វិទ្យាសាស្រ្តជីវិត - Life Science

ដោយសារអេតមីនកំពុងរៀនផ្នែកអប់រំ អេតមីនប្រហែលជាមានមាតិការផុសក្នុងផេកថ្មីនេះច្រើនជាង។​ ហើយប្រធានបទ គឺនឹងពាក់ព័ន្ធរឿងរៀន រឿងអប់រំម្តង។

តើបញ្ញាសិប្បនិមិត(AI)នឹងអាចជំនួសគ្រូបង្រៀនបានដែរឬទេ?

ភាពរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិមិតពិសេសការមកដល់នៃបច្ចេកវិទ្យាGenAI​(ChatGPT)កាលពីឆ្នាំមុន បានធ្វើអោយអ្នកបច្ចេកទេសមួយចំនួនទាញសេចក្តីសន្និដ្ឋានថា បច្ចេកវិទ្យាមួយនេះនឹងជំនួសការងារជាច្រើនរួមទាំងការងារគ្រូបង្រៀន។ មួយឆ្នាំក្រោយភាពរំភើបដែលកើតឡើងដោយ ChatGPT អ្នកជំនាញផ្នែកអប់រំជាច្រើនរួមទាំងគ្រូបង្រៀនផង សុទ្ធតែមើលឃើញថាបច្ចេកវិទ្យានេះមិនអាចជំនួសគ្រូបង្រៀនបានឡើយ។

ហេតុអ្វីបច្ចេកវិទ្យាដែលជាបណ្តុំនៃចំណេះដឹងរាប់មិនអស់នេះពុំអាចជំនួសគ្រូបង្រៀនបាន?
គ្រូបង្រៀនភាគច្រើនអាចឆ្លើយទៅនិងសំណួរខាងលើបាន។ ការងារបង្រៀនមិនពឹងតែលើចំណេះដឹងមួយមុខទេ។ ផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃការបង្រៀនគឺការប្រើអារម្មណ៍ និងទំនាក់ទំនង។ សិស្សម្នាក់ៗនៅក្នុងថ្នាក់រៀន មានសម្ពាយផ្លូវចិត្តរៀងៗខ្លួន។ គ្រូបង្រៀនដែលជាមនុស្សអាចដឹងបញ្ហារបស់សិស្ស និងតំរែតំរង់យុទ្ធសាស្រ្តបង្រៀនសម្រាប់ជួយសិស្សម្នាក់ៗបានល្អជាងAI។ ដ្បិតបច្ចេកវិទ្យាAIមានបង្កប់ទិន្នន័យចំណេះដឹងច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏បច្ចេកវិទ្យានេះពុំមានសមត្ថភាពភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយសិស្សដូចគ្រូបង្រៀនដែលជាមនុស្សទេ។ សិស្សនិងគ្រូបង្រៀនដែលជាមនុស្សតែងបង្កើតបាននូវទំនាក់ទំនងដែលAIមិនអាចបង្កើតបាន។ ទំនាក់ទំនងគឺជាតម្រូវការធម្មជាតិរបស់មនុស្ស។ លើសពីនេះ សិស្សតែងតែត្រូវការការលើកទឹកចិត្តពីគ្រូបង្រៀនដែលជាមនុស្ស ហើយបញ្ញាសិប្បនិមិតពុំអាចលើកទឹកចិត្តសិស្សដែលជាមនុស្សបានទេ។ នៅមានរឿងជាច្រើនទៀតនៅក្នុងថ្នាក់រៀន ដែលមានតែគ្រូបង្រៀនទេទើបយល់ថាបញ្ញាសិប្បនិមិតមិនអាចជំនួសពួកគាត់បាន។

បច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិមិត នឹងមិនមកជំនួសគ្រូបង្រៀនឡើយ តែវានឹងក្លាយជាជំនួយលើការបង្រៀនកាន់តែមានភាពប្រសើរឡើង។ នៅក្នុងថ្នាក់រៀនដែលមានជំនួយពីបញ្ញាសិប្បនិមិត គ្រូបង្រៀននឹងមានពេលវេលាកាន់តែច្រើននៅក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងនិងជួយគាំទ្រដល់សិស្សម្នាក់ៗតាមតម្រូវការរបស់ពួកគេ។

