Khoa Nội, Can thiệp Tim mạch và Hô hấp - Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức

TIN TỨC:
BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT ĐỨC VINH DỰ NHẬN THƯ KHEN THÀNH TÍCH GHÉP TẠNG TỪ BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
-------------
📜 Trong hai ngày, 03 - 04/01/2024, tập thể thầy thuốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công 2 ca lấy đa mô, tạng từ người cho chết não trong vòng 24 giờ. Đây là điểm nhấn vô cùng ý nghĩa đầu năm 2024, đem đến hy vọng về cuộc sống mới cho hàng nghìn bệnh nhân chờ ghép tạng.
📜 Ghép mô, tạng là một trong những thành tựu quan trọng của ngành Y tế trong việc chữa bệnh, đặc biệt đối với các bệnh nhân mắc bệnh mạn tính, hiểm nghèo do các mô, tạng bị suy giảm chức năng và không hồi phục được như: suy thận mãn, gan, tim, tuỷ, hỏng giác mạc...
📜 Việc thực hiện thành công các ca ghép tạng từ người cho chết não mở ra cơ hội có cuộc đời mới cho nhiều bệnh nhân đồng thời thúc đẩy sự phát triển ghép tạng của ngành Y tế Việt Nam nói chung và tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức nói riêng.
📜 Ngày 16/01/2024, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức vinh dự được nhận thư khen từ Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan về thành tích ghép tạng vừa qua. Trong thư Bộ trưởng viết:
“THƯ KHEN CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Tới cán bộ, y bác sĩ, nhân viên y tế Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người
Tôi rất vui mừng và tự hào khi biết tin Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người đã phối hợp thực hiện thành công 2 ca lấy đa mô, tạng từ người chết não trong vòng 24 giờ, mang lại sự sống cho 8 người.
Đây là những ca đại phẫu thuật đòi hỏi sự tinh thông về chuyên môn và kỹ thuật ngay cả đối với các nước có nền y học tiên tiến, phát triển trên thế giới. Điều đó càng làm minh chứng rõ nét hơn những thành tựu mang tầm thế giới của nền y học Việt Nam nói chung và lĩnh vực Ngoại khoa nói riêng; thể hiện phương châm “đi sau về trước” trong việc thực hiện các kỹ thuật ghép tạng, với tỷ lệ sống cao và chi phí phù hợp. Việc thực hiện thành công ca ghép tạng trên là điểm nhấn vô cùng ý nghĩa đầu năm 2024, là hành động thiết thực chào mừng ngày Thầy thuốc Việt Nam 27/02/2024; đem đến niềm tin, hy vọng, cơ hội về cuộc sống mới cho hàng nghìn người bệnh chờ ghép tạng và một lần nữa khăng định rõ nét hơn khả năng làm chủ công nghệ, sự điều phối nhịp nhàng, kịp thời, hiệu quả và y đức của các y bác sĩ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người.
Thay mặt Lãnh đạo Bộ Y tế, tôi nhiệt liệt biểu dương, đánh giá cao về chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ y bác sĩ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức và Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người. Tôi tin tưởng rằng các Đồng chí sẽ tiếp tục phát huy những thành tựu đã đạt được, không ngừng thường xuyên học tập nghiên cứu, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp; cố gắng hơn nữa với trọng trách của người làm công việc trị bệnh cứu người, phát huy đạo đức, y đức và những phẩm chất tốt đẹp của người thầy thuốc Việt Nam; tiếp nối lan tỏa giá trị tốt đẹp của ngành Y thời gian tới.
Chúc các cán bộ toàn ngành Y tế nói chung và Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người nói riêng sức khỏe và thành công, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe Nhân dân./.”
📜 Đây là một niềm tự hào, vinh dự và đồng thời Bệnh viện cũng xác định trách nhiệm to lớn trong công tác vận động hiến mô, tạng để ngày càng giúp nhiều hơn những cuộc đời được hồi sinh.
Theo: https://benhvienvietduc.org/benh-vien-huu-nghi-viet-duc-vinh-du-nhan-thu-khen-thanh-tich-ghep-tang-tu-bo-truong-bo-y-te.html

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức vừa thực hiện thành công 2 ca lấy đa mô, tạng từ người cho chết não chỉ trong vòng 24 giờ. Nghĩa cử cao đẹp của 2 người cho tạng đã giúp 8 bệnh nhân nặng khác được hồi sinh sự sống.

Tạng và mô hiến của 2 bệnh nhân bao gồm: Có 2 quả tim, 2 gan, 4 thận, 2 tĩnh mạch chủ chậu, 2 khí quản, 4 giác mạc, 11 đoạn gân đã nhanh chóng được ghép cho những người phù hợp.

Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người đã điều phối 2 giác mạc, 1 gan sang Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và 2 giác mạc sang Bệnh viện Mắt trung ương để kịp thời ghép cho người bệnh.

Từ tạng hiến của 2 người cho chết não đã hồi sinh sự sống cho 8 người; trong đó, có 2 bệnh nhận được ghép tim, 2 bệnh nhân được ghép gan và 4 bệnh nhân được ghép thận.

Các ca lấy - ghép tạng diễn ra thành công là điểm nhấn ý nghĩa ngay trong những ngày đầu năm mới 2024.

Như vậy, đến nay, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện được 59 ca ghép tim, 88 ca ghép gan, 185 ca ghép thận và nhiều ca ghép mô khác. Việc thực hiện thành công các ca ghép tạng từ người cho chết não mở ra cơ hội có cuộc đời mới cho nhiều bệnh nhân đồng thời thúc đẩy sự phát triển ghép tạng của ngành Y tế Việt Nam.

