Dr Kassahun Medium Clinic

https://t.me/kassmcb

Telegram: Contact @kassmcb

🫵 የወንድ ልጆት የዘር ፍሬ ከረጢቱ ዉስጥ መኖሩን አረጋግጠዋል?

🤔 እንዴት ላዉቅ እችላለዉ?

🗝 የዘር ፍሬዎች ከረጢት ዉስጥ መኖራቸዉን ለማረጋገጥ ልጁ ተመቻችቶ እንዲተኛ በማድረግ በቀስታ ከረጢቱን በመዳበስ ፍሬዎቹ መኖር አለመኖራቸዉን ማረጋገጥ ይቻላል፡፡

🤔 ምን ሳይ ነዉ ችግር አለ የምለዉ?

🗝 ሁለቱ ወይም አንዱ ፍሬ ከረጢቱ ዉስጥ ከታጣ፣ ፍሬዎቹ አብዛኛዉን ጊዜ ከከረጢቱ እየወጡ ሆድ ዉስጥ የሚገቡ ከሆነ፣ የፍሬዎቹ መጠን የአንዱ ከሌላዉ የተጋነነ ልዩነት ካለዉ ወይም ከዕድሜ እኩዮቹ ጋር ሲነጻጸር የተጋነነ ልዩነት ካለዉ እንደችግር ይቆጠራል፡፡

🤔 የዘር ፍሬ/ዎች ከረጢቱ ዉስጥ ባይገኝ/ኙ ምን ችግር ሊከሰት ይችላል?

🗝 ተገቢዉ ህክምና በወቅቱ ካልተሰጠ ዘርፈብዙ ችግሮችን ያስከትላል

1. ወንድነትን የሚወስነዉ ሆርሞን ዕጥረት መከሰት( testosterone deficiency)

2. እስከመካንነት የሚያደርስ የዘር ፈሳሽ ምርት መቀነስ

3. የዘር ፍሬዉ ሟሾ መጥፋት

4. የዘር ፍሬ ካንሰር ተጋላጭነት መጨመር

5. የዘር ፍሬ ገመድ መቆልመምና የዘር ፍሬዉ መሞት

🤔 ህክምናዉ ምንድነዉ?

🗝 የዘር ፍሬዎች ሆድ ዉስጥ ተፈጥረዉ ወደ ከረጢታቸዉ የሚወርዱበት ሂደት ጽንሱ ከመወለዱ በፊት መጠናቀቅ ያለበት ሲሆን የዘር ፍሬዎች አለመዉረድ እንደችግር የሚቆጠረዉ ፍሬዉ/ዎቹ ሳይወርድ/ዱ ህጻኑ ስድስት ወር ከሞላዉ ነዉ፡፡

ከ6ወር በኋላ ፍሬዉ/ዎቹ የመዉረድ ዕድል የለዉም/የላቸዉም፤ ስለዚህ ችግሩ በቀዶ ህክምና መስተካከል አለበት፡፡

ተጨማሪ ጥያቄ ካሎት በቴሌግራም ቻናላቸን መጻፍ ይችላሉ፡፡

ዶ/ር ተመስገን ናኔ (የህጻናት ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት)

የደም ስር መዘጋት እና “ጋንግሪን”

o በሰውነታችን ውስጥ የተጣራ ደም ከልብ ወደ ልዩ ልዩ የሰውነት ክፍሎች የሚያሰራጩ "ደም ቀጂ /አከፋፋይ " ደም ስሮች(arteries) እና ጥቅም ላይ የዋለ ደምን ይጣራ ዘንድ ወደ ሳንባ እና ልብ የሚመልሱ "ደም-መልስ" ደም ስሮች(veins) ይገኛሉ።

o ዋና ዋና ደም አከፋፋይ የደም ስሮች (arteries) ሲዘጉ ፤ በደም ስሩ ምግብና ጠቃሚ ንጥረ ነገሮች ያገኝ የነበረው የሰውነት ክፍል (እጅ፣እግር፣አንጀት ወዘተ...) ሊሞት ይችላል፤ ይሄኔ "ጋንግሪን/gangrene" ሆነ ይባላል።

o በእርግጥ እንደተዘጋው የደም ስር አይነት እና ቦታ ታካሚዎች በ“ስትሮክ”፣ ልብ ድካም፣ በአንጀት መዘጋት ወይም በሌሎች ምልክቶች ወደ ህክምና ተቋም ሊመጡ ይችላሉ።
o የዚህ ፅሁፍ ዓላማ በተለይ በእጅና፡ እግር ላይ የሚከሰት አጣዳፊ የደም ስር መዘጋት በሽታ ምልክቶች እና ህክምናን በተመለከተ በወፍ በረር ለማስተዋወቅ ነው።

o የደም ስሮች በልዩ ልዩ ምክንያት ፤በአጣዳፊነት ወይም ቀስ በቀስ ሊዘጉ ይችላሉ።
ከአጣዳፊ ምክንያቶች መካከል : በድንገተኛ አደጋ(በመኪና፣ በጥይት ፣በጩቤ፣በማሽን አደጋ ወዘተ...) ፣በደም መርጋት ፣ከልብ በሚበተን የረጋ ደም(embolus)፤ ተጠቃሽ ናቸው። ይህንን በመሰለው ችግር ምክንያት የሚመጣ የደም ስር መዘጋት ፣ በአብዛኛው ፋታ የማይሰጥ ነው ። በመሆኑም በአስቸኳይ የደም ስር ህክምና/ቀዶ ህክምና ካልተደረገ በሰዓታት ውስጥ ደም ያጠረው የሰውነት አካል(እጅ፣እግር፣አንጀት ወዘተ...) ወደ መሞት("ጋንግሪን") ሊያመራ ይችላል ።

o ቀስ በቀስ የሚከሰት የደም ስር መጥበብ ቀድሞ የነበራቸው ታካሚዎች ሲሆኑ ከአጣዳፊው ክስተት በፊት ሌሎች ምልክቶች ይኖራቸዋል።ለምሳሌ በሚራመዱበት ጊዜ እግር ህመም (በአብዛኛው ባት እና ታፋ ላይ ) ይሰማል፣ ቆዳ ይደርቃል፣ ጥፍሮች ይጠነክራሉ፣ ወዘተ …።

ችግሩ እየተባባሰ ሄዶ አስከፊ ደረጃ ላይ ሲደርስ ያለምንም እንቅስቃሴ በተለይም በመኝታ ግዜ የእግር መርገጫ ና ጣቶችን ማቃጠል፣መቁሰልና መሰል ችግሮች ይኖራሉ።
አጣዳፊ የደም ስር መዘጋት ምልክቶች
የእጅ/እግር ደም ስሮች መዘጋት ልዩ ልዩ ምልክቶች ሊያሳይ ይችላል፡ ከነዚህም መካከል :

o የጣቶች ህመም/ማቃጠል፣ መደንዘዝ ፣ ውሃ መቋጠር
o ጣቶች፣እግርን/ እጅን ማዘዝ (ማንቀሳቀስ) አለመቻል
o የእጅ እና እግር መጥቆር እና ፈሳሽ ማምጣት ሊሆን ይችላል
o የእግር የደም ስሮች ሆድ ውስጥ ካለው ትልቀ የደም ስር(aorta)ጀምሮ ድንገት ሲዘጉ የሁለቱም እግሮች አለመታዘዝ ሊያጋጥም ይችላል ::
ህክምናው እንዴት ነው?
· የደም ስር በአጣዳፊነት ተዘግቶ ባለበት ሁኔታ የምትጠፋ እያንዳንዷ ሰዓት የእጅና የእግርን የመትረፍ ዕድል እያመነመነው ይሄዳል(ህክምና ቢሰጥ እንኳ)። አልፎ ተርፎም በህይወትም ላይ ጭምር አደጋ ሊያመጣ ይችላል።

· ታካሚዎች በጊዜ ወደ ህክምና ተቋም ከመጡ - እንደበሽታው መንስኤ የተለያዩ አካል ማዳንን ታሳቢ ያደርጉ ህክምናዎች ሊሠጡ ይችላል:
· መድሃኒት በመስጠት (ደም ማቅጠኛዎችን ጨምሮ እንደ ስኳርና የደም ብዛት ላሉ ሌሎች ተጓዳኝ በሽታዎች)፣ እንዲሁም
· በቀዶ ህክምና
o የረጋ ደምን መጥረግ(thromoboembolectomy)፣
o ከአጣዳፊው የደም ስር መዘጋት/ደም መርጋት በፊት የነበረ(የከረመ)ለአጭር ርቀት የተዘጋ/የጠበበ ደም ስርን መጠገን/መለጠፍ(endarterectomy) ሊደርግ ይችላል።

o ከአጣዳፊው የደም ስር መዘጋት/ደም መርጋት በፊት የነበረ(የከረመ)ረጅም የሆነ የደም

ተዓምረኛው ቫይታሚን፦ ፎሊክ አሲድ

የአንጎል ፣ህብረሰረሰርና ሌሎች ተባባሪ የአካል ክፍሎች በፅንስ ወቅት ጤናማ ሆነው እንዲጎለብቱ ሴቶች ፎሊክ አሲድን እንዲወስዱ ይመከራሉ።

ፎሊክ አሲድ አርግዘሽ መውልድ ለምታስቢው ልጅሽ የምትሰጪው የመጀመሪያ ስጦታሽ መሆኑን አስቢ!

እናቶች/ወጣት ሴቶች ፎሊክ አሲድን መቼና እንዴት መውሰድ ይችላሉ?

እናት መሆን ከሁሉ በላይ መሆን ነው። በብዙ ወ
ውጣውረድ ፣ተፈጥሯዊ በሆነው የእርግዝና መጠነ ሰፊ የአካልና የውስጥ አሰራር ለውጥ ውስጥ አልፎ የልጅ እናት መሆን ግሩምና ድንቅ የተፈጥሮ ክስተት ነው። ታዲያ ይኸን ለማየት መደረግ የሚገባቸውን እና የማይገቡ በርካታ ድርጊቶችን አውቆ መጓዝ ለፍሬ ያደርሳል። ከነዚህ መካከል ፎሊክ አሲድን መውሰድ አንዱ ነው።

ፎሊክ አሲድ ቫይታሚን ነው። ሳይንስ የዚህን ቫይታሚን አስደናቂ ስራ ከማወቁ በፊት ብዙ ህፃናት እንደ ህፃን እንዳይቦርቁ አልፎም ህይወታቸውን ይነጥቅ ለነበረው የአንጎል አለመፈጠር/ሙሉ ሆኖ አለመፈጠር፣ የህብረሰረሰር ክፍተት ችግር ተጋላጭ ነበሩ። ፈጣሪ ለሰው ልጅ እውቀትን ሰጥቶ እራሱን በራሱ የሚያግዝበትን ትልቅ አንጎል ከአእምሮ ጋር ቸሮታል። ሰው ከፈጣሪው የተቸረውን ፀጋ ተጠቅሞ ብዙ ችግሮችን ቀርፏል፤እየቀረፈም ይገኛል።

በፎሊክ አሲድ እጥረት ምክንያት የሚፈጠር ችግር የከፋ ነው። አንዳንዶችን ገና ከማህፀን ባጭሩ እንዲቀጩ ያደርጋል፤ ሌሎቹን ለከፋ አካላዊና አእምሮአዊ ውስንት ይዳርጋል።

የአንጎል አዳጊ ክፍል በሚፈለገው ወቅትና መጠን አለመዘጋት(Neural Tube defect;NTD) ችግር ከፎሊክ አሲድ እጥረት ጋር የጠነከረ ግንኙነት እንዳለው የተረጋገጠ ነጥብ ነው። ይህ የሳይንስ ሐቅ ነው። ችግሩ ከህብረሰረሰር እስከ አንጎል ከዉጨኛው የቆዳ እና አጥንት ሽፋን እስከ ውስጠኛው የአንጎል ህዋስ የጠለቀ ችግር ያስከትላል። የአንጎል አለመፈጠር/anencephaly/፤የህብረሰረስር ክፍት መሆን/spinal bifida / ብሎም የልብ ክፍተት ችግሮች ተጠቃሽ ናቸው።

ችግሩን መከላከል ብቻ ነው የሚቻለው። ችግሩ ከተፈጠረ በኋላ የሚከሰት የትኛውንም ክፍተት በህክምና አጥጋቢ በሆነ መንገድ ማከም አስቸጋሪ ነው። እናቶችዬ ይህን የመከላከል መንገድ መምረጥ ግድ ይላችኋል።

መቼና እንዴት ይወሰዳል?

