EIS Kenniscentrum Insecten

Aanstaande zondag zijn er nog plekken over voor onze excursie in Zuid-Limburg! We gaan op zoek naar bijzondere steenvliegen en andere gave beestjes. We beginnen rond 11u30 langs de Geul bij Cottessen. Deelname is gratis, je hoeft alleen maar een mailtje te sturen naar [email protected]

Het is deze week de week van de eendagsvlieg. Dat betekent elke dag een nieuwe eendagsvlieg! In deze serie behandelen we zeven soorten haften, ter ere van de onlangs verschenen entomologische tabel ‘Haften van de Benelux’ waarmee je de 83 soorten op naam kunt brengen. Het is de week van de eendagsvliegen, met vandaag de gewone tweevleugel in samenwerking met Soortennl

Nature Today | Week van de eendagsvlieg: gewone tweevleugel Het is deze week de week van de eendagsvlieg. Dat betekent elke dag een nieuwe eendagsvlieg! In deze serie behandelen we zeven soorten haften, ter ere van de onlangs verschenen entomologische tabel ‘Haften van de Benelux’ waarmee je de 83 soorten op naam kunt brengen. Het is de week van de eenda...

Wespentelling 2024 was een succesvolle wespentelling met ruim vier keer zoveel tellingen als bij de vorige twee tellingen.

Nature Today | Limonadewesp op 1 in wespentelling Limonadewespen zijn het meest geteld in de derde Nationale Wespentelling, die plaatsvond van 17 tot en met 25 augustus 2024. Tijdens de Nationale Wespentelling zijn 857 tellingen gedaan. Dat is ruim vier keer zoveel als bij de vorige twee tellingen. Gemiddeld werden ruim elf wespen per telling ingev...

Bij Naturalis wordt onderzoek gedaan naar de effectiviteit van wespenvallen en zoeken we naar een duurzaam alternatief (zie naturalis.nl/wespen). Deel van dat onderzoek is dat we willen weten wat er met ‘standaard’ wespenvallen gevangen wordt. Hiervoor zijn we op zoek naar vrijwilligers die willen helpen determineren op zondag 1, 15 en 22 september. Dit zal plaatsvinden in LiveScience in Naturalis te Leiden. De dag begint om 11 uur met een introductie en wat determinatietips om ordes uit elkaar te houden en om Vespula en Vespa op soort te brengen. Daarna is er tijd voor (eigen) lunch en de determinatiesessie. Afsluitend volgt nog een presentatie, ook open voor bezoekers van het museum, om meer te vertellen over het onderzoek + een ‘find of the day’. Een strakke eindtijd is er niet, maar de presentatie zal rond een uur of vier zijn.

Lijkt het je wat om een of meerdere dagen te helpen? Geef je dan op door een mail te sturen naar [email protected]

Sprinkhanenexcursie Mulderskop 6 september

Op 6 september geeft Peter Hoppenbrouwers een sprinkhanenexcursie op de Mulderskop, ten zuiden van Nijmegen. Aanvang: 11 uur (duur circa drie uur). Een mooie kans om de prachtige zadelsprinkhaan te bekijken en beluisteren en vele andere sprinkhaansoorten in dit fraaie gebied. Opgave bij [email protected]. Maximaal 10 deelnemers.

EIS Kenniscentrum Insecten EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden
Postbus 9517, 2300 RA, Leiden

Heb je al meegedaan met de Nationale wespentelling?
Dit kan nog tot en met morgen (25 augustus). Kijk op Tuintelling.nl/wespentelling over hoe het werkt.

De diversiteit van wespen is heel groot. Hier zijn een aantal groepen wespen uitgelicht:

Sluipwespen zijn er in vele soorten en maten. De meeste soorten leggen hun eitjes bij een gastheer, meestal een andere insect. Vaak hebben ze een lang, slank en smal achterlijf, lange poten en zeer lange antennes. Van sommige soorten sluipwespen hebben het vrouwtje een erg lange legboor, zichtbaar als een uitsteeksel aan de punt van het achterlijf.

Muurwespen nestelen in gaatjes in muren, hout of stengels. Muurwespen zijn wel geelzwart, maar veel kleiner dan limonadewespen en de tekening is heel anders. Het opvallendste zijn vaak de gele banden op het verder zwarte achterlijf: één band aan de basis en enkele banden wat verder naar achteren. Kop en borststuk zijn meestal vooral zwart met enkele gele vlekjes. De poten zijn meestal geel.