រូបភាពបង្កើតដោយ GPT-4, prompt: create a photo of ai teacher without human

ឈ្មោះខ្មែរ ហ៊ីង
ឈ្មោះអង់គ្លេស Blunt-headed burrowing frog
ឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត Glyphoglossus molossus

----------
ថតនៅស្រុកខ្មែរ ដោយម្ចាស់ដើម (អេតមីនរកប្រភពដើមមិនឃើញ ឃើញតែអ្នកយកផុសតៗ)

សង្ខេបខ្លឹមសារមេរៀនថ្នាក់ទី១២មកត្រឹម១ទំព័រ

https://reanbio.online/2023/06/14/summary-of-all-grade-12-lessons/

ឱកាសល្អសម្រាប់សិស្សានុសិស្សដែលចូលចិត្តខាងរ៉ូបូទិច។

រៀនរ៉ូបូទិចដោយឥតគិតថ្លៃ។ ចាំអង្កាល?

អ្នកគេចម៉ោងជីវៈអាចនឹងចាញ់បោកAI

ដឹងខុសកន្លែងណាអត់?

សូមតាមដាន
ពួកគេនឹងមានវគ្គបង្រៀនរ៉ូបូតដោយមិនគិតប្រាក់។

ស្រណោះ

បើគ្មានស្ត្រីម្នាក់នេះទេ ពិភពលោកប្រហែលពុំស្គាល់វ៉ាក់សាំងARNm ប្រឆាំងកូវីតទេ។

លោកស្រីមានឈ្មោះថា Katalin Karikó។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៥ លោកស្រីបានរកឃើញថា ការធ្វើបំលាស់ប្តូរទៅលើម៉ូណូមែមួយចំនួនរបស់ARNm អាចកាត់បន្ថយប្រតិកម្មតបរបស់សារពាង្គកាយដោយអនុញ្ញាតិអោយARNmនោះអាចផលិតប្រីតេអុីនដែលគេចង់បាន។ របកគំហើញរបស់លោកស្រីនេះហើយដែលនាំអោយគេអាចផលិតវ៉ាក់សាំងកូវីតដែលអាចប្រើលើមនុស្សយ៉ាងមានសុវត្ថិភាព។

លោកស្រីបានទទួលពានរង្វាន់ណូបែលផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តក្នុងឆ្នាំ២០២៣។

#រីករាយទិវានារីអន្តរជាតិ

រូបភាព: Nobel Prize

កត្តាសង្គមធ្វើអោយក្មេងស្រីត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមិនពូកែផ្នែកគណិតវិទ្យានិងវិទ្យាសាស្រ្ត ជាហេតុធ្វើអោយចំនួនសិស្សស្រីដែលរើសយកផ្នែកគណិតវិទ្យា វិទ្យាសាស្រ្តនិងបច្ចេកវិទ្យាមានចំនួនតិចតួចនៅឡើយ ហើយស្ត្រីដែលបំរើការនៅក្នុងវិស័យទាំងនេះក៏កាន់តែតិចទៅទៀត។

ក្មេងស្រីមានឱកាសជោគជ័យនៅក្នុងផ្នែកគណិតវិទ្យា វិទ្យាសាស្រ្តនិងបច្ចេកវិទ្យាដូចក្មេងប្រុសដែរ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវការគាំទ្រពីសង្គម ពិសេសពីអាណាព្យាបាល និងលោកគ្រូអ្នកគ្រូ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតដែលថាមុខវិជ្ជាគណិតវិទ្យា វិទ្យាសាស្រ្ត និងបច្ចេកវិទ្យាគឺសម្រាប់ក្មេងប្រុស។

#រីករាយទិវានារីអន្តរជាតិ

សាស្រ្តាចារ្យ Ruth L. Gottesman បានបរិច្ចាគប្រាក់១ពាន់៥រយលានដុល្លា ដល់សាលាពេទ្យ Albert Einstein College of Medicine។ ចំនួនប្រាក់បរិច្ចាគដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់នេះ បានជួយបង់ថ្លៃសិក្សាជំនួសនិស្សិតពេទ្យចាប់ពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២៤នេះតទៅ។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថាលោកស្រីគឺជាសាស្រ្តាចារ្យនិងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរបស់សាលា ហើយប្រាក់ដ៏ច្រើននេះគឺជាទ្រព្យសម្បត្តិដែលបានពីការវិនិយោគរបស់ស្វាមីលោកស្រីជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក Warren Buffet។

👌 បានឃើញនិងឯកភាព

❤️ តើស្នេហាជាអ្វី?

