አሌፍ የጤና ማማከር Aleph Health Consultancy

ጤናማ አመጋገብ ለዓይናችን ጤና: ሉቲይን /Lutein/ ለዓይናችን

1.አቮካዶ
አቮካዶ ሉቲይን እና ዚያዛንቲን (Lutein and Zeaxanthine) የተባሉ ንጥረ ነገሮችን በውስጡ የያዘ በመሆኑ በብርሃን / በፀሐይ ጨረር / ምክንያት በዓይናችን ላይ የሚደርሰውን ጉዳት የመከላከል አቅሙ ከፍ ያለ ነው።
በተጨማሪም የተባለው ነጥረ ነገር በዕድሜ ምክንያት የሚከሰት የእይታ ችግር፣ በደም ግፊት እና በአመጋገብ ችግር በዓይናችን ላይ የሚከሰተውን የጤና ችግር ይከላከላል።

2.እንቁላል

እንቁላል የዓይናችንን ጤና በመጠበቅ በኩል ያለው ጠቀሜታም ከፍተኛ ነው።
የቫይታሚን ኤ ምንጭ የሆነው እንቁላል ለዓይን ጤንነት ጠቃሚ ሲሆን፥ ልክ አንደ አቮካዶ የእንቁላል አስኳልም ሉቲይን እና ዚያዛንቲን የተባሉት ንጥረ ነገሮች በውስጡ በመያዙ በብርሃን ጨረር ምክንያት በዓይን ላይ የሚከሰትን ጉዳት ለመከላከል ይረዳል።
3.ካሮት

በቫይታሚን ኤ የበለፀገው ካሮት ቤታ ካሮቲን የተባለ ንጥረ ነገር በውስጡ በመያዙ የዓይናችን የእይታ ጥራት ከፍ ያለ እንዲሆን ከማስቻሉም በላይ ከአድሜ ጋር ተያይዞ ለሚከሰት የዓይን ችግር የመጋለጥ እድላቸው 25 በመቶ ድረስ የመቀነሰ አቅም አለው።
4.አረንጓዴ ሻይ
አረንጓዴ ሻይ በርካታ የጤና ጠቀሜታዎች እንዳሉት የሚነገርነት ሲሆን፥ ከእነዚህም ውስጥ ለዓይናችን ጤንነት የለው ጠቀሜታ አንዱ ነው።
በአረንጓዴ ሻይ ውስጥ ያሉት እንደ ቫይታሚን ሲ፣ ሉተን እና ዚያዛንቲን የተባሉ አንቲ ኦክሲደንቶች ካንሰርን፣ የልብ ህመምን እና የዓይን በሽታን ለመከላከል እንደሚረዱ ይታመናል።

5. ሌሎች በሉቲይን የበለፀጉ በቀላሉ የምናገኛቸው ምግቦች
ጎመን / Kale / ቆስጣ / Spinach / ብሮኮሊ /Broccoli/ በቆሎ / Corn / ፐርስሊ / Parsley /

ቴሌግራም ቻናላችንን ይቀላቀሉ፡ t.me/alephhealth
ፌስቡክ ገጻችንን ላይክ ፎሎው ያድርጉ

ስራ የጀመርንበትን አንደኛ ዓመት በማስመልከት ለተመላላሽ ታካሚዎቻችን ያዘጋጀነውን የ 10 % ቅናሽ እስከ እሁድ መጋቢት 15 ያራዘምነው መሆኑን ስንግልጽ በደስታ ነው።

መቅረዝ ጠቅላላ ሆስፒታል።
0952272727
6757

አንደኛ ዓመታችንን በማስመልከት ነገ መጋቢት 12, 2016 ላይ ለሚመጡ ተመላላሽ ታካሚዎቻችን የ10% ቅናሽ ያደረግን መሆኑን ስንገልፅ በደስታ ነዉ።

መቅረዝ ጠቅላላ ሆስፒታል

0952 272727|
6757 ላይ ይደዉሉልን።

የፀሐይ ጨረረ እና ጤና
ቴሌግርም ቻናላችንን ይቀላቀሉ: t.me/alephhealth

ሰሞኑን ከፀሐይ ጨረረ ጋር ተያይዞ ብዙ እየተባለ በመሆኑ ጠቅለል ያለ መረጃ ስለፀሐይ ጨረር እንስጣችሁ።
ከፀሐይ የምናገኛቸው ጥቅሞች እጅግ በርካታ መሆናቸው እንደተጠበቀ ሆኖ የሚከተሉትን ነጥቦች ማወቅ ያስፈልጋል

1. የፀሐይ ጨረር መለኪያ ዩቪ ኢንዴክስ / UV Index / የሚባል ሲሆን ምን ያክል የፀሐይ ጨረር ወደ ምድር በመድረስ ቆዳችን ላይ የሚያስከትለውን ጉዳት ለመገመት የሚያስችል መለኪያ ነው። ይህም የዩቪ ኢንዴክስ / Ultraviolet - UV Index/ ልኬት መጠን ከ 0 እስከ 12 ድርስ ሊደርስ ይችላል

2. የአየር ትንበያ ተቋማት እንዲሚጠቁሙት በአዲስ አበባ ከተማ የዩቪ ኢንዴክስ / UV Index / ልኬት በሁለት የሚከፈል ነው
• አንደኛው ከሰኔ አጋማሽ እስክ ታህሳስ ያለው ሲሆን የዩቪ ኢንዴክስ / UV Index/ ለኬቱ ብዙውን ጊዜ ከ 4 አይበልጥም
• ሁለተኛው ውቅት ደግሞ ከጥር እስክ ሰኔ መጀምሪያ ያለው ወቅት ሲሆን በዚህን ወቅት የዩቪ ኢንዴክስ / UV Index / ልኬት 5 አካባቢ እንደሆነ ጥናቶች ያሳያሉ

3. ለቆዳቸን ጤና አስጊ ያልሆነው የዩቪ ኢንዴክስ / UV Index/ ልኬት መጠን ስንት ነው?
• ሰውነታችን ከፀሐይ ብርሃን የሚያስፈልገውን ጥቅም እንዲያገኝ ብሎም ቆዳን ለጉዳት እንዳይጋለጠ የዩቪ ኢንዴክስ / UV Index/ መጠን ከ 3 መብለጥ የለበትም። ይህም በአብዛኛው ከ 4 ወይም 5 ሰዓት በፊት ያለ የፀሐይ በርሃን ማለት ነው።
• የቀትር ፀሐይ እጅግ ከፍተኛው የዩቪ ኢንዴክስ ለኬት የሚመዘገብበት ስለሆነ ለአዋቂዎችም ሆነ ለልጆች አይመከርም

4. ሰሞኑን የተከሰተው ምንድን ነው
• ለሶስት ቀን ብቻ ሳይሆን እስከሚቀጥለው ሳምንት አጋማሽ ድረስ / ከዛም በላይ ሊሆን ይችላል/ በአዲስ አበባ ሊኖር ይችላል ተብሎ የተተነበየው የዩቪ ኢንዴክስ ልኬት መጠን ከ 9 እስከ 12 ድረስ ነው። ይህም ቆዳን እና አይንን በከፍተኛ ደረጃ ለጉዳት ሊዳርግ ስለሚችል
• ኮፍያ በማድረግ
• የፀሐይ መከላከያ መነፅር በመጠቅም
• የመከላከል አቅማቸው ከፍ ያለ የፀሐይ መከላከያ ቅባት (ሰን ስክሪን ክሬም) በመቀባት - SPF 30 እና ከዛ በላይ የሆኑትን መጠቀም እና
• በእኩለ ቀን ወደ ፀሐይ ባለመውጣት ራሳችንን ከሚደረሰው ጉዳት መጠበቅ እንችላለን።

5. በየእለቱ ያለውን የየቪ ኢንዴክስ መጠን (UV index ) ለማወቅ በስልካችሁ ላይ ያለውን weather application በመክፈት መመልከት እና ጥንቃቄ ማድረግ የምትችሉ መሆኑን እንገልፃለን።

ስልጠናው መጋቢት 21 እና 22 / 2016
ለእርስዎ በሚያመችና በመረጡት ቀን ይሰጣል።

ቴሌግርም ቻናላችንን ይቀላቀሉ: t.me/alephhealth

ይህን ያውቃሉ❓ ከመጠን ያለፈ ክብደትና ውፍረት ለተለያዩ የጤና እክሎች ያጋልጣል ፣
🚨የስኳር ሕመም type 2
🚨 የልብና የልብ ነክ ሕመሞች ፣ cardiovascular diseases
🚨 የተለያዩ የካንሰር ሕመሞች cancers
🚨 የደም ግፊት መጨመር hypertension
🚨 ስትሮክ ፣ stroke
🚨 የጡንቻና መገጣጠሚያ ሕመም ፣ muscle & joint problems

የተስተካከለ ሰውነት እንዲኖርዎ ጤናዎም እንዲጠበቅ ጤናማ አመጋገብ ከአካላዊ እንቅስቃሴ ጋር ያጣመረ የኑሮ ዘይቤን ይከተሉ።

አሌፍ ጤና
ቴሌግራም ቻናላችን: t.me/alephhealth

Hypothyroidism / የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ /

የታይሮይድ ሆርሞን ጥቅም ፦ በዋናነት የሰውነታችን ክፍሎች የኃይል / ኢነርጂ/ አጠቃቀምንና ክምችትን መቆጣጠር ሲሆን የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ / ሃይፖታይሮይዲዝም/ በተለያዩ ምክንያቶች ሊከሰት ይችላል
Hypothyroidism / የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ መንስኤዎች /
የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ በአብዛኛው በ thyroid gland /ታይሮይድ እጢ / ችግር ምክንያት የሚከሰት ሲሆን አልፎ አልፎ በተለያዩ ሕመሞች እና መድኃኒቶች ምክንያት ሊከሰት ይችላል