Spinnendoders zijn een zeer homogene groep vergeleken met andere wespachtigen. Ze variëren sterk in grootte en kleur van soort tot soort, maar zijn verder gelijk gebouwd. In vergelijking met andere wespensoorten zijn spinnendoders relatief groot. De kleinste soort is ongeveer 6 mm lang. Grotere soorten worden meer dan1,5 cm lang in Nederland. Spinnendoders worden gekenmerkt door hun langwerpige lichaam en relatief lange poten. De basiskleur van spinnendoders is meestal zwart met rode, gele en witte vlekken. Ze hebben opvallende koppen met grote ogen, lange, dunne antennes en vaak zeer krachtige kaken. Het belangrijkste zintuig van de spinnendoder zijn de lange dunne antennes. Hiermee kunnen ze goed spinnen waarnemen.

Urntjeswespen Ze metselen ‘urntjes’ waarin ze een ei leggen. Daarbij leggen ze rupsjes die als voedsel dienen voor het larfje als die uit het ei komt. Ze verzamelen graag nectar op sporkehout, een kleine langdurig (onopvallend) bloeiende boom die in elke insectvriendelijke tuin een plaats verdient omdat ze langdurig nectar aan veel soorten leveren.

Op welke van deze 4 plaatjes staat geen wesp?

Je kunt wespen herkennen aan hun wespentaille: het lichaam is in het midden dun, aan de uiteinden breder.

Het antwoord is B. Dit is namelijk de Bosbandzweefvlieg (Syrphus torvus). Zweefvliegen, hommels en bijen kunnen op wespen lijken.

Voor de liefhebbers:
A = Limonadewesp, Duitse wesp (Vespula germanica)
B = Zweefvlieg, Bosbandzweefvlieg (Syrphus torvus)
C = Sluipwesp, Crytea erytraea
D = Goudwesp, Gewone tandgoudwesp (Chrysis ignita)

Doe je al mee aan de wespentelling? Dit kan nog tot en met zondag 25 augustus. In het soortenboek wespen vind je de soorten die je kunt tellen. Op de zoekkaart wespen kan je nog meer informatie vinden. Zie de website van tuintelling.nl.

Foto’s: Dick Belgers

Soortennl organiseert samen met EIS en de andere soortenorganisaties een basiscursus planten en dieren herkennen. In verschillende lezingen leer je van alles over een breed palet aan soortgroepen. Vanuit EIS zal Johan van't Bosch vertellen over bestuivers, want hoe begin je daar aan als je die wil determineren? Opgeven en meer informatie via:

Basiscursus planten en dieren herkennen - soortennl.nl Een praktische cursus voor iedereen die Nederlandse planten en dieren wil leren kennen. Voorkennis is niet nodig. In 10 online lessen leer je verrassend snel algemene soorten herkennen, hoe ze leven en: wat je voor ze kunt doen!

In deze prachtige Klokhuis-aflevering leer je alles over het herkennen van soorten! Erik den Boer legt uit hoe je met behulp van Waarneming.nl je tuin kunt inventariseren, en we zien ook Pasquale Ciliberti die de muggencollectie van Naturalis laat zien. Aanrader!

Soorten Herkennen Wetenschappers zijn al eeuwenlang bezig om de natuur in kaart te brengen. Maar nog lang niet alles is bekend. Pascal gaat langs in Naturalis, daar hebben ze ...

via Dick Belgers. Ook dit jaar organiseren de Wespenstichting en EIS de Nationale Wespentelling. Iedereen in Nederland is uitgenodigd om mee te doen. Want wespen tellen ook mee! Zeker nu 2024 het Jaar van de Wesp is.

De Nationale Wespentelling is van zaterdag 17 tot en met zondag 25 augustus 2024.

Zie hier voor meer informatie: https://wespenstichting.nl/wespentelling/ #:~:text=De%20Nationale%20Wespentelling%20is%20van,met%20zondag%2025%20augustus%202024

Foto: Bijenwolf (Philanthus triangulum). Deze wesp is ook te vinden op de zoekkaart: https://www.eis-nederland.nl/DesktopModules/Bring2mind/DMX/API/Entries/Download?command=core_download&entryid=1114&language=nl-NL&PortalId=4&TabId=563

Zandgoudwesp Hedychrum rutilans is de Wesp van de maand augusturs

Zandgoudwesp is de grootste zandwesp soort van Nederland, zo’n 7 tot 9 milimeter. Zandgoudwespen zijn goudwespen die parasiteren op in de grondnestelende graafwespen. Goudwespen hebben over het algemeen fraaie metaalkleuren, blauw, groen en/of rood. Bijzonder is dat ze maar drie zichtbare segmenten van het achterlijf hebben. Vrouwtjes hebben een legboor die als een telescoop kan uitstulpen.