DỊ DẠNG TĨNH MẠCH
Ths.Bs. Lê Nhật Tiên
Phó trưởng khoa Nội, can thiệp tim mạch và hô hấp
Tổng Thư kí hội bệnh mạch máu Việt Nam
Khái niệm
- Dị dạng tĩnh mạch là bệnh lý xảy ra do sự phát triển bất thường của hệ thống tĩnh mạch (dị tật bẩm sinh hoặc hiếm khi do chấn thương), các tĩnh mạch phát triển bất thường, giãn ra hoặc to ra theo thời gian, xuất hiện dưới dạng cục u mềm dưới da có màu hơi xanh, tím hoặc màu màu giống như màu da. Dị dạng tĩnh mạch có thể gây ra biểu hiện lâm sàng từ không triệu chứng tới trầm trọng, thậm chí đến nguy hiểm tới tính mạng. Dị dạng tĩnh mạch là kết quả của sự ngừng phát triển hệ thống tĩnh mạch trong các giai đoạn khác nhau của phôi.
- Theo Hiệp hội Quốc tế về nghiên cứu các bất thường mạch máu (ISSVA), dị dạng tĩnh mạch là những bất thường có lưu lượng dòng chảy thấp và mạng lưới tĩnh mạch bất thường.




Ảnh 1: Một số hình ảnh dị dạng tĩnh mạch
TRIỆU CHỨNG
Những dị tật này có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể và các triệu chứng phụ thuộc vào vị trí của nó trong cơ thể và loại bệnh. Một số bệnh nhân chỉ nhận thấy dị tật và được chẩn đoán mắc bệnh ở độ tuổi muộn hơn (30 – 50 tuổi). Ngay cả những trẻ nhỏ như trẻ sơ sinh cũng có thể phát triển tình trạng này, các triệu chứng rõ ràng thường xuất hiện khi bệnh nhân già đi.
Các triệu chứng khác nhau tùy theo vị trí của dị dạng tĩnh mạch. Những tổn thương liên quan đến lưỡi hoặc các cấu trúc khác xung quanh đường thở có thể gây ra vấn đề về hô hấp hoặc nói, trong khi những tổn thương ở cánh tay và chân thường dẫn đến phồng tĩnh mạch giãn dưới da và đau. Hiếm khi, cục máu đông hình thành trong dị dạng tĩnh mạch có thể di chuyển đến phổi, tạo ra tắc mạch phổi.
Các triệu chứng lâm sàng liên quan tới vị trí, kích thước của dị dạng tĩnh mạch và độ sâu so với bề mặt da.
- Da vùng có dị dạng tĩnh mạch có sự thay đổi màu sắc cũng như chức năng. Dị dạng tĩnh mạch thường làm da bị đổi sang màu hơi xanh hoặc xanh tím. Nếu dị dạng tĩnh mạch ở nông ngay dưới da, nó sẽ làm da vùng đó biến đổi màu xanh lam.
- Dị dạng tĩnh mạch có thể là đơn ổ hoặc có thể là một trong nhiều ổ tổn thương dị dạng tĩnh mạch ở nhiều nơi trên cơ thể (đa ổ). Nó có thể bị giới hạn ở một khu vực cụ thể hoặc lan rộng ra; và nó có thể ở nông dưới da hoặc nằm sâu trong cơ, tổ chức. Các vị trí đặc biệt là xung quanh miệng, môi, lưỡi, má, một bên mặt, da đầu và cổ.
- Cấu trúc mô học thành tĩnh mạch của các tĩnh mạch dị dạng thiếu các tế bào cơ trơn của tĩnh mạch bình thường.
- Dị dạng tĩnh mạch có xu hướng lớn hơn nếu bạn khóc, rặn hoặc khi bạn làm 1 điều gì đó gây tăng áp lực lên hệ thống tĩnh mạch…
- Các dị dạng tĩnh mạch bề ngoài có thể có kích thước từ các chấm nhỏ đến các biến dạng lớn hơn như mảng, đám, búi...
- Dị dạng tĩnh mạch ấn rất mềm. Thông thường, chúng sẽ lõm xuống nếu bạn ấn vào và nhỏ đi khi bạn nâng vùng bị ảnh hưởng lên, chẳng hạn như nâng cánh tay qua đầu đối với dị dạng tĩnh mạch ở tay, hoặc gác chân cao khi nằm đối với dị dạng tĩnh mạch ở chân.
- Máu trong dị dạng tĩnh mạch lưu thông rất chậm, khiến cục máu đông hình thành và vôi hóa, tạo ra "sỏi tĩnh mạch" hoặc cục vôi trong tĩnh mạch. Khi dị dạng tĩnh mạch chứa đầy máu và máu đọng lại trong các tĩnh mạch bất thường, nó sẽ gây sưng phồng khối dị dạng. Tình trạng sưng phồng trở nên trầm trọng hơn khi vùng bị ảnh hưởng thấp hơn phần còn lại của cơ thể (sự phụ thuộc vào tư thế, trọng lực) hoặc khi áp lực trong tĩnh mạch tăng lên (chẳng hạn như khi bạn nín thở và rặn). Chúng có thể giãn và to lên do tuổi tác, chấn thương, tuổi dậy thì hoặc mang thai và chúng có thể phát triển các cục máu đông khiến máu khó tiếp cận khu vực xung quanh khối dị dạng tĩnh mạch. Dị dạng tĩnh mạch hiếm khi gây suy tim.
Hậu quả: Hậu quả bao gồm:
• Xấu đi về mặt thẩm mỹ / cục mềm có thể nhìn thấy bằng mắt thường
• Đau và sự đổi màu đậm hơn của vùng da xung quanh nơi có dị dạng
• Mất chức năng chi. Bao gồm yếu cơ, tê và trong trường hợp nghiêm trọng, yếu một chi.
• Dị dạng tĩnhcmạch bên trong não có thể chảy máu, gây đột quỵ hoặc co giật do áp lực lên não nếu không được điều trị sớm.

NGUYÊN NHÂN / YẾU TỐ RỦI RO
 Dị dạng mạch máu hầu hết là bẩm sinh. Mặc dù chưa biết nguyên nhân chính xác của dị dạng tĩnh mạch, nhưng thử nghiệm cho thấy có một số đột biến gen liên quan như gene TEK (TIE2), gene RASA1; gene VG5Q….
 Trong một số trường hợp hiếm hoi, dị dạng mạch máu có thể do chấn thương.