(សេចក្តីដាស់តឿនសម្រាប់យុវវ័យ: សូមកុំអោយតេស្តូស្តេរ៉ូន និងអឺស្ត្រូសែនគ្របដណ្តប់ប្រព័ន្ធនៃការគិតត្រិះរិះ)

📚មុខវិជ្ជាផ្សេងគ្នាអោយនិយមន័យស្នេហាផ្សេងគ្នា។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងមើលការបកស្រាយពីស្នេហាតាមបែបជីវវិទ្យា ហើយការបកស្រាយនេះគឺមិនមែនទាក់ទងនិងមួយបូកមួយស្មើមួយឡើយ។ និយមន័យតាមបែបជីវវិទ្យាដែលយើងនឹងមើលបន្តិចទៀតនេះអាចនឹងមានភាពស្មុគស្មាញព្រោះយើងនឹងមើលអំពីរឿងរាវដែលកើតនៅក្នុងខួរក្បាលនិងខ្លួនរបស់យើងនៅពេលដែលយើងមានស្នេហា។

ដើម្បីស្រួលយល់អត្ថបទមួយនេះ មិត្តអ្នកអានប្រហែលត្រូវការចំណេះដឹងខ្លះៗអំពីជីវវិទ្យាដែលទាក់ទងនឹងខួរក្បាល និងអរម៉ូន។

នៅពេលដែលអ្នកឃើញមនុស្សដែលអ្នកចាប់អារម្មណ៍(Crush) អារម្មណ៍របស់អ្នកប្រហែលជានៅមិនសុខ បែកញើសបាតដៃ ហើយបេះដូងលោតខុសធម្មតា។ ប្រហែលដោយសារបេះដូងលោតខុសប្រក្រតីនេះហើយ ទើបជាយូរយារណាស់មកហើយយើងតែងតែនិយាយថាស្នេហាកើតចេញពីបេះដូង។ មែនទែនទៅស្នេហាកើតនៅក្នុងខួរក្បាល ហើយវាទាក់ទងនឹងសារធាតុគីមីដែលយើងហៅថាណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារនិងអរម៉ូន។

👩🏽‍🔬 អ្នកស្រាវជ្រាវមួយក្រុមដែលដឹកនាំដោយលោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Helen Fisher នៅសកលវិទ្យាល័យ Rutgers បានចែកស្នេហាជា៣លំដាប់។ ទី១គឺភាពត្រេកត្រអាល (Lust) ទី២ គឺភាពទាក់ទាញ (Attraction) ទី៣ គឺភាពជាប់ជំពាក់ (Attachment)។ ពាក្យខ្មែរដែលយើងបកប្រែនេះប្រហែលជាស្តាប់ទៅមិនសូវត្រូវន័យពេញ ប៉ុន្តែសង្ឃឹមថាការពន្យល់បន្តបន្ទាប់នឹងធ្វើអោយពាក្យទាំងនេះមានន័យកាន់តែច្បាស់។

💋 ភាពត្រេកត្រអាល គឺសំដៅទៅលើចំណង់ផ្លូវភេទ។ អារម្មណ៍ត្រេកត្រអាលនេះត្រូវបានដឹកនាំដោយអរម៉ូនតេស្តូស្តេរ៉ូននិងអឺស្រ្តូសែន។​ តេស្តូស្តេរ៉ូនជាអរម៉ូនដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថាជាអរម៉ូនភេទប្រុសព្រោះវាជំរុញការផលិតមេជីវិតឈ្មោលនិងការលេចឡើងលក្ខណៈភេទឈ្មោល។ តែសូមកុំច្រឡំថាអរម៉ូននេះជាអរម៉ូនផ្តាច់មុខរបស់មនុស្សប្រុស ព្រោះគេក៏រកឃើញអរម៉ូនប្រភេទនេះនៅក្នុងខ្លួនមនុស្សស្រីផងដែរ។ ហើយអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តក៏បានរកឃើញថាតេស្តូស្តេរ៉ូនក៏ជំរុញចំណង់ផ្លូវភេទចំពោះមនុស្សស្រីផងដែរ។ ចំពោះមនុស្សស្រីអឺស្ត្រូសែនក៏ត្រូវបានគេរកឃើញថាចូលរួមក្នុងការជំរុញអារម្មណ៍ត្រេកត្រអាលផងដែរ តែឥទ្ធិពលតិចជាងតេស្តូស្តេរ៉ូន។