አንዲት ወጣት አልያም ለማርገዝ ዝግጁ የሆነች እንስት ፎሊክ አሲድን መቼና ስንት ትውሰድ የሚለው ሐሳብ በሶስት ፈርጅ የተከፈለ ነው።

1) ለችግሩ በከፍተኛ ደረጃ ተጋላጭ የሆኑ ተብለው የተከፈሉ ማለትም ካሁን ቀደም የዚህ አይነት ችግር ከጋጥሟት ከነበረ፣ተመሳሳይ ችግር በዘመድ ካጋጠመ ..ሶስት ወር ከማርገዛ ቀድማ በመጀመር እስከ ሶስት ወር የእርግዝና ወቅቷ መውሰድ አለበታት። ባጠቃላይ ለስድስት ወራት ትወስዳለች ማለት ነው።

2) የስካር ታካሚ /ውፍረት፣ከፎሊክ አሲድ ጋር ተቃርኖ ያላቸውን ኪኒኖች የምትወሰድ እናት፤ በአክስት አጎት ወገን ችግሩ ተፈጥሮ ከነበረ ፤ ከፎሊክ አሲድ እንሽርሽሪት ጋር የተያያዘ ችግር ያለባቸው እንስቶች ሶስት ወር ቀድመው እስከ ቀጣይ ሶስት ወር የእርግዝና ወራት ድረስ 1mg መውሰድ አለባቸው።

3) ከላይ የተጠቀሱት አጋላጭ ችግሮች የሌላባት እንስት 0.4mg ቢያንስ አንድ ወር ቀድማ እስከ ሶስት ወር ባለው የእርግዝና ወቀት መውሰድ ይገባል።በድምሩ ለ4 ወር ትወስዳለች።

ይህንን ሳይንሳዊ ምክር ተግባር ላይ ለማዋል የሚይመቹ ሁነቶች በአለም ዙሪያ ይንሸራሸራሉ።
የመጀመሪያው "እርግዝና" የታቀደ አይደለም። እንኳን የኛ ሀገር ይቅርና እነዚያ የመዘመን ጣሪያ ላይ የደረሱትም አቅደው የሚወልዱት ትንሽ ናቸው።የኛ...

ያለ እቅድ

እንኳን ለብርሀነ መስቀሉ በሰላም አደረሳችሁ!

እንኳን ለመውሊድ በዓል በሰላም አደረሳችሁ!
መልካም በዓል!

ድንገተኛ የፊት መጣመም (bells palsy) ምንድን ነው?

- አንዳነዴ ሰምተን ከሆነ መጋኛ መታው፣መጋኛ ፊቱን አጣመመው ሲባል ሰምተን ሊሆን ይችላል። የዚህን ነገር ሳይንሳዊ ትንታኔ በጥቂቱ ይዤላቹ ቀርቢያለሁ።

-ፊታችን ከጭንቅላታችን በሚነሱ ነርቮች አማካኝነት የእለት ተእለት ተግባራትን ይከውናል። ከጭንቅላታችን የሚነሱ 12 የጭንቅላት ነርቮች (cranial nerves) አሉ። ከነዚህ ውስጥ አብዛኞቹ ነርቮች የፊታችንን እንቅስቃሴ ያዛሉ፣ ይቆጣጠራሉ። ፊታችን ቀስ በቀስ ወይም በድንገት ሊጣመም ይችላል።

-ድንገተኛ የሆነ የፊት መጣመም (bell's palsy) የምንለው በአንድ በኩል የሚገኘውን የፊት ጡንቻዎች መድከም ፣ መስነፍ ወይም መዛል ሲሆን የፊታችንን ቅረፅ የሚቀይር ከአንጎል ከሚነሱት 12 ነረቮች አንዱ የሆነው ሰባተኛው ነርቭ (facial nerve) ብግነት ወይም እብጠት ምክንያት የሚመጣ የነርቭ ህመም ነው።

ይህ ችግር በማንኛውም የእድሜ ክልል ሊከሰት የሚችል ፣ ግማሽ ፊታችን ወይ በቀኝ ወይም በግራ ፊት እነዳይታዘዝ የሚያደርግ ህመም ነው ፣ ይህም ፊታችንን የሚመግቡ ነርቮች (nerve supplies) ከጭንቅላታችን ሲወጡ በሚከሰት ጫና ወይም ጉዳት ሊከሰት ይችላል።

ምክንያቶቹስ ምንድን ናቸው?

-ይህ ነው የሚባል ምክንያት ባይቀመጥም አንዳንድ ኤክስፐርቶች በአንድ በኩል የሚገኘውን የፊታችንን ጡንቻ የሚቆጣጠረው ነርቭ ሲቆጣ ፣ ወይም እብጠት ሲኖረው ነው ብለው አሰቀምጠዋል። ይህም በተለይ በቫይረስ ኢንፌክሽን አማካኝነት ነው ተብሎ ይታሰባል።

እእነዚህ ቫይረሶች ለምሳሌ Herpes simplex virus,herpes zosther, episten barr virus, CMV virus, mumps virus, adeno virus ይጠቀሳሉ።

ተጋላጭ ሰዎችስ እነማን ናቸው?

-ነፍሰጡር እናቶች ፣ የላይኛው የመተነፈሻ አካል ኢንፌክሽን ፣ ስኳር ፣ ደም ግፊት እና ከመጠን በላይ ውፍረት ያለባቸው ሰዎች ፣ ተጋላጭ ናቸው ተብሎ ይታሰባል።

ምልክቶቹስ?

-በአብዛኛው ጊዜ ምልክቶቹ በጥቂት ሳምንታት ውስጥ በተወሰነ መልኩ ይመለሳል ተብሎ ይታሰባል። ሙሉ ለሙሉ ወደ ነበረበት ለመመለስ ሳምምነታት ወይም ወራት ይፈጃል ተብሎ ይታሰባል። የተወሰኑ ሰዎች ላይ ደግሞ እስከ ሂወት ዘመን ሊቆይ ይችላል።

-ድንገተኛ የሆነ በአንድ በኩል ብቻ የፊት መድከም ፣ መስነፍ ፣ የፊት መውደቅ ፣ ጉነጭ በአየር መሙላት መቸገር ፣ መሳቅ ፣ ፈገግ ማለት ፣ እና ሌሎች የፊት እንቅስቃሴዎች ለማድረግ መቸገር ፣ የፊት መደንዘዝ ፣ የአንድ አይን መክደን አለመቻል ፣ የምራቅ መዝረክረክ ፣ ማፏጨት አለመቻል ፣ የአፍ በአንድ በኩል መውረድ ፣ በግነባር መኮሳተር አለመቻል ፣ ከጆሮ ጀርባ አና መንጋጭላ አካባቢ የህመም ስሜት ፣ እራስ ምታት፣ ጣእም ለማጣጣም መቸገር ፣ የእንባ እና የምራቅ መጥን መለወጥ ፣ ሊኖሩ ይችላሉ።

የሚያመጠውስ መዘዝ?

-የፊት ነርቭ በቋሚነት መጎዳት
-የነርቭ ዘንጎች በትክክል አለማደግ
-የአይን መድረቅ ፣ የአይን ኢነፌክሽን ፣ መታወር ድረስ ሊደርስ ይችላል።

ምርመራዎቹስ?

-የጤና ባለሙያው ከታካሚው ታረክ በመውሰድ እና አካላዊ ምርመራ ከተደረገ በዃላ እንደ አስፈላጊነቱ ምን አልባት አጋላጭ ምክንያቶችን ለማወቅ የደም ናሙና ምርመራ (ለምሳሌ የስኳር ፣ የHIV ፣ የኮሌስትሮል ምርመራ) እንዲሁም የጭንቅላት MRI ወይም CT scan ፣ Electromyography ሊያስፈልግ ይችላል።

ህክምናውስ?

