SBB Alaçam Mübadele Müzesi

4 Temmuz 1923 yılında Lozan Antlaşması’ na konulan ek protokolle zorunlu göçe tabi tutulan mübadillerin yanlarında getirdikleri günlük kullanım eşyaları, belgeler ve fotoğraflardan oluşmaktadır.
İmzalanan ek protokole göre; İstanbul ve Batı Trakya haricindeki Yunanistan’daki Türkler ile Türkiye’deki Rumlar zorunlu göçe tabi tutuldular. İşte bu kitlesel ve zorunlu göçe “Mübadele”, mübadeleye tabi tutulan insanlara da “Mübadil” denilmektedir. Din esasına dayalı olan bu zorunlu göçle birlikte Anadolu’dan Yunanistan’ a yaklaşık olarak 1.250.000 Ortodoks Hıristiyan Rum göç ederken Anadolu’ya ise yaklaşık 500.000 Müslüman Türk göç ettirilmiştir. Tarihteki ilk resmi zorunlu göçü içeren halkların mübadelesi ile yaklaşık iki milyon insan memleketlerinden ayrılarak yeni yerleşim yerlerine taşınmıştır
31 Aralık 1923 ile Temmuz 1924 tarihleri arasında Samsun’a 44.255 göçmen getirilmiştir. Mübadillerin bir kısmı Alaçam, Tekkeköy, Bafra, Ondokuzmayıs, Çarşamba, Terme ilçelerine yerleştirilirken bir bölümü de kara ve tren yolu ile Tokat, Amasya, Çorum, Sivas, Yozgat ve Niğde başta olmak üzere daha iç bölgelere taşınmış olduklarını görmekteyiz. Müze Binası 19.yy’ ın son çeyreğinde İptidai Mektebi olarak yapılmış, daha sonraki dönemlerde farklı işlevlerde yine kamu binası olarak hizmet vermiştir. Kırma çatılı ve Marsilya kiremit örtülüdür. Müze giriş kat: İdari bölüm, dokümantasyon, wc ve depo gibi bölümler den oluşmaktadır. Dokümantasyon bölümü mübadele ve ilçe tarihine ait yayınlar ve mübadele yıllarına ait fotoğraflardan oluşan fotoğraf albümlerinden oluşmaktadır.
İkinci kat: Eserlerin tefrişinin yapıldığı bölümdür. Tefriş bölümümüz Lozan Antlaşması’na 30 Ocak 1923 tarihinde konulan ek protokol ve Mustafa Kemal Atatürk’ün “ Mübadiller Kaybedilmiş Toprakların Aziz Hatıralarıdır “ sözü ile ziyaretçileri karşılamaktadır. Vitrinlerimiz de mübadil kadınlara ait özel günlerde kullanılan elbiseler, ( bindallı, gelinlik, üç etek, cepken, şalvar, gelin başörtüsü gibi) günlük kıyafetler ayrıca erkek giysileri de yer almaktadır. Müzede sergilenen kıyafetler , çevreler, kuşaklar, peşgirler genellikle çeyiz olarak hazırlanmış eserlerdir. Bundan dolayı üzerleri zincir, tel kırma, tel sarma gibi tekniklerle yoğun olarak işlenmiştir. Müzemizde mübadil kültürünü yansıtan çevreler, kıl ve keten dokuma eserler, sandıklar, mesleki aletler vemutfak eşyaları da yer almaktadır. Vitrinlerimizde mübadele yıllarına dair fotoğraflar ve belgeler sergilenmektedir. Bunlar mübadillerin göç esnasında ve gemilere taşınırken çekilen fotoğrafları, mübadillere verilen yol belgeleri ( pasaport ) ve kurtuluş savaşına ait bazı belgeler şeklindedir. Ayrıca birinci kuşak mübadillerden hayatta olanlarının müzemize bağışladığı bireysel kullanım eşyaları da sergilenmektedir.