koşulları: Makinenizin/sisteminizin özel çalışma koşullarını dikkate almanızda fayda vardır. Ortam koşulları etkileri olarak yüksek sıcaklık 🔥 veya düşük sıcaklıklar ❄️ ,titreşimler 📳, EMC ⚡ (elektromanyetik uyumluluk) veya 💦 aşırı nem gibi örnekler verilebilir.

Elektriksel bir sinyalin, örneğin basınca çevrilmesi ile ilgili bir bilgilendirmeyi yine bu sayfalarda daha önce yapmıştım…

Terazilerin Metrolojik özellikleri konusunda TS EN 45501: 1997 standardındaki bir yazım hatasından dolayı bazı kuruluşların hatalı değerlendirme yaptıkları, 2000 yılında standartta düzeltme yapıldığı ancak bundan haberi olmadıkları, standardın 2015 versiyonu çıkmış ve bu hatanın düzeltilmiş olmasına rağmen eski hatalı tabloyu baz aldıkları gözlemlenmiştir. Görselde eski ve yeni tabloyu, hatanın ne olduğunu görmektesiniz.
(tekrar ediyorum, bazı kuruluşlar)

Tüm Dünyadaki metroloji bölgelerine göre CMC sayılarının (tüm metrolojik alanlarda) istatistiki sonuçlarını görmektesiniz.

Bu grafikler ve altta yazan açıklamalar ışığında mutlaka yorumlarınız olacaktır. Bu verileri nasıl yorumlamalıyız? Görüşü olan varsa yorum olarak yazabilir.

AFRIMETS 763 adet CMC Intra-Africa Metrology System

APMP 6625 adet CMC Asia Pacific Metrology Programme

COOMET 2216 adet CMC Euro-Asian Cooperation of National Metrological Institutions

EURAMET 11669 adet CMC European Association of National Metrology Institutes

GULFMET 76 adet CMC Gulf Association for Metrology

SIM 4518 adet CMC Inter-American Metrology System

Dış kaynaklı dokümanlarda hızlı bir değişim söz konusu. ILAC P9; Yeterlilik testleri ile ilgili önemli gerekliliklerden bahseden bir doküman. Bu yüzden dokümanla ilgisi olanlar için haber vereyim dedim. Yeterlilik testleri ile ilgili bu dokümanda belirtilen politikalar, bağlı olan ülkelerin de yeterlilik testleri konusundaki akreditasyonlarında ele alınacaktır.

Sertlik kalibrasyonu için kullanılan EN ISO 6508 standartlarında 2023 yılında bildiğiniz gibi revizyona gidilmiştir. HV olarak -1 yine 2023 yılında revize olmuştu. HBW lerde bir değişiklik olmadı. Ancak en çok kullanılan yöntem; HRC Sertlik cihazlarının kalibrasyonu 6508-2 ye göre yapıldığı için ve daha çok bu alanda akreditasyon gerçekleştiği için 6508-2 de meydana gelen ana değişikliklerden bahsetmek istiyorum.

- Tüm gereklilikler, izinler ve tavsiyeler Kapsam bölümünden çıkarılmıştır.(Madde 1);
- Madde 3, Terimler ve tanımların eklenmesi;
- Kuvvet ve derinliğin kalibrasyonu ve doğrulanması için gerekliliklerin değiştirilmesi (Madde 5)
- Bilye tutucusunun sertliği için bir gereklilik eklenmiştir (Madde 7)
- Tablo 8 değiştirilmiştir. (Madde 7)
- Doğrudan ve dolaylı kalibrasyon ve doğrulama gereklilikleri değiştirilmiştir (Madde 7)
- Ölçüm belirsizliğinin belirlenmesine ilişkin bilgilerde değişiklik yapılmıştır (Ek B)

Direnç termometrelerinin kalibrasyonu için rehberlik sağlayan ve belki de direnç termometrelerinin kalibrasyonu hakkında en zengin bilgileri içeren eşsiz doküman DKD R 5-1 2023 yılının sonlarına doğru revize oldu. Dokümanı ücretsiz indirebilirsiniz. Altta ben de linkini veriyorum.

https://www.ptb.de/cms/metrologische-dienstleistungen/dkd/publikationen.html

EA bölgesinde Akreditasyon Konuları ve ilgili Standartlar...

(Bilgiler EA-INF/03 Dokümanından alınmıştır)

Dış kaynaklı dokümanlarda hızlı bir değişim söz konusu. Özellikle Türkak dokümanlarını takip ediyorsanız altta verdiğim link üzerinden güncel gözden geçirmelerinizi yapabilirsiniz. Doküman gözden geçirme rutin tarihler dışında da yapılabilir. Belki de Doküman gözden geçirme tarihiniz daha çok ileridedir! Yeni revize olan dokümanlardaki değişiklikler belki kuruluşunuzu risk altına sokacaktır. Bu riskin büyüklüğü ancak sağlıklı bir risk analizi yapılması sayesinde ölçülebilir.
ILAC veya EA gibi kuruluşların da bazı dokümanlarında revizyon olması bekleniyor. Aslında son kontroller, oylamalar falan yapılıyor. Yetişirse bu yıl, yetişmezse önümüzdeki yılın başlarında önemli revizyonlar bekleniyor. Umarım bu platform aracılığı ile takipçilerime duyurusunu yaparım ama siz bana güvenmeyin ve dış kaynaklı doküman takibinizi iyi yapın.
Sevgiyle kalınız…

https://portal.turkak.org.tr/tr/QMS/QMSDocumentsList

DKD-R 9-3 "Sertlik test cihazlarının kalibrasyonu/Testi için tamamlayıcı bilgiler" kılavuzu yayımlanmıştır. Bu kılavuzdaki spesifikasyonlar, sertlik test cihazlarının kalibrasyonu ve test edilmesi sırasında EN ISO 6506-2, EN ISO 6507-2 ve EN ISO 6508-2 kalibrasyon standartlarının karşılaştırılabilir ve güvenilir bir şekilde uygulanmasında akredite kalibrasyon laboratuvarlarını desteklemeyi amaçlamaktadır. Kılavuz, standartların özellikle önemli veya net olarak tanımlanmamış noktalarını ele almaktadır.