CHẨN ĐOÁN
Lâm sàng: Bác sĩ có thể chẩn đoán dị dạng tĩnh mạch ở da và mô bề mặt bằng cách khám lâm sàng, nhìn sờ, nghe khối dị dạng.
Các cận lâm sàng
 Siêu âm doppler mạch: hữu ích khi dị dạng tĩnh mạch ở gần bề mặt hoặc ở chi thể.



Ảnh 2: Siêu âm dị dạng tĩnh mạch
 Chụp cộng hưởng từ (MRI): là xét nghiệm hình ảnh tốt nhất để chẩn đoán dị dạng tĩnh mạch và xác định mức độ của tình trạng.


Ảnh 3: Hình ảnh cộng hưởng từ dị dạng tĩnh mạch

CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ
Điều trị cần sự phối hợp của đa chuyên khoa do bệnh lý ảnh hưởng tới nhiều khía cạnh của người bệnh: tim mạch (phẫu thuật mạch máu, can thiệp mạch máu, nội khoa), phẫu thuật tạo hình, chẩn đoán hình ảnh, tâm lý, da liễu, huyết học.
 Điều trị nội khoa bảo tồn: Dị dạng tĩnh mạch không có triệu chứng thì không cần điều trị. Điều trị cơ bản bao gồm sử dụng tất, vớ tĩnh mạch chân hoặc ống tay áo áp lực (đối với dị dạng tĩnh mạch ở chân hoặc cánh tay), thuốc trợ tĩnh mạch để ngăn ngừa phình giãn nhanh và có thể dùng chống đông dự phòng để giảm thiểu sự hình thành cục máu đông gây đau đớn (không thường qui) hoặc điều trị chống đông khi có huyết khối.
 Can thiệp, Phẫu thuật
Khi các biện pháp điều trị nội khoa bảo tồn chưa đạt yêu cầu, các bác sỹ sẽ làm tắc hoặc loại bỏ các đám, búi tĩnh mạch giãn rộng bằng một trong một số kỹ thuật sau:
Can thiệp
- Tiêm xơ tĩnh mach: Tiêm xơ tĩnh mạch là biện pháp tiêm các chất gây xơ vào trong ổ dị dạng tĩnh mạch mục đích làm tắc nghẽn 1 số đám tĩnh mạch giãn bất thường của ổ dị dạng. Chất xơ hóa khiến các tĩnh mạch dần dần co lại, giảm lưu lượng máu đến khối và làm chậm quá trình giãn ra của các tĩnh mạch dị dạng; việc tiêm xơ có thể cần phải nhiều lần để đạt được kết quả tối ưu nhất. Thực hiện tiêm xơ có thể dưới siêu âm hoặc không cần nếu ở nông hoặc niêm mạc.



Ảnh 4: Tiêm xơ dị dạng tĩnh mạch
- Đốt laser nội mạch: Việc đốt cuống vào, hoặc đốt khối, đốt điểm tĩnh mạch dị dạng: tương tự như tiêm xơ, nhưng liên quan đến việc đặt sợi Laser diode qua kim hoặc ống thông. Nó rất hữu ích để điều trị các cuống vào và ra hoặc các tĩnh mạch dị dạng có kích thước lớn và thường được kết hợp với tiêm xơ tĩnh mạch. Sự kết hợp giữa liệu pháp laser nội tĩnh mạch và tiêm xơ tạo ra hiệu quả nhanh hơn và phục hồi tốt hơn. Thực hiện đốt Laser dưới siêu âm.


Ảnh 5: Đốt Laser tĩnh mạch dị dạng
- Nút mạch: Can thiệp làm thuyên tắc tĩnh mạch dưới DSA (hệ thống X quang số hóa xóa nền) gây thuyên tắc tĩnh mạch bằng việc đặt các thiết bị cố định, chẳng hạn như cuộn dây (coil) hoặc bơm keo gây tắc mạch, qua một ống thông đi vào khối dị dạng tĩnh mạch để bịt kín vị trí mà khối dị dạng tĩnh mạch kết nối với các tĩnh mạch chính khác. Các bác sỹ thường thực hiện kỹ thuật này kết hợp với liệu pháp tiêm xơ hoặc phẫu thuật lấy bỏ khối sau đó.

Phẫu thuật
Phẫu thuật lấy bỏ khối dị dạng tĩnh mạch giúp loại bỏ các tĩnh mạch bất thường và các mô xung quanh chúng. Các sỹ sử dụng phương pháp này thường xuyên nhất để điều trị với dị dạng tĩnh mạch trên khuôn mặt, để khôi phục khuôn mặt trở lại bình thường. Thông thường, các bác sỹ thực hiện phẫu thuật sau khi tiêm xơ hoặc nút cuống vào dị dạng, giúp giảm chảy máu và giúp loại bỏ dị dạng tĩnh mạch dễ dàng hơn.

Ảnh6: Phẫu thuật dị dạng tĩnh mạch chi thể
Dị dạng tĩnh mạch có thể là do bất thường di truyền ở mô bị ảnh hưởng. Vì vậy, ngoại trừ những tổn thương nhỏ, dị dạng tĩnh mạch hiếm khi có thể chữa khỏi triệt để; cho dù có điều trị tích cực với chúng như thế nào thì chúng vẫn thường tái diễn. Các dị dạng tĩnh mạch lớn thường phải can thiệp, phẫu thuật 1 lần đầu và sau đó có thể sẽ phải điều trị bổ sung sau một vài năm sau đó. Tuy nhiên, điều quan trọng là việc điều trị sẽ hữu ích về lâu dài trong việc kiểm soát sự phát triển và các triệu chứng đau, huyết khối, sỏi tĩnh mạch...