ምልክቶቹ ምን ምን ናቸው
የድካም ስሜት ፤ መፍዝዝ ፤ የክብደት መጨመር ፤ ከሌሎች ሰዎች በተለይ ቀዝቃዛ አይር መቋቋም አለመቻል ፤ የቆዳ ድርቀት እና መወፈር ፤ የአይነ ምድር መድረቅ ፤ በሴቶች ላይ የወር አበባ መዛባት እና ወዘተ ሊሆኑ ይችላሉ። እንደ ሕመሙ ክደት ምልክቶቹ አይን ፤ ልብ እና ሊሎች የሰውነት ክፍሎች ላይም ሊታዩ ይችላሉ።

በምርመራ ማወቅ ይቻላል?
የ Hypothyroidism / የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ / ከነ መንሴው በላብራቶሪ ምርመራ መለየት እና መረጋገጥ የሚችል ሕመም ነው።

ሕክምናውስ እንዴት ይከናወናል
የ Hypothyroidism / የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ/ ሕክምና ዋና ግብ በደም ውስጥ የሚገኙትን የታይሮይድ ሆርሞኖች ወድ ትክክለኛ መጠናቸው እንዲመለሱ ማድረግ እና የሚታዩ ምልክቶችንና የስሜት መዋዥቆችን ማስተካከል ነው።

የሕክምና አይነቶቹም
1. በመድኃኒት መልክ የታይሮክሲን ሆርሞንን መውስድ በበቂ እና በተገቢው መጠን በመውስድ እንዲሁም የሆርሞኖቹን መጠን በላብራቶሪ በመከታተልና የሚውሰደውን የሆርሞን መጠን በማስተካከል የሚፈለገውን ለውጥ ማምጣት እና መፈትሔ ማግኘት ይቻላል።
2. በተጨማሪም አልፎ አልፎ ለሚታይ የ Hypothyroidism / የታይሮይድ ሆርሞን ማነስ መንስኤው ሕክምና የሚያስፈልገውና መወገድ የሚችል ከሆነ ዋናው ምክንያት በማከም መዳን ይቻላል።

ማስታውሻ፡ ይህ ጽሑፍ አጠቃላይ መረጃ ለመስጠት እንጅ የሐኪምዎን ክትትልና እርዳት አይተካም። እባክዎ ወደ ኢንዶክራይን ስፔሻሊስት ሒኪም ዘንድ በመሄድ ሙሉ መረጃና ሕክምና ያግኙ።

አሌፍ ጤና
Telegram page: t.me/alephhealth

ተጨማሪ ቫይታሚኖችና ማዕድናት ለማን እና መቼ?

በእንክብል፤ በፈሳሽ ወይም በዱቄት መልክ የሚቀርቡት ቫይታሚን እና ማዕድናት ያለ ሀኪም ትዕዛዝ የሚሸጡ በመሆናቸው የሚፈልጉ ሁሉ በቀላሉ ሊያገኟቸው እንደሚችሉ ይታመናል። መቼና እነማን ናቸው እንደዚህ ያሉትን የንጥረ ነገር መጠቀም ያለባቸው? የሚለው ሊመሰስ የሚገባው ጥያቄ እንደሆነ የህክምና ባለሙያዎችና የተለያዩ የህክምና ጥናት ጽሑፎች ያሳስባሉ።

የተለያዩ ከምግብ ልናገኛው የሚገባ ለሰውነታችን ጠቃሚ የሆኑ ንጥረ ነገሮችን በተጨማሪ ምግብነት ተዘጋጅተው በገበያው ይቀርባሉ፤ ብዙዎችም ይጠቀሙባቸዋል።
ምንም እንኳን እነዚህን ቫይታሚኖችና ማዕድናትን የያዙ እንክብሎችም ሆኑ ፈሳሾች ያለሀኪም ትዕዛዝ ከገበያው ማግኘት ቢቻልም እነማን መውሰድ አለባቸው የሚለውና የመጠን ጉዳይ ሊታሰብበት እንደሚገባ የህክምና ባለሙያዎች ይመክራሉ።

የተጨማሪ ቫይታሚኖችና ማዕድኖች ተጠቃሚዎች
የዩናይትድ ስቴትስ ብሔራዊ የጤና ተቋም ይፋ ባደረገው መረጃ መሠረት ከአሜሪካን ሕዝብ ቁጥር ከግማሽ በላይ የሚሆነው በየቀኑ ወይም አልፎ አልፎ ቫይታሚንና የተለያዩ ማዕድናትን በተጨማሪ ምግብነት ይወስዳል። በእኛም ሀገር በከተማ ከሚኖረው ሕዝብ ቀላል የማይባለው እነዚህን ቫይታሚኖችና ማዕድናት ይውስዳል። እንዲህ ያሉት የምግብ ተጨማሪ ንጥረነገሮች በኪኒን፤ ዱቄት ወይም ፈሳሽ መልክ ያለ ሀኪም ማዘዣ በገበያው እንደልብ ይገኛሉ። በብዛት ሰዎች የሚወስዷቸው እነዚህ ንጥረ ነገሮች ቫይታሚኖች፤ ማዕድናት እና የእጽዋት ውጤቶች ናቸው።
ሰዎች እንዲህ ያሉትን የምግብ ተጨማሪዎች የሚወስዱት ለሰውነታቸው ተገቢና በቂ ያሉትን የቫይታሚን እና ማዕድናት መጠን ለመጠበቅ እንዲሁም የጤና ይዞታቸውን ለማሻሻል በማሰብ እንደሆነ ይታመናል። ግን ሁሉም ሰው እንዲህ ያሉትን ተጨማሪ ምግቦች መውሰድ ይኖርበት ይሆን?
የምግብ ሳይንስ ባለሙያ እና አማካሪዎች ፤ «ከምንመገባቸው የተለያዩ ጤናማ ምግቦች አስፈላጊዎቹን ንጥረ ነገሮች ማግኘት ስለሚቻል፤ የግድ ተጨማሪ ተብለው የተዘጋጁትን ቫይታሚኖችና ማዕድናት መውሰድ አያስፈልግም በማለት ይሞግታሉ።

የቫይታሚኖች አይነት
1. ቫይታሚን ኤ ፤ ዲ ፤ ኢ እና ኬ የሚባሉት በቀላሉ በአንጀት ተመጠው ወደ ተለያዩ የሰውነት ክፍሎች ለመድረስ ቅባት የሚፈልጉ ሲሆን
2. ቫይታሚን ቢ ፤ ቢ ኮምፔክስ ወይም ቢ ግሩፕ እና ሲ የምንላቸው ቫይታሚኖች በቀላሉ በውሃ የሚሟሙ አይነቶች ናቸው።
ለምሳሌ ካሮት እንዲሁ በጥሬው ብንበላው ከካሮት የሚገኘው ቫይታሚን ኤ እንዲሁ ወደ ሰውነታችን እንደማይገባ፤ ይልቁንም ከጥቂት ዘይት ጋር ብንመገበው የተሻለ ጥቅም ልናገኝ እንደምንችል ይታመናል።

በማዕድናት ደረጃ እንደ ካልሲየም፤ ፖታሲየም፤ ማግኒዚየም፤ ዚንክ ፣ ብረት እና አዮዲንን የመሳሰሉት ለሰውነታችን ከሚያስፈልጉ ዋነኞቹ መሆናቸውንም የሚታመን ነው። ተመጣጣኝና ጤናማ አመጋገብን የሚያዝወትሩ ሰዎች የተጠቀሱት ቫይታሚኖችም ሆኑ ማዕድናት እጥረት ላያጋጥማቸው ይችላል። የተመጣጠነ ምግብ ስንልም በቂ ኃይል ሰጪ ምግቦች ካርቦሃድሬት፤ ፕሮቲን እና ቅባት ነክ ምግቦችን ጨምሮ፤ አትክልትና ፍራፍሬ፤ ጥራጥሬ እንዲሁም ዓሣ እና ወተትና የወተት ተዋጽኦዎችን ማለታችን ነው።

ለቫይታሚን እና ማዕድናት ማነስ/ እጥረት እነማን ይጋለጣሉ?
የተለያዩ ቫይታሚኖችና ማዕድናት እጥረት የሚያጋጥማቸው ሰዎች የሚከተሉት ናቸው
1. በእርግዝና ወቅት እንዲሁም የሚያጠቡ እናቶች በተለይ የቫይታሚን ቢ 12 ፤ የፎሊክ አሲድ እና የብረት ወይም አይረን ማዕድን ማነስ ሊያጋጥማቸው ይችላል።
2. የእንሳስት ተዋጽኦን ሙሉ በሙሉ / በከፊል የማይመገቡ፤
3. ጥሩ እንቅልፍ የማይተኙ፣ በሥራም ሆነ በተለያዩ ምክንያቶች የሚጨነቁ እና ለጭንቀት የሚጋለጡ፣
4. ከባባድ ስፖርት የሚያዘወትሩ እና ላብ በብዛት የሚያልባቸው፤
5. ለረዥም ጊዜ አልክሆል መጠጥ የሚጠጡ፤ ትንባሆ የሚያጨሱ፤
6. ሥር የሰደደ የአንጀት ህመም ያለባቸው፤ የጨጓራ እና የአንጀት ቀዶ ህክምና ያደረጉ ፣
7. የደም ግፊትን ጨምሮ ለረዥም ጊዜ የሚወሰዱ መድሃኒቶችን የሚወስዱ እና የስኳር ህመም ተጠቂዎች መድኃኒት የማይወስዱም ቢሆኑም ለተለያዩ ማዕድናት እጥረት ሊጋለጡ እንደሚችሉ ይታመናል።
8. ሽንት የሚያሸኑ መድኃኒቶችን የሚወስዱ እና ሌሎች መድኃቶችም እንዲሁ የተለያዩ ማዕድናት ማነስ / እጥረት በሰውነት ውስጥ ሊያስከትሉ ይችላሉ
9. በሥራ ባህሪያቸው ምክንያት የፀሐይ ብርሃን በበቂ ሁኔታ የማያገኙ የኅብረተሰብ ክፍሎችና ወዘተ