👩‍❤️‍👨 ភាពទាក់ទាញ គឺជាដំណាក់កាលនៃការធ្លាក់ក្នុងអន្លង់ស្នេហ៍។ នេះគឺជាដំណាក់កាលដែលអ្នកដេកមិនលក់ បាយមិនបានដោយសារនឹកគេ ដូចបទចម្រៀងលោកអធិរាជសំលេងមាស ស៊ិនសុីសាមុត ថា «យប់នឹកអូន(បង) ថ្ងៃនឹកអូន នឹកអូនគ្រប់វេលា ស្រមៃឃើញតែស្រស់ពុំងារជាប់ដួងចិត្តបង....»។ នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះខួរក្បាលយើងកំពុងស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារដូចជា៖

✔️ ដូប៉ាមីន(Dopamine)៖ បើសិនជាអ្នកបានអានអត្ថបទមុនស្តីពីដូប៉ាមីន អ្នកដឹងហើយថាណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារនេះមានសកម្មភាពនៅពេលអ្នកធ្វអ្វីដែលសប្បាយរីករាយហើយវាធ្វើអោយអ្នកញៀន។ ណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារនេះបញ្ចេញនៅពេលអ្នកនៅជិតគូស្នេហ៍ធ្វើអោយអ្នកអារម្មណ៍ល្អពេលនៅក្បែរគេ។ ហើយនៅពេលបាត់មុខគេធ្វើអោយអ្នកពិបាកក្នុងខ្លួន។

✔️ អាដ្រេណាលីន រឺអេពីណេព្រីន(Epinephrine/Adrenaline)៖ ណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារឬពេលខ្លះគេហៅវាថាអរម៉ូននេះ ធ្វើអោយបេះដូងយើងលោតញាប់ ហើយបែកញើស។

✔️ សេរ៉ូតូនីន (serotonin)៖ អ្នកប្រហែលជាធ្លាប់លឺឈ្មោះម៉ូលេគុលណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារនេះនៅក្នុងជំងឺDepression។ សេរ៉ូតូនីនជាអ្នកទទួលខុសត្រូវផ្នែកអារម្មណ៍។ បរិមាណសេរ៉ូតូនីនគ្រប់គ្រាន់ធ្វើអោយយើងអារម្មណ៍ល្អ ហើយការបាត់បង់តុល្យភាពនៃសេរ៉ូតូនីនធ្វើអោយមនុស្ស Depression។ នេះអាចជាមូលហេតុមួយដែលធ្វើអោយមនុស្សបាត់បង់ស្នេហាកើតDepressionដែរ។

🧑‍🤝‍🧑 ភាពជាប់ជំពាក់ គឺជាដំណាក់កាលសំខាន់បំផុតដើម្បីទំនាក់ទំនងយូរអង្វែង។ ភាពជាប់ជំពាក់នេះខុសពីដំណាក់កាលទាំង២ខាងលើដែលទាក់ទងតែនឹងស្នេហាបែបស្រើបស្រាល។ ភាពជាប់ជំពាក់នេះគ្របដណ្តប់ទាំងទំនាក់ទំនងម្តាយឪពុកនិងកូន បងប្អូន មិត្តភក្តិ និងស្នេហាដែលយើងបាននិយាយខាងលើ។ នៅក្នុងភាពជាប់ជំពាក់នេះគឺទាក់ទងអរម៉ូន២៖

