Tutahu3

Ltd - i konarohe. A hei wahanga ano te tarati i roto i whakau atu ai hoki ki te p**aketake ano ki a Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu. A, na reira na, he tuku i te aroha tonu i a Tahumakakanuimatua katoa te tarati i kona na. A he tuku i te aroha tonu hoki i ana hapori i Te Rerenga Wairua - Te Reinga - i nga rohewenua a Tahumakakanuimatua i kona na - a ki Te Tai Tokerau Aukati - a, ki roto ano o Tamakimakaurau tonu ki ana rohewhenua hoki i kona na. A, heoi na ano, i roto i nga uri a Tahumakakanuimatua, hei tauira tonu, a, hei korero i kona tonu na, te tino ke o te korero. A, ko te hanga mai o nga korero i ena te tino ano pena i a Te Tai Rawhiti Aukati i tohona whakatakinga korero tari-a-rohe/tariaukati. Na, te mea ke, he korero ano no ena korero kua hia ke roa na i ngaro ai i te roheaukati. A, a pena tonu ano ra hoki i a Te Tai Rawhiti Aukati a, me Te Tai Hauauru Aukati Tai ano. A, a na, kua hia ke roa i nga roheaukati e wha ano e tino pa atu ana te uri ki nga korero katoa a 'Te Karauna.' A, na i roto i aua korero he hangahanganga korero i te nuinga o te wa takoto huna ai ki roto. A, a i nga rohewenua roheaukati hoki o Tahumakakanuimatua. A i nga rohewhenua roheaukati e wha hoki ano. A, a na, i kona na i aua hangahanganga korero katoa na i ngaro katoa ano ai tataikawakorero - te nuinga - i tuakanakana i aua rohe. A i ngaro ke noa atu ano ai nga korero me nga taunahanaha o ratau i aua rohewhenua roheaukati tonu. A, a na, pena tonu ano i a whakatakinga korero i a Te Tai Rawhiti Aukati ki a Tahumakakanuimatua. Kei roto e tino whakaahuatia atu ana korero i te ahua ano ki te noho o taunahanahatanga me nga kereme o Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu ki te roheaukati no mua ra ano i ngaro ai. A, ara, i te mea na ki nga uri, ki nga whanau, ki nga hapu/urihapu me te uretarewa-hapu i te roheaukati. A he teina-maataamuri no te nuinga. A heoi na na, he urihapu tonu ki te roheaukati etahi. A, a he tokopae i Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu o te tokoiti i roto ano i te motu. A heoi na ano, ko te mea ke, te whakawhanaungahia ano o uri o roto o te katoa. A, a na, he mea ka p**a i roto na ratau i roto hoki i nga aukati e wha. A, engari tonu, he teina tonu na i nga uri, a i nga hapu, a i nga urihapu i te rohe. A, ara, ko Iranui a, ko Iraturototetama ano era i roto kahakanoiteinaina na Rakainui. A i roto i a Rakainui Uretarewa-hapu ano i te motu. A ko Tutawhangaterangi o roto o Te Waipuhoro o Te Aomataura ano hoki era o roto o Te Aomatarahimatua Uretarewa-hapu. A, ara ra, ko Te Rangikoianake ano, a ko Tumapuhia-a-rangi ano hoki era o roto Te Whatuiapiti. A katoa ano hoki era na o roto o Te Aomatarahimatua Uretarewa-hapu ano hoki. A, a na, he teina-maataamuri ano hoki katoa no roto. A he tuakana ano hoki tonu no Te Rangikoianake ki a Tumapuhia-a-rangi o roto Te Aomatarahimatua Uretarewa-hapu. A heoi na, no roto o te teina-maataamuri ano, ara, i a Te Whatuiapiti. A, a na, ko Tumapuhia-a-rangi tonu ke ano te tino o teina-maataamuri o roto na ona. A, na, he pera tonu ano hoki no te takoto o uri me te hapu ki Te Tai Rawhiti Aukati Tai tonu. A, a no roto tonu o ena na ano o nga uretarewa-hapu o Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu - tuturu - he nui tonu ke a-tokopae te noho atu tonu hoki ki reira. A heoiano, tuakanakana ke nga uri noho ake i Te Tai Rawhiti Aukati Tai i ena na noho ai i Te Tai Tokerau Aukati Tai na. A, a he nui ke ake no te tokopae o ratauuri, a o ratauwhanau, a o ratauhapu, a o ratauurihapu a, o ratauuretarewa-hapu tonu hoki. A, ara ra, hei tauira, i enaetokohinu i korero na noho na i Te Tai Tokerau Aukati Tai noa, a i a Takitakitu I. A, ara, i a Te Puku ma na me te nui atu hoki o roto o Te Waipuhoro o Te Aomataura o roto o Te Aomatarahimatua Uretarewa-hapu ano. A, ara ra, i a Hawea ma, a i a Te Upokoirikete i roto o Te Rangikoianake. A, ara ra, i a Hikawera ma, ko Hikatoa etahi i roto o Tumapuhia-a-rangi o roto ano o Te Whatuiapiti maataamuri-teina o roto na. A, ara hoki, i nga uri a nga teina a Ira. Na he uri katoa ano ena i roto na Rakainui. A, heoi na, ko nga tino o nga teina, uri-teina a me te maataamuri-teina o roto na. Na, heoi na ano, ara era he hapu, urihapu a he uretarewa-hapu tonu o roto