Chúc mừng Giáng sinh an lành
Chúc mừng năm mới 2024 - Giáp Thìn
Vạn sự cát tường - Hạnh phúc an khang

VÀI LƯU Ý VỚI BẠN SAU MỔ VỀ VAN TIM

*** Ths. Bs Nguyễn Thị Vân Anh

Sau khi phẫu thuật van, điều quan trọng là phải thực hiện các bước để giảm nguy cơ mắc các vấn đề về tim khác hoặc cần thêm phẫu thuật tim nhiều hơn. Sau phẫu thuật thay van tim, bạn có nguy cơ cao bị nhiễm trùng van (viêm nội tâm mạc). Bạn sẽ cần thực hiện các bước để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng - bao gồm cả việc duy trì vệ sinh răng miệng tốt. Tin khá tốt là các biến chứng do phẫu thuật van tim của bạn không phổ biến. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây, điều này có thể báo hiệu vấn đề về tim:
 Đau ngực dai dẳng không liên quan đến vết thương của bạn (đau thắt ngực hiếm gặp nhưng có thể xảy ra).
 Nhịp tim không đều hoặc đánh trống ngực.
 Sốt liên tục trên 38 độ C kèm cảm giác ớn lạnh.
 Thay đổi cân nặng nhanh chóng (trên 2kg trong 24 giờ).
 Giảm cân hoặc thay đổi khẩu vị
 Chóng mặt hoặc ngất xỉu.
 Mệt mỏi hoặc suy nhược quá mức.
 Khó thở (không nằm đầu bằng) hoặc khó thở ngày càng tăng lên.
 Buồn nôn và nôn.
 Vết thương nhiễm trùng bao gồm chảy nước, vết thương sưng tấy hoặc tấy đỏ
 Cảm lạnh hoặc đau họng

Hình 1,2 : Vết thương sau mổ nhiềm trùng sưng tấy và nặn nhiều mủ trắng

CẬP NHẬT KHUYẾN CÁO ĐIỀU TRỊ SUY TIM 2023

Ths.Bs Nguyễn Thị Lan Anh

Suy tim vẫn luôn là chủ đề nóng, đặc biệt là 3 năm trở lại đây. 2021 Hội tim mạch châu Âu ESC đưa ra khuyến cáo về chẩn đoán và điều trị suy tim, 2022 Hội trường môn tim mạch Mỹ AHA đưa ra khuyến cáo về quản lý suy tim và ngay sau đó Hội tim mạch Việt Nam VNHA đã đưa ra khuyến cáo về chẩn đoán và điều trị suy tim. Từ 2021 – 2023 đã ra đời rất nhiều nghiên cứu mới và nổi bật về suy tim: PARAGON – HF, DAPA – HF, EMPEROR, DELIVER, EMPULSE…. liên quan đến các nhóm thuốc mới điều trị tiểu đường, suy thận, suy tim cấp... Do vậy 2023 hội tim mạch châu Âu ESC đã đưa ra khuyến cáo mới nhất về điều trị suy tim dựa trên các nghiên cứu gần đây
1. Suy tim phân suất tống máu giảm HFrEF
Các thuốc ACE, chẹn beta giao cảm, MRA, SGLT2 khuyến cáo mức độ I - A, đây là tứ trụ trong điều trị HFrEF. Đối với ARNI, AHA 2022 khuyến cáo mức độ I - A, còn ESC 2023 và VNHA 2022 khuyến cáo mức độ I-B
Các thuốc điều trị khác như lợi tiểu, chẹn kênh f, vericiguat, digoxin… khá đồng nhất giữa các khuyến cáo.
2. Suy tim phân suất tống máu giảm nhẹ HFmrEF và suy tim phân suất tống máu bảo tồn HFpEF
2021- 2023 có 2 thử nghiệm lớn là EMPEROR - Preserved và DELIVER dựa trên các tiêu chí tổng biến cố tim mạch: nhập viện vì suy tim, tử vong do tim mạch, nhập viện cấp cứu vì suy tim
Nghiên cứu lâm sàng EMPEROR-Preserved tập hợp 5988 bệnh nhân với suy tim (NYHA từ II đến IV) với EF > 40% và có tăng NT-proBNP kèm theo (>300 pg/mL với các bệnh nhân nhịp xoang và >900 pg/mL với các bệnh nhân rung nhĩ). Họ được ngẫu nhiên sử dụng Empagliflozine (liều 10mg 1 lần/ngày) so sánh với giả dược. Primary outcome là tỷ lệ tử vong và nhập viện do suy tim. Tại thời điểm theo dõi trung bình 26.2 tháng Empagliflozine giảm primary outcome ([HR] 0.79, 95% confidence interval [CI] 0.69-0.90; P < .001). Hiệu quả của thuốc được suy trì bằng việc giảm tỷ lệ nhập viện và không cho thấy giảm tử vong do tim mạch. Hiệu quả của thuốc được quan sát thấy trên các bệnh nhân có và cũng như không có bệnh đái tháo đường.
Các thuốc SLGT2 là Empaglifozin và Dapaglifozin đã được chứng minh là có cải thiện về tử vong tim mạch và tái nhập viện vì suy tim trên phổ rộng các bệnh nhân suy tim với các mức độ EF. Do vậy ESC 2023 cập nhật nâng hạng SGLT lên mức khuyến cáo I - A trong điều trị suy tim phân suất tống máu giảm nhẹ và bảo tồn để giảm nguy cơ nhập viện vì suy tim và tử vong tim mạch. VNHA 2022 đã đưa ra khuyến cáo I – A điều trị HFmrEF sau khi có đầy đủ dữ liệu về các thuốc SGLT2.
VNHA 2022 đưa ra khuyến cáo IA nhằm kiểm soát huyết áp với những trường hợp HFpEF có kèm theo bệnh đồng mắc là tăng huyết áp, ESC thì chưa có khuyến cáo về vấn đề này. Lợi tiểu khi HFpEF có tình trạng suy tim sung huyết trên lâm sàng khuyến cáo I – C theo ESC và VNHA, I – B theo AHA 2022.