-ይህ አይነት ችግር ሲያዩ ሰዎች ወዲያውኑ የጤና ተቋም መታየት ይጠበቅባቸዋል። ይህም ቶሎ ለመዳን በቶሎ መታከም አስፈላጊ

#መጥፎ የአፍ ጠረን | Halitosis
መጥፎ የአፍ ጠረን ማህበራዊና ስነ ልቦናዊ ጫና ያሳድራሉ ከሚባሉ የበሽታ ዓይነቶች ኣንዱ ነው። ይህ የበሽታ ዓይነት ከስነ-ልቦና ጫና ባለፈ በትዳር አጋሮች መካከልም የሻከረ ግንኙነት የመፍጠር አቅምም ኣለው።
ጥናቶች እንደሚያሳዩት ከመቶ አዋቂ ሰዎች ሶስቱን ያጠቃል። በበሽታው ተጠቂ ከሆኑት ከመቶ ሰዎች ዘጠናዎቹ ላይ አፋቸው ውስጥ በሚፈጠሩ ችግሮች የሚከሰት ሲሆን ከመቶ አስር ሰዎች ላይ ደግሞ ከአፍ ውጪ ባሉ ችግሮች የሚፈጠር ነው።
አፍ ውስጥ በሚፈጠሩ ችግሮች የሚመጣ መጥፎ የአፍ ጠረን:
ከላይ ለመጥቀስ እንደተሞከረው ይህ በሽታ አፍ ውስጥ በሚፈጠሩ ችግሮች የመከሰት ዕድሉ የሰፋ ነው። በመሆኑም ብዙውን ጊዜ የአፍ ንፅህና ካልተጠበቀ አፍ ውስጥ በሚገኙ በ መቶዎች የሚቆጠር ዝርያ ባላቸው ባክቴሪያዎች የፕሮቲንና ሌሎች የምግብ ዓይነቶችን ተመግበው እንደ ተረፈ ምርት ከሚለቁት ቮላታይል ሰልፈር ኮምፓውንድ (VSC) የሚመነጭ ነው።
ሌላኛው ሰው ሰራሽ ወጪ ገቢ ጥርስ ለረጅም ሰዓታት ያለማፅዳትና ሌት ተቀን አድርጎ በመታየት፣ የምራቅ ምርት መቀነስ። ሰው በእንቅልፍ በሚያሳልፍበት ወቅት የምራቅ ምርት ከመቀነስም በሻገር ሙሉ ለሙሉ ሊቆምም በመቻሉ ለባክቴሪያዎች መራባት የጎላ አስተዋፆ ያደርጋል፣ ፆም ላይ በሚኮንበት ወቅት (የተለያዩ ምግብ ዓይነቶች አፍ የማፅዳት አቅም ስላላቸው መጥፎ የአፍ ጠረን ይቀንሳሉ)፣ በቀን ውስጥ በቂ ውኃ አለመውሰድ፣ አፍ ውስጥ የቆሻሻ ክምችት ሲኖር፣ የተለያዩ የአፍ ውስጥ ካንሰሮችና ቁስለቶች ሲኖሩ የአፍ መጥፎ ጠረንን የመጨመር አቅም ኣላቸው።
ከአፍ ውጪ ባሉ ችግሮች የሚፈጠሩ መጥፎ የአፍና የአፍንጫ ጠረኖች:
ጥናቶች እንደሚያሳዩት ከነዚህ ችግሮች መካከል በአፍንጫ ምክንያት የሚመጡት 2% የሚይዙ ሲሆኑ ከነዚህ ችግሮች መካከል አፍንጫ ውስጥ የሚፈጠሩ ኢንፌክሽኖች፣ ያልተለመደ የአፍንጫ ፈሳሽ መመንጨትና የሳይነስ ህመም የኣንበሳውን ድርሻ ይወስዳሉ።
ከአፍንጫ በመቀጠል ከአፍ ውጪ ለመጥፎ የአፍ ጠረን ምክንያት ከሆኑት መካከል የተለያዩ ጉሮሮ ውስጥ የሚታዩ ዕጢዎች፣ የሳንባ ኢንፌክሽንና ዕጢ ፣ የቆዩ የኩላሊት በሽታዎች፣ የከፋ የስኳርና የጨጓራ በሽታዎች።
የመጥፎ አፍ ጠረን ህክምናዎቹ:
ህክምናው ከመጀመሩ በፊት የመጥፎ የአፍ ጠረኑን ምክንያትች መለየት ኣለበት። መጥፎ የአፍ ጠረን ካለባቸው መቶ ሰዎች ዘጠናዎቹ አፍ ውስጥ በሚፈጠሩ ችግሮች ስለሆነ በቂ የአፍ ንፅህና መጠበቅ። አፍ ውስጥ የተከማቸ ቆሻሻ ካለ በሐኪም ማፀዳት ፣ መድኃኒትነት ያላቸው የአፍ መጉሞጥሞጫዎችን በሐኪም ትዕዛዝ መጠቀም፣ በቀን ውስጥ በቂ ውኃ መውሰድ ፣ የጥርስ ሳሙናና ብሩሽ ተጠቅሞ በቀን ሁለቴ ጥርስን ማፅዳት፣ ከፍተኛ ፕሮቲን የያዙ ምግቦችን አለማዘውተር ለመጥፎ የአፍ ጠረን ምክንያት ከሆኑት ከቮላታይል ሰልፈር ኮምፓውንድስ ተጋላጭነትን ይቀንሳል ፣ የምራቅ የመመንጨት መጠን የሚጨምሩ ነገሮችን ለምሳሌ ከስኳር ነፃ የሆኑ ማስቲካዎች ማዘውተር የምራቅ መመንጨትን ስለሚጨምር ምራቅ ውስጥ የሚገኘውን ላይሶዛይም(Lysozyme) የተባለውን ኢንዛይም መጠን ስለሚጨምር የባክቴሪያዎች ቁጥር እጅጉን ይቀንሳል፣ የተለያዩ ቁስለቶችና የካንሰር ዓይነቶች ካሉ በተገቢው ህክምና ማስወገድና ሰው ሰራሽ ጥርስ ማታ ሲተኙ አፅድቶ በንፁህ ውኃ ነክሮ ማሳደር መጥፎ የአፍ ጠረንን ለማስወገድ ከሚረዱ መንገዶች መካከል ኣንዱ ነው።

Source:- Info Health Center

እንኳን ለዘመነ ዮሐንስ በሰላም አደረሰን! አዲሱ አመት ለሀገራችን ሰላም ለህዝባችን እረፍት የሚሆንበት ያድርግልን! መልካም አዲስ አመት!

በአፍንጫ የሚገባ የምግብ ቱቦ (Nasogastric Tube) ምን ያህል ጊዜ ነው መቆየት ያለበት?

ታማሚዎች በተለያዩ ምክንያቶች (ስትሮክ ፣ የጭንቅላት አደጋ ፣ የአንገትና አፍ ካንሰር ፣ ስር የሰደደ የመርሳት በሽታ ፣ የጡንቻና የነርቭ ህመም ፣ ወዘተ) መብላትና መጠጣት ሊሳናቸው ይችላል።

ይህ በሚፈጠር ጊዜ ታማሚው ምግብና ውሃ እንዲያገኝ የሚያስችሉ የተለያዩ ዘዴዎች አሉ ፤ አንዱና ብዙ ጊዜ ጥቅም ላይ የሚውለው በአፍንጫ በኩል ወደ ጨጓራ የሚገባ የምግብ ቱቦ (Nasogastric Tube) ነው።

በዚህ ቱቦ ምግብ ፣ ውሃና መድሃኒት መስጠት ይቻላል። ነገር ግን ይህ ቱቦ ከ1 ወር በላይ ጥቅም ላይ የሚውል ከሆነ ለተለያዩ የጎንዮሽ ጉዳቶች ያጋልጣል፤ ለምሳሌ ፣የአፍንጫና የጉሮሮ መቁሰል፣ የጨጓራ አሲድ ወደ ጉሮሮ መመለስ እና የሳንባ ኢንፌክሽን (aspiration pneumonia) ያስከትላል። ስለዚህ አንድ ታማሚ ለረጅም ጊዜ በቱቦ ምግብ መውሰድ ካለበት ሌሎች አማራጮችን መጠቀም ያስፈልጋል።

ከነዚህ አማራጮች ውስጥ በስፋት ጥቅም ላይ የሚውለው ከውጭ በኩል በቀጥታ ወደ ጨጓራ የሚገባ ቱቦ (gastrostomy) ሲሆን ይህ ቱቦ በቀዶ ህክምና፣ በራጅ (fluroscopy) ወይም ኢንዶስኮፒ በመጠቀም ወደ ጨጓራ ሊገባ ይችላል። ኢንዶስኮፒ በመጠቀም ወደ ጨጓራ የምግብ ቱቦ ማስገባት (Percutaneous Endoscopic Gastrostomy) ቀላልና ፈጣኑ ዘዴ ነው።

ይህ የምግብ ቱቦ አንዴ ከገባ በኋላ እስከ ሁለት ዓመት መቆየት የሚችልና ከአፍንጫ ቱቦ ሲነፃፀር አነስተኛ የጎንዮሽ ጉዳት ያለው ነው። በተጨማሪም ቱቦው ሰፊ ስለሆነ ለታማሚው በዛ እና ወፈር ያለ ምግብ ለመስጠት ያስችላል። እንቅስቃሴ ለሚያደርጉና ስራ ለሚሰሩ ታማሚዎች (ambulatory and active patients) ምቹ ነው። የምግብ ቱቦውን ማውጣት ቢያስፈልግ ከባለሙያ ጋር ተማክሮ በቀላሉ ማውጣት ይቻላል።

ማጠቃለያ
⒈ በአፍንጫ የሚገባ የምግብ ቱቦ መጠቀም የሚመከረው ከ 4 እስከ 6 ሳምንት ላልበለጠ ጊዜ ነው።
⒉ ለረጅም ጊዜ (ከ 1 ወር በላይ) የምግብ ቱቦ ለሚያስፈልጋቸው ታማሚዎች በሆድ (በውጭ) በኩል ወደ ጨጓራ የሚገባ ቱቦ መጠቀም ይመከራል።

በቀጣይ ጽሑፍ የምግብ መስጫ ቱቦዎች እንዳይበላሹና እንዳይደፈኑ ማድረግ የሚገቡ ጥንቃቄዎችን እናያለን።

ዶ/ር አብዱልሰመድ መሀመድ
የውስጥ ደዌ፣ የጨጓራ ፣አንጀት ፣ ጉበት እና የኢንተርቬንሽናል ኢንዶስኮፒ ስፔሻሊስት ሐኪም

👅 የምላስ መታሰር | Tongue tie

✔️ ከመወለዳችን በፊት ምላስ ከአፍ ወለል ጋር የተያያዘ ነው። በጊዜ ሂደት ግን የምላስን ጫፍ የሚይዘው ነገር ጠፍቶ፤ የጀርባው የምላስ ክፍል ብቻ ተያይዞ ይገኛል።

✔️ አንዳንድ ልጆች ላይ ግን ከምላሳቸው በታች ያለው ስጋ፤፟ የምላሳቸውን ጫፍ በመያዝ፤ እንቅስቃሴን ይገድባል።

✔️ የምላስ እንቅስቃሴ በትክክል ለመነጋገር አስፈላጊ ነው። በተጨማሪም ግን፤ ጨቅላ ህጻናት ላይ ጡት ለመጥባት ይጠቅማል።

👶 የምላስ መታሰር ያላቸው ጨቅላ ህጻናት ላይ የሚስተዋሉ ምልክቶች፤ ረጅም ጊዜ መጥባት፤ የጡት ጫፍ ማመም፤ የጡት ወተት መቀነስ እና ህጻናቶቹ ሲጠቡ ድምጽ ማሰማት ሊሆን ይችላል።

🧒 ሳይታከም ከቆየ ልጆች ሲያድጉ የመናገር ችግር (የሚናገሩት በደንብ አለመሰማት) እና የተወሰኑ ድምጾችን ማውጣት አለመቻል (ደ፣ ለ፤ ተ፣ ዘ …) ያመጣል።

🍦 በተጨማሪም እነዚህ ልጆች የምላስ እንቅስቃሴ የሚያስፈልጋቸውን አንዳንድ ተግባሮች (ምላስ ማውጣት፤ ከንፈር መላስ፤ የሙዚቃ መሳሪያዎች መጫዎት፤ መሳሳም) አለመቻል ሊያስቸግራቸው ይችላል። ምግብ ከጥርሳቸው አካባቢ ማስወገድ ስለማይችሉ የጥርስ መቦርቦር ሊኖራቸው ይችላል።

👨‍⚕️በህክምና ምርመራ የምናየው የምላስ እንቅስቃሴ መገደቡን ነው። ምላስ ወጥቶ ከታችኛው ከንፈር በታች ማውረድ መቻል እንዲሁም በምላስ ላንቃን መንካት መቻል አለበት።

🏥 ይህንን ችግር ለማስተካከል ምላሱን የያዘው ስጋ በቀዶ ህክምና መቆረጥ አለበት። ቀዶ ህክምናው የሚሰራበት ጊዜ ግን እንደ ምልክቶቹ ይለያያል። ጨቅላ ህጻናት ላይ ጡት መጥባት ችግር ካመጣ ፤ ቶሎ እንዲስተካክል እንመክራለን። ምንም ምልክት ከሌለው በክትትል አይተን መስራት እንችላለን።

Job Opportunity
Title; druggist
Experience; 3years
Number; 1
Work condition; full time
Salary; with negotiation
Place of work; addis ababa bole bulbula
Phone 0114622020/0974070001

ጥርስ ያበቀለ ልጅ መወለድ | Birth with Natal teeth

ምንድን ነው?