ቀደም ሲል እንደተገለጸው እነዚህ ተጨማሪ ምግቦች ተብለው የሚቀርቡ ንጥረነገሮች ያለ ሀኪም ማዘዣ የሚሸጡ ናቸው። በዘፈቀደ ተጨማሪ ቫይታሚንና ማዕድናትን መውሰድ የጎንዮሽ ችግር ሊያስከትል እንደሚችልም የታወቀና የተረጋገጠ ነው።
ሰዎች በተለያዩ ጊዜያት ለልዩ ልዩ ህመሞች የሚጋለጡ ከሆነ፤ መንስኤው ያልታወቀ የድካም ስሜት የሚሰማቸው ከሆነ መንስኤውን የህክምና ባለሙያን በማማከር ከሰውነታቸው ለጎደሉ ማዕድናትም ሆነ ቫይታሚኖች መትፍሄ ቢፈልጉ የተሻለ እንደሚሆንም እንመክራለን።

አሌፍ ጤና
ቴሌግራም ግሩፓችንን ይቀላቀሉ፦ t.me/alephhealth

𝗜𝗳 𝗻𝗼𝘁 𝘁𝗿𝗲𝗮𝘁𝗲𝗱, diabetes can cause:

👁️ blindness
❗️kidney failure
🫀 heart attack
🧠 stroke
🦵 lower limb amputation

Access to early diagnosis and treatment is key to prevent such complications

ስለ ቶንሲል የምናውቀው አና የምንሳሳተው ምንድን ነው?

ቶንሲል ለብዙዎቻችን እንደሚመስለን በሽታ አይደለም።
ቶንሲል ማለት ትንንሽ አበጥ ያሉ የተፈጥሮ የበሽታ መከላከያ አካላት ስብስብ ነው ። ይህም በክብ ቀለበት ከምላስ ጀርባ የላንቃን የጎን ግድግዳ እና የላንቃን ክዳንና የአፍንጫን የውስጠኛ ክፍሎች ያስተሳስራል።

ቶንሲል ጥቅሙ ምንድን ነው?

በአፍም በአፍንጫም የሚገቡ ተዋህስያንን መዋጋት ነው። የሰውነትን በር ከጠላት መከላከያ ነው።

ቶንሲል እና እንጥል አንድ ናቸው?

ሁለቱም በላንቃ አካባቢ ይገኛሉ። ግንኙነታቸው ግን ጉርብትና እንጅ በአገልግሎት አይገናኙም።

Uvula/ እንጥል

እንጥል ማለት ከላንቃ ላይ የተንጠለጠለ ማለት ነው። ከቶንሲል ጋር ምንም ግንኙነት የለውም።

የቶንሲል ህመም/Tonsillophayngitis?

ይህ የቶንሲል እና የላንቃ አካባቢ በተዋህስያን መወረር እና ኢንፌክሽ መፈጠር ነው።

የቶንሲል ህመም በተለያዩ ተዋህስያን ምክንያት ሊከሰት ይችላል
1. በቫይረስ ዝርያዎች
በብዛት ህጸጸናትን የሚያጠቁ አነዚህ ናቸው። በርካታና የተለያዩ የቫይረስ አይነቶች የቶንሲል ሕመምን ሊያከስቱ ይችላሉ።

2. የባክቴሪያ ዝርያዎች
ከ15-30% የሚሆነው የቶንሲል ህመም መንስኤ በባክቴሪይ ምክንያት ሊከሰት ይችላል ።

የቶንሲል ህመም ምልክቶች
ትኩሳት፣ ለመዋጥ መቸገር ፡ ራስ ምታት፣ የአፍ መሽተት፣ የአንገት ንፍፊት እብጠት፣ ማንኮራፋት፣ ሳል ወዘተ

የቶንሲል ህመም መተላለፊያ መንገዶች
1. በትንፋሽ ጠብታ
2. በንክኪ

የባክቴሪያ ቶንሲል በብዛት የሚያጠቃው ማንን ነው?

የባክቴሪያ ቶንሲል በአመዛኙ ከሁለት አመት በላይ የሆኑ ህጻናትን የሚያጠቃ ሲሆን አብዛኛዎቹ ከ5-15 እድሜ ያሉት ይጠቃሉ። የቫይረስ ሲሆን ለጋ ህጻናትም ይጠቃሉ።

የቶንሲል ህመም ተያያዥ ችግሮች
1 ፡ መግል መቋጠር
2. የሳንባ ምች / የማጅራት ገትር
3. የልብ ህመም : ይህን ለመከላከል ቶንሲል እንዳመመን ወደ ጤና ተቋም በመሄድ በአግባቡ መታከም ያስፈልጋል ።
4. የኩላሊት ህመም
5. የቶንሲል መፋፋት

የቶንሲል ህመም ህክምና
መጀመሪያ የባክቴሪያ ወይስ የቫይረስ ነው የሚለውን መለየት ያስፈልጋል።

መለያ መንገዶች
1. የቫይረስ ከሆነ የጉንፋን ምልክት አብሮ ይኖራል ግን አንዳንድ ጊዜ እንደ ቫይረስ ጀምሮ በተጨማሪ የባክቴሪያ ኢንፌክሽን ሊከሰት ስለሚችል ጥንቃቄ ይፈልጋል።
2. መግል የያዘ ከሆነ ብዙውን ጊዜ የባክቴሪያ ምልክት ነው ግን ይህን በደንብ እርግጠኛ መሆን ይፈልጋል።
3. ድድ፣ ከንፈር ወይም ምላስ የቆሰሉ ከሆነ የቫይረስ ምልክት የመሆን እድሉ የሰፋ ነው።
4. የነጭ የደም ሴል እና ተያያዥ ምርመራ

የመድሃኒት ህክምና
1. የህመም ማስታገሻ
2. እንደ ቶንሲሉ ህመም መነሻ የተለያዩ ጸረ ባክቴሪያ አለበለዚያም ፀረ ቫይረስ መድሃኒት
3. በቂ ፈሳሽ መውሰድ ረፍት ማድረግ።
4. ማር እና የውሃ ኢንፋሎት መታጠን
5. የብርቱካን ወይም ሎሚ ጭማቂ በጥቂቱ።

የቀዶ ሕክምና መቼ ለማን?
1. ተደጋጋሚ የባክቴሪያል ቶን ሲል ሕመም (በዓመት ውስጥ ቢያን ስ 12 ጊዜና ከዛ በላይ ከተከሰተ)
2. በቶንሲል ዙሪያና ተያያዥ እካባቢ መግልብ መቋጠር ከተከሰተ
3. የቶንሲል መፋፋት /Adenotonsillar Hypertrophy/ ተከስቶ የአተነፋፈስ ሥርዓት ላይ እክል ከተከሰተ

ቴሌግራማችን: t.me/alephhealth

የታይፈስ ነገር….
============== ቴሌግራማችን: t.me/alephhealth

ውድ የገፃችን ተከታታዮች በባለፈው ‘የታይፎይድ እና የታይፈስ ነገር..’ በተሰኘው ፅሁፍ ስለ ታይፎይድ መረጃ ማስተላለፋችን ይታወቃል። ባለፈው ቃል በገባነው መሠረት ስለ ታይፈስ ያጠናቀርነውን ፅሁፍ እነሆ ብለናል።

ታይፈስ ሪኬቲሲያ(Rickettisia) በሚባሉ የባክቴሪያ አይነቶች የሚመጡ ድንገተኛ ትኩሳት የሚያስከስቱ በሽታዎች የሚጠሩበት የወል ስም ነው። በመሆኑም በአለማችን ላይ ብዙ የታይፈስ አይነቶች አሉ። ወደ እኛ ሀገር ስንመጣ በሚተላለፉበት መንገድ እና በሚያስከትሉት በሽታ አደገኛነት የሚለያዩ ሁለት የታይፈስ አይነቶች አሉ።

1. በቁንጫ አማካይነት ከአይጥ ወደ ሰው የሚተላለፍ ታይፈስ(endemic typhus/ Rat flea typhus/murine typhus)

ይህ ብዙ ጊዜ የሚታየው የታይፈስ አይነት ነው። የሚተላለፈውም በባክቴሪያው የተያዙ አይጦችወይንም ድመቶች ላይ የሚመገቡ ቁንጫዎች ወደ ሰው በማለፍ ሲናከሱ ነው። እነዚህ ቁንጫዎች ቆዳ ላይ ተጣብቀው ደም ከመጠጡ በኋላ በአይን የማይታይ ሰገራ ጥለው ያልፋሉ። የተነከሰው ሰው የተነከሰበትን ቦታ በሚያክበት ጊዜ በቁንጫ ሰገራ ውስጥ የነበረው ባክቴሪያ በተነከሰው ቀዳዳ በኩል ወደ ሰውነት ውስጥ ዘልቆ በመግባት እና በሰውነት ውስጥ በመራባት በሽታውን ያስከትላል። የበሽታው ምልክቶች የሚታዩት ታካሚው በቁንጫ ከተነከሰ በአማካይ ከ 2 ሳምንታት በኋላ ነው።

2. በሰውነት ተባይ አማካይነት ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍ ታይፈስ( epidemic typhus/ Louse born typhus)