3. Suy tim cấp
Mục tiêu điều trị suy tim cấp đó là: xác định sớm nguyên nhân và các yếu tố thuận lợi gây đợt suy tim cấp; cải thiện sớm sung huyết và duy trì tưới máu tạng; tiếp tục hoặc khởi đầu điều trị nội khoa tối ưu càng sớm càng tốt.
- Lợi tiểu đc chỉ định khi I - B hoặc I - C. hỗ trợ tuần hoàn cơ học theo mức IIA hoặc IIB. Thuốc tăng co bóp cơ tim được khuyến cáo I-B theo AHA và II – B theo ESC 2021 khi có bằng chứng giảm tưới máu; hỗ trợ tuần hoàn cơ học được khuyến cáo II – A hoặc II – B.
- Tiếp tục điều trị nội khoa tối ưu trước khi ra viện: Khuyến cáo đánh giá cẩn thận người bệnh nhập viện vì suy tim để loại trừ dấu hiệu sung huyết dai dẳng trước khi xuất viện và để điều trị nội khoa tối ưu (I – C). Các thuốc đường uống được khuyến cáo khởi trị trước khi ra viện (I – C). Theo dõi sớm trong vòng 1-2 tuần sau khi ra viện để đánh giá sung huyết, dung nạp thuốc và bắt đầu/ tiếp tục tăng liều các thuốc (I - C).
AHA 2022 khuyến cáo mạnh mẽ hơn: HFrEF nếu đang điều trị theo phác đồ khuyến cáo cần phải nhập viện cần tiếp tục và tối ưu phác đồ để cải thiện tiên lượng, trừ khi có chống chỉ định (I- B). Theo dõi sớm 7 ngày sau ra viện (II – A).
Mặc dù điều trị nội khoa tối ưu nhưng chỉ có 1% BN được điều trị đồng thời bằng liều tối đa của các thuốc (nghiên cứu CHAMP - HF).
Thử nghiệm STRONG - HF 2022 ra đời cho thấy: sau 180 ngày, nhóm BN được điều trị tích cực bằng các thuốc chẹn beta giao cảm, MRA, ức chế hệ RAAS cải thiện tái nhập viện hoặc tử vong do mọi nguyên nhân. Trong thử nghiệm STRONG HF, các thuốc Beta blockers, ACE/ARB/ARNI và MRA được sử dụng cho người bệnh HFrEF, HFmEF, HFpEF. Mặc dù thử nghiệm STRONG HF được thiết kế tối ưu cho 3 thuốc trên nhưng khuyến cáo này chưa bao gồm SGLT2.
Chiến lược khởi trị tích cực và tăng liều nhanh các thuốc điều trị có bằng chứng trước khi ra viện, trong quá trình điều trị và tái khám cẩn thận trong vòng 6 tuần sau khi ra viện được khuyến cáo giảm nguy cơ nhập viện vì suy tim và tử vong (I – B). Tuy nhiên chúng ra vẫn cần rất cẩn thận trong sử dụng và tăng liều thuốc cho BN suy tim cấp. Tiểu chuẩn ổn định trước khi ra viện:
- HA tâm thu > 100mmHg và không có tụt HA trong vòng 6h
- Không tăng liều lợi tiểu tĩnh mạch trong vòng 6h
- Không dung giãn mạch trong vòng 6h
- Không dung thuốc tăng co bóp cơ tim trong vòng 24h
Thử nghiệm DICTATE – AHF 2023: Xem xét sử dụng Dapaglifozin 10mg/ngày sớm thì có cải thiện được tình trạng suy tim cấp hay không, trên cả các BN suy tim có hay không có tiểu đường, có mức lọc cầu thận > 25 ml/phút/1.73m2.
Tiêu chí chính của nghiên cứu là hiệu quả lợi tiểu = giảm cân nặng cộng dồn/ liều furosemide tĩnh mạch cộng dồn, đánh giá tại thời diểm ngày thứ 5 của suy tim cấp. Kết quả tiêu chí chính chưa đạt được nhưng có một số hiệu quả: tăng thải natri niệu, tăng số lượng nước tiểu tính cho mỗi 40mg furosemide; giảm tổng liều và tổng thời gian sử dụng furosemide; giảm thời gian nằm viện; an toàn cho người bệnh ĐTĐ2 và bệnh thận mạn. Như vậy sử dụng sớm Dapaglifozin 10mg/ngày ở người bệnh suy tim cấp thúc đẩy an toàn việc cải thiện sung huyết và điều trị nội khoa tối ưu.
4. Dự phòng suy tim
- SGLT2 được khuyến cáo ở người bệnh ĐTĐ type 2 có nguy cơ mắc biến cố tim mạch để giảm nhập viện vì suy tim, biến cố tim mạch chính, suy thận giai đoạn cuối và tử vong tim mạch (I – A)
- SGLT 2 cũng được khuyến cáo ở người bệnh ĐTĐ type 2 và suy tim phân tống máu giảm để giảm nhập viện vì suy tim và tử vong tim mạch (I – A).
- Người bệnh ĐTĐ2 kèm theo bệnh thận mạn tính, finerenone được khuyến cáo sử dụng SGLT2 để giảm nhập viện vì suy tim (I- A).
- Thử nghiệm FIDELIO và FIGARO thấy rằng: ĐTĐ2 kèm theo bệnh thận mạn tính được khuyến cáo sử dụng SGLT2 nhằm giảm nguy cơ nhập viện vì suy tim và tử vòng tim mạch – khuyến cáo mức độ IA
5. Bệnh đồng mắc góp phần thúc đẩy suy tim tiến triển
- ĐTĐ và suy thận đã được nhắc đến ở các thử nghiệm và khuyến cáo trên.
- Thiếu sắt: Định nghĩa thiếu sắt khi Ferritin < 100ng/ml hoặc Ferritin trong khoảng 100- 299 ng/ml và độ bão hoà Transferin < 20%. Nghiên cứu lâm sàng mới, IRONMAN mới được công bố là một nghiên cứu ngẫu nhiên trên các bệnh nhân suy tim, EF