በጨቅላነት ጊዜ ሁለት ዐይነት ጥርስ ሊበቅል ይችላል:: የመጀመሪያው ህፃኑ ሲወለድ ይዞት የሚወለደው (natal teeth) ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ ህፃኑ በተወለደ በአንድ ወር ውስጥ የሚበቅል (neonatal teeth) ነው.

ያለጊዜያቸው የበቀለ ጥርስ በተለያዩ ሀገራት የማህበረሰብ ክፍሎች የተለያየ የተሳሳተ አረዳድ ይታያል:: ለምሳሌ ያክል ቻይና ውስጥ በሚገኝ አንድ ማህበረሰብ ሴት ልጅ ከበቀለ ጥርስ ጋር ከተወለደች የመጥፎ ዕድል ምልክት ነው ብለው እንደሚያምኑ አንብቤያለሁ::

ምን ያክል ይከሰታል?

የተለያዩ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ጥርስ አብቅለው የሚወለዱ ህፃናት ከተወለዱ በአንድ ወር ውስጥ ከሚያበቅሉ ህፃናት በሦስት ዕጥፍ ይበልጣሉ:: ጥናት በተደረገባቸው ሀገራት በአማካይ ከ 2000 እስከ 3500 ህፃናት መካከል 1 ህፃን የጨቅላነት ጥርስ ሊኖረው ይችላል. ከነዚህ ጥርሶች መካከል ከ 1-10 ፐርሰንት የሚሆኑት ትርፍ ጥርሶች ሲሆኑ ከ 90 ፐርሰንት የሚበልጡት ያለ ጊዜያቸው የበቀሉ የልጅነት ጥርሶች ናቸው:: ስለዚህ ከ90% በላይ የሚሆኑት ይህ ዓይነት ሲወለዱ ጥርስ የነበራቸው ህፃናት የወተት ጥርስ አይኖራቸውም::

በጣም ብዙ ጊዜ በታችኛው መንጋጭላ የፊት ለፊት ክፍል የሚከሰቱ ሲሆን በሌሎቹ የመንጋጋ ክፍልም በአነስተኛ መጠን የመከሰት አጋጣሚ አለ::
በወንድም ይሁን በሴት ህፃናት በእኩል መጠን ይከሰታል::

ምክንያቱ ምን ሊሆን ይችላል?

ትክክለኛ ምክንያቱ እስካሁን በጥናት አልተደረሰበትም ነገር ግን የተለያዩ መላ ምቶች ያሉ ሲሆን

- ከዘረመል ጋር የተያያዘ/Genetics
- የተለያዩ ሆርምኖች ችግር
- ከአካባቢ ብክለት ጋር የተያያዘ/Environmental pollution with polyhalogenated aromatic hydrocarbons
- በዕርግዝና ወቅት የሚያጋጥሙ የጤና ዕክሎች ለምሳሌ ከፍተኛ ትኩሳት የሚያስከትሉ ህመሞች; ወ.ዘ.ተ

ምን ችግር ሊያስከትል ይችላል?

- በዋናነት የጥርሱ በኩል ያለው የምላስ ክፍል መጠነኛ የሆነ ቍስለት
- የጥርሶቹ ወደ ጉሮሮ ወይም ወደ መተንፈሻ ቱብ በመግባት አተነፋፈስን ማዛባት
- የእናትየዋ ጡት የመነከስ እና ቀጥሎም ቁስለት
- የህፃኑ ጡት የመጥባት ሙከራ ማስተጓጎል እና
- የተመጣጠነ ምግብ ዕጥረት ማስከፈል

ልጆች ላይ ከ6 ወር ጀምሮ የሚበቅለው የጥርስ ዓይነት ከላይ የጠቀስነው ችግር የነበረበት ቦታ ላይ ያለመብቀል ችግር የሚኖር ሲሆን ከዚህም ጋር ተያይዞ የአዋቂነት ጥርሳቸው ከተለመደው ጊዜ ቀድሞ የመብቀል ሁኔታ ይኖራል::

መፍትሄው?

መፍትሄው የጥርሱ መብቀል እንዳስከተለው ችግር ከሀኪም ጋር በመነጋገር ይሆናል::

ከላይ የተዘረዘሩት ችግሮች ካልተከሰቱ በቦታው እንዲቆይ መከታተልና መንከባከብ ያስፈልጋል::

የእብድ ውሻ በሽታ ሬቢስ በሽታ ምንድን ነው?

- በተለምዶ የእብድ ውሻ በሽታ (Rabies) የምንለው ሬቢስ በሚባል ቫይረስ አማካኝነት የሚመጣ ከእንስሳት ወደ የሰዉ ልጅ የሚተላለፍ በሽታ ነው።

- የእብድ ውሻ በሽታ የተባለበት ምክንያት በአበዛኛው የቫይረሱ ተሸካሚዎች በአካባቢያችን የሚገኙ ውሾች በመሆናቸው ነው። ከዚህ በተጨማሪ የለሊት ወፍ ፣ ፈረስ ፣ ላም ፣ የቫይረሱ ተሸካሚ ሊሆኑ ይችላሉ።

- ከዉሻ ጋር ተያይዞ የሚመጣ የሬቢስ በሽታ በአብዛኛው ታዳጊ ሀገራትን የሚያጠቃ ሲሆን በተለይ ህጻናት ለጆችን ስለበሽታው እና ከትባቱ በቂ ግንዛቤ በሌላቸው የሀገራችን ክፍሎች ላይ በብዛት ይስተዋላል።

መተላለፊያ መንገዶች ምንድን ናቸው?

- በቫይረሱ ከተጠቁ እንስሳት በተለይ ከውሾች ወደ የሰው ልጅ በንክሻ ወይም በመቧጨር ከአፉቸው በሚወጣ ፈሳሽ (saliva) በቀጥታ ቆዳን ዘልቆ የሚገባ ከሆነ ወይም በሰወነታችን ትኩስ ቁስል (fresh skin wounds) ካለ ሊተላለፍ ይችላል።

- በተለይ የተነከስነው ወይም የተቧጨርነው አንገት እነ ከአንገት በላይ ከሆነ ቫየረሱ በፍጥነት ወደ ማእከላዊ የነርቭ ስርአት (central nervous system) ቅርብ ስለሆነ በፍጥነት ወደ አንጎል (brain) በመድረስ ለሞት ሊዳርገን ይችላል።

- የሬቢስ በሽታ theroetically ከቫይረሱ ተሸካሚ ሰው ወደ ሰው በንክሻ ይተላለፋል ተብሎ ይታሰባል።

ምልክቶቹስ ምንድን ናቸው?

-አንድ ሰው በቫይረሱ ከተጋለጠ በኃላ ምልክት እስከሚያሳይ (incubation period) ከ3ሳምንት እስከ 3 ወር ሊቆይ ይችላል።

- ምልክት የሚያሳዩ ሰዎች የተነከሰበት ቦታ ለይ መጠዝጠዝ አና መደንዘዝ ፣ ትኩሳት ፣ እራስ ምታት ፣ ማቅለሽለሽ ፣ ማስመለስ ፣ ጡንቻ አካባቢ የህመም ስሜት ፣ ፍራቻ ፣ ከመጠን በላይ ምራቅ መኖር ፣ ለመዋጥ መቸገር ፣ ቅዠት ፣ ግራ መጋባት ፣ ዉሃን መፍራት (hydrophobia) ፣ እንቅልፍ ማጣት ፣ የከፉ ደረጃ ሲደርስም ለኮማ ከዛም ለሞት ሊዳረግ ይችላል።

- ምልክቶቹን ማሳየት የጀመረ ሰው የመዳን አድሉ እጅግ በጣም ጠባብ ነው።

እንዴት መከላከል እንችላለን?

- የቤትም ሆነ የዱር እንስሳ ካለን ማስከተብ
-ሌላው መርሳት የሌለብን ነገር ክትባቱን ባልተከተቡ እንስሳት ከተነክሰን ወይም ጥርጣሬ እንኳን ቢኖርብን ግዜ ሳንሰጥ ወዲያውኑ የህክምና ባለሙያ በማማከር የተጋላጭነት ክትባቱን (post exposure prohpylaxis) መዉሰድ አለብን።

ህክምናውስ?

- የሬቢስ በሽታ ይሄ ነው ሚባል ህክምና የለውም። ምክነያቱም የሬቢስ ቫይረስ ሰውታችን ውስጥ ከገባ እራሱን ስለሚደብቅ በጸረ ቫይረስ (Anti viral) አንኳን መዳን አይችልም።

- ስለዚህ ማንኛውም አይነት ቁስል በሰውነታችን ለይ ካለ በአግባቡ መታከም እና ተጋላጭ ከሆንን ጊዜ ሳነሰጥ የህክምና ቦታ በመሄድ ከትባቱን መከተብ ብቸኛ አማራጮች ናቸው።

- በአጠቃላይ የሬቢስ በሽታ ችላ የማይባል ለህልፈት የሚዳርግ በሽታ በመሆኑ ሁሉም ከውሻ በሽታ መጠበቅ ይገባል ያሰፈረውን አቅርበናል ። መልካም ቆይታ!

የትርፍ አንጀት ሕመም
(በዶ/ር ሆነሊያት ኤፍሬም)

የትርፍ አንጀት ሕመም የሚከሰተው ከትልቁ አንጀት ቀጣይ በሆነው እና የ3 ½ inch ርዝመት ባለው የአንጀት ክፍል ነው፡፡

የትርፍ አንጀት ሕመም በአፋጣኝ ሕክምና ማግኘት ያለበት ሲሆን ሕክምና ካልተደረገለት ግን በሰውነት ውስጥ ይፈነዳና ኢንፌክሽን አምጪ ተዋስያንን በሆድ ዕቃ ውስጥ የከፋ ኢንፌክሽን እንዲፈጥሩ ያደርጋል፡፡

✔ የትርፍ አንጀት ሕመም በምን ይከሰታል?

የትርፍ አንጀት ሕመም የሚመጣው በትርፍ አንጀትና በትልቁ አንጀት መካከል የሚገኘው አንገት ሲዘጋ ነው፡፡ ይህ በሠገራ፣በቁስ አካል ወይንም በካንሰር አልያም በኢንፌክሽን ምክንያት ሊዘጋ ይችላል፡፡

✔ የትርፍ አንጀት ሕመም ምልክቶች

• ከእምብርት አካባቢ ጀምሮ ወደ ታችኛው የቀኝ የሆድ ክፍል የሚወርድ የህመም ስሜት
• የምግብ ፍላጎት ማጣት
• ማቅለሽለሽና ማስመለስ
• ትኩሳት
• አየር ለማስወጣት መቸገር
• ለመንቀሳቀስ መቸገር

ከላይ የተጠቀሱትን ዓይነት የህመም ስሜት ከተሰማዎ በአፋጣኝ ወደ ሕክምና ቦታ መሄድ ተገቢ ነው፡፡

✔ የትርፍ አንጀት ሕክምና ምንድን ነው?