ይህኛው አይነት ታይፈስ በወረርሺኝ መልክ ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍ አደገኛ እና ለሞት ሊያደርስ የሚችል በሽታ ነው። የሚተላለፈውም በሰውነት ተባይ ነው። ( የዚህን ተባይ ስም መጥራት ለአብዛኛው ሰው የሚከብድ በመሆኑ ነው እንጂ የሰውነት ተባይ በሚል የምጠራው ‘የልብስ ቅማል’ መሆኑ ይታወቅልኝ) አብዛኛውን ጊዜ የሚከሰተው ንፅህናው ባልተጠበቀ ሁኔታ በአንድ ክፍል ውስጥ ብዙ ሰው በሚበኖርበት እና ተጠጋግቶ በሚተኛበት ጊዜ ነው። ለምሳሌ ማረሚያ ቤቶች፣ የጎዳና ልጆች፣ ዶርሚተሪዎች ፣መዋዕለ ህፃናቶች….የመሳሰሉ። ይህ የሰውነት ተባዮች ከአንድ ሰው ወደ አንድ ሰው እንደልባቸው እንዲተላለፉ ምቹ አጋጣሚ ይፈጥርላቸዋል። ስለሆነም ከመካከል በአጋጣሚ አንድ በባክቴሪያው የተጠቃ ሰው ካለ በሽታውን በአንድ ጊዜ ለብዙ ሰዎች ሊያስተላልፍ ይችላል። በተባዩ የተነከሰው ሰው በሚያክበት ጊዜ በተባዩ ሰገራ ውስጥ ያሉ ባክቴሪያዎች ወደ ሰውነት በመግባት በሽታ ያስከትላሉ። የበሽታው ምልክቶች የሚከሰቱት በተባይ ከተነከሱ ከ 1-2 ሳምንት በኋላ ነው።

ምልክቶቹስ
=========

የሁለቱም ታይፈስ አይነቶች ምልክቶች ከሞላ ጎደል አንድ አይነት ናቸው። ነገር ግን በቁንጫ የሚመጣው ታይፈስ ምልክቶች ቀላል የሆኑና አደገኛ ያልሆነ በሽታ ሲሆን በሰውነት ተባይ የሚተላለፈው ግን ህመሙ እጅግ አደገኛ እና ቶሎ ካልታከመ ለህይወት የሚያስጋ ከመሆኑም በላይ ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍ በመሆኑ ለህብረተሰቡ አደጋ ነው።

የሚከተሉት ምልክቶች አብዛኛው ታካሚ ላይ የሚታዪ ናቸው

• ድንገተኛ የሆነ ሀይለኛ ትኩሳት
• ራሰ ምታት
• ብርድ ብርድ ማለት እና መገጣጠሚያ መቆረጣጠም

የሚከተሉት ደግሞ የተወሰኑ ታካሚዎች ላይ የሚታዩ ናቸው። (በተለይ በሰውነት ተባይ የሚተላለፈው)

• ቆዳ ላይ የሚወጣ ሽፍታ
• ደረቅ ሳል
• የአስተሳሰብ መዛባት( confusion) እና ራስን መሳት (coma)

ምርመራው
=======
ልክ እንደታይፎይድ አሁን በየላብራቶሪው እየተሰራ ያለው የታይፈስ ምርመራ(Weil Felix የሚያየው የፀረ-ታይፈስ ኬሚካል(antibody) መኖር አለመኖሩን ነው። እነዚህ ኬሚካሎች ግን ከዚህ በፊት በነበረ መለስተኛ የታይፈስ ኢንፌክሽን(እንዲያውም ብዙ ጊዜ ምልክት ሳያሳይ ያለፈ) ወይንም በሌላ አይነት የባክቴሪያ ወይንም ቫይረስ የተነሳ በሰውታችን ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ። በመሆኑም ይህ ምርመራ ፖዘቲቭ ስለሆነ ብቻ አንድ ሰው ታይፈስ አለበት ብሎ ማረጋገጥ አይቻልም።

ታዲያ አንድ የጤና ባለሙያ የአንድ ሰው በሽታ ታይፈስ ሊሆን ይችላል የሚለው እንዴት ነው?

1. ከላይ የተዘረዘሩት ምልክቶች በተለይ ድንገተኛ ትኩሳት ሲኖር
2. ታካሚው ለቁንጫ ወይንም ተባይ ባለፉት ሁለት ሳምንታት ውስጥ ተጋላጭነት ከነበረው
3. እና ሌላ በሽታ ለምሳሌ ወባ፣ ኢንፍሉዌንዛ፣ ታይፎይድ፣ የሳንባ ወይንም የኩላሊት ኢንፌክሽን የመሳሰሉት አለመሆኑ ሲረጋገጥ

ታይፈስ የመሆን እድሉ ከፍተኛ ስለሆነ እና ህክምናው ውጤታማ እና ቀላል ስለሆነ ህክምናውን እንዲወስድ ይመከራል።

ህክምናው
=======

ሁለቱም የታይፈስ አይነቶች በተመሳሳይ አይነት መድሀኒት ይታከማሉ። አብዛኛውን ጊዜ የምንጠቀመው መድሀኒት በአፍ የሚወሰድ doxycycline ነው። በተጀመረ በ2 ቀን ትኩሳቱ ሙሉ በሙሉ እንደሚጠፋ ይጠበቃል። ይህ ካልሆነ ግን ታይፈስ ሳይሆን ሌላ በሽታ ሊሆን ይችላል እና ወደ ጤና ተቋም በመሄድ ተጨማሪ ምርመራ ማድረግ ያስፈልጋል። ከ5-7 ቀን ህክምና በቂ ነው።

መከላከያ መንገዶቹ
==============

1. በቁንጫ ለሚተላለፈው ቁንጫዎችን እና አይጥ ማስወገድ እና መከላከል
2. በተባይ ለሚተላለፈው አይነት የግል ንፅህናን መጠበቅ፣ የሰው ልብስ አለመልበስ፣ ከመካከል አንድ ሰው ላይም እንኳን ተባይ ከተገኘ የተለያዩ ኬሚካሎችን በመጠቀም የሁሉም ሰው ልብሶች እና አልጋ ላይ የተባይ ማጥፊያ ዘመቻ ማድረግ

ከላይ ያስተላለፍነው መረጃ ለጠቅላላ እውቀት እንጂ የሀኪምዎትን ምክር ሙሉ በሙሉ የሚተካ አይደለም። በተቻለ መጠን ሀኪምዎን ያማክሩ።

አስተያየት እና ጥያቄዎቻችሁን ገፁን ላይክ በማድረግ ላኩልን

ለአእምሮ እና አካላዊ ጤና እነዚህን ያዘውትሩ

🚴‍♂🏋️‍♂️ እንደ ምርጫው የስፖርት እንቅስቃሴዎችን ያዘውትሩ
🍛🍲 ጤናማ አመጋገብ
😴 በቂና የተመጣጠነ እንቅልፍ ያግኙ
🥃🍺 ከአልኮል መጠጦች ይቆጠቡ ወይም መጠኑን ይገድቡ
🗣🗣 ስለሚሰማዎት ነገር በተቻለ መጠን ከሚቀርቡት ሰው ጋር ያውሩ ይነጋገሩ

Practice these tips for good mental health:

🏋️‍♂️ Exercise regularly
🍲 Eat healthy
😴 Get adequate sleep
🍺 Limit your alcohol intake
🗣 Talk about your feelings

ቴሌግራማችን : t.me/alephhealth
ስልክ : 0941171819

ነፍሰ ጡር የሆነች ሴት ሁሉ ልታውቀው የሚገባ አልትራሳውንድ ምርመራ

የ20-ሳምንት አልትራሳውንድ (የአናቶሚ ቅኝት) ምርመራ በመቅረዝ ሆስፒታል እንድሚሰጥ ያውቃሉ?

የ20-ሳምንት አልትራሳውንድ ምንድን ነው?

የ 20-ሳምንት አልትራሳውንድ፣ አንዳንድ ጊዜ አናቶሚ ስካን ወይም አኖማሊ ስካን ተብሎ የሚጠራው በ18 እና 22 ሳምንታት እርግዝና መካከል የሚደረግ የቅድመ ወሊድ አልትራሳውንድ ነው።
የፅንሱን አካላዊ እድገት ይፈትሻል እና አንዳንድ የጽንሱን ሕመሞችን እንዲሁም ዋና ዋና የሰውነት እክሎችን መለየት ይችላል።
የአካል ጉዳት ምልክቶችን ወይም ከአንዳንድ የአካል ክፍሎች ጋር መዋቅራዊ ጉዳዮችን ይመለከታል።ከሚመለከታቸው የሰውነት አካላት ውስጥ:-
• ልብ
• አንጎል፣አንገት እና አከርካሪ.
• ኩላሊት እና ፊኛ
• ክንዶች እና እግሮች
• እጆች፣ ጣቶች፣እግሮች
• ከንፈር፣ አገጭ፣አፍንጫ፣አይኖች እና ፊት
• ደረትና ሳንባዎች
• ሆድ እና አንጀት የመሳሰሉትን ለመመርመር ይጠቅማል።

ለ20-ሳምንት አልትራሳውንድ እንዴት እዘጋጃለሁ?
• ለቀጠሮዎ ብዙ ማዘጋጀት ያለቦት ነገር የለም።
• ለአልትራሳውንድ ብቻ እስከ 45 ደቂቃዎች ልወስድ ይችላል። እንደሁኔታው 1:30 ድረስ ሊያቆዮ ይችላል።
• ለሃኪሞ ምስሎቹን ለማየት ቀላል ለማድረግ እና ፅንሱ የመንቀሳቀስ እድሉ ሰፊ እንዲሆን ለማድረግ መብላት ወይም ሙሉ ፊኛ እንዲኖሮ(ውሃ እንዲጠጡ) ይመከራሉ።

የ20 ሳምንት አልትራሳውንድ የፅንሱን ጾታ ይነግረኛል?

• አዎ፣ የፅንሱ ውጫዊ ብልት ጾታውን ለመለየት በበቂ ሁኔታ ይዳብራል። በብዛት ፅንሱ ባለበት ቦታ ላይ በመመስረት ጾታውን ማየት ይቻላል ።
• ብዙ ጊዜ ትንበያ የሚደረገው ቴክኒሻኑ ስለ ጾታው እርግጠኛ ከሆነ ብቻ ነው።
• ጾታውን ማወቅ ካልፈለጉ አስቀድመው ይናገሩ

የ20-ሳምንት አልትራሳውንድ ጎጂ ነው?