o Te Tai Rawhiti Aukati Tai ano, a noho ake tonu a-teina ki Te Tai Tokerau Aukati Tai. A, ara ra, ko Mamoe Uretarewa-hapu/hapunuitonu tera, ko Tahumatawhaiti Uretarewa-hapu/hapunuitonu hoki, ko Kahu Uretarewa-hapu/hapunuitonu, ko Waitaha/Waitahanui Uretarewa-hapu, ko Kai Tahu Uretarewa-hapu, a ko Waitaha/Waitaha-a-rangi Uretarewa-hapu ano hoki. A, a na, te nuinga tonu o ena i nga uri, hapu me te urihapu i ena na ano uretarewa-hapu he teina-maataamuri tonu hoki o roto. A, ara, me o roto o Mamoe he nui ano no roto te nuinga i Waitaha/Waitahanui hoki noho ake a kona. A, teinaina tonu katoa. A, a hei apiti atu hoki ki tena katoa, i roto o teina-maataamuri hoki i roto o Mamoe katoa. A ara i a Tahumatawhaiti hoki a, me Kahu. A, a na, i a Kai Tahu tonu hoki ano, ara, i a Te Huirapa a, me ko Tuahuriri tonu hoki. A, ara ra, i uri ano i a Tahumakakanuitetama na Marutauhea, Moengawahine ma ano me a Tahumakakanuitetamarua me ko etahi tonu hoki o roto o Waitaha/Waitaha-a-rangi Uretarewa-hapu ariki i moemoengatahi atu ano ai. A, a me te teinaina-maataamuri ano hoki o ratau. A, a na, i nga uri na Rakainui a, me ko Te Aomatarahimatua ano na, ahakoa ra tuakana i runga tonu na, na teina tonu ke na ki era i Te Tai Rawhiti Aukati Tai. A, a, na, ena katoa na, teina katoa ki era i Te Tai Hauauru Aukati Tai tonu hoki. A, heoi na ano, uriteinaina/urihaputeina hoki o era katoa korero ai i Te Tai Tokerau Aukati, uri ano hoki o roto o Te Tai Tonga Aukati Tai tonu. A, ara, he uri no roto ano o te teina-maataamuri tino i a Tahumakakanuimatua. A, na reira na, koia tena na hoki katoa te hanga mai o te takoto o uri, hapu me te urihapu o roto o Tahumakakanuimatua ki Te Tai Tokerau Aukati Tai tonu. A, a, na ahakoa ra hoki manomano tonu, na, ko te tokoiti ke hoki ki te roheaukati kotahi. Na, he 24,000 nuku atu ke noa no Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu ohona tokopae i ona hapu katoa i te roheaukati. A, heoi na, kei reira katoa ano ohona nui ke atu i roto kahore ano kia tatauria atu hoki. A, a na, hei apiti atu hoki tonu, he tokopae ke ano hoki i tatauranga tokopae a-hapori tonu i kona na ano uri na roto e noho ana tonu na i kona. A, a me era ano i reira tonu hoki a, mairaano, a mairaano. A, a na, i Te Tai Tokerau Aukati Tai, he 65,000 - 75,000 nuku atu ke tonu taua tokopae. A, a i ohona na hapori katoa i Te Rerenga Wairua - Te Reinga - a p**a noa atu ki Tamakimakaurau tonu i te roheaukati. A, a na, hei tauira hoki ki te tokoiti ke o Tahumakakanuimatua i reiraroheaukati i o era na - i Te Tai Hauauru Aukati - he 90,000 nuku atu ke tonu te tokopae uri. A, a na, i Te Tai Rawhiti Aukati, he 85,000 ke tonu te tokopae uri. A, na he 55,000 ke noa nuku atu te tokopae uri o te uretarewa-hapu/hapunuitonu ki Te Tai Tonga Aukati Tai katoa. A, a na, heoi na ano, nui ke atu o tona tokopae a-hapori tonu i reiraroheaukati i o era atu. A, a na, i roto o te tatauria o uri i roto raano hoki i te tatau a-tokopae-hapori ke ano, na, tenei ake taua tatauria. A, a na, ki Te Tai Hauauru Aukati Tai, he 300,000 ke nuku atu. A ki Te Tai Rawhiti Aukati, he 280,000 ke nuku atu te tatauria na. A, a na, ki Te Tai Tonga Aukati, he 310,000 ke nuku atu te tatauria o uri. A, a i roto o ohona hapori hoki. A, engari, i roto ke ano i te nui p**a tonu i aua tatauria o tokopae-hapori. A, a me te ki, na tatau matau tonu, na Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu ke ano hoki aua hapori. A, heoi na ano, taea tonutia ai tataikorero a, me te tataikawakorero i nga uri, i nga whanau a i nga hapu me te urihapu o Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu ki roto. A, a heoi na, i aua korero na, a, me te tataikorero i ohou ake na uri, ou whanau me te hapu ake a, me te nui atu tonu hoki ano. Na, te nuinga tonu o aua korero he tataikawakorero ke i te takoto ano o aua uri - a, a i te nohonoho ano me te toioranga. A, a me nga ahuatanga katoa ano i ia na uri i te uretarewa-hapu/hapunuitonu. A, me ohou hapu i te wa tonu hoki. A, e uia koia ano ki roto ou,



Te Arikimatua Kaaea: Taiopuru-Arikimataura: Tahumakakanuimatua Uretarewa-hapu/hapunuitonu: President: Te Runanganui o Tahu/Tahu Hapunuitonu Inc, Tu Tahu Trust/Tahu Investments Ltd, C/- 66 High St, Nth, Carterton, Wairarapa, Wellington, 5713. Waea-pukoro: - 0226906928.