• በቀዶ ጥገና የትርፍ አንጀቱን ቆርጦ ማውጣት ይህም በህክምናዉ (Appendectomy) የምንለዉ ዋነኛው ሕክምና ሲሆን መግል የያዘ ትርፍ አንጅት መጀመሪያ መግሉን በማስወገድ አልያም ፀረባክቴሪያ መድኃኒቶችን በመጠቀም የቀዶ ጥገና ጊዜው የሚራዘምበት ሁኔታ ሊኖር ይችላል፡፡

✔ ቀዶ ጥገናው ከተደረገ በ12 ሰዓት ውስጥ እቅስቃሴ መጀመር የሚቻል ሲሆን፣

• የማይቆም ማስመለስ
• ከፍተኛ የሆድ ሕመም
• ራስ ማዞር
• ደም የቀላቀለ ማስመለስና ሽንት
• በስፌቱ ላይ ሕመም እና መቅላት ካመጣ
• ትኩሳት እና መግል ከቁስሉ የወጣ ከሆነ በአፋጣኝ ወደ ሐኪምዎ በመሄድ እንዲያማክሩ ይመከራል፡፡

የኒውክለር ህክምና (nuclear medicine) ምንድን ነው?

👉የኒውክለር ህክምና እጅግ አነስተኛ መጠን ያለው ጨረር የሚያመነጭ ንጥረ ነገርን (ራዲዮፋርማሲዪቲካል) በመጠቀም ለታካሚዎች የምርመራና የህክምና አገልግሎት የምንሰጥበት የህክምና ዘርፍ ነው።

ንጥረ ነገሩ በሚዋጥ ፣ በመርፌ ወይም በትንፋሽ ለታካሚ የሚሰጥ ሲሆን በውስጡ መጠነኛ የመድሀኒት ውህድ በመያዙ በሴሎችና በሕብረ ሕዋሳት አማካኝነት በቀላሉ ወደ ሰውነታችን ይወሰዳል።

ወደ ሰውንታችን የገባውን ጨረር አመንጪ ኬሚካል ስርጭቱን ከሰውነት ውጭ ባሉ የምርመራ መሣሪያዎችን (እንደ SPECT/CT, PET/CT and PET/MRI) በመጠቀም ተግባራዊ ምስሎችን ማግኘት ይቻላል። ህክምናው በሁሉም የህክምና ዘርፎች ተፈላጊ ሲሆን ነገርግን በካንሰር ፣ በልብ እና በነርቭ ታካሚዎች ላይ እጅግ ጉልህ አስተዋጾ አለው።

ከሲቲ እና ከኤምአርአይ በምን ይለያል?

👉ሲቲ እና ኤምአርአይ በሽታን ለማግኘት የአንድን አካል ክፍል የቅርጽ ለውጥ (Anatomical changes) በማየትና በመመርመር ችግሩን የምናገኝበት ህክምና ሲሆን በአንፃሩ የኒውክልር ምርመራ የአካል ክፍል አሠራር ለውጥ (physiologic changes) በማሳየት በሽታው የቅርፅ ለውጥ ከማምጣቱ በፊት ከጅምሩ የተዛቡ ነገሮችን ለይቶ ለማወቅና ለማከም ያገለግላል። ከቅርብ ጊዜያት በፊት የመጡ የኒውክለር ህክምና መሳሪያዎች ሁለቱንም ማለትም የአሠራርና የቅርፅ ለውጥን በአንድ መሳሪያ ማሳየት የሚችሉ ዘመናዊ መሳሪያዎች ናቸው።

👉የምርምራው ጥቅሞች ምንድን ናችው?
 በሽታን ለማወቅ (diagnosis)
 የበሽታውን ደረጃ ለመወሰንና (disease severity assessment)
 የካንሰር የስርጭት ደረጃን ለማወቅ (staging)
 ለተለያዩ የካንሰር ዓይነቶች የሚሰጡ ሕክምናዎች የሚያሳዪትን ምላሾችን ለመገምገም (treatment response)
 ከህክምና በኋላ በድጋሚ የሚከሰት ካንሰርን በጊዜ ለማወቅና (cancer recurrence)
 ከጨረር ህክምና በፊት ጨረሩ የሚያርፍበት የካንሰር ቦታ ለማሳየት(treatment planning) የሚረዳ ዘመናዊ የምርመራ አይነቶችን ያካተተ ነው።

👉በተጨማሪም ከምርመራ ባሻገር በተለይ
 የኢንዶክሪን እና ኒውሮኢንዶክሪን ህመሞች
 ወደ አጥንት የተሰራጨ የፕሮስቴት ካንሰር
 ወደ ጉበት ለተሰራጨ የትልቅ አንጀት ካንሰርና
 የታይሮይድ ካንሰር ላለባቸው ሕሙማን በጣም ጠቃሚ የሆነ ሕክምና አለው።

ህክምናውን በቅርብ በሀገራችን በሚገኙ ተቋማት በማስጀምር የላቀ አገልግሎት ለመስጠት ዝግጅት እየተደረገ ነው።

በዶ/ር ሔኖክ ተስፋዬ
በቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታል የኒውክለር ህክምና ስፔሻሊስትና
ረዳት ፕሮፌሰር

ሄምሮይድ/ኪንታሮት
(በዶ/ር ሆነሊያት ኤፍሬም)

ሄምሮይድ ወይንም በተለምዶ ኪንታሮት ብለን የምንጠራው የሕመም ዓይነት ሲሆን ሕመም የሚከሰተው በፊንጢጣ ላይ የደም ስሮች (veins) ቬይንስ በሚያብጡ ጊዜ ነው፡፡

ሄሞሮይድ/ኪንታሮት ሠገራን በምናስወገድ ጊዜ ከማማጥ ወይንም በእርግዝና ጊዜ በሚከሰት የደም ስሮች ላይ የሚገኝ ግፊት ምክንያት የሚመጣ ሲሆን በሁለት መልኩ ይከፈላል፡፡

1) ውስጣዊ ሄሞሮይድ (internal hemorrhoid) በፊንጢጣ ውስጥ የሚገኝ
2) ውጫዊ ሄሞሮይድ (external hemorrhoid) በላይኛው ቆዳ ላይ የሚገኝ

ሄሞሮይድ በአብዛኛው የሚከሰት ሲሆን ዕድሜ 50 ዓመት የሞላቸው ሰዎች ውስጥ ግማሽ የሚሆኑት የሄሞሮይድ ምልክቶችን እንደሚያዩ ጥናቶች ያሳያሉ ነገር ግን አብዛኞቹ በቤት ውስጥ ሕክምና እና የአኗኗር ዘይቤ ለውጥ በማድረግ ይድናሉ፡፡

✔ ሄሞሮይድን የሚያስከትሉ ምክንያቶች

• ሠገራን ሲያስወግዱ ለረጅም ጊዜ ማማጥ
• ለረጅም ሰዓታት በመፀዳጃ ቤት መቀመጥ
• የሆድ ድርቀት (ለረጅም ጊዜ የቆየ)
• ከመጠን ያለፈ ውፍረት
• ዕርግዝና
• የፋይበር መጠኑ የቀነሰ ምግብ መመገብ ናቸው

• በዕድሜ መጨመር ቬይኖችን የሚደግፉ የሰውንት ክፍሎች እንዲደክሙ ስለሚያደርግ ለሄሞሮይድ ያጋልጣል፡፡

✔ የሄሞሮይድ/ኪንታሮት ምልክቶች

• ሕመም የሌለው ከፊንጢጣ የሚፈስ ደም
• በሰገራ መውጫ አካባቢ ማሳከክ
• ሕመም ወይንም አለመመቸት
• በፊንጢጣ አካባቢ እብጠት ናቸዉ፡፡

✔ ሃኪምዎን ማማከር የሚገባዎ መቼ ነው?

- በፊንጢጣ የሚወጣ ደም የሄሞሮይድ/ኪንታሮት የተለመደ ምልክት ነው፡፡ ነገር ግን ከሌሎች የሕመም ዓይነቶች እንደ ኮሎሬክታል ካንሰር እና ሌሎች የህመም አይነቶች ጋር ተመሳሳይ ምልክት ሊኖረው ስለሚችል ሄሞሮይድ ነው በሚል ግምት ችላ ሊባል አይገባም፡፡ ስለዚህም ወደ ሐኪም በመሄድ መመርመር ያስፈልጋል፡፡

- ከፍተኛ ሕመም የሚሰማዎ ከሆነ እና በቤት ውስጥ የሕክምናዎች ለውጥ የማያገኙ ከሆነ ወደ ሕክምና ቦታ መሄድ ይገባዎታል፡፡

- ከፍተኛ መጠን ያለው ደም መፍሰስ ካጋጠምዎ እና እንዲሁም ራስ የማዞር የመሳሰሉት ስሜት ከተሰማዎ ወደ ሐኪም እንዲሄዱ ይመከራል፡፡

✔ ሄሞሮይድ የሚያስከትለው ተያያዥ ጉዳቶች ምንድን ናቸዉ?

- አኒሚያ (የደም ማነስ) ከፍተኛ የሆነ ደም በሚፈስ ጊዜ በሰውነታችን ውስጥ ኦክስጂን ተሸካሚ ቀይ የደም ሴሎች መጠን ስለሚቀንስ የድካምና ራስ የመሳት ሁኔታዎችን ያስከትላል፡፡

- ለውስጣዊ ሄሞሮይድ የሚደርሰው የደም ፍሰት መጠን ሲቀንስ ከፍተኛ የሆነ ሕመምን ያስከትላል፡፡ ይህም ለሴሎች መሞት እና ለጋንግሪን ይዳርጋል፡፡

✔ በቤት ውስጥ የሚደረጉ ሕክምናዎችና የአኗኗር ዘይቤ ለውጦች

• ለብ ባለ ውሃ ከ10 – 15 ደቂቃ በቀን በቀን ሁለትና ሶስት ጊዜ መዘፍዘፍ
• ሁሌም ከተፀዳዱ በኋላ በሚገባ በንፁህ ለብ ባለ ውሃ መታጠብ
• ደረቅ የሆነ የመፀዳጃ ወረቀትን አለመጠቀም
• እብጠት እንዲቀንስ በረዶን መጠቀም
• ሕመም ማስታገሻ መድኃኒቶችን መጠቀም

ከላይ የተጠቀሙትን በመጠቀም በአጭር ጊዜ ውስጥ ሄሞሮይድን ማጥፋት የሚቻል ሲሆን ሕመም የሚያብስ ከሆነ እና ምንም ዓይነት ለውጥ በሳምንት ውስጥ ካላገኙ ወደ ሕክምና ቦታ እንዲሄዱ ይመከራል፡፡

✔ ሄሞሮይድን ለመከላከል ምን ማድረግ ይገባል?