CHẾ ĐỘ ĂN CHO BỆNH NHÂN TIM MẠCH THEO KHUYẾN CÁO CỦA AHA 2021

*** Ths. Bs Nguyễn Thị Vân Anh

Theo hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ (AHA 2021) khuyến khích mọi người nên ăn uống càng sớm càng tốt sau phẫu thuật đặc biệt với phẫu thuật ở tim, khuyến khích mọi người nên ăn thực phẩm lành mạnh trong quá trình phục hồi sau mổ để thúc đẩy sự phát triển và sửa chữa tế bào sau mổ.
Nguyên tắc chung
- Đảm bảo năng lượng tiêu thụ và năng lượng nạp vào để đạt được và duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh
- Ăn nhiều trái cây và rau củ, đặc biệt là các loại rau sẫm màu và giàu chất chống oxy hóa
- Ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, kiều mạch, lúa mạch, lúa mạch đen, bánh mì nguyên hạt, lúa mì Spenta, hạt diêm mạch thay vì ngũ cốc tinh chế
- Các loại protein tốt cho sức khỏe đến từ thực vật (đậu và các loại hạt) gồm có đậu nành, hạt đậu lăng, đậu Hà Lan, và đa phần hạt khác
- Cá và hải sản nên bổ sung khẩu phần ăn tuần 2 lần các loại cá giàu Omega-3 như cá thu- cá mòi- cá hồi
- Sữa ít béo hoặc không béo thay vì các loại sữa béo
- Thịt nạc hoặc thịt gia cầmm hạn chế thụt đỏ và thịt đã qua chế biến
- Sử dụng dầu thực vật dạng lỏng thay các loại dầu nhiệt đới (dầu dừa, dầu cọ, hạt cọ), mỡ động vật (mỡ lợn, bơ), chất béo đã hydro hóa 1 phần
- Chọn thực phẩm cần ít thời gian chế biến hơn là thực phẩm chế biến sẵn
- Giảm lượng đồ uống có đường
- Chọn thực phẩm ít hoặc không có muối
- Hạn chế việc uống rượu
- Đưa việc chế biến và sử dụng thực phẩm thành lối sống hoặc thành thói quen
- Tránh hút thuốc, kể cả thuốc lá điện tử và hít khói thuốc thụ động
Theo AHA 2021, để cải thiện sức khỏe tim mạch, những thực phẩm sau cần tránh hoặc hạn chế sau phẫu thuật về tim mạch bao gồm:
- Tránh các chất kích thích như rượu, cà phê.
- Thực phẩm có thêm đường như đồ ngọt, nước sốt, si-rô, bánh ngọt, bánh quy, ngũ cốc.
- Thịt đỏ và da của các loại da cầm.
- Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhẹ có thể chứa nhiều đường, chất béo, và muối
- Các sản phẩm từ sữa có nhiều chất béo như sữa, phomai, sữa chua phô mai.
- Thực phẩm có chứa lượng muối cao, càng giảm muối trong đồ ăn càng tốt vì điều này sẽ giúp làm giảm huyết áp cũng như tình trạng ứ ước
- Đồ uống có cồn, bia, rượu vang, rượu mạnh
Một chế độ dinh dưỡng lành mạnh sẽ giúp bạn có được nhiều chất dinh dưỡng để bảo vệ tim mạch đó là vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa và chất xơ