አይ፣ የ20-ሳምንት አልትራሳውንድ ማድረግ ደህንነቱ የተጠበቀ ነው።

የ20-ሳምንት አልትራሳውንድ ምን አይነት ሁኔታዎችን ማወቅ ይችላል?

የ 20-ሳምንት አልትራሳውንድ ብዙ ሁኔታዎችን ለመለየት ይረዳል፡-
• አኔንሴፋሊ
• ዳውን ሲንድሮም ወይም ትራይሶሚ 18 እና ትራይሶሚ 13 የዘረመል ችግሮች
• ከንፈር መሰንጠቅ
• ስፓይናል ቢፊዳ
• የልብ እክሎች
• የኩላሊት አጄኔሲስ (አንድ ወይም ሁለቱም ኩላሊቶች ይጎድላሉ)
• Gastroschisis (ከአንጀት ጋር የተያያዘ ችግር)
• Omphalocele (የሆድ ግድግዳ ችግር)
• የአጥንት አፈጣጠር ችግር
• Diaphragmatic hernia (በዲያፍራም ውስጥ ያለ ቀዳዳ) እና ሌሎች ችግሮችን ለመለየት ይረዳል

የ 20-ሳምንት አልትራሳውንድ መለየት የማይችሉ ሁኔታዎች አሉ?
ልጅዎ እስኪወለድ ድረስ የማታውቋቸው አንዳንድ ሁኔታዎች አሉ። ለምሳሌ፣ አንዳንድ የልብ እክሎች እስከ መወለድ ድረስ አይገኙም እና ልጅዎ ስኮሊዎሲስ እንዳለበት ላያውቁ ይችላሉ።

ተጨማሪ ምርመራዎች ወይም አልትራሳውንድ ያስፈልገኛል?

ኃኪምዎ በ20-ሳምንት ቅኝትዎ ውስጥ ማንኛውም ነገር የሚያሳስብ ከሆነ፣ ተጨማሪ ምርመራዎችን ሊመክሩ ይችላሉ። ከእነዚህ ምርመራዎች መካከል amniocentesis፣ chorionic villus sampling ወይም ተጨማሪ የአልትራሳውንድ ምርመራዎችን ከፔሪናቶሎጂስት ጋር ሊያካትቱ ይችላሉ።

የአመታት ልምድ ባካበቱ የእናቶችና ፅንስ ህክምና ሰብ ስፔሻሊስት ኃኪሞቻችን አገልግሎቱን ለማግኘት 0952272727 ወይም 6757 ይደውሉ።

የታይፎይድ እና የታይፈስ ነገር
===================== ቴሊግራማችን፡ t.me/alephhealth
ስልክ: 0941171819

‘ ታይፎይድ እና ታይፈስ ነው አሉኝ እኮ!’ ይህንን አባባል ወይ እርስዎ ብለውታል ወይ የሆነ ሰው ሲል ሰምተዋል። ግን ታይፈስ እና ታይፎይድ እንደው ሁሌ አብረው ሰው የሚይዙት መንትያ ስለሆኑ ነው(የስማቸው የመጀመሪያ ሁለት ፊደሎች መመሳሰላቸው ምናልባት ወንድማማች ወይም አብሮ አደግ ባልንጀራ ቢሆኑ ነው) ወይስ ሌላ ምክንያት አላቸው?ii

‘ዛሬ ሰውነቴን እየቆረጣጠመኝ ነው። ያቺ ታይፈስ እና ታይፎይዴ ተነሳች መሠለኝ፤ እስኪ ላብራቶሪ ሄጄ የታይፈስ እና ታይፎይድ ምርመራ ላሰራ’ የሚሉ ሰዎችም አሉ። እንዴ እነዚህ በሽታዎች እንደ vivax ወባ በውስጣችን እየኖሩ ባሻቸው ጊዜ የሚነሱ ጉዶች ናቸው እንዴ?

ይህንን ጽሁፍ ለመግቢያ ያህል በነዚህ ቀልድ መስል ግን እውነታዎች የጀመርኩት የዛሬው አላማዬ መዛግብትን አገላብጬ እና የራሴን እዲሁም የስራ ባልደረባዬ የሆኑ ሀኪሞችን ልምድ መሠረት አድርጌ ስለ ታዋቂዎቹ ታይፎይድ እና ታይፈስ ትክክለኛውን መረጃ ለእናንተ የገጻችን ተከታታዮች ማቅረብ ስለሆነ ነው።

ከስማቸው መመሳሰል እና ሁለቱም ትኩሳት ከማምጣታቸው በስተቀር ሁለቱ በሽታዎች እጅግ የተለያዩ ከመሆናቸውም በተጨማሪ ሁለቱም በአንድ ሰው ላይ የመከሰታቸው እድል እጅግ አናሳ በመሆኑ ለየብቻ እንመለከታቸዋለን።

ታይፎይድ (typhoid fever)
====================
ሳልሞኔላ(salmonella) በሚባል ባክቴሪያ የሚመጣ ሲሆን ከሰው ወደ ሠው የሚተላለፈውም
• በበሽታው የተያዘ ሰው በሚፀዳዳበት ጊዜ በአይነምድር የሚወጣው ባክቴሪያ ለመጠጥ ወይም ለምግብ ዝግጅት የሚውል ውሃን ሲበክል ወይም
• በበሽታው የተያዘ ሰው ከተጸዳዳ በኋላ እጁን በአግባቡ ሳይታጠብ ምግብ ሲያዘጋጅ ነው።
በባክቴሪያው የተበከለውን ውሀ ወይም ምግብ የሚጠቀም ሰው በበሽታው ሊያዝ ይችላል።

ምልክቶቹስ
=========
በመጀመሪያ ሳምንት
• እየጨመረ የሚሄድ ሀይለኛ ትኩሳት
• ብርድ ብርድ ማለት እና ማንቀጥቀጥ
• ጠቅላላ ሠውነት የህመም ስሜት፣ ራስ ምታት መገጣጠሚያዎችን መቆረጣጠም

በሁለተኛው ሳምንት
• ሆድ ቁርጠት
• ተቅማጥ
• የሆድ ቆዳ ላይ የሚወጣ ሽፍታ

በሶስተኛው ሳምንት
• የጉበት እና ጣፊያ ማበጥ
• የአንጀት መድማት
• የአንጀት መበሳት(ከፍተኛ የሆነ የሆድ ህመም)

ልብ ይበሉ እነዚህ ሁሉ ምልክቶች ሁሌም ይገኛሉ ማለት አይደለም። ከነዚህ መካከል ሁሌ የሚገኘው ትኩሳት ነው። የበሽታው ስም ራሱ ‘typhoid fever’ ‘የታይፎይድ ትኩሳት’ የተባለው ለዚህ ነው። በሙቀት መለኪያ በተደጋጋሚ ተለክቶ ትኩሳት የሌለው ታካሚ በሽታው ታይፎይድ የመሆን እድሉ በጣም ትንሽ ነው። ይህን ስል ደግሞ ሁሉም ትኩሳት ያለው ሰው ታይፎይድ አለበት ማለት አይደለም። የተለያዩ በሀገራቸን እና በሌሎች የ 3ኛው አለም የተሠሩ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ድንገተኛ ትኩሳት አሟቸው ሀኪም ቤት ከሚሄዱ ሰዎች ውስጥ የተረጋገጠ የታይፎይድ በሽታ የተገኘባቸው ከ10% (ከመቶ ሰዎች አስሩ በቻ) በታች ናቸው። ሌሎቹስ ታዲያ በሽታቸው ምን ሆኖ ተገኘ? አብዛኛዎቹ በቀላል ቫይረሶች(እንደ ኢንፍሉዌንዛ) የሚመጡ እና በራሳቸው በሳምንት ጊዜ ውስጥ የሚድኑ በሽታዎች ሲሆኑ ወባ ያለበት አካባቢ ግን ከግማሽ በላይ የሚሆኑት በወባ የሚጠቁ ይሆናሉ።

ታዲያ እውነታው ይህ ከሆነ ስለምን ብዙ ሰው የታይፎይድ በሽተኛ ነህ ይባላል?

ይህን ጥያቄ ለመመለስ የታይፎይድ በሽታ በምን ምርመራ ይታወቃል የሚለውን ማወቅ ያስፈልጋል።
አንድ ታካሚ በርግጥ የታይፎይድ በሽታ አለበት የሚባለው ከደም፣ ከሰገራ ወይንም ከሽንት የሚወሠድ ናሙና በላብራቶሪ ውስጥ ባክቴሪያ ማራቢያ(culture media) ሳህን ላይ ተጨምሮ ሳልሞኔላ የሚባለው ባክቴሪያ አድጎ ሲገኝ ነው። ይህ ምርመራ ግን በየቦታው በቀላሉ የሚገኝ አይደለም።

ታዲያ የታይፎይድ ምርመራ እየተባለ በየክሊኒኩ እና በየላብራቶሪው ያለው ምርመራ ምንድነወ?