• በፋይበር የበለፀጉ ምግቦችን ማዘውተር
አትክልት፣ፍራፍሬዎችን መመገብ ሠገራን በማለስለስ ማስማጥ እንዳይኖር ያድርጋል፡፡

• ፈሳሽ በብዛት ይውሰዱ
በቀን ከስድስት እስከ ስምንት ብርጭቆ ውሃን ወይም ጭማቂን መውሰድ

• ማስማጥን ማስወገድ
ሠገራን ለማስወጣት በምናምጥ ጊዜ በደም ስሮቻችን ላይ

https://t.me/+SrJNuHbOzgkSC39m

Join group chat on Telegram

የማህፀን በር ካንሰር
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
የማህፀን በር ካንሰር ሴቶች ላይ በጣም በብዛት የሚታይ የካንሰር አይነት ነው። በአገራችን ከጡት ካንሰር ቀጥሎ በብዛት ሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል።
ይህ ካንሰር የማህፀን በር ላይ የሚታይ ነው።

መንስኤ
¯¯¯­¯­­¯¯¯
- ከግብረስጋ ግንኙነት ጋር የተያያዘ ሂውማን ፓፒሎማ ቫይረስ በሚባለው ቫይረስ ጋር ተያያዥነት አለው።
- ይህ ቫይረስ ባብዛኛው በሰውነት በሽታ የመቋቋም አቅም ቁጥጥር ስር የሚውል ሲሆን በጣም አልፎ አልፎ ለአመታት በሰውነት ውስጥ ሊቆይና የማህፀን በር ሴሎችን ባህሪ ሊቀይርና የካንሰር ባህሪ እንዲኖራቸው ሊያደርግ ይችላል።

አጋላጭ ሁኔታዎች
¯¯¯­¯¯¯¯¯¯¯­¯¯¯
- ከተለያዩ ሰዎች ጋር ጥንቃቄ ያልተሟላበት ግብረስጋ ግንኙነት ማድረግ ፣ የወሲብ ጓዶች ቁጥር በጨመረ ቁጥር ተጋላጭነትም ይጨምራል።
- በለጋ እድሜ ግንኙነት መጀመር
- ለሌሎች የአባላዘር ኢንፌክሽኖች መጋለጥ
- ደካማ በሽታ የመቋቋም አቅም ለምሳሌ ኤች አይ ቪ/ኤድስ፣ ሌላ ካንሰር፣ ኬሞቴራፒ ፣ ስኳር እና መሰል ችግሮች

ምልክቶችና ምርመራ
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
- መጀመሪያ አካባቢ ምንም አይነት ምልክቶች የሉትም።
- ደረጃው ከፍ እያለ ሲሄድ ከፔሬድ ውጭ ደም ማየት ፣
- በማረጥ እድሜ ውስጥ ያሉ እናቶችም ደም ማየት
- ውሃ መሰል ወይም ደም የቀላቀለ ጠረን ያለው የማህፀን ፈሳሽ
- በግብረስጋ ግንኙነት ወቅት ህመም መኖር
- የማህፀን ውስጥ ወይም የታችኛው ሆድ ክፍል ላይ ህመም መኖር
- የማህፀን ሃኪሙ በሚያደርገው የጣት ምርመራ በተወሰነ ደረጃ ችግሩ መኖሩን ሊያይ ይችላል።
- ከማህፀን በር ላይ የሚወሰዱ ምርመራዎች ካንሰሩ መኖሩን ያረጋግጣሉ።
- አልትራሳውንድ ፣ ሲቲ ስካን ወይም ከ
ኤም አር አይ እጢ መኖሩንና ደረጃውን ይገልፃሉ።

መከላከያ መንገዶች
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
- የግብረስጋ ግንኙነት ላልጀመሩ ሴቶች እና ልጃገረዶች ክትባት፣ በአገራችን ክትባቱ መሰጠት ተጀምሯል።
- ከ21 አመት እድሜ ጀምሮ በየጥቂት አመታት ፓፕ ስሚር የሚባለውን ቅድመ ምርመራ ማድረግ
- ጥንቃቄ የተሞላበት የግብረ ስጋ ግንኙነት ማለትም መወሰን ወይም ኮንዶም በአግባቡ መጠቀም
- ሲጋራ አለማጨስ

ህክምናው
¯¯¯¯¯¯¯¯¯
- እንደደረጃው ቀዶ ህክምና፣ ጨረር ወይም ኬሞ ቴራፒ ሊሆን ይችላል።

ይህ የካንሰር አይነት የብዙ ሴቶችን ህይወት ከመቅጠፍ አንፃር ገዳይ ከሚባሉት ውስጥ ነው። ስለዚህ ከአጋላጭ ሁኔታዎች ራስን በማቀብ፣ በቅድመ ምርመራ እና በግዜ በመታከም በማህበረሰብ እና በግለሰብ ደረጃ የሚያመጣውን ችግር መቀነስ ይቻላል።

የማሕፀን ዕጢ (Myoma) ምንድን ነው?

የማሕፀን ዕጢ (myoma) ከማሕፀን ግርግዳ የሚነሣ እባጭ ነው። ይህ ዕጢ ከማሕፀን ውስጣዊ ክፍል ብቻ ሳይሆን ውጫዊ ክፍልም ጭምር ሊነሣ ይችላል።
የማሕፀን ዕጢ በግምት 80 በመቶ የሚሆኑትን ሴቶች የሚያጠቃ ሲሆን ወደ ካንሰር የመቀየር ዕድሉ አናሳ (1 ከ 1000) ነው።

የማሕፀን ዕጢ (Myoma) ምልክቶች ምንድን ናቸው?

አብዛኛውን ጊዜ የማሕፀን ዕጢ በሽታ ምንም ምልክቶች አያሳይም፡፡
ነገር ግን መጠኑ ትልቅ ከሆነ ወይም ደግሞ ብዙ ዕጢዎች ከአሉ ምልክቶችን ልናይ እንችላለን፡፡
ለምሳሌ፦
👉በወር አበባ ጊዜ የሚፈጠር ሕመም
👉በግብረ ሥጋ ግንኙነት ጊዜ ሕመም መሰማት
የታችኛው የጀርባ ሕመም
👉የወር አበባ ፍሰት መጨመር - የማሕፀን ዕጢ የወር አበባን ፍሰት ሊጨምር የሚችልባቸው ሁለት መንገዶች አሉ።
የወር አበባን የሚፈስበትን ቀናት በማራዘም እና
መጠኑን በመጨመር
በዚህ ምክንያት ብዙ በማሕፀን ዕጢ የተጠቁ ሕመምተኞች ለደም ማነስ የተጋለጡ ናቸው።
👉በእርግዝና ጊዜ ያለ ከፍተኛ የሆድ ሕመም
👉 በታችኛው የሆድ ክፍል ወይም ዳሌ አካባቢ የእብጠት፣ ግፊት ወይም ሕመም ስሜት - ትልልቅ 👉ዕጢዎች እርጉዝ ከመሆን ስሜት ጋር ተመሳሳይ የሆነ የግፊት ስሜት እና ሕመም ያስከትላሉ፡፡ አንዳንድ ጊዜ እርጉዝ ሊያስመስሉም ጭምር ይችላሉ፡፡
ከዚህ በተጨማሪም በማሕፀን ዕጢው በማሕፀን ውስጥ እንደአለበት ቦታ የተለያዩ ምልክቶችን ያስከትላል፡፡ ለምሳሌ፦
👉ዕጢው ፊኛን የሚጫን ከሆነ ሕመምተኛዋ ቶሎ ቶሎ የሽንት ስሜት ይሰማታል፡፡
👉በተመሳሳይ ዕጢው ፊንጢጣን የሚጫን ከሆነ የሆድ ድርቀት ያስከትላል፡፡
👉መሃንነት - አብዛኛዎቹ የማሕፀን ዕጢ የአለባቸው ሴቶች ያለ ምንም ችግር እርጉዝ መሆን ይችላሉ፡፡ ነገር ግን አንዳንድ ሴቶች ላይ መሃንነት ወይም ፅንስ ማስወረድ ሊያመጣ ይችላል፡፡

📣የ wecare ET የስልክ መተግበሪያን በመጠቀም ዶ/ር ቤተል ደረጀን ጨምሮ ሌሎች ስመጥር የማሕፀን እና ጽንስ ስፔሻሊስት እና ሰብስፔሻሊስት ሐኪሞችን ያማከሩ።

***ታይፎይድ***

ታይፎይድ የሚከሰተው በሳልሞኔላ ታይፊ ባክቴሪያ ነው። ባክቴሪያው በተበከለ ምግብ፣ መጠጥ ወይም ውሃ ይተላለፋል። በሳልሞኔላ ታይፊ የተያዙ ሰዎች ባክቴሪያውን በአንጀታቸውና በደማቸው ውስጥ ይሸከማሉ።

ሳልሞኔላ ታይፊ በሰገራ ውስጥ ይተላለፋል። ባክቴሪያው እጅን በአግባቡ በማይታጠብ ሰው የተዘጋጁ ምግቦችን ወይም መጠጦችን ከወሰዱ የታይፎይድ ትኩሳት ሊያዙ ይችላሉ።

ምልክቶች

የበሽታው የመጀመሪያ ደረጃ ምልክቶች የሚከተሉትን ያሳያሉ። እነዚህ የመጀመሪያ ምልክቶች ከሌሎች በሽታዎች ጋር ተመሳሳይ ናቸው።

 የሆድ ህመም፣
 ትኩሳት እና
 አጠቃላይ የህመም ስሜት

ታይፎይድ ትኩሳት እየተባባሰ ሲሄድ ምልክቶቹ ብዙውን ጊዜ የሚከተሉት ናቸው

 ከፍተኛ ትኩሳት እስከ 104 ዲግሪ ፋራናይት
 ራስ ምታት
 የሆድ ህመም
 የሆድ ድርቀት ቀጥሎም ተቅማጥ
 በሆድዎ ወይም በደረትዎ ላይ ትንሽ ቀይ ነጠብጣቦች
 የምግብ ፍላጎት ማጣት እና የድካም ስሜት

ሌሎች የታይፎይድ ትኩሳት ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ

 ሰገራ ላይ ደም ማየት
 ብርድ ብርድ ማለት
 ከባድ ድካም
 ትኩረት የመስጠት ችግር
 ግራ መጋባት እና ቅዠት

መከላከያ መንገዶች

 እጅን በውሃ እና በሳሙና ቶሎ ቶሎ መታጠብ
 ውሃን አክሞ መጠቀም
 ያልበሰሉ ምግቦችን አለመመገብ
 ምግብን በትኩሱ መመገብ

በእርግዝና ወቅት ደም ግፊት የሚከሰተዉ መቼ ነዉ?



አብዛኛዉን ግዜ በርግዝና 2ኛዉ አጋማሽ ማለትም ከሃያ ሳምንት በኋላ ይከሰታል፡፡ልጅ ከተወለደ በኋላም ሊከሰት ይችላል፡፡ መንስኤዉ ምንድን ነዉ?

በተለያየ ጊዜ ጥናቶች ቢደረጉም አንዳንድ ሴቶች ለምን በእርግዝና ወቅት ደም ግፊት እንደሚይዛቸዉ በትክክል አልታወቀም

ወይም የዚህን በሽታ መንስኤ ለይቶ ለማወቅ አልተቻለም፡፡ነገር ግን ከዚህ በታች የተጠቀሱት ምክንያቶች ተጋላጭ ያደርጋቸዋል፡፡

Ø እርግዝና የመጀመሪያቸዉ የሆነ

Ø ከዚህ በፊት በእርግዝና ግዜ የደም ግፊት የታየባቸዉ ወይም በቤተሰብ ዉስጥ ተመሳሳይ ታሪክ ያላቸዉ

Ø ከዚህ በፊት የደም ግፊት ፤ የኩላሊት ወይም ሁለቱም በሽታ የነበረባቸዉ

Ø እድሜያቸዉ ከ 40 አመት በላይ የሆኑ

Ø እርግዝናዉ መንታ ወይም ከዚያ በላይ ሲሆን

Ø እንደ ስኳር አይነት ተጓዳኝ በሽታ ያለባቸዉ

Ø ከመጠን በላይ የሰዉነት ክብደት



አንዲት ነፍሰጡር ደም ግፊት ቢኖርባት በልጇ ላይ ምን ሊያስከትል ይችላል?