Ít ai biết được rằng bệnh lý tim mạch có thể bắt đầu ngay từ trong thai nhi và ngay từ những năm tháng đầu đời bởi thế chế độ ăn uống lành mạnh cho tim mạch ngay từ đầu đời ngay cả trước khi thụ thai và duy trì thành lối sống lành mạnh suốt cuộc đời.
*** Vai trò của dinh dưỡng trong những năm đầu đời ảnh hưởng như nào đến bệnh lý tim mạch:
Các bệnh mạn tính liên quan đến dinh dưỡng phổ biến trong suốt cuộc đời, với các bằng chứng ngày càng tăng về nguồn gốc dinh dưỡng của mẹ và thai nhi. Tăng cân quá mức khi mang thai đặc biệt ở những phụ nữ thừa cân hoặc béo phì khi thụ thai có thể dẫn tới kết quả bào thai không khỏe với nguy cơ tiềm ẩn bệnh tim mạch và bệnh tim mạch cận lâm sàng. Việc duy trì sức khỏe và chế độ ăn uống cũng như lối sống từ khi sinh ra trong suốt cuộc đời vẫn là ưu tiên hàng đầu nhằm giảm thiểu các bệnh lý tim mạch chuyển hóa: béo phì, huyết áp cao, và hội chứng chuyển hóa khác.
*** Vấn đề 1: Đảm bảo năng lượng tiêu thụ và năng lượng nạp vào để đạt được và suy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh
Trong ba thập kỷ vừa qua, việc ăn thực phẩm giàu năng lượng và ít vận động làm cho cơ thể tích tụ nhiều và có trọng lượng cơ thể dư thừa. Với việc ăn uống lành mạnh kết hợp với tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần sẽ giúp tối ưu hóa việc cân bằng năng lượng. Càng thập kỷ sau, mỗi thập kỷ nên giảm 70-100 kcal ở người trưởng thành. Thực phẩm lành mạnh sẽ góp phần cho việc kiểm soát cân nặng và hạn chế tăng cân
*** Vấn đề 2: Ăn nhiều trái cây và rau củ, đặc biệt là các loại rau sẫm màu và giàu chất chống oxy hóa
Một chế độ ăn nhiều trái cây và rau quả ( trừ khoai tây trắng) giúp làm giảm các bệnh lý tim mạch, trái cây và các loại rau củ đậm màu (các loại lá có màu xanh thẫm) có nhiều chất dinh dưỡng hơn các loại rau củ nhạt màu và trắng. Trái cây và rau củ nguyên chất cung cấp nhiều chất xơ và tăng cảm giác no hơn so với nước ép tương ứng. Vì vậy đa phần các loại trái cây nên được ăn nguyên chất thay vì ép nước. Thực tế là tất cả các loại trái cây và rau củ đều góp phần làm giảm tỷ lệ tử vong, việc tiêu thụ các nhóm thực phẩm này sẽ cung cấp đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu và đầy đủ hợp chất đến từ thực vật. Tất cả các loại trái cây và rau quả (tươi, đông lạnh, đóng hộp, khô) đều có thể kết hợp trong chế độ ăn uống đảm bảo tim mạch được lành mạnh. Trong một số trường hợp, đồ trái cây và rau củ tươi có thời hạn sử dụng lâu hơn, giúp cung cấp đa dạng các thực phẩm theo mùa, tuy nhiên hàm lượng dinh dưỡng có thể tương tự hoặc thấp hơn. Những loại thực phẩm chứa muối và đường thì vẫn nên hạn chế.
***Vấn đề 3: Chọn ngũ cốc nguyên hạt thay bằng ngũ cốc tinh chế
Việc sử dụng ngũ cốc nguyên hạt sẽ giúp giảm 21% các bệnh lý tim mạch, đột quỵ, bệnh động mạch vành, hội chứng chuyển hóa, yếu tố nguy cơ chuyển hóa tim mạch. Ngũ cốc nguyên hạt chứa tinh bột nguyên nội nhũ, mầm và cám. Ngũ cốc nguyên hạt còn giúp tăng nhuận tràngm bảo vệ hệ vi sinh đường ruột. Ăn ngũ cốc nguyên hạt cũng giúp cung cấp thêm các loại chất xơ khác nhau, các chất dinh dưỡng thực vật, vi chất dinh dưỡng và chất dinh dưỡng đa lượng.
*** Vấn đề 4: Chọn Protein lành mạnh
 Protein đến từ thực vật và các loại hạt
Đậu nành (gồm có đậu nành và đậu phụ) và các loại đậu khác: đậu lăng, đậu xanh, đậu Hà Lan. Các loại đậu này giúp cung cấp protein và các chất xơ. Ăn nhiều các loại hạt giúp làm giảm nguy cơ các bệnh lý tim mạch nói chung (19% đến 25%) bệnh động mạch vành (24% đến 30%), tỷ lệ tử vong do đột quỵ (17% đến 18%), tỷ lệ mắc bệnh tim mạch (15% đến 19%), tỷ lệ mắc bệnh động mạch vành (17% đến 34%), tỷ lệ mắc đột quỵ (10% đến 11%), ngoài ra các nghiên cứu còn chứng minh được khả năng làm giảm đường huyết lúc đói, cholesterol toàn phần, và LDL-C.
 Cá và hải sản
Sử dụng cá đều đặn mỗi tuần 2 đến 3 bữa giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Cứ sử dụng 100g cá/ ngày giúp làm giảm 8% nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân, giảm 25% nguy cơ tử vong do tim mạch, giảm 22% nguy cơ tử vong do bệnh mạch vành, giảm 25% nguy cơ nhồi máu cơ tim, giảm 14% nguy cơ đột quỵ, giảm 20% tỷ lệ suy tim, giảm 12% tỷ lệ trầm cảm, giảm 35% nguy cơ ung thư gan, việc này được chứng minh do thành phần Omega-3 có trong cá so với các loại thịt khác như thịt đỏ, thịt đã qua chế biến, hoặc các sản phẩm từ sữa nguyên chất chưa tách béo. Lợi ích càng rõ rệt hơn khi sử dụng hải sản thay cho thực phẩm giàu chất béo bão hòa. Như vậy việc sử dụng cá cho khẩu phần ăn hàng ngày giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, trầm cảm và tử vong do mọi nguyên nhân.
 Lợi ích của việc sử dụng sữa ít béo hoặc không béo thay cho sữa béo
Ủy ban tư vấn về dinh dưỡng 2020 (DGAC 2020) đã kết luận rằng chế độ ăn kiêng bao gồm sữa ít béo giúp làm giảm nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân, giảm nguy cơ bệnh tim mạch, giảm nguy cơ thừa cân và béo phì. Việc chuyển sang chế độ ăn đầy đủ chất béo sang sữa ít béo và bơ hoặc dầu thực vật, chất béo không bão hòa giúp phòng ngừa bệnh tim mạch nguyên phát, giảm Cholesterol và giúp làm giảm tử vong do tim mạch, mặt khác việc ăn nhiều trái cây, rau và cá, ăn thịt nạc thay vì thịt béo, giảm đường và muối góp phần giảm bệnh mạch vành và tử vong.
 Sử dụng thịt nạc hay thịt gia cầm so với thịt đỏ hoặc thịt đã qua chế biến
Một phân tích gộp đã chỉ ra việc sử dụng thịt đã chế biến (như xúc xích, thịt nguội, giăm bông) có chứa nhiều natri và nitrit, muối, chất béo bão hòa, cholesterol, sắt, amin dị vòng làm tăng 15% tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân, 15% tử vong do tim mạch, 8% tử vong do ung thư.