✔️ អុកសុីតូសុីន (Oxytocin)៖ អរម៉ូននេះផលិតដោយក្រពេញអុីប៉ូតាឡាមុសហើយបញ្ចេញដោយក្រពេញអុីប៉ូភីសក្រោយនៃខួរក្បាល។ អរម៉ូននេះបញ្ចេញនៅពេលសម្រាលកូនដើម្បីអោយស្បូនកន្ត្រាក់និងនៅពេលដែលកូនបៅដើម្បីភ្ញោចក្រពេញទឹកដោះ។ អរម៉ូននេះជួយអោយម្តាយនិងកូនមានអារម្មណ៍ជាប់ជំពាក់។ នេះជាមូលហេតុមួយដែលនៅពេលកូនកើតមកភ្លាម គេអោយម្តាយយកកូនដាក់លើទ្រូងនិងបំបោះដៅកូនភ្លាម។ ការស្រាវជ្រាវថ្មីបានអោយយោបល់ថាទំនាក់ទំនងល្អរវាងគ្នា នាំអោយមានការបញ្ចេញអរម៉ូននេះផងដែរ។

✔️ វ៉ាសូប្រេសុីន រឺ អង់ទីឌីអ៊ុរ៉េទិចអរម៉ូន (Vasopressin/ADH)៖ អ្នកស្រាវជ្រាវចាត់ទុកអរម៉ូននេះមានតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការធ្វើអោយមាននូវការប្តេជ្ញាចិត្តយូរអង្វែងនៅក្នុងទំនាក់ទំនង។ ការស្រាវជ្រាវទៅលើសត្វកណ្តុរមួយប្រភេទ បានរកឃើញថានៅពេលដែលគេប្រើថ្នាំបន្ថយការបញ្ចេញអរម៉ូនវ៉ាសូប្រេសុីន កណ្តុរទាំងនោះនឹងបាត់បង់នូវភាពស្មោះស្ម័គ្រនៅក្នុងទំនាក់ទំនងញីរឈ្មោលរបស់ពួកវា។

⚠️ ការពន្យល់នេះមិនមែនជាការពន្យល់ឥតខ្ចោះពីអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តឡើយ ព្រោះការស្រាវជ្រាវនៅតែបន្តមិនចេះចប់។ ហេតុនេះប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហាក្នុងទំនាក់ទំនង សូមកុំបន្ទោសថាអ្នកមានអតុល្យភាពណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារ ឬអរម៉ូន ទើបធ្វើអោយអ្នកទៅជាអញ្ចឹង។

🔎 ចង់ដឹងបន្ថែមអំពីអរម៉ូននិងប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន យើងធ្លាប់បានផ្សាយអត្ថបទ២នេះ៖

https://www.facebook.com/lifescience.cambodia/posts/706658733505858

https://www.facebook.com/464976621007405/posts/707510910087307

ចង់ដឹងបន្ថែមអំពីប្រព័ន្ធប្រសាទ ណឺរ៉ូនបញ្ជូនសារ និងដូប៉ាមីន យើងមានអត្ថបទ២នេះ៖

https://www.facebook.com/lifescience.cambodia/posts/701632797341785

https://www.facebook.com/lifescience.cambodia/posts/711667486338316

------

អត្ថបទនេះរៀបចំឡើងដោយពឹងផ្អែកលើ ឯកសារយោងខាងក្រោម៖

https://www.bbc.co.uk/science/hottopics/love/

http://sitn.hms.harvard.edu/flash/2017/love-actually-science-behind-lust-attraction-companionship/

https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/epinephrine

https://www.yourhormones.info/hormones/oxytocin/

សន្និសីទដ៏សំខាន់ដែលសិស្សនិស្សិតក្នុងវិស័យជីវៈនិងវេជ្ជសាស្រ្តគួរតែចូលរួមដើម្បីរៀនសូត្របន្ថែម។

នេះជាមូលហេតុដែលអ្នកស្រវឹងមិនគួរបើកបរ

ហើយអ្នកដែលបើកបរទាំងស្រវឹងគួរតែត្រូវមានទោសអោយធ្ងន់។

ជំរាបសួរប្រិយមិត្តទាំងអស់គ្នា!