Ø የልጁ ክብደት ከእርግዝና ጊዜ ጋር ሲታይ የቀነሰ ይሆናል

Ø የዉሃ ሽንት መቀነስ

Ø በእትብት በኩል ለልጁ የሚደርሰዉ ደም መቀነስ

Ø እንዲሁም ጽንሱ በማህጸን ውስጥ እንዳለ ሊሞት ይችላል ምልክቶቹ ምንድን ናቸዉ?

Ø የበሽታዉ የመጀመሪያ ደረጃ ላይ ምንም አይነት ምልክት አይታይም፡፡ በምርመራ ጊዜ የግፊት መጨመር

(≥140/110) እና ሽንት ዉስጥ ያለዉ ፕሮቲን መጨመር ይታያል፡፡ ህመሙ አደገኛ ደረጃ ላይ ሲደርስ

Ø ከባድ ራስ ምታት

Ø የእይታ ለዉጥ(የእይታ ብዥ ማለት፤ የእይታ መጋረድ)

Ø ትንፋሽ ማጠር

Ø በሆድ የላይኛዉ ክፍል ላይ ከባድ የሆነ የህመም ስሜት

Ø ከፍተኛ የደም ግፊት(≥160/110)

Ø የፊት እና የእጆች ማበጥ

በእርግዝና ወቅት የሚከሰትየደም ግፊትን ለመከላከል ምን ይደረግ?



1. ሁሉም ነፍሰጡር የቅድመ ወሊድ ክትትል እንዲያደርጉ ማበረታታት ፡- የደም ግፊቱ ከፍተኛ ደረጃ ደርሶ ትንፋሽ ሲያጥራቸዉ፤ ሲያንቀጠቅጣቸዉ እና አእምሮአቸዉን ሲያስታቸዉ ወደ ህክምና የሚሄዱ ነፍሰጡሮች በተደጋጋሚ ያጋጥማሉ፡፡ይህ ከመከሰቱ በፊት እርዳታ ማግኘት እንድትችል የቅድመ ወሊድ ክትትል ማድረግ አስፈላጊ ነዉ፡፡

2. ደም ግፊት ያለባት ለመጸነስ የምታስብ ሴት የጤና ባለሙያ በማማከር ህመሙ በጤናዋ ላይ ችግር አለመፍጠሩን ለማጣራት የቅድመ እርግዝና ምርመራ ማድረግ ይኖርባታል፡፡

3. ክብደቷ ከተገቢዉ በላይ ከሆነ ከእርግዝና በፊት መቀነስ ይኖርባታል፡፡

4. የስኳር ህመም ያለባት ሴት ከማርገዟ በፊት ህመሟን በቁጥጥር ስር ማድረግ አለባት፡፡

5. የእርግዝና ደም ግፊት የተጋለጡ እናቶችን ለመለየና የመከሰት እድሉን ለመቀነስ የቅድመ ወሊድ ክትትል በመጀመሪያ ሶስት ወር መጀመር

የኩላሊት ጠጠር
የኩላሊት ጠጠር በ 1 ወይም በሁለቱም ኩላሊቶች ውስጥ ሊፈጠር ይችላል:: አብዛኛውን ጊዜ ከ 30 እስከ 60 ዓመት ዕድሜ ያላቸውን ሰዎች ይጎዳል::
የኩላሊት ጠጠር አብዛኛውን ጊዜ በኩላሊት ውስጥ ወይም በሽንት ቱቦ ውስጥ ኩላሊትን ከሽንት ፊኛ ጋር የሚያገናኘው ቱቦ ውስጥ ይገኛል።
ጠጠሮች በጣም የሚያሠቃዩ ሊሆኑ ይችላሉ እና ካልታከሙ የኩላሊት ኢንፌክሽን ሊያስከትሉ ይችላሉ ::

የኩላሊት ጠጠር መንስኤ ምንድን ነው?
በደም ውስጥ ያሉ ቆሻሻዎች አልፎ አልፎ በኩላሊቶች ውስጥ የሚሰበሰቡ ክሪስታሎችን ሊፈጠሩ ይችላሉ::
በሚከተሉት ምክንቶች:-
• መድሃኒቶችን እየወሰዱ ከሆነ
• የአመጋገብ ሁኔታችን ለምሳሌ ከፍተኛ መጠን ያለው የፕሮቲን፣ ጨው እና ስኳር መጠን በከፍተኛ ሁኔታ ተጋላጭነትን ይጨምራል::
• በቂ የፈሳሽ መጠን አለመውሰድ ለኩላሊት ጠጠር መፈጠር ዋነኛ ምክንያት ነው፡፡
• የሰውነት ክብደት በከፍተኛ ሁኔታ የጨመረ ከሆነ እና የመሳሰሉት ተጋላጭነትን ይጨምራሉ፡፡

የኩላሊት ጠጠርን ማከም እና መከላከል
አብዛኛዎቹ የኩላሊት ጠጠሮች በጣም ትናንሽ ስለሚሆኑ በሽንት ትቦ ውስጥ ያልፋሉ ፤ እና ምልክቶቹን በቤት ውስጥ በመድሃኒት ማከም ይቻላል ነገር ግን ትላልቅ ጠጠሮች ከሆኑ በቀዶ ጥገና መሰባበር ወይም ማስወገድ ሊኖርባቸው ይችላል።
የኩላሊት ጠጠር ካለባቸው ሰዎች ግማሽ ያህሉ በሚቀጥሉት 5 ዓመታት ውስጥ እንደገና ያጋጥማቸዋል ተብሎ ይገመታል።
• ሐኪምዎ ጡንቻዎችን የሚያፍታታ መድኃኒትም በመስጠት ጠጠሩ ከውኃ ሽንት ጋር ተቀላቅሎ እንዲወጣ እንዲረዳዎ ሊያደርግ ይችላል፡፡

መከላከል
• በቀን ውስጥ የሚወስዱትን የፈሳሽ መጠን ይጨምሩ፡፡ የሚያስወግዱት የውኃ ሽንት መጠንም 2.5 ሊትር እንዲሆን ይመከራል፡፡

ፓርኪንሰን በሽታ ምንድነው?
ሕሙማኑ ከቁጥጥራቸው ውጪ ሰውነታቸው እንዲንቀሳቀስ ወይም እንዲንቀጠቀጥ የሚያደርገው ህመም ፓርኪንሰን ይባላል፡፡
የአንጎል ውሥጣዊ ሥርዓት ላይ በሚከሰት መዛባት እንደሚመጣ ሐኪሞች ይናገራሉ፡፡በዚህ ህመም የተጋለጡ ሰዎች ሚዛናቸውን መጠበቅ ያቅታቸዋል፡፡

የህመሙ ምልክቶች
 ከእንቅስቃሴ ጋር የተገናኙ
• መንቀጥቀጥ
• የሰውነት መግረር
• የሰውነት ሚዛን መሳት
• ዘገምተኛ እንቅስቃሴ
 ከእንቅስቃሴ ጋር ያልተገናኙ
• ድብርት፣እንቅልፍ፣ማጣት፣ለመጻፍ መቸገር፣ለመናገር መቸገር፣የምራቅ መዝረብረብ፣የሆድ ድርቀት፣የማሽተት ችሎታ መቀነስ፣ ቅዠት፣ወዘተ

የፓርኪንሰን ህመም አጋላጭ ሁኔታዎች
የፓርኪንሰን ህመም ምክንያቱ አይታወቅም ነገር ግን ብዙ አጋላጭ ሁኔታዎች ሚና ይጫወታሉ፣እነዚህም
• እድሜ በወጣት ፓርኪንሰን የመከሰት እድሉ አናሳ ነው፡፡በጎልማሳነት እና በእርጅና እድሜ ይጀምራል ተጋላጭነት በእድሜ ይጨምራል፡፡ሰዎች በአብዛኛው ህመሙ 60 አመት እና ከዛ በላይ ሲሆናቸው ይከሰታል፡፡
• ዘር በጣም የቅርብ የሆነ ቤተሰብ በፓርኪንሰን ከተጠቃ የመያዝ እድል ይጨምራል ቢሆንም የመጋለጥ እድሉ በጣም አናሳ ነው በቤተሰብ ውስጥ በጣም ብዙ በፓርኪንሰን የተጠቁ ሰዎች እስከሌሉ ድረስ
• ጾታ፡ወንዶች ከሴቶች በበለጠ ለፓርኪንሰን ይጋለጣሉ ለመርዛማ ኬሚካል መጋለጥ፡ ለተደጋጋሚ ጸረ-አረምና ጸረ-ተባይ ኬሚካሎች መጋለጥ ለፓርኪንሰን ተጋላጭነትን ይጨምራል፡፡

ፓርኪንሰንን መከላከል ይቻላልን
የፓርኪንሰን ህመም ምክንያቱ ስለማይታወቅ መከላከያ መንገዱም እስካሁን ምንም በግልጽ የሚታወቅ ነገር የለም፡፡ ነገር ግን የተወሰኑ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ካፊን ቡና፤ሻይ እና ኮካ ውስጥ የሚገኘው በፓርኪንሰን የመያዝ እድልን ይቀንሳል፡፡ የተወሰኑ ጥናቶች ቀጣይነት ያለው ያካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግም በፓርኪንሰን የሚያዝ እድልን ይቀንሳል ተብሎ ይገመታል፡፡

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር

ህፃናት እንደተወለዱ የሰገራ መውጫቸው በቦታው እና በትክክለኛ ሁኔታ መፈጠሩን ማረጋገጥ ወይም መመርመር እጅግ አስፈላጊ ከሆኑ የጨቅላ ህፃናት ምርመራዎች አንዱ ነው::

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር ከ5000 ህፃናት አንዱ ላይ ሊያጋጥም ይችላል:: ይህ ችግር በወንድም ሆነ በሴት ሕፃናት ላይ ሊፈጠር ይችላል ::

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር የተለያየ ሲሆን : ሙሉ በሙሉ የሰገራ መውጫ ቀዳዳ (ፊንጥጣ ) አለመኖር
, ሰገራ መቆጣጠሪያ የሌለው በመጠኑ ጠበብ ያለና ከትክክለኛው ቦታ ወደፊት ጠጋ ብሎ ወይም በሴቶች ላይ ወደ ብልት ጠርዝ ተጠግቶ የተፈጠረ ቀዳዳ ወይም ፊስቱላ, በተለይ ወንዶች ላይ በብዛት የሚከሰተው ከታችኛው የሽንት ቧንቡዋ ወይም ከሽንት ፊኛ ጋር መገናኘትና ፊስቱላ መፍጠር, በሴቶች ላይ የሚከሰተው የሰገራ መውጫ የሽንት መውጫ እና የማህፀን (የብልት ) መደባለቅ ዋናዋናዎቹ ናቸው::

አንዳንዴም የሰገራ መውጫ ቀዳዳው በቦታው ቢኖርም ከፊንጥጣ ገባ ብሎ ባለው በታችኛው አንጀት ክፍል ላይ መጥበብ ወይም መዘጋት ሊያጋጥም ይችላል::

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር ምልክቶች
1. ሆድ መነፋት
2. ተደጋጋሚ ማስታወክ
3. ከተወለዱ በሁዋላ ከ 24 ሰዓት በላይ ሰገራ አለማውጣት
4. ከሽንት ጋር ሰገራ ተደባልቆ መውጣት
5. ሰገራ በሚወጣበት ጊዜ መጨነቅ

በተለይ ሰገራ መቆጣጠሪያ የሌለው በመጠኑ ጠበብ ያለና ከትክክለኛው ቦታ ወደፊት ጠጋ ብሎ ወይም በሴቶች ላይ ወደ ብልት ጠርዝ ተጠግቶ የተፈጠረ ቀዳዳ ወይም ፊስቱላ ሲሆን ህፃናት ለተወሰነ ጊዜ ሰገራ ማውጣት ስለሚችሉ ተጨማሪ ምግብ ጀምረዉ ሰገራቸው መወፈርና ማስቸገር እስኪጀምር ወይም በፊንጥጣ የሚገባ የትኩሳት መድሃኒት ለማስገባት በሚሞከርበት ጊዜ አዳጋች ሲሆን ካልሆነ ለብዙ ወራት ችግሩ ሳይታወቅ ሊቆይ ይችላል ::

ችግሩ ሲከሰት ምን መደረግ አለበት?