ይህ ‘Widal test’(ዋይዳል) እየተባለ የሚጠራው ምርመራ ሲሆን ሰውነታቸን ባክቴሪያውን ለመዋጋት የሚያመርታቸውን ፀረ-ባክቴሪያ ኬሚካሎች(antibodies) መኖር አለመኖራቸውን የሚመረምር ነው። ብዙዎቻችን ውስጥ ከዚህ በፊት በሽታ ባያመጣም ትንሽ ሳልሞኔላ ባክቴሪያ ወደ ሰውነታችን ይገባል። በመሆኑም አብዛኞቻችን ውስጥ መጠኑ አነስተኛ የሆነ የፀረ ባክቴሪያ ኬሚካል ይገኛል። በቀላል አማርኛ widal test ብዙዎቻችን ላይ ቢሰራ ፖዘቲቭ ይሆናል። ይህ ማለት ግን የታይፎይድ በሽታ አሁን አለብን ማለት አይደለም። ከዚህም በተቃራኒ ደግሞ ታይፎይድ በሽታ ያለበትን ሰው widal ምርመራው ኔጌቲቭ ሊሆን ይችላል። በዚህ የተነሳ ያደጉት ሀገሮች widal ምርመራን መጠቀም ካቆሙ ቆይተዋል።

Widal ምርመራ ሊጠቅም የሚችለው የፀረ-ባክቴሪያ ኬሚካሉን(antibody) መኖር አለመኖሩን ሳይሆን መጠኑን መናገር ሲችል ነው። ትኩሳተ እና ሌሎች ምልክቶች ያለው ሰው ላይ widal ምርመራው መጠኑ ከፍተኛ የሆነ antibody ካሳየ በሽታው ታይፎይድ የመሆን እድሉ ከፍያለ ነው። ፖዘቲቭ ሆኖ መጠኑ አነስተኛ ከሆነ ግን ታይፎይድ አለ ማለት አይቻልም።

ታይፎይድ ከ 5-28 ቀን ሊቆይ የሚችል እና በአግባቡ ካልታከመ ህይወትን አደጋ ላይ ሊጥል የሚችል በሽታ ነው። ታክሞ ሲድን ግን ሙሉ በሙሉ ይጠፋል። የተወሰኑ ሰዎች ግን ከዳኑ በኋላ እስከ 1 አመት ድረስ በሽታውን ሊያስተላልፉ ይችላሉ።

ህክምናው በሀኪም የሚታዘዙ ፀረ ባክቴሪያ መድሀኒቶችን መውሰድ ነው። ነገር ግን በህብረተሰባችን ውስጥ ማንኛውንም ትኩሳት እና የሠውነት መቆረጣጠም widal ምርመራ ሰርቶ ፖዘቲቭ በሚሆንበት ጊዜ ታይፎይድ ነው እያሉ የፀረ ባክቴሪያ መድሀኒቶችን ያለ አግባብ ማዘዝ የተለመደ ሆኗል። በዚህም የተነሳ እውነተኛው የታይፎይድ አምጪ ባክቴሪያ(salmonella) መድሀኒቶቹን በትንሹ እየተላመዳቸው ነው። ይህም በሽታው በትክክል በሚከሰትበት ጊዜ ለማከም አስቸጋሪ ያደርገዋል። በዚህ ሁኔታ ከቀጠልን ባክቴሪያው መድሀኒቶቹን ሁሉ ተላምዶ ሊታከም የማይችል እና ገዳይ ሊሆን ይችላል።

ሀኪሞች እና የጤና ባለሙያዎች ማንኛውንም በሽታ ታይፎይድ ነው ከማለታችን በፊት ምን ያህል እርግጠኛ እንደሆንን ራሳችንን እንጠይቅ። የምርመራውንም ድክመት እንረዳ።
ታካሚዎች ለማንኛውም ትኩሳት እና ቁርጥማት በየፋርማሲው እየሄዳችሁ የታይፎይድ መድሀኒት፣ አሞክሳሲሊን፣ ሲፕሮ፣ ሚዝል ስጡን እያላችሁ አትጠይቁ።

ፋርማሲስቶች ፀረ ባክቴሪያ መድሀኒት ስትጠየቁ የሀኪም ማዘዠ ብትጠይቁ እና መድሀኒቱን ዝም ብሎ መውሰድ ያለውን ጉዳት ለደንበኞቻችሁ ብታስረዱ መልካም ነው።

መከላከያ መንገድ

እንደማንኛውም በተበከለ ውሀ እና ምግብ እንደሚተላለፍ በሽታ መከለላከያው
• ከመጸዳጃ ቤት ሲወጡ እጅን በሳሙና እና በውሀ መታጠብ
• ፈልቶ የቀዘቀዘ ውሀ / የታከመ ውሃ መጠቀም
• በደንብ የበሰሉ ምግቦችን መመገብ
• ፍራፍሬዎችን አጥቦ እና ልጦ መጠቀም
• ሰላጣ ነገሮችን ቤት ውስጥ ባግባቡ የተዘጋጁ ካልሆኑ አለመጠቀም
የመሳሰሉት ናቸው።

ለዛሬ በዚህ እናቁም ፤ ሚቀጥለው ፅሁፍ ስለታይፈስ እንዳስሳለን።
ዶ/ር ኤርሚያስ ሸንቁጤ

ለተጨማሪ የህክምና እና ጤና መረጃዎች ይህንን ፔጅ Like ያድርጉ ይከታተሉን!!! ብዙ ያተርፋሉ!
ቴሊግራማችን፡ t.me/alephhealth

ልጆችን እንዴት እንረዳቸው?

Telegram group: t.me/alephhealth
ስልክ: 0941171819

የልጆች ዕድገት እና ለነገሮች ያላቸው የግንዛቤ ደረጃና አመለካከት በተለያዩ እና ፈርጅ ብዙ በሆኑ አዎንታዊና አሉታዊ ተጽዕኖውች ሊቀረጽ ይችላል። ከነዚህም ውስጥ ጥቂቶቹ የሚከተሉት ናቸው

1. በራሳቸው በልጆች ስብዕና
ስብዕና የአንድ ግለሰብ ጸባይ ፣ አስተሳሰብ እና ባህርይ ጥምር ውጤት ነው። በዚህም ምክንያት ስብዕና ከሰው ሰው ይለያያል ። ስብዕና በጎ (ንቁ፣ተግባቢ፣ተጫዋች) እና አሉታዊ ገጾች (ቁጡነት፣ትግስት አልባነት) ይኖረዋል።ልጆች አምስት አይነት ስብዕና ሊኖራቸው ይችላል ። እያንዳንዱ ስብዕና ራሱን የቻለ መገለጫ ቢኖረውም፣የስብዕናው መገለጫ ከሰውሰው ሊለያይ ይችላል። አንድ ልጅ ለአንድ ሰው ደግ ፣ ተጫዋች ፣እና ተግባቢ ሆኖ ፣ ለሌላ ሰው ደግሞ ቁጡ ወይንም ዝምተኛ ሊሆን ይችላል።
2. በልጆች ፍላጎት እና ጠባይ
የልጆች ፍላጎት ጠባይ እንደ ልጆቹ የዕድገት ደረጃ የሚገለጽ ሲሆን ልጆች እድሜያቸው እየጨመረ ሲመጣ በሚያልፉባቸው አምስት የዕድገት ደረጃዎች ሁሉ በአራት መንገዶች ሊያድጉ ይችላሉ።
 ቁመና፡ አካላዊ እድገት (የሰውነት መጠን እና ቅርጽ መጨመር፣ ለአቅመ አዳም/ሔዋን መድረስ)፣የሰውነት እንቅስቃሴ መጨመር (ጥንካሬ ፣ የእንቅስቃሴ ቅንብር ፣እና ሚዛን መጠበቅ)
 ጠባይ፡ አንድ ልጅ ፣ በእድገት ዘመኑ ጸባዩ ሲቀየር፣
 ማህበራዊ፡ ህጽናት ዕድሜያቸው እየጨመረ ሲመጣ ፣ ከሌሎች ሕጻናት ጋር መጫወት፣ከአዋቂዎች ጋር ማውራት ወይንም መግባብት እንዲሁም የቡድን ስራዎችን ወይንም ውጥኖች ላይ መሳተፍ ይጀምራሉ።
 እውቀት፡ ህጻናት ዕድሜያቸው እየጨመረ ሲመጣ ፣ ጠባይ ምን እንደሆነ ፣ ለምን እንደሚቀያየር፣ እንዴት መቆጣጠር እንዳለባቸው እንዲሁም እንዴት እንደሚገለጹ ይረዳሉ።
3. ወላጆች በሚከተሉት የልጅ አስተዳደግ ዘይቤዎች (Parenting styles)

በማህበረሰባችን እንድሚታመነው ህፃናት የዛሬ አበባዎች የነገ ፍሬዎች ናቸው ፤ ዛሬ አበባው ላይ በምናደርገው እንክብካቤ በሂድት የምንፈልገውን ፍሬ /ውጤት ያማረ ለማድርግ ከፍትኛ ሚና እንዳለው እሙን ነው።
እንደ የስነ-ልቦና ባለሞያዎች አረዳድ ወላጆች ልጆቻቸውን የሚያሳድጉባቸው መንገዶች በአራት ይከፈላሉ፡፡
o አምባገነን / ኮስታራ፦
o የሚያሞላቅቁ (ሁሉን የሚፈቀዱ)፦
o ግድ የለሽ ( የማይሳተፍ )
o ነፃነት ከሃላፊነት ጋር (ነጻነት በገደብ / በወሰን የሚሰጡ) /ዲሞክራሲያዊ

4. በማኅበረሰብ እና ከባቢያዊ ተፅእኖ
ከጎረቤት እስከ ትምህርት ቤት ማኅበረሰብ ብሎም አካባቢያዊ እና ሀገራዊ የማኅበረስብ ዕሴቶች እንዲሁም አሉታዊ ድርጊቶች እና ባህል የልጆችን ስብዕና አና ዕድግት ጉልህ ብሚባል ደረጃ በበጎ ወይም በተቃራኒው ሊቀረጹ ይችላሉ።
5. በተፈጥሯቸው ምክንያት ልዩ እንክብካቤ እና ድጋፍ የሚያስፈልጋቸው ህፃናት
ልጆች በተለያዩ ምክንያቶች ልዩ እንክብካቤ እና ድጋፍ ሊያስፈልጋቸው ይችላል። ክበዙ በጥቂቶቹ የሚክተሉትን መጥቅሰ ይቻላል
 የአካል ጉዳትያለባቸው፦ ማየት፣ መስማት፣ መራመድ የማይችሉ ህጻናት፤
 የስሜት እክል ያለባቸው፟፦ የጠባይ ችግር እና የስነዓዕምሮ ሕመም ያለባቸው፤
 የዓዕምሮ እክል ያለባቸው፦ ጥሩ የማስታወስ ችሎታ የሌላቸው፤
 ረጅም ጊዜ ወይም የህይወት ዘመን ክትትልና ድጋፍ የሚሹ ህመሞች፡ እንደ የስኳር ህመም ፤ ዳውን ሲንድረም ፤ ኦቲዝም እና የመሳሰሉት
እክል ወይንም ጉዳት ስንል ከደቂቅ ችግር ወይንም ክብደት እስከ ህይወትን መምራት ወይንም ማስተዳደር አለመቻል ሊደርስ ይችላል።አንዳንድ ልጆች ፣ በአንድ ጊዜ ሁለት ወይንም ከዚያ በላይ እክል ሊኖራቸው ይችላል። የእነዚህን ልጆች እክል ወይንም ጉዳት ማዳን ወይንም መፍታት ባንችልም ፣ ልጆቹ ግን ፣ በትምህርት ቤትም ሆነ በማህበራዊ ኑሮ፣ መደበኛ ኑሮ እንዲኖራቸው አካታች የሆነ እንቅስቃሴዎች እንዲኖሯቸው ማድረግ እንችላላን። እነኝህ ልጆች እንደሌሎች ልጆች መጫወት ፣መማር እና ማደግ ይፈልጋሉ።