Nghiên cứu tiếp theo được tiến hành trên 53553 nam giới và 27916 nữ giới ở Hoa Kỳ, theo dõi sử dụng thịt đỏ trong chế độ ăn 1 lần mỗi ngày trong 8 năm làm tăng nguy cơ tử vong lên từ 9% đến 13 %, trung bình 10%. Tác động chính của thịt đỏ là do những yếu tố như hàm lượng cao chất béo bão hòa, sắt cũng như ảnh hưởng không tốt lên hệ vi sinh đường ruột.
*** Vấn đề 5: Sử dụng dầu thực vật thay cho dầu nhiệt đới ( dầu cọ, dầu dừa, hạt cọ), mỡ động vật (bơ và mỡ lợn) và chất béo hydro hóa một phần
Vai trò đặc biệt quan trọng của chất béo không bão hòa bao gồm giảm nồng độ LDL-Cholesterol từ đó làm giảm tiến triển của mảng xơ vữa, giảm nguy cơ tim mạch. Nguồn chất béo không bão hòa đa đến từ đậu nành, ngô, quả óc chó, dầu hướng dương, dầu cây rum, hạt lanh. Nguồn chất béo không bão hòa đơn đến từ dầu hạt cải, dầu oliu, và các loại hạt, cả hai loại chất béo này đều tốt.
*** Vấn đề 6: Chọn thực phẩm chế biến tối thiểu thay vì thực phẩm chế biến sẵn
Theo NOVA, thực phẩm được chia thành những loại sau: Thực phẩm chưa chế biến hoặc chế biến tối thiểu ( các bộ phận ăn được của thực vật hoặc động vật), thực phẩm đã qua chế biến (ép, tinh chế, nghiền hoặc xay), thực phẩm chế biến sẵn (thực phẩm thuộc hai nhóm trước nhưng đã được thêm đường, muối, chất béo), thực phẩm siêu chế biến (thực phẩm thuộc hai nhóm trước nhưng được thêm màu sắc, hương vị nhân tạo, chất bảo quản nhằm ổn định khi bảo quản và đạt được cảm giác ngon miệng khi chế biến.
Trong thời đại hiện nay, cứ 10% sử dụng các thực phẩm siêu chế biến làm tăng 12% tỷ lệ bệnh tim mạch nói chung, 13% bệnh động mạch vành, 11% bệnh động mạch não, ngoài ra việc sử dụng thực phẩm siêu chế biến cũng làm tăng nguy cơ ung thư, béo phì, THA, rối loạn mỡ máu.
*** Vấn đề 7: Giảm thiểu đồ uống có thêm đường
Các loại đường bổ sung trong quá trình chế biến gồm có Glucose, dextrose, sucrose, xi-rô ngô, mật ong, si-rô trái cây, si-rô cây phong, bổ sung thêm đường vào chế độ ăn làm tăng tỷ lệ ĐTĐ type 2, bệnh lý tim mạch và thừa cân béo phì.
Với 1 ly nước ngọt mỗi ngày làm tăng tỷ lệ THA lên 22% tăng tỷ lệ béo phì lên 37%, khi lượng nước ngọt này tăng lên 4 ly mỗi ngày thì tỷ lệ THA cao hơn từ 28% đến 44%, dùng thêm 1 ly nước ngọt mỗi ngày cũng làm tăng tỷ lệ ĐTĐ type 2 lên tối đa đến 83% ( từ 41% đến 83%) so với những người tiêu thu dưới 1 ly nước ngọt mỗi tháng, ngoài ra việc tiêu thụ đường trong chế độ ăn còn làm tăng tỷ lệ Protein C, tăng tỷ lệ tryglycerid.
****Vấn đề 8 : Ăn/ sử dụng ít muối
Chế độ ăn giảm muối được quy định là lượng muối < 1,5g/ ngày tuy nhiên ở mức < 2,3g/ ngày là cũng đã rất tốt. Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet) tạm dịch là chế độ ăn kiêng để ngăn chặn tăng huyết áp giúp làm giảm HA tâm thu khoảng 7,1 mmHg ở những người không THA và giảm 11,5 mmHg ở những người có THA so với chế độ ăn có Natri cao
*** Vấn đề 9: Hạn chế rượu
Tăng nhu cầu sử dụng rượu làm tăng nguy cơ đột quỵ xuất huyết não, tăng nguy cơ rung nhĩ, cũng chưa có bằng chứng rõ ràng về việc rủi ro cao hơn khi không uống rượu, vì vậy các khuyến cáo được đưa ra rằng không nên uống nhiều hơn 1 ly mỗi ngày ở phụ nữ và 2 ly mỗi ngày ở nam giới. Cũng như một kim chỉ nan rằng nếu không uống rượu đừng bắt đầu. Nếu bạn chọn uống rượu, hãy hạn chế.
**** Vấn đề 10: Đưa nhu cầu sử dụng thực phẩm thành lối sống
Hướng dẫn trên được đưa ra áp dụng cho tất cả các loại thực phẩm cũng như đồ uống, bắt kể được chế biến, mua và tiêu thụ ở đâu, vì vậy chế độ ăn này nên được duy trì hàng ngày ngay kể từ khi chuẩn bị có con hay chuẩn bị cho con sau này.
1. 2021 Dietary Guidance to Improve Cardiovascular Health: A Scientific Statement From the American Heart Association.Originally published2 Nov2021https://doi.org/10.1161/CIR.0000000000001031Circulation. 2021;144:e472–e487
2. Kim Y, Keogh JB, Clifton PM. Does nut consumption reduce mortality and/or risk of cardiometabolic disease? An updated review based on meta-analyses.Int J Environ Res Public Health. 2019; 16:4957. doi: 10.3390/ijerph16244957
3. Wang X, Lin X, Ouyang YY, Liu J, Zhao G, Pan A, Hu FB. Red and processed meat consumption and mortality: dose-response meta-analysis of prospective cohort studies.Public Health Nutr. 2016; 19:893–905. doi: 10.1017/S1368980015002062
4. Zheng Y, Li Y, Satija A, Pan A, Sotos-Prieto M, Rimm E, Willett WC, Hu FB. Association of changes in red meat consumption with total and cause specific mortality among US women and men: two prospective cohort studies.BMJ. 2019; 365:l2110. doi: 10.1136/bmj.l2110
5. Srour B, Fezeu LK, Kesse-Guyot E, Allès B, Méjean C, Andrianasolo RM, Chazelas E, Deschasaux M, Hercberg S, Galan P, et al. Ultra-processed food intake and risk of cardiovascular disease: prospective cohort study (NutriNet-Santé).BMJ. 2019; 365:l1451. doi: 10.1136/bmj.l1451
6. Srour B, Fezeu LK, Kesse-Guyot E, Allès B, Debras C, Druesne-Pecollo N, Chazelas E, Deschasaux M, Hercberg S, Galan P, et al. Ultraprocessed food consumption and risk of type 2 diabetes among participants of the NutriNet-Santé prospective cohort.JAMA Intern Med. 2020; 180:283–291. doi: 10.1001/jamainternmed.2019.5942
7. Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Hu FB. Sugar-sweetened beverages, obesity, type 2 diabetes mellitus, and cardiovascular disease risk.Circulation. 2010; 121:1356–1364. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.109.876185
8. Sacks FM, Svetkey LP, Vollmer WM, Appel LJ, Bray GA, Harsha D, Obarzanek E, Conlin PR, Miller ER 3rd, Simons-Morton DG, Karanja N, Lin PH; DASH-Sodium Collaborative Research Group. Effects on blood pressure of reduced dietary sodium and the Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet. N Engl J Med. 2001; 344: 3–10.