មួយរយៈចុងក្រោយនេះ អេតមីនខានបានផុសមាតិកា ដោយសារតែកត្តាផ្ទាល់ខ្លួន។ បច្ចុប្បន្ន អេតមីនកំពុងត្រៀមខ្លួនបន្តការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិត។ មើលរូបសត្វ ប្រិយមិត្តអាចដឹងថានៅប្រទេសណា។ អេតមីនប្រហែលជាត្រូវការពេលមួយរយៈទៀត ដើម្បីអាចសម្របជាមួយបរិយាកាសនៃការសិក្សាថ្មី។

ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ ប្រិយមិត្តនៅតែអាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រ https://reanbio.online, និង ឆាណែលយូធូប https://www.youtube.com/-lifescience ដើម្បីមើលមាតិកាចាស់ៗ ឬណែនាំគេហទំព័រ និងឆាណែលនេះទៅកាន់សិស្សានុសិស្សដែលត្រូវការជំនួយផ្នែកជីវវិទ្យា។

ជីវវិទ្យាបានបង្ហាញថា សុភមង្គល គឺជាលទ្ធផលនៃប្រតិកម្មគីមីជីវៈនៃសារធាតុគីមី (សេរ៉ូតូនីន ដូប៉ាមីន អុកសុីតូសុីន អង់ដូភីន) នៅក្នុងខួរក្បាល។ នេះសរបញ្ជាក់អោយឃើញកាន់តែច្បាស់ថា សុភមង្គលមិនស្ថិតនៅលើរបស់ក្រៅខ្លួនឡើយ។ យើងម្នាក់ៗអាចមានសុភមង្គល ទាំងមិនមែនជាមហាសេដ្ឋី ឬទាំងគ្មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញក្នុងសង្គម។ ការសិក្សាជាច្រើនរកឃើញថា ទ្រព្យសម្បត្តិចាំបាច់សម្រាប់ភាពរីករាយក្នុងកម្រិតមួយប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺក្រោយពេលមនុស្សម្នាក់មានទ្រព្យក្នុងចំនួនមួយដែលគេអាចរស់បាន(តម្រូវការសរីរៈ និងការកំសាន្តខ្លះៗ) ទ្រព្យបន្ថែមទៀតនឹងមិនបន្ថែមសុភមង្គលដល់គេទៀតទេ។

តើយើងអាចរកសុភមង្គលតាមណា?
ចំលើយនេះមិនគួរត្រូវបានឆ្លើយដោយអ្នកផ្សេងក្រៅពីយើងខ្លួនឯងឡើយ។ តែយើងក៏អាចរៀនពីអ្នកផ្សេងដើម្បីយកមកពិសោធដោយខ្លួនឯងបាន។ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានបង្ហាញថា សកម្មភាពមួយចំនួនខាងក្រោមនេះអាចជួយបង្កើនសុភមង្គលក្នុងជីវិតរបស់យើងម្នាក់ៗ៖
👉 រក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមនុស្សល្អៗជុំវិញខ្លួន
👉 ចំណាយពេលជាមួយមនុស្សជាទីស្រលាញ់
👉 រំលឹកនូវរឿងល្អៗដែលកើតឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃ
👉 ធ្វើទានសប្បុរស
👉 មានចិត្តមេត្តា ករុណា
👉 ធ្វើលំហាត់ប្រាណ
👉 ចូលរួមសកម្មភាពសង្គម
👉 រៀនចំណេះដឹងថ្មីៗ អានសៀវភៅ
👉 មានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះជីវិត
👉 ដើរកំសាន្ត ទទួលយកបទពិសោធន៍ថ្មីៗ
👉 ផ្តោតទៅលើអ្វីដែលយើងមាន ជាជាងអ្វីដែលយើងគ្មាន
👉 សប្បាយរីករាយចំពោះភាពជោគជ័យរបស់អ្នកដទៃ

ថ្ងៃនេះជាទំព័រទី២នៃឆ្នាំថ្មី តើសកម្មភាពខាងលើណាខ្លះដែលអ្នកនឹងបន្ត ឬចាប់ផ្តើមអនុវត្តដើម្បីសុភមង្គល?

ឯកសារយោង៖
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3321158/
- https://thehappinessindex.com/blog/happiness-biological-perspective/
- https://www.unh.edu/pacs/positive-psychology-strategies-increased-happiness
- https://impakter.com/happiness-just-biology/

មូលហេតុមួយដែល បក់តែផ្លិតអាចអោយជាជំងឺ តែសង្គមយើងនៅតែត្រូវការពេទ្យ។

មានរឿងពិតមួយដំណាលអំពីលោកយាយម្នាក់នៅជនបទ។ នៅពេលដែលគាត់មិនស្រួលខ្លួន គាត់ក៏ហៅពេទ្យភូមិមកពិនិត្យ។ នៅពេលដែលគ្រូពេទ្យមកដល់ គាត់ចាប់ផ្តើមវាស់សម្ពាធឈាមលោកយាយ។ ក្រោយដែលពេលគ្រូពេទ្យដកឧបករណ៍វាស់សម្ពាធឈាមចេញពីដៃលោកយាយភ្លាម លោកយាយក៏ប្រាប់ថាគាត់មានអារម្មណ៍ធូស្បើយ។