በእያንዳዱ ንዑስ ርዕስ ላይ ዝርዝር ሃሳቦችን በሌላ ግዜ የምንመልስበት ይሆናል።

Telegram group: t.me/alephhealth

ጥቂት በልጆች ላይ ስለሚከሰት ከመጠን ያለፈ ክብደት መጨመርና ውፍረት
==============================
Telegram: t.me/alephhealth
ውፍረት በሰውነት ውስጥ ከልክ የለፈ የስብ መከማቸት ምክንያት ይከሰታል ይህም በጤና ላይ አሉታዊ ተጸእኖ ከማሳደርም አልፎ በማህበረሰብ ውስጥ ለሚፈጠሩ የኢኮኖሚ ቀውሶች ምክንያት ሊሆን ይችላል፡፡ ውፍረት በማህበረሰባችን ዘንድ (በተማረውም ባለተማረውም) እንደ ምቾትና ድሎት መገለጫነት ተደርጎ ከመወሰዱ የተነሳ አሁን አሁን በውፍረት የተጠቁ ልጆችን መመለክት አጅግ የተለመደ ነገር እየሆነ ነው፡፡ ማህበረሰባችን ይህን ቢል አይፈረደበትም፤ ምክንያቱም የተመጣጣነ ምግብ እጥረት በተንሰራፋበት ሁኔታ ከመጠን ባለፈ ክብደትና ውፍረት የጤና እክል የሚደረስበት ሰው አለ ብሎ ማን ሊያስብ ይችላል? ነገር ግን እውነታው እንደሚከተለው ነውና፤ በልጆች ላይ ስለሚከሰት ወፍረትና ከመጠን ያለፈ ክብደት መጨመር ጥቂት ነገር ልበላችሁ ፡-

የችግሩ ስፋትና ጥልቀት በሀገራችን
----------------------------------------------
አዲስ አበባን ጨምሮ በተለያዩ የክልል ከተሞች ውስጥ በሚኖሩ ልጆች ላይ የተሰሩ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ችገሩ በአሳሳቢ ሁኔታ እየጨመረ መሆኑን ነው፡፡ ይህም በከተሞች ያለውን በንጽጽር ስንመለከት
በአዲስ አበባ 12.7% ፤ በሐዋሳ 12.9% ፤ በባህር ዳር 11.9% ፤ በጎንደር 5.9% ፤ በአዳማ 4.3% እና በመቀሌ 2.4% የሚሆኑ ልጆች ከመጠን ባለፈ ክብደት መጨመር ወይም ወፍረት መጠቃታቸውን በየትምህርት ቤቶች የተሰሩ ጥናቶች ያሳያሉ፡፡

በአለማችን ላይም ውፍረት በየአመቱ 3.4 ሚሊዮን ለሚሆኑ ሰዎች ሞት መክንየት መሆኑንም ጥናቶች ያሳያሉ፡፡
ልጆች ለውፍረት ወይም ከመጠን ላለፈ ክብደት በተለያየ ምክንያት ሊጋለጡ ይችላሉ፡፡ ከነዚህም ውስጥ

1. ከሉላዊነተ / ገሎባላይዜሽን/ ጋር ተያይዞ በተልምዶ ፋሰት ፉድስ የምንላቸውን እንደ በርገር ፒዛ ያሉ ምግቦችን አዘውትሮ መመገብ
2. ስኳርነት ያላቸውን የታሸጉ መጠጦችን መጠቀም (ለስላሳ ፤ ጭማቂዎች ፤ ኃይል ሰጪ የሰፖርት መጠጦች ወ.ዘ.ተ.)
3. ረጅም ሰዓታትን በቴሌቭዥን ፤ ኮምፒወተር ስክሪን ላይና ቪድዮ ጨዋታዎች /ጌሞች/ ላይ ማሳለፍ
4. የምግብ ሰዓትን በአግባቡ ጠብቆ አለመመገብ (በተገኘው አጋጣሚ ሁሉ መመገብ)
5. መደበኛ የሆነ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ / ስፖርት/ አለማድረግ
6. የወላጆች ውፍረትም ለልጆች ውፍረት አንዱና ዋነኛ አጋላጭ ምክንያት ነው
7. በተጨማሪም በቂ የሆነ እንቅልፍ አለማግኘት
8. አንዳንድ መርዛማነት ያላቸው ማሸጊያዎችን ለምግብ ማስቀመጫነት መጠቀም ( አብዛኛዎቹ ፐላስቲክ ማሸጊዎች) ፡- ይህን በተመለከተ በሚቀጥሉት ቀናት ውስጥ የምላቹ ነገር የኖራል፡፡
9. እናት በእርግዝና ወቅት ሲጋራ/ ትንባሆ የምታጨስ ከሆነ
10. ከእርግዝና በፊት ወይም በአርግዝና ወቅት የእናት ከመጠን ያለፈ ክብደት መጨመር እና
የመሳሰሉት በልጆች ላይ ለሚከሰት ውፍረት እንደምክንያት ይቆጠራሉ

በልጅነት እድሜ የሚከሰት ውፍረት የሚያሰክትላቸው የጤና ጉዳቶች እስከ አዋቂነት እድሜ የሚዘልቁና ብሎም ሊመለስ ወይም ሊታከሙ የማይችሉ ሀመሞች ሊዳርግ ይችላል፡፡ ከነዚህም ውስጥ ጥቂቶቹ የሚከተሉተ ናቸው

1. ሁለተኘኛው አይነት የስኳር ህመም / type 2 diabetes/
2. የደም ግፊት መጨመር /Hypertension/
3. የደም ስርና የልብ ነክ ህመሞች
4. በአንጎል ውስጥ የደም መፍስስ ወይም የአንጎል የደም ዝውውር መስተጓጎል / Stroke/
5. በጉበት ውስጥ የስብ መከማቸትና ዘላቂ የሆነ የጉበት ህመም / Cirrhosis/ እና የጉበት ካንሰር
6. በእንቅለፍ ሰዓት የሚከሰት የአተነፋፈስ ችግርና ማንኮራፋት
7. የወገብና ጉልበት ህመም
8. ድብርት / Depression/
9. አንዳንድ የካንሰር አይነቶች በውፍረትና ከመጠን ባለፈ የክብደት መጨመር የተነሳ ሊከሰቱ የሚችሉ ህመሞች ናቸው፡፡

ውፍረት ከተከሰተም ሆነ ከመከሰቱ በፊት ሊወሰዱ/ ሊደረጉ የሚገቡ ጥንቃቄዎች
--------------------------------------------------------
1. ሁሉንም ህጻናት ቢያንስ አንድ አመት እሰኪሆናችው ጡት ማጥባት
2. ምግብን የቤተሰቡ አባላት በአንድ ላይና በተወሰነ ጊዜ /ሰዓት/ መመገብ
3. በምግብ ሰዐት አንደ ቴሌቭዥን ፤ ሞባይል ስልክ፤ ታብሌቶችን … አለመጠቀም
4. በምግብ ውስጠ የሚጨመርን ጨው በተቻለ መጠን መቀነስ
5. ቅባትነትና ጣፋጭነት/ ስኳር ያለቸውነን ምግቦች ከምግብ ዝርዝር ውስጥ ማውጣት ፤ ይህም የታሸጉ ጭማቂዎችንና ለስላሳ መጠጦችን ያጠቃልላል
6. የእንስሳት ተዋጽኦን (ወተት ፡ ቀይ ሰጋ ፤ አሳ ፤ ዶሮ … ) እና የእህል ውጤቶችን (ፓሰታ ፤ መኮረኒ ፤ ቅንጬ ፤ ገንፎ … ) አልፎ አልፎ መጠቀም
7. አትክልትና ፍረፍሬን አዘውትሮ መመገብ
8. በመኝታ ክፍል ውስጥ ቴሌቭዥን አለማስገባት
9. ልጆች በቴሌቭዥን በኮምፒውተርና ሞባይል ላይ የሚያሳልፉትን ግዜ በቀን ከ 2 ሰዓት በታች እነዲሆን ማድረግ
10. የቤተሰቡ ኣባላት በጠቅላላው መደበኛ የሆነ አካላዊ እንቅስቃሴ / ስፖርት/ ቢያንስ በቀን ለ45 ደቂቃ ማድረግ፡፡ ለምሳሌ የእግር ጉዞ ፤ በቤት ውስጥ መደነስ ፤ መዋኘት ፤ ኳስ መጫወት ፤ …