Ze hebben een roodachtig goudgekleurd achterlijf met vaak een groene of paarse weerschijn. Kop en borststuk zijn blauwgroen met hier en daar een gouden kleur, ze zijn 6-10mm groot. Ze zijn bijna door het hele land te vinden, vooral op hogere gronden en in de duinen. Hedychrum rutilans zou je wel de bijenwolfgoudwesp kunnen noemen, want de graafwesp de bijenwolf lijkt in Nederland de enige soort te zijn waarop ze parasiteert. Ze legt haar ei in een onbewaakt moment op de prooi van de bijenwolf. Dit geb***t voordat de bij in het nest gesleept wordt door de bijenwolf. Ze verstopt haar ei dan tussen het ‘pantser’ van de bij, zodat het niet opvalt. Bijenwolven van grote bijensoorten als voedsel voor hun larven. Omdat er erg veel honingbijen zijn is dit hun meest voorkomende prooi en dus ook voedsel voor Hedychrum rutilans. De larve van deze goudwesp eet niet het ei van de bijenwolf op en vervolgens de bij, maar zuigt de larve van de bijenwolf leeg.

Heb je deze soort of een bijenwolf gezien? Je kan deze waarneming of een andere waarneming van wespen doorgeven t/m 25 augustus via de wespentelling. Zie hier voor meer informatie: www.tuintelling.nl/wespen.



Foto zandgoudwespen op bloem: Annemiek van Dijk
Foto closeup zandgoudwesp: Dick Belgers

De Australische huisspin, die is meegereisd met planten en materialen, heeft zich definitief gevestigd in Nederland. De spin is vrij groot, maar niet agressief en is niet gevaarlijk voor mensen.

Nature Today | De Australische huisspin vestigt zich De Australische huisspin heeft zich gevestigd in Nederland op ten minste één plek. De verwachting is dat ze zich zal gaan uitbreiden, met name rondom bebouwing. Om de opmars te documenteren wordt gevraagd naar deze exotische spin uit te kijken en waarnemingen te melden.

In de aflevering van Vroege vogels Radio van zondag 18 augustus is collega en dazenexpert Theo Zeegers te horen over dazen. Behalve hoe het gaat met de dazen in Nederland en hoe bijzonder ze zijn, vertelt Theo ook over dazen in Madagaskar.

De wondere wereld van dazen - Vroege Vogels - BNNVARA Ze vliegen al ruim 70 miljoen jaar rond, maar toch is er weinig aandacht voor deze beestjes: dazen! Meestal is de eerste associatie met deze vliegensoort hun pijnlijke steek, maar wat hebben ze eigenlijk nog meer voor bijzondere eigenschappen? En hoe is het gesteld met dazen in Nederland? Theo Ze...

Vandaag begint de wespentelling, tel je ook mee? Van zaterdag 17 tot en met zondag 25 augustus kan je de wespen in de tuin of op het balkon tellen en invoeren. Ook als je tijdens de telling géén wespen ziet horen we het graag. Zie voor meer informatie de website van Tuintelling.nl.

De eerste populatie Rozevleugels is een feit, ontdekt door Joris Verhees van Bureau Natuurbalans - Limes Divergens BV . Lees er hier meer over!

Nature Today | Nieuwe populatie rozevleugels ontdekt in Groeve ’t Rooth Op 26 juli 2024 is een nieuwe populatie rozevleugels ontdekt in Groeve ’t Rooth in Zuid-Limburg. In 2019 werd deze sprinkhaan voor het eerst in Nederland waargenomen, maar sindsdien bleven vervolgwaarnemingen uit. Is nu de basis gelegd voor vestiging van dit fraaie insect in Nederland?

Het gaat niet goed met de insecten, zo hebben we al meerdere keren kunnen lezen dit jaar. Hoe zit dat met wespen? Zijn er dit jaar ook zo weinig wespen? Met de Nationale Wespentelling van 17 tot en met 25 augustus hopen natuurorganisaties daar een antwoord op te krijgen. Daar is jouw hulp bij nodig.

Nature Today | Tel mee met de wespentelling van 17 tot en met 25 augustus Het gaat niet goed met de insecten, zo hebben we al meerdere keren kunnen lezen dit jaar. Bij de vlindertelling is er een erg laag aantal vlinders geteld. Hoe zit dat met wespen? Zijn er dit jaar ook zo weinig wespen? Met de Nationale Wespentelling van 17 tot en met 25 augustus hopen natuurorganisat...