ወዲያውኑ ወደህክምና ቦታ መወሰድና ተገቢ ምርመራዎች ሊደረጉ ይገባል::
በተለይ ከዚህ ችግር ጋር ተያይዞ ሊከሰት የሚችል የሽንት ቡዋንቧ, የኩላሊት, የልብና የተለያዩ አካላት አፈጣጠር ችግር ሊኖር ስለሚችል አልትራሳውንድና ራጅ ምርመራዎች መደረግ ይኖርባቸዋል::

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር በህክምና ሊስተካከል ይችላል?

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር በቀዶ ሕክምና የሚስተካከል ሲሆን እንደችግሩ ደረጃ ጊዜያዊ ሰገራ መውጫ መስራትና በቀጣይም የሰገራ ማውጫውን በትክክለኛው ቦታ አስተካክሎ ከተሰራ ቡሃላ በጥቂት ወራት ውስጥ ጊዜያዊ ሰገራ መውጫው ሊዘጋ ይችላል::
ይህም የሕፃናት ቀዶ ሕክምና ስፔሻሊስት ባለሙያዎች ባሉባቸው ሆስፒታሎች የሰጣል::

የሰገራ ማውጫ አፈጣጠር ችግር ያለባቸው ሕፃናት ተገቢውን ቀዶ ሕክምና ካገኙ ቡሃላ እንደችግሩ ደረጃ የሰገራ መቆጣጠር ችግር ሊያጋጥማቸው ይችላል :: ይህም በክትትል የሚታይና በተለያዩ የህክምና አማራጮች መፍትሔ ሊደረግላቸው ይችላል::

ስለ ሕፃናት ቀዶ ሕክምና መረጃዎች ለማግኘት የቴሌግራም ግሩፕ እና ቻናሉን ይቀላቀሉ

https://t.me/drmekdelawit_pediatricsurgery

https://t.me/drmekdelawit

Telegram: Contact @drmekdelawit_pediatricsurgery

የቆዳ አስም (Atopic Dermatitis ) የተለመደና በተደጋጋሚ በህፃናት ላይ የሚታይ የቆዳ ህመም ነው። በአለም እስከ 30 በመቶ ህፃናት በዚህ ችግር እንደሚጠቁ ጥናቶች ያሳያሉ።

በዚህ ህመም የተጠቁ ህፃናት ሌሎች ተያያዥ የአለርጂ ህመሞች ሊኖርባቸው ይችላል
-የምግብ አለርጂ
-አስም (የአየር ቧንቧ )
-ሳይነስ (Allergic sinusitis ) አብረው ከሚታዩት ችግሮች መካከል ናቸው።

የቆዳ አስም በምን ምክንያት ይከሰታል?

ቆዳ ተፈጥሮአዊ የበሽታ መከላከያችን ነው
-ከውጪ የሚመጡ ባእድ ነገሮችን ወደሰውነታችን እንዳይገቡ ይከላከላል።
-የሠውነት ርጥበትን ይጠብቃል::
-ከኢንፌክሽን ይታደጋል።

በዚህ በቆዳ አስም በተጠቁ ህፃናት ላይ ግን ቆዳቸው ይህንን ማድረግ ይሳነዋል። ይህም ከዘረመል ለውጥ የተነሳ ነው። በዚህ ችግር የተጠቁ ህፃናት ከቤተሰባቸውም ተመሳሳይ ችግር ያለበት ሰው ይኖራል።

የቆዳ አስም ምልክቶች ምንድናቸው?

የቆዳ አስም (Atopic Dermatitis ) አብዛኛውን ጊዜ በመጀመሪያው አንድ አመት እድሜ ውስጥ ይጀምራል።
-ማሣከክ ( በተለይ ምሽት ላይ የሚብስ)
-የቆዳ መቅላት
- መቁሰልና ውሀ መቋጠር (በሁሉም የአካል ክፍል ላይ ነገር ግን ዳይፐር የሚደረግበት ቦታ ላይ ግን ሽፍታ አይኖርም)
-የቆዳ ድርቀትና መሰነጣጠቅ
-የቆዳ መሻከር( ብርጭቆ ወረቀት መምሰል)
-በተለይ በለጋ እድሜ ላይ ያሉ ህፃናት ላይ
-በጭንቅላት ቆዳ
-በፊታቸው ላይ
-በአይበሉባቸው በኩል ባለ ክርናቸው ላይ (extensor) የሚወጡ ሽፍታዎች ይታያሉ። ከፍ ያለ እድሜ ያላቸው ልጆች በውስጥ መዳፍ በኩል ከፍ ብሎ ክንዳቸው ላይ (flexor) ሽፍታው ይታያል።

*ይህ የቆዳ ህመም በቀላሉ የማይድን ሄድ መጣ የሚል ዘላቂ ህመም መሆኑን ወላጆች ሊረዱት ይገባል።

የቆዳ አስምን እንዴት ከመባባስ እንከላከል?

ይህ ህመም ያለባቸውን ልጆች አንዳንድ ምግቦችን መመገብ ሁኔታውን ያባብሳል። እንደ እንቁላል፣የላም ወተት ፣ ለውዝ ፣ አኩሪ አተር ፣ ስንዴ የመሳሰሉት ከሚያባብሱ ነገሮች ተጠቃሾች ናቸው። እንዲሁም አንዳንድ የሳሙና አይነቶችና ልብሶች ሁኔታውን ስለሚያባብሱ ወላጆች የልጆቻቸውን ሁኔታ በአንክሮ መከታተል አለባቸው።

በአግባቡ ካልታከሙ ለባክቴሪያ ኢንፌክሽን ለሌሎች አለርጂ ህመሞች ይዳርጋል። በተለይም በማሳከኩ የተነሳ ለከፍተኛ የእንቅልፍ ችግር ይጋለጣሉ። በመሆኑም ወደሀኪም በመሄድ ህክምናን መከታተል መድሀኒት መውሰድ ያስፈልጋል።

በተጨማሪም ወላጆች ለልጆቻቸው የቆዳቸውን ርጥበት የሚጠብቁ ቅባቶችን በመጠቀም፤ ከጥጥ የተሰሩ ልብሶችን ቢጠቀሙ፤ በሚተኙበት ጊዜ ልብስ ባለመደራረብ በዙ ሙቀትን ባለመፍጠርና ለሰውነታቸውና ለልብሳቸው ማጠብያ የሚጠቀሙትን ሳሙና በመለየት መከላከል ይችላሉ።

ቆዳ ድርቀትን መከላከል ወሳኝ የህክምናው አካል ነው። መመላለሱን ባያስቀረውም ይቀንሰዋል በመሆኑም በየእለቱ ፓራፊን ሙሉ ሰውነታቸውን መቀባት ያስፈልጋል። ገላቸውን በየቀኑ አለመታጠብ። በሳምንት 2 ቀን ሲታጠቡም የሚያለሰልሱ ሳሙናዎችን (moisturizing soap) መጠቀም ያስፈልጋል።

በህጻናት ላይ የሚፈጠር የስኳር ህመም

የስኳር ህመም አዋቂዎች ላይ ብቻ ሳይሆን ህጻናትም ላይ ይከሰታል:: ስኳር በየትኛውም የእድሜ ክልል ሊከሰት ይችላል። የአይነት አንድ ስኳር ህመም በየትኛውም የህጻናት እድሜ ሊከሰት ቢችልም ከ4-6 አመት እና ከ10-14 አመት ባለው እድሜ ክልል የመከሰት ዕድሉ ይጨምራል። ስኳር በዘር የመተላለፍ እድል አለው። ከአይነት አንድ ይልቅ አይነት ሁለት ስኳር በዘር የመተላለፍ እድሉ ከፍተኛ ነው።

የስኳር በሽታ ሥር የሰደደ የጤና ችግር ሲሆን ይህም በሰውነት ውስጥ ምግብን በተለይም ስኳርን (ካርቦሃይድሬትን) ወደ ሰውነታችን ሀይል የመቀየር ችሎታ ላይ ችግር ይፈጥራል::

ህጻናት ላይ በቀዳሚነት የሚያሳዩት ምልክቶች እነዚህ ናቸው:-

● ሽንት ቶሎ ቶሎ መሽናት ፣በተለይም በምሽት ላይ፣
● ተኝቶ ሽንት ማምለጥ፣
● ውሃ ቶሎ ቶሎ መጠጣት፣
● ምግብ ቶሎ ቶሎ መብላት፣
● የድካም ስሜት፣
● ክብደት መቀነስ ወይም እድገት ማቆም፣
● በሽታ የመከላከል አቅም መቀነስ፣
● የማቅለሽለሽ ስሜት

ዓይነት አንድ የስኳር በሽታን ለመመርመር በአንጻራዊነት ቀላል ነው፡፡ ልጅዎ ዓይነት አንድ የስኳር በሽታ ምልክቶች ካጋጠሙዎት፣ እነዚህን ምርመራዎች ያደርጋል::

● በማንኛውም ሰዓት በሚደረግ የስኳር መጠን ምርመራ - በደም ውስጥ ያለው የስኳር መጠን 200 ሚሊግራም በዴሲሊተር (ሚግ/ዲኤል)፣ ወይም 11.1 ሚሊሞል በሊትር (mmol/L) ወይም ከዚያ በላይ መሆን የስኳር ህመምን ያሳያል ::

● የA1C ምርመራ - ይህ ምርመራ ላለፉት 3 ወራት የልጅዎ አማካይ የደም ስኳር መጠንን ያሳያል። በሁለት የተለያዩ ምርመራዎች ላይ የA1C ደረጃ 6.5% ወይም ከዚያ በላይ የስኳር በሽታን ያሳያል::

● ከቁርስ በፊት በሚደረግ የስኳር መጠን ምርመራ -ለ 8 ሰዓት ያህል ምግብ ሳይበላ የሚደረግ ምርመራ ነው:: የደም የስኳር መጠን ምርመራ ከ126 ሚ.ግራም/ዴ.ሊ. እና ከዚያ በላይ መሆን የስኳር በሽታን ያሳያል።

ለዓይነት አንድ የሚሰጡት የስኳር በሽታ ሕክምናዎች የሚከተሉትን ያጠቃልላል፡-

● ኢንሱሊን መውሰድ፣
● የስኳር መጠንን መከታተል፣
● ጤናማ ምግቦችን መመገብ፣
● አዘውትሮ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ ናቸው፡፡