ቴሌግራም: t.me/alephhealth
ዶ/ር ፍፁም ዳግማዊ, የህፃናት ሕክምናና ጤና ክብካቤ ስፔሻሊስት

ስለ ጉንፋን በጥቂቱ
=====
ቴሌግራማችን: t.me/alephhealth
ስልክ : 0941171819

ጉንፋን በተለያዩ ቫይረሶች ምክንያት የሚከሰት የላይኛው መተንፈሻ አካላት ማለትም የአፍንጫ ፤ ጉሮሮ (Pharynx)ና የሳይነሰ (በአፍንጫ ዙሪያ ባሉ አጥንቶች ውስጥ ያሉ በአየረ የተሞሉ ክፍሎች) ኢንፌክሽን ነው፡፡ ከግማሽ በላይ የሚሆነው የጉንፋን ህመም የሚከሰተው ከ200 በላይ አይነቶች ባሉት ርሂኖ ቫይረስ (Human Rhinovirus) በሚባል በሽታ አምጪ ተወህስያን ሲሆን ቀሪው 50% የሚሆነው ደግሞ በተለያዩ ቫይረሶች አማካይነት ይከሰታል፡፡

ጉንፋን ወቀት ሳይመርጥ አመቱን ሙሉ ሊከሰት የሚችል ህመም ቢሆንም በፀደይና በልግ ወራት በብዛት የሚከሰት ህመም ነው፡፡ አንዳዶቹ ቫይረሶችም በክረምት ወራት ስርጭታቸው ሰፋ ብሎ ከመታየቱ ጋር ተደምሮ የጉንፋን ህመም በነዚህ ወራትም ከሌላው ግዜ በተለየ ጨምሮ ሊታይ ይችላል፡፡

ጉንፋን በህጻናት ላይ በአማካይ ከ6-8 ግዜ በዓመት አልፎ አልፎም አንዳንድ ህጻናት ላይ እሰከ 12 ግዜ ድረስ የሚከሰት ሲሆን እድሜያቸው እጨመረ ሲሄድ በጉንፋን የመጠቃት እድላቸውም እየቀነሰ ይሄዳል፡፡ አንድ በአወቂነት እድሜ ክልል ያለ ሰው በዓመት ከ2-3 ግዜ በጉንፋን ሊያዝ ይችላል፡፡

በህጻናት መዋያ/ ማቆያ ውስጥ የሚውሉ ልጆች በቤት ከሚውሉት የበለጠ በጉንፋን የመያዝ እድል አላቸው ሆኖም ግን እነዚህ ልጆች ወደ ትምህርት ቤት ሲገቡ ቤት ውስጥ ሲውሉ ከነበሩት ልጆች ያነሰ በጉንፋን ይጠቃሉ፡፡

ጉንፋን በሚከተሉት መንገዶች ሊተላለፍ ይችላል ፤

1. ጉንፋን የያዘውን ሰው በጨበጥንበት እጅ አፍንጫችንን ፤ አፋችንን ወይም አይናችንን በመንካት እና
2. ጉነፋን የያዘው ሰው በአቅራቢያችን ሲስል ወይም ሲያስነጥስ በሚወጣ ቫየረሱን የያዘ ፈሳሸ አማካይነት
ምልክቶቹስ ምን ምን ናቸው
የጉንፋን ምልክቶች እንደ ተጠቂው ሰው እድሜ የተለያየ ሊሆን ቢችልም በአብዛኛው ተመሳሳይ ናቸው፡፡ እነዚህም መጠነኛ የሆነ ትኩሳት ፤ ከአፍንጫ የሚወጣ ቀጭን ውሃ መሰል ፈሳሽ (ቀጭን ንፍጥ) ፤ ጉሮሮን መከርከር ፤ የድምጽ መጎርነን ፤ የአይን መቅላትና ራስ ምታት ህመሙ ሲጀምር ኣካባቢ የሚታዩ ሲሆን ሳል ዘግይቶ ሊታይ ይችላል፡፡ ይህም ሳል ሌሎች ምልክቶች ከጠፉ በኋላ ከ1-2 ሳምንት ሊቆይ ይችላል፡፡ በህጻናት ላይ ከእነዚህ በተጨማሪ ሌሎች ምልክቶች (መነጫነጭ ፤ እንቅልፍ መዛባትና የምግብ ፍላጎት መቀነስ) ሊታዩ ይችላሉ፡፡ የጉንፋን ህመም መሉ በሙሉ ለመዳን ከ1-2 ሳምንት ይወስዳል፡፡

ጉንፋን ከተከሰተ በኋላ ምን ምን መፈትሄዎችን እንውሰድ?
---------------------------------------------------------------------
1. ጉንፋን በቫየረስ አማካይነት የሚመጣ ህመም ስለሆነ ጸረ-ባክቴርያ መድኃኒት /ANTIBIOTIC/ አያስፈልገውም :: በመሆኑም ከየፋረማሲው አሞክሳሲሊንና የመሳሰሉትን እየገዛን መውሰዱ ከጥቅሙ ጉዳቱ ያመዝናልና ልንጠነቀቅ ይገባል፡፡
2. በመጠኑ ሞቅ ያለ በቂ ፈሳሽ መውሰድና እረፍት ማድረግ
3. በአፍንጫ የሚረጩ እንደ ሳላይን /SALINE NASAL SPRAY OR DROP/ ያሉ መድኃኒቶችን መጠቀም የተዘጋውን አፍንጫ በመጠኑ ሊከፍትልን ይችላል፡፡
4. የጉንፋን ህመም ማስታገሻ ተብለው የሚዘጋጁ መድኃኒቶችን ባለሙያ አማክሮ መጠቀም ፡፡ እነዚህን መድኃኒቶች ለልጆች (በተልይ ከ 2 ዓመት በታች ለሆኑት) መጠቀም ጉዳት ሊኖረው ስለሚችል ያለባለሞያ ትእዛዝ አለመስጠት ይመከራል
5. አንድ የሾርባ ማንኪያ ማር ከመኝታ በፊት መውሰድ ለሊት ለሊት የሚከሰትን ሳል በመጠኑ ሊቀንስልን ይችላል፡፡ ማር ከአንድ አመት በታች ለሆኑ ህጻናት ፈጽሞ መሰጠት የለበትም፡፡
6. ሳሉ ከሁለት ሳምንት በላይ ከቆየ በቫየረስ ምክንያት የተባባሰ የመተንፈሻ አካላት አለርጂ ወይም ሌላ ሊሆን ሰለሚችል ወደ ህክምና ተቋም መሄድና መታየት ያስፈልጋል፡፡ አዚህ ጋር ማወቅ የሚገባን ብዎቹ ለሳለ ተብለው የሚመረቱ መድኃኒቶች ከጉንፋን ጋር ተያይዞ ለሚመጣ ሳል አይሰሩም፡፡ በተጨማሪም ትኩሳትና ሌሎች ምልከቶች ከ4 ቀን በላይ ከቆዩ ወይም እየተባባሱ ከሄዱ በባለሙያ ቢታዩ ይመከራል፡፡
7. በቤት ውስጥ የምናደርጋቸው እንደ እንፏሎት መታጠንና ቫይታሚኖችን መውሰድ ለጉንፋን ምንም አይነት ጥቅም እንደሌላቸው ጥናቶች ያሳያሉ፡፡

ከጉንፋን ጋር ተያይዘው ሊመጡ ወይም ሊባባሱ የሚችሉ ህመሞች፡- እነዚህ ሁሉም የህክምና ባለሙያ እረዳታ ስለሚሹ ወደ ህክምና ተቋም እንዲሄዱ ይመከራል፡፡

1. የጆሮ ኢንፌክሽን፡- የጉንፋን ምልክቶች እየቀነሱ ሲሄድ በሚከሰት ክፍተኛ ትኩሳትና የጆሮ ህመም ወይም ከጆሮ የሚወጣ ፈሳሽ ምልክቶቹ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ የጆሮ ኢንፌክሽን በተለይ በልጆች ላይ ይከሰታል፡፡ ይህም አፋጣኝ ህክምና ያስፈልገዋልና ውደ ባለሙያ ዘንድ ቀርበው ይታዩ፡፡
2. ሳይነሳይትስ /የሳይነስ ኢንፌክሽን/፡- ይህም የጉንፋን ምልክቶች በተለይ ሳልና ወፍራም ንፍጥ ከ10-14 ቀን በላይ ከቆዩና ከፍተኛ ትኩሳትና በእንቅስቀሴ ግዜ የሚብስ ራስ መታት ከተከሰተ ሳይነሳይትስ ሊሆን ሲለሚችል ወደ ህክምና ተቋም ይሂዱ፡፡
3. የሳንባ ምች / PNEUMONIA/፡- ልጆች ላይ በይበለጥ ሊከሰት ይችላል ፡፡ ምለክቶቹም ድንገት የሚጀምር በላይ በላይ (ቶሎ ቶሎ) መተንፈስ ፤ የትንፋሽ ማጠር ፤ የደረት ውጋት ፤ ማቃሰት ፤ ተኩሳትና ሳል ናቸው፡፡ እነዚህ ምልክቶች ሲታዩ ወደ ህክምና ተቋም በአፋጣኝ መሄድ ያስፈልጋል ፡፡
4. የአስም መባባስ /Exacerbation of asthma/ ፡- ይህም የአስም ታማሚዎች በጉንፋን ሲጠቁ አልፎ አልፎ ህመሙ ሊባባስ ወይም ሊያገረሽ ስለሚችል ጥንቃቄ እንዲያደርጉ ይመከራል፡፡

ማስታወሻ፡-
1. በጉንፋን ወይም በሌላ የመተንፈሻ አካላት ኢንፌክሽን የተያዘ ሰው አስፕሪን /salicylate/ የተባለውን መድኃኒት ፈጽሞ መውሰድ የለበትም ፤ ምክንያቱም አስፕሪን ከኢንፌክሽን አምጭ ቫይረሶቹ ጋር ያለው መስተጋብር ለከባድ የጉበት ህመም መከሰት ምክንያት ሊሆን ይችላል፡፡

ዶ/ር ፍፁም ዳግማዊ, የህፃናት ሕክምናና ጤና ክብካቤ ስፔሻሊስት

ቴሌግራም ግሩፓችንን ይቀላቀሉ: t.me/alephhealth

አሌፍ ጤና

የቴሌግራም ግሩፓችንን ለመቀላቀል: t.me/alephhealth