Leuk item over de populatie Zwarte sachembijen in Kwinteloyen: https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/3771668/zoey-over-een-met-uitsterven-bedreigd-bijtje-het-is-wel-een-kieskeurig-exemplaar

Dit is de alantschildpadtor. een zeldzame, maar erg mooie soort uit de groep van de huidige soort van de week. Meer informatie hierover vind je op NatureToday en de rest van de week op onze socials! Met EIS Kenniscentrum Insecten en NatureTodaynl

De aanwezigheid van een eerste termietensoort in Nederland is nog maar net gemeld, of we kunnen al een tweede soort bijschrijven. In Rotterdam is in 2021 een kolonie van de Pacifische nathouttermiet ontdekt. Onderzoek heeft nu aangetoond dat het niet blijft bij een per ongeluk geïmporteerde kolonie, maar dat de soort zich heeft uitgebreid.

Nature Today | Ontdekking van de Pacifische nathouttermiet De aanwezigheid van een eerste termietensoort in Nederland is nog maar net gemeld, of we kunnen al een tweede soort bijschrijven. In Rotterdam is in 2021 een kolonie van de Pacifische nathouttermiet ontdekt. Onderzoek heeft nu aangetoond dat het niet blijft bij een per ongeluk geïmporteerde kolonie...

Kleine knotswesp, wesp van de maand: juli

Knotswespen zijn slanke wespen met een tubevormig lichaam met gele, witte of rode tekening op een zwartlijf. Ze lijken wel wat op halmwespen, een groep van de bladwespen. De antennes van mannetjes kunnen verdikt zijn, vandaar de Nederlandse naam voor deze groep wespen. De meeste knotswespen parasiteren op solitaire bijen, vooral soorten die stuifmeel tussen de buikharen van het achterlijf verzamelen. Ze leggen hun eieren in het nest van een bij. De knotswesp larve die voor de bijenlarve uit het ei komt zuigt eerst het ei van de bij leeg en eet dan het voor de bij bedoelde stuifmeel op. Uit Nederland zijn vier soorten bekend.

De kleine knotswesp is zwart met witte vlekjes op het achterlijf, ze zijn 6,5-9mm lang. Ze zijn te vinden langs bosranden, op oude weidepalen langs graslanden en in het stedelijk gebied. Ze zijn actief in de periode juni-augustus. In de tuin zijn ze vaak te vinden bij bijenhotels. Ze zijn weinig beweeglijk en zitten vaak stil en vallen dan niet op. De kleine knotswesp parasiteert op de tronkenbij. Ze heeft maar een paar seconden nodig om het ei te leggen. De larve komt na twee tot drie dagen uit, terwijl de bijenlarven daar vier tot vijf dagen voor nodig hebben. Het uitzuigen van het bijen ei kost vier tot vijf dagen, daarna is het stuifmeel aan de b***t. Na 18 tot 21 dagen is de larve volgroeid en begint ze een cocon te spinnen. In een onderzoek bleken 63 van de 175 gevonden broedcellen van de tronkenbij geparasiteerd te zijn.
Foto: Annemiek van Dijk

In de editie 7/8 – 2024 van het tijdschrift Roots staat een boeiend artikel van Daniël Mulder over wespen en waarom ze meer waardering verdienen. Dit stuk is gebaseerd op een interview met Johan van ’t Bosch van EIS Kenniscentrum Insecten, in het kader van het Jaar van de Wesp.

Wespen zijn de nieuwe zomerhelden Wespen zijn meer dan de “gangsters van de insectenwereld”. Net als bijen en zweefvliegen zijn het bestuivers en ze zijn dol op muggen, vliegen en bladluizen. Tijd voor een imagoboost.

Collega Bibiche Berkholst is met Vroege Vogels Radio op stap geweest op zoek naar gaasvliegen in Bergen aan zee. Het project Grote Gaasvliegen van EIS Kenniscentrum Insecten en Naturalis heeft al leuke soorten opgeleverd. Zo zijn er al meerdere bijzondere soorten ontdekt of herontdekt, waarvan van sommigen niet bekend was dat ze in Nederland voorkwamen.

Luister naar de leuke uitzending van 21 juli:

Kennis over gaasvlieg neemt toe! Gaasvliegenproject is succesvol - Vroege Vogels - BNNVARA Sinds twee jaar is het Grote Gaasvliegenproject gestart door EIS Kenniscentrum en Naturalis, simpelweg om meer aandacht te generen voor deze vrij onbekende insectengroep. Want gaasvliegen zijn eigenlijk overal, maar ze worden vaak niet als dusdanig herkend. En met name de groene gaasvlieg kan je ...