ឧបករណ៍វាស់សម្ពាធឈាមគ្មានឥទ្ធិពលដោយផ្ទាល់ដើម្បីបំបាត់អារម្មណ៍មិនស្រួលខ្លួនរបស់លោកយាយឡើយ។ អញ្ចឹង តើហេតុអ្វីលោកយាយមានអារម្មណ៍ធូរស្បើយ?

ការដែលលោកយាយមានអារម្មណ៍ធូរស្បើយ គឺជាលក្ខណៈមួយដែលអាចកើតលើមនុស្សទូទៅ។ លក្ខណៈនេះកើតឡើងដោយសារ ឥទ្ធិពលម្យ៉ាងហៅថា ឥទ្ធិពល Placebo (Placebo Effect)។ នៅក្នុងផ្នែក​ឱសថសាស្រ្ត Placebo គឺជាគ្រាប់ថ្នាំដែលគ្មានសារធាតុសកម្ម(មានតែម្សៅធម្មតា តែរូបរាងដូចថ្នាំពិតប្រាកដ) ហើយគេប្រើវាដើម្បីប្រៀបធៀបជាមួយការព្យាបាលដោយឱសថធម្មតា។ ឧទាហរណ៍ ដើម្បីសិក្សាពីឥទ្ធិពលរបស់ឱសថបំបាត់ការឈឺចាប់មួយប្រភេទ គេត្រូវធ្វើការប្រៀបធៀបរវាងមនុស្ស២ក្រុម គឺក្រុមមនុស្សដែលបានលេបឱសថពិតប្រាកដជាមួយក្រុមមនុស្សដែលលេបplacebo។ បើសិនជាក្រុមមនុស្សដែលលេបplacebo ទទួលឥទ្ធិពលដូចក្រុមមនុស្សដែលលេបឱសថពិតប្រាកដ មានន័យថាឱសថពិតប្រាកដនេះមិនសូវមានប្រយោជន៍ប៉ុន្មានទេ។

Placebo ដំណើរការតាមរបៀបចិត្តសាស្រ្ត។ នៅពេលដែលអ្នកជំងឺគិតថាគាត់បានលេបឱសថ ខួរក្បាលរបស់គាត់អាចធ្វើអោយគាត់មានអារម្មណ៍ធូរស្បើយ។

តាមរយៈការយល់ដឹងអំពី Placebo Effect យើងមិនអាចមើលស្រាលឥទ្ធិពលរបស់ចិត្តរបស់អ្នកជំងឺចំពោះការធូរស្បើយពីជំងឺឡើយ។

ក្តីស្រមៃមួយរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តគឺបង្កើតវ៉ាក់សាំងដែលអាចដាក់ចូលក្នុងទឹកហើយអោយមនុស្សដែលផឹកទឹកទទួលបានការការពារពីជំងឺ ប្រៀបដូចអ្នកមានបារមីកូរទឹកហើយទឹកក្លាយជាសក្តិសិទ្ធដូច្នោះដែរ។

អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តធ្វើមិនទាន់បាន តែអ្នកមានបារមីធ្វើបានហើយ...😁

ឆ្នាំនេះស៊ូតមិនល្បី សោះសម្រាប់សិស្សបាក់ឌុប។

កុំថាតែសិល្បៈ សូម្បីតែជំនឿក៏ត្រូវការរឿងល្បីល្បាញដែរ។

ទេវតា(សំពះវិញ): ខំរៀនទៅ ទេវតាអង្វរ។

រូបភាពពី internet

អេតមីនមិនដែលដឹងសោះថាគេអាចប្រើត្រីដាក់លើភ្នែកដើម្បីព្យាបាលជំងឺភ្នែកក្រហម

របកគំហើញកំរិត Nobel Medicine 😁

តំណភ្ជាប់ទៅកាន់វីដេអូ https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2432280416947105&id=100004955108515&mibextid